[FONT="] گلاب (به ضم گاف) عرقي است که از گل به خصوصي به نام گل محمدي و يا «گل گلاب» مي گيرند. به دليل تقاضاي بيشتر صنعت عطرسازي براي روغن گل، گلاب محصول جانبي نسبتا ارزان قيمتي حساب مي شود.گلاب داراي طعم و بوي متمايزي است و در بعضي غذاهاي کشورهاي آسيايي استفاده مي شود. در ايران در بستني، چاي و شيرينيها مورد استفاده زيادي دارد . گلاب براي اولين بار در ايران قديم از تقطير گل رز به دست آمد.[/FONT][FONT="]
[/FONT][FONT="]گلاب معروفترين نوع عرقيات گلاب است كه از گل سرخ گرفته ميشود. گفته ميشود كه حضرت محمد(ص) از عطر اين گل استفاده مي نمودند و به همين دليل گل سرخ را با نام گل محمدي نيز ميشناسند. سطح زير كشت گل سرخ در ميمند به بيش از 800 هكتار مي رسد و سالانه حدود 2500تن گل از آن حاصل ميشود. فصل برداشت گل محمدي در ميمند ماه ارديبشهت است كه در اين زمان ميمند بسياري از مردم نقاط ديگر براي گردش و ديدار از باغستانهاي گل و صنايع عرقيات گيري به ميمند ميآيند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]حدود(95%) از گلهاي چيده شده از باغهاي گل سرخ به مصرف توليد گلاب مي رسد و بيشتر اين محصولات را در كارخانه هاي صنعتي به مصرف رسانده ميشود. بطور كلي حدود 7ميليون ليتر انواع گلاب سالانه در ميمند توليد مي شود كه از اين ميزان(40%) به مصرف داخلي و(60%) به خارج ازكشور صادر مي شود. امارات عربي متحده ، كويت و ساير كشورهاي حاشيه خليج فارس عمدهترين مقصد صادرات گلاب ميمند مي باشند. گلاب درانواع مختلف كه عبارتند ازگلاب دوآتشه،گلاب ممتاز،گلاب اعلا، گلاب يكويك وگلابهاي معمولي دوكيلويي،سه كيلويي و[/FONT][FONT="]... [/FONT][FONT="]توليد ميشود. گلاب دوآتشه از عرقكشي دوباره گلاب معمولي حاصل ميشود كه كيفيت عالي دارد. گلاب ازنظرخواص گرم بوده و براساس طب قديم داراي خاصيت شفابخشي ميباشد، گلاب براي تقويت اعصاب و قلب بسيار سودمند است. از گلاب بعنوان معطركننده،انواع شيريني و حلوا استفاده مي شود. همچنين براي خوشبو كردن مجالس وشستشوي اماكن متبركه بكار ميرود بطوري كه ازگلاب ناب هرسال در موسم حج براي شستشوي خانه كعبه و ضريح مطهر امامزادگان استفاده مي شود و رايحه دل انگيز عطر گل محمدي خوشبو كننده لباسها و سجادهها نيز مي باشد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]علاوه بر گلاب كه از عصاره گل سرخ تهيه ميشود، انواع عرقيات ديگر از جمله نسترن، بيدمشك، نعنا، كاسني، شاتره، بهار نارنج وغيره نيز در ميمند توليد ميشود[/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="]تاريخچه گل محمدي:[/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="] [/FONT][FONT="]تاريخ پرورش گل محمدي و توليد گلاب در قمصر همانگونه كه در مبحث قبل مشخص گرديد گل محمدي از هر حيث گونهاي متعلق به ايران است. در تعيين محدودة مكاني و زماني ايجاد و توسعة اين كشت و گلابگيري در ايران و در گشته ميتوان گفت: توليد و كاربرد اين محصول از زمانهاي دور و قبل از اسلام و در اقصي نقاط كشور رواج داشته است. به نحوي كه گل و گياهان گل دار، چه خوراكي و چه دارويي همواره بخش بزرگي از پزشكي بومي ايران بوده است. سنگ نگارههاي ستبر تخت جمشيد نمادي گويا از فرهنگ نام آشناي مهرورزي و دوست داشتن گل و گياه بر سينه دارد. در اين بارهكتاب جامع قانون در طب از شيخالرئيس ابوعلي سينا بازگو كنندة نكات ارزندهاي است. اين كتاب كه حدود 1000 سال قبل نوشته شده است (370-428 ه.ق.) در مجلدهاي مختلف آن مكررا جهت درمان امراض مختلف بر استعمال گل خشك يا گلاب و حتي ديگر عرقيات تاكيد شده است. طبق نظر عموم متخصصان، قمصر خاستگاه ديرين گل و گلاب است. دربارة سابقة تاريخي اين محصول در قمصر، به علت محيط ناآرام آن، سابقهاي طولاني در دست نيست. اما بر اساس يك ديدگاه در عصر ملك شاه سلجوقي كه مسجد ميانده قمصر ساخته ميشد و از محراب گچبري آن هنوز بخش عمدهاي پابرجاست، نمايندة يكي از اتابكان روم شرقي از دامنههاي كوه اسبي قمصر مقداري گل سرخ خودرو با خود به شهر دمشق كه آن روزها داماسكوس خوانده ميشد ميبرد و در آنجا پرورش داده ميشد. دليل اين ادعا در حال حاضر اطلاق نام داماسك رز يا رزاداماسنا در فرهنگ لاتين و در زبان كشورهاي انگليسي زبان به گل سرخ ايران ميباشد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]نكتة قابل توجه در اين زمينه تامل در شيوة گلابگيري در قمصر است. زيرا اگرچه تقطير و توليد عرقيات در ايران قدمتي بس طولاني دارد، فلسفة بكارگيري دستگاههاي سنتي گلابگيري قمصر بيانگر پويشي جديد در اين صنعت، توليد محصول در حجم زياد و با هدف تجاري است. در حالي كه قبل از آن با دستگاههاي تقطير تنها مقدار محدودي براي درمان توليد ميشده است. از ديگر اسناد موجود دربارة گل و گلابگيري در قمصر وجود سفرنامة شاردن سياح فرانسوي است كه در دوران صفويه نگاشته است. وي در جلد سوم سفرنامهاش هنگام عبور از كاشان به معجزة عرق بيدمشك اشاره ميكند و در ادامة سفرش به طرف اصفهان از راه قهرود بعد از عبور از سد شاه عباسي (شيخ بهايي) آورده است: در اوايل خردادماه بود و گلها هنوز نشكفته بودند. اين به همان گلهاي محمدي منطقه كه در اوايل خردادماه ميشكفند اشاره دارد. وي در جلد چهارم سفرنامهاش ذيل بخش نوشيدنيها، عنوان قابل توجهي به نام يك رقم شگفتانگيز در صادرات آورده، سپس بطور مفصل به عرقيات نختلف و نحوة توليد و كاربرد انها اشاره ميكند. همچنين از خواص گل و صنعت گلابگيري در ايران آن روز بحث كرده شرح مبسوطي از فرايند شهد و خواص گلاب دارد. نكتة مهم اين است كه وي مينويسد: از اين شربت مطبوع به سرتاسر مشرق زمين صادر ميشود و كشتيهايي كه كاملا انباشته از آن است به صوب هندوستان عزيمت ميكنند. اين همه بيانگر رونق فوقالعادة اين صنعت در دوران گذشته نسبت به وضعيت كنوني است و اين كه چقدر اين صنعت در منطقه و كشور رواج داشته، كه با توجه به وضعيت حمل و نقل و عدم دسترسيهاي آن دوران، در اين سطح وسيع به عنوان يك كالاي عمدة صادراتي در عرصة تجارت خارجي مطرح بوده است. ديگر منبعي كه در اين باب به نكاتي اشاره دارد فرهنگ دهخدا است. اين مطلب در سالهاي 37-1337 ه.ش. نگارش شده است و اشاره دارد: محصول عمدة قصبة قمصر گل محمدي، سيبزميني، انواع ميوههاي سردسيري و مختصر باغات است. در فصل بهار و موسم برداشت گل، عطر گلهاي قصبه از چند كيلومتري به مشام ميرسد. در آن موقع حدود هفتاد كارگاه گلاب و عطرگيري داير ميگردد و مصرف روزانة هر كارگاه تقريبا 500 كيلوگرم گل است و گلاب و عطر آن در تمام نقاط كشور معروف است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]در هر صورت صنعت گلابگيري در تمام دورههاي زماني گذشته رواج داشته به شكل وسيعي توليد ميشده حتي صنايع جنبي آن نظير مسگري، شيشهسازي و وسايل بستهبندي آن نيز در كنارش رواج داشته است. از نظرگاه توليد و فروش محصول نيز بيشتر به خارج از منطقه صادر ميشده است و بدين علت بر خلاف اغلب صنايع دستي در طول تاريخ و به خصوص در دوران معاصر توانسته است كه جايگاه خود را در عرصة بازار مصرف حفظ كرده روز به روز بر كميت و كيفيت خود بيفزايد به گونهاي كه در اين زمينه انواع عرقيات گياهي و دارويي نيز بدان اضافه گرديده است. از ديگر تبعات اين تحولات نفوذ و گسترش اين صنعت به روستاهاي پيرامون قمصر و حتي به ديگر استانهاي كشور در دهههاي اخير است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]به نحوي كه طبق نظر اهالي روستاهاي بخش قمصر، از سال 1310 به بعد گل محمدي براي كشت به اين روستاها راه يافت و از سال 1336 به بعد برخي گلابگيران حرفهاي قمصر به علت قيمت نازل گل اين روستاها دستگاههاي خود را در آنجا داير نمودند. البته پس از چندي با مشخص شدن كيفيت پايين محصول گل اين روستاها روند مذكور متوقف شد. اما در اين روستاها در اثر اين عمل و عوامل ديگر گلابگيري سنتي به سبك قمصر فراگرفته شد و رواج يافت و تاكنون گسترش يافته است. علت اين همه تاكيد بر گلاب قمصر مرغوبيت فوقالعاده گل توليدي قمصر بوده و اين به سبب شرايط طبيعي ويژة قمصر است. چه در گذشته و چه در امروز بهترين و عاليترين محصول گل و گلاب و طلاي معطر با عيار بسيار بالا كه دقيقا منطبق با استانداردهاي آن ميباشد محصول آب و خاك و اقليم اين سازمان است. در كنار اين عامل اساسي، روش سنتي گلابگيري قمصر را بايد حاصل هنر، ذوق، سليقه، پشتكار و ابتكار مردم آن دانست. مردمي كه با الهام از فرهنگ اراده و سابقة درخشان نظام اجتماعي خويش آن را پرورانيده و توسعه دادهاند. از اين رو بايد براي تجارب ارزشمندي كه طي ساليان دراز در اين مسير كسب كردهاند ارزشگذاري نمود. [/FONT] [FONT="]معرفي گل محمدي براي انواع گل رز[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]در فارسي نامهايي مانند سرخگل، گل محمدي يا گل چاي ذكر شده است. البته اين نام بيانگر تنوع گستردة گونههاي آن نيست چراكه تاكنون بيش از 20000 گونه گل رز شناخته شده است. اين گل گذشته از آن كه سر دستة تيرة مهمي از گياهان است از نظر ساختمان، رنگ و عطر گلهايش كاملترين نوع گل بوده و تاكنون هيچ يك از جنسها و نژادهاي متنوع گياهان در تنوع و تكامل به پاي اين گل نرسيده است.[/FONT] [FONT="]اين گونه منحصر به ايران ميباشد. بطور كلي در منابع مختلف و طبق نظر اكثر كارشناسان زيست گياهي گونة مذكور از ابتدا در ايران پرورش يافته و از اين كشور به ديگر نقاط جهان پخش شده است.گل محمدي يا طلاي معطر از نظر ويژگيهاي فيزيكي و شكل ظاهري داراي خصوصيات زير است: گل نيمه پر پر، صورتي رنگ و بسيار خوشبو، برگگلها به شكل تخم مرغي، داراي 5 تا 7 برگچه و يك دم برگ، شكل گياه آن بوتهاي پر پشت با بلنداي نزديك به 1.5 متر، داراي خارهاي ريز بيشمار روي ساقهها به ويژه در ساقههاي جوان آن. در نشست مورخ [/FONT][FONT="]22/9/1374 [/FONT][FONT="]شمسي كه با حضور رياست انجمن باغباني ايران و شماري از استادان دانشگاههاي ايران برگزار گرديد، گل سرخ محمدي با ويژگيهاي مذكور به عنوان گل ملي كشور تاييد و برگزيده شد. شرايط لازم براي پرورش گل محمدي گل محمدي اگرچه در شرايط اقليمي و طبيعي متفاوتي ميرويد، اما نظر به اهميت كيفيت اسانس آن براي دست يافتن به نتايج مطلوبتر، اين گياه بايد در محيط ويژة جغرافيايي و طبيعي پرورش يابد. بطور كلي هر چه ارتفاع منطقه بيشتر و هوا سردتر باشد و در نتيجه آب و هوا سرد و نيمه خشك در زمستان و معتدل و خشك در تابستان باشد، بهترين محيط اقليمي براي پرورش آن ايجاد خواهد شد. گل محمدي از حيث درجة حرارت در دماي 15 تا 22 درجه بهترين رشد را دارد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]چنانچه اختلاف درجة حرارت هوا بين شب و روز 5 تا 10 درجه (خصوصا در انتهاي شب) باشد، اسانس بيشتري در گل ايجاد خواهد شد. البته نبايد فراموش كنيم كه اين اختلاف فشار بايد آهسته و منظم باشد. در غير اينصورت مناطقي كه با جريان باد روبرو هستند در توليد گل مرغوب با مشكل اساسي روبرو هستند. از نظر شرايط آبياري اصولا گياه گل سرخ ايران، گياهي قانع و كم توقع معرفي ميشود و دورة آبياري آن در رنجي با دامنة7 تا 21 روز در فصل تابستان متغير است و در محيطي با بارندگي مناسب حتي بصورت ديم كاشته ميشود[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]نهايتا براي خاك لازم براي كشت آن بايد گفت خاك لوم، يعني مخلوطي از شن و رس كه خاكي سبك است با[/FONT][FONT="] PH [/FONT][FONT="]بالا و بدون شوري، بهترين خاك است. شايان ذكر است كه در پرورش گل محمدي، اگرچه در وضعيت سخت محيطي اين گياه رشد مينمايد، بايد توجه داشت كه هر چه دورههاي آبدهي كوتاهتر و تركيبات آلي خاك بيشتر شود، گل وزينتر و با اسانس بيشتر توليد خواهد شد. طبق تجارب بدست آمده در قمصر، دورة آبدهي نبايد حتما به تابستان منحصر شود بلكه آبياري گياه در فصل زمستان و خاصه در موقع برداشت محصول بسيار در بازده محصول مؤثر خواهد بود. در مجموع گل محمدي از شرايط بسيار ساده و كم هزينهاي در مراحل كاشت، داشت و برداشت برخوردار بوده، از هر حيث به نسبت ديگر محصولات، مواد حاصل از آن از جمله گلاب، از ارزش افزوده و سودآوري بالايي (نسبت به هزينه) برخوردار است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گل محمدي از خانواده ي گل سرخ با گل برگ هايي به رنگ صورتي است. اين گل ها در خرداد ماه ظاهر مي شوند و در همين ماه است که گلاب گيري انجام مي پذيرد. گل محمدي رايحه ي خوشي دارد و گلاب نيز همين رايحه ي خوش را در خود تثبيت مي کند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]براساس مدارک جديد، ايرانيان اولين قومي بودند که از «گل سرخ»، اسانس و گلاب را به روش تقطير به دست آوردند و سپس اين فن را به ساير نقاط دنيا انتقال دادند. «ابن سينا» دانشمند بزرگ ايراني، تحقيقات وسيعي در مورد استخراج اسانس ها به روش تقطير داشته است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]نام گلاب با فرهنگ سنتي و باورهاي مذهبي مردم نيز درآميخته است. گلاب خاص ايران است و جالب آن که فقط در شهر کاشان به عمل مي آيد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]پرورش گل محمدي با تاريخ «قمصر» عجين شده است. هر چند امروزه گلاب گيري از «قمصر» به «نياسر[/FONT][FONT="]» [/FONT][FONT="]يکي از بخش هاي ديگر کاشان گسترش پيدا کرده، ولي گلاب قمصر در نوع خود هم چنان بي رقيب مانده است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گلاب کاشان در پيشينه ي ادبيات ايران نيز رسوخ کرده و جايگاه ويژه اي داشته است، به طوري که شعرا براي تلطيف اشعار خود از نام گلاب با آميزه اي از معشوق خود نام مي برده اند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گلاب با آئين هاي مذهبي همخواني ديرينه اي دارد. به طور نمونه حدود يک قرن است که گلاب قمصر بر سر و روي دسته هاي سينه زني ايام سوگواري اباعبدالله الحسين (ع) پاشيده مي شود. هم چنين هر ساله کعبه را پس از پرده برداري با گلاب ايران شستشو مي دهند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]از تقطير مجدد گلاب، فرآورده اي به دست مي آيد که به آن « گلاب دو آتشه » مي گويند. اگر مجداً گلاب دو آتشه را تقطير کنند گلاب غليظي از نظر اسانس به دست مي آيد که فوق العاده معطر بوده و در حقيقت گلاب ناب و خالص است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]در گذشته گلاب در طب سنتي مصارف درماني بسياري داشته است. [/FONT] [FONT="]اثرات مفيد گلاب بر پوست بدن:[/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]يکي از مهم ترين کاربردهاي گلاب، جهت مواظبت از پوست[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]است. گلاب برای انواع پوست ها به خصوص پوست هاي خشک و حساس مناسب است. يکي از موارد استفاده ي گلاب جهت پاک کردن پوست[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]مي باشد و مي توان به جاي محصولات شيميايي پاک کننده، از آن استفاده کرد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]استفاده ي ديگر آن جهت طراوت و تازگي پوست است؛ بدين گونه که پس از هر بار استحمام که منافذ پوست بازتر هستند، گلاب را به پوست صورت بماليد. در اين حالت اسانس موجود درگلاب به سرعت جذب پوست مي شود که با توجه به اثرات آن در افزايش جريان خون، باعث شادابي پوست مي گردد. البته استفاده ي مداوم از اين روش مي تواند اين اثرات مطلوب را ايجاد کند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گلاب به دليل داشتن خاصيت ضد عفوني کننده و هيدراته (آبدار) کردن براي پوست سر و مو مفيد است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گلاب حتي براي رفع جوش های بدن[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]نيز موثر است. براي اين کار مقداري گلاب را با جوش شيرين مخلوط کنيد تا خمير نرمي به دست آيد. سپس اين خمير را مدت يک ساعت يا تمام شب ( موقع خواب ) روي جوش هاي خود قرار دهيد[/FONT][FONT="] . [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گلاب به دليل داشتن خاصيت ضد عفوني کننده و هيدراته (آبدار) کردن براي پوست سر و مو مفيد است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]براي اين کار، با استفاده از يک قطره چکان، گلاب را روي پوست سر خود بريزيد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]ساير خواص درماني گلاب:[/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]با توجه به اثرات قابض اسانس رز، گلاب براي زناني که دچار کاهش ميل جنسي هستند مناسب است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]استفاده از اين خاصيت در قديم توسط روميان بسيار متداول بوده است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]به دليل داشتن خاصيت ضد عفوني کننده و ضدميکروبي، براي شست¬وشوي چشم مناسب است؛ البته گلابي که بدين منظور استفاده مي شود، بايد عاري از آلودگي ها و به اصطلاح استريل باشد. براي رفع خستگي و درد چشم نيز مي توانيد مقداري گلاب به پشت پلک هاي خود بماليد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]با توجه به گران بودن اسانس رز، متأسفانه بسياري از محصولات آرايشي و بهداشتي، حاوي اسانس مصنوعي رز هستند که خواص اسانس طبيعي را ندارند. همچنين اسانس هاي طبيعي که از گونه هاي متفرقه و غيراصلي رز تهيه مي شوند نيز ممکن است خواص نام برده را نداشته يا به طور ضعيف داراي اين خواص باشند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گلاب براي بيماري هاي گوارشي مانند نفخ، دل به هم خوردگي و اسهال مزمن مفيد است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گلاب در رفع دردهاي روماتيسمي نيز موثر است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]از بُخور آن مي توان براي درمان گلودرد و بيماري هاي تنفسي استفاده نمود[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گلاب ، قلب و معده را تقويت مي کند، اضطراب را از دل دور مي کند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]براى معالجه اشخاص گرمازده، بهترين راه خورانيدن گلاب همراه با مقداري يخ است، به قدرى كه توليد قى نموده و صفرا را خارج نمايد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گلاب بهترين نوشيدني براي کساني است که دچار خونريزي سينه و گلو هستند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گلاب ناراحتي سينه را از بين مي برد و از ابتلا به بيهوشي جلوگيري مي کند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]نوشيدن گلاب خنک، گرمي درون را از بين مى برد و بدن را تقويت مى كند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]بوييدن گلاب براى تقويت قلب و رفع بيهوشى و تقويت حواس باطنى مفيد است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]براى معالجه اشخاص گرمازده، بهترين راه خورانيدن گلاب همراه با مقداري يخ است، به قدرى كه توليد قى نموده و صفرا را خارج نمايد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]نوشيدن و بوييدن «گلاب» سردرد را برطرف مي کند، مخصوصا سردردى كه در اثر استنشاق هوای آلوده[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]يا شنيدن سر و صدا باشد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT]
[/FONT][FONT="]گلاب معروفترين نوع عرقيات گلاب است كه از گل سرخ گرفته ميشود. گفته ميشود كه حضرت محمد(ص) از عطر اين گل استفاده مي نمودند و به همين دليل گل سرخ را با نام گل محمدي نيز ميشناسند. سطح زير كشت گل سرخ در ميمند به بيش از 800 هكتار مي رسد و سالانه حدود 2500تن گل از آن حاصل ميشود. فصل برداشت گل محمدي در ميمند ماه ارديبشهت است كه در اين زمان ميمند بسياري از مردم نقاط ديگر براي گردش و ديدار از باغستانهاي گل و صنايع عرقيات گيري به ميمند ميآيند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]حدود(95%) از گلهاي چيده شده از باغهاي گل سرخ به مصرف توليد گلاب مي رسد و بيشتر اين محصولات را در كارخانه هاي صنعتي به مصرف رسانده ميشود. بطور كلي حدود 7ميليون ليتر انواع گلاب سالانه در ميمند توليد مي شود كه از اين ميزان(40%) به مصرف داخلي و(60%) به خارج ازكشور صادر مي شود. امارات عربي متحده ، كويت و ساير كشورهاي حاشيه خليج فارس عمدهترين مقصد صادرات گلاب ميمند مي باشند. گلاب درانواع مختلف كه عبارتند ازگلاب دوآتشه،گلاب ممتاز،گلاب اعلا، گلاب يكويك وگلابهاي معمولي دوكيلويي،سه كيلويي و[/FONT][FONT="]... [/FONT][FONT="]توليد ميشود. گلاب دوآتشه از عرقكشي دوباره گلاب معمولي حاصل ميشود كه كيفيت عالي دارد. گلاب ازنظرخواص گرم بوده و براساس طب قديم داراي خاصيت شفابخشي ميباشد، گلاب براي تقويت اعصاب و قلب بسيار سودمند است. از گلاب بعنوان معطركننده،انواع شيريني و حلوا استفاده مي شود. همچنين براي خوشبو كردن مجالس وشستشوي اماكن متبركه بكار ميرود بطوري كه ازگلاب ناب هرسال در موسم حج براي شستشوي خانه كعبه و ضريح مطهر امامزادگان استفاده مي شود و رايحه دل انگيز عطر گل محمدي خوشبو كننده لباسها و سجادهها نيز مي باشد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]علاوه بر گلاب كه از عصاره گل سرخ تهيه ميشود، انواع عرقيات ديگر از جمله نسترن، بيدمشك، نعنا، كاسني، شاتره، بهار نارنج وغيره نيز در ميمند توليد ميشود[/FONT]
[FONT="] [/FONT][FONT="]تاريخچه گل محمدي:[/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="] [/FONT][FONT="]تاريخ پرورش گل محمدي و توليد گلاب در قمصر همانگونه كه در مبحث قبل مشخص گرديد گل محمدي از هر حيث گونهاي متعلق به ايران است. در تعيين محدودة مكاني و زماني ايجاد و توسعة اين كشت و گلابگيري در ايران و در گشته ميتوان گفت: توليد و كاربرد اين محصول از زمانهاي دور و قبل از اسلام و در اقصي نقاط كشور رواج داشته است. به نحوي كه گل و گياهان گل دار، چه خوراكي و چه دارويي همواره بخش بزرگي از پزشكي بومي ايران بوده است. سنگ نگارههاي ستبر تخت جمشيد نمادي گويا از فرهنگ نام آشناي مهرورزي و دوست داشتن گل و گياه بر سينه دارد. در اين بارهكتاب جامع قانون در طب از شيخالرئيس ابوعلي سينا بازگو كنندة نكات ارزندهاي است. اين كتاب كه حدود 1000 سال قبل نوشته شده است (370-428 ه.ق.) در مجلدهاي مختلف آن مكررا جهت درمان امراض مختلف بر استعمال گل خشك يا گلاب و حتي ديگر عرقيات تاكيد شده است. طبق نظر عموم متخصصان، قمصر خاستگاه ديرين گل و گلاب است. دربارة سابقة تاريخي اين محصول در قمصر، به علت محيط ناآرام آن، سابقهاي طولاني در دست نيست. اما بر اساس يك ديدگاه در عصر ملك شاه سلجوقي كه مسجد ميانده قمصر ساخته ميشد و از محراب گچبري آن هنوز بخش عمدهاي پابرجاست، نمايندة يكي از اتابكان روم شرقي از دامنههاي كوه اسبي قمصر مقداري گل سرخ خودرو با خود به شهر دمشق كه آن روزها داماسكوس خوانده ميشد ميبرد و در آنجا پرورش داده ميشد. دليل اين ادعا در حال حاضر اطلاق نام داماسك رز يا رزاداماسنا در فرهنگ لاتين و در زبان كشورهاي انگليسي زبان به گل سرخ ايران ميباشد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]نكتة قابل توجه در اين زمينه تامل در شيوة گلابگيري در قمصر است. زيرا اگرچه تقطير و توليد عرقيات در ايران قدمتي بس طولاني دارد، فلسفة بكارگيري دستگاههاي سنتي گلابگيري قمصر بيانگر پويشي جديد در اين صنعت، توليد محصول در حجم زياد و با هدف تجاري است. در حالي كه قبل از آن با دستگاههاي تقطير تنها مقدار محدودي براي درمان توليد ميشده است. از ديگر اسناد موجود دربارة گل و گلابگيري در قمصر وجود سفرنامة شاردن سياح فرانسوي است كه در دوران صفويه نگاشته است. وي در جلد سوم سفرنامهاش هنگام عبور از كاشان به معجزة عرق بيدمشك اشاره ميكند و در ادامة سفرش به طرف اصفهان از راه قهرود بعد از عبور از سد شاه عباسي (شيخ بهايي) آورده است: در اوايل خردادماه بود و گلها هنوز نشكفته بودند. اين به همان گلهاي محمدي منطقه كه در اوايل خردادماه ميشكفند اشاره دارد. وي در جلد چهارم سفرنامهاش ذيل بخش نوشيدنيها، عنوان قابل توجهي به نام يك رقم شگفتانگيز در صادرات آورده، سپس بطور مفصل به عرقيات نختلف و نحوة توليد و كاربرد انها اشاره ميكند. همچنين از خواص گل و صنعت گلابگيري در ايران آن روز بحث كرده شرح مبسوطي از فرايند شهد و خواص گلاب دارد. نكتة مهم اين است كه وي مينويسد: از اين شربت مطبوع به سرتاسر مشرق زمين صادر ميشود و كشتيهايي كه كاملا انباشته از آن است به صوب هندوستان عزيمت ميكنند. اين همه بيانگر رونق فوقالعادة اين صنعت در دوران گذشته نسبت به وضعيت كنوني است و اين كه چقدر اين صنعت در منطقه و كشور رواج داشته، كه با توجه به وضعيت حمل و نقل و عدم دسترسيهاي آن دوران، در اين سطح وسيع به عنوان يك كالاي عمدة صادراتي در عرصة تجارت خارجي مطرح بوده است. ديگر منبعي كه در اين باب به نكاتي اشاره دارد فرهنگ دهخدا است. اين مطلب در سالهاي 37-1337 ه.ش. نگارش شده است و اشاره دارد: محصول عمدة قصبة قمصر گل محمدي، سيبزميني، انواع ميوههاي سردسيري و مختصر باغات است. در فصل بهار و موسم برداشت گل، عطر گلهاي قصبه از چند كيلومتري به مشام ميرسد. در آن موقع حدود هفتاد كارگاه گلاب و عطرگيري داير ميگردد و مصرف روزانة هر كارگاه تقريبا 500 كيلوگرم گل است و گلاب و عطر آن در تمام نقاط كشور معروف است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]در هر صورت صنعت گلابگيري در تمام دورههاي زماني گذشته رواج داشته به شكل وسيعي توليد ميشده حتي صنايع جنبي آن نظير مسگري، شيشهسازي و وسايل بستهبندي آن نيز در كنارش رواج داشته است. از نظرگاه توليد و فروش محصول نيز بيشتر به خارج از منطقه صادر ميشده است و بدين علت بر خلاف اغلب صنايع دستي در طول تاريخ و به خصوص در دوران معاصر توانسته است كه جايگاه خود را در عرصة بازار مصرف حفظ كرده روز به روز بر كميت و كيفيت خود بيفزايد به گونهاي كه در اين زمينه انواع عرقيات گياهي و دارويي نيز بدان اضافه گرديده است. از ديگر تبعات اين تحولات نفوذ و گسترش اين صنعت به روستاهاي پيرامون قمصر و حتي به ديگر استانهاي كشور در دهههاي اخير است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]به نحوي كه طبق نظر اهالي روستاهاي بخش قمصر، از سال 1310 به بعد گل محمدي براي كشت به اين روستاها راه يافت و از سال 1336 به بعد برخي گلابگيران حرفهاي قمصر به علت قيمت نازل گل اين روستاها دستگاههاي خود را در آنجا داير نمودند. البته پس از چندي با مشخص شدن كيفيت پايين محصول گل اين روستاها روند مذكور متوقف شد. اما در اين روستاها در اثر اين عمل و عوامل ديگر گلابگيري سنتي به سبك قمصر فراگرفته شد و رواج يافت و تاكنون گسترش يافته است. علت اين همه تاكيد بر گلاب قمصر مرغوبيت فوقالعاده گل توليدي قمصر بوده و اين به سبب شرايط طبيعي ويژة قمصر است. چه در گذشته و چه در امروز بهترين و عاليترين محصول گل و گلاب و طلاي معطر با عيار بسيار بالا كه دقيقا منطبق با استانداردهاي آن ميباشد محصول آب و خاك و اقليم اين سازمان است. در كنار اين عامل اساسي، روش سنتي گلابگيري قمصر را بايد حاصل هنر، ذوق، سليقه، پشتكار و ابتكار مردم آن دانست. مردمي كه با الهام از فرهنگ اراده و سابقة درخشان نظام اجتماعي خويش آن را پرورانيده و توسعه دادهاند. از اين رو بايد براي تجارب ارزشمندي كه طي ساليان دراز در اين مسير كسب كردهاند ارزشگذاري نمود. [/FONT] [FONT="]معرفي گل محمدي براي انواع گل رز[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]در فارسي نامهايي مانند سرخگل، گل محمدي يا گل چاي ذكر شده است. البته اين نام بيانگر تنوع گستردة گونههاي آن نيست چراكه تاكنون بيش از 20000 گونه گل رز شناخته شده است. اين گل گذشته از آن كه سر دستة تيرة مهمي از گياهان است از نظر ساختمان، رنگ و عطر گلهايش كاملترين نوع گل بوده و تاكنون هيچ يك از جنسها و نژادهاي متنوع گياهان در تنوع و تكامل به پاي اين گل نرسيده است.[/FONT] [FONT="]اين گونه منحصر به ايران ميباشد. بطور كلي در منابع مختلف و طبق نظر اكثر كارشناسان زيست گياهي گونة مذكور از ابتدا در ايران پرورش يافته و از اين كشور به ديگر نقاط جهان پخش شده است.گل محمدي يا طلاي معطر از نظر ويژگيهاي فيزيكي و شكل ظاهري داراي خصوصيات زير است: گل نيمه پر پر، صورتي رنگ و بسيار خوشبو، برگگلها به شكل تخم مرغي، داراي 5 تا 7 برگچه و يك دم برگ، شكل گياه آن بوتهاي پر پشت با بلنداي نزديك به 1.5 متر، داراي خارهاي ريز بيشمار روي ساقهها به ويژه در ساقههاي جوان آن. در نشست مورخ [/FONT][FONT="]22/9/1374 [/FONT][FONT="]شمسي كه با حضور رياست انجمن باغباني ايران و شماري از استادان دانشگاههاي ايران برگزار گرديد، گل سرخ محمدي با ويژگيهاي مذكور به عنوان گل ملي كشور تاييد و برگزيده شد. شرايط لازم براي پرورش گل محمدي گل محمدي اگرچه در شرايط اقليمي و طبيعي متفاوتي ميرويد، اما نظر به اهميت كيفيت اسانس آن براي دست يافتن به نتايج مطلوبتر، اين گياه بايد در محيط ويژة جغرافيايي و طبيعي پرورش يابد. بطور كلي هر چه ارتفاع منطقه بيشتر و هوا سردتر باشد و در نتيجه آب و هوا سرد و نيمه خشك در زمستان و معتدل و خشك در تابستان باشد، بهترين محيط اقليمي براي پرورش آن ايجاد خواهد شد. گل محمدي از حيث درجة حرارت در دماي 15 تا 22 درجه بهترين رشد را دارد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]چنانچه اختلاف درجة حرارت هوا بين شب و روز 5 تا 10 درجه (خصوصا در انتهاي شب) باشد، اسانس بيشتري در گل ايجاد خواهد شد. البته نبايد فراموش كنيم كه اين اختلاف فشار بايد آهسته و منظم باشد. در غير اينصورت مناطقي كه با جريان باد روبرو هستند در توليد گل مرغوب با مشكل اساسي روبرو هستند. از نظر شرايط آبياري اصولا گياه گل سرخ ايران، گياهي قانع و كم توقع معرفي ميشود و دورة آبياري آن در رنجي با دامنة7 تا 21 روز در فصل تابستان متغير است و در محيطي با بارندگي مناسب حتي بصورت ديم كاشته ميشود[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]نهايتا براي خاك لازم براي كشت آن بايد گفت خاك لوم، يعني مخلوطي از شن و رس كه خاكي سبك است با[/FONT][FONT="] PH [/FONT][FONT="]بالا و بدون شوري، بهترين خاك است. شايان ذكر است كه در پرورش گل محمدي، اگرچه در وضعيت سخت محيطي اين گياه رشد مينمايد، بايد توجه داشت كه هر چه دورههاي آبدهي كوتاهتر و تركيبات آلي خاك بيشتر شود، گل وزينتر و با اسانس بيشتر توليد خواهد شد. طبق تجارب بدست آمده در قمصر، دورة آبدهي نبايد حتما به تابستان منحصر شود بلكه آبياري گياه در فصل زمستان و خاصه در موقع برداشت محصول بسيار در بازده محصول مؤثر خواهد بود. در مجموع گل محمدي از شرايط بسيار ساده و كم هزينهاي در مراحل كاشت، داشت و برداشت برخوردار بوده، از هر حيث به نسبت ديگر محصولات، مواد حاصل از آن از جمله گلاب، از ارزش افزوده و سودآوري بالايي (نسبت به هزينه) برخوردار است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گل محمدي از خانواده ي گل سرخ با گل برگ هايي به رنگ صورتي است. اين گل ها در خرداد ماه ظاهر مي شوند و در همين ماه است که گلاب گيري انجام مي پذيرد. گل محمدي رايحه ي خوشي دارد و گلاب نيز همين رايحه ي خوش را در خود تثبيت مي کند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]براساس مدارک جديد، ايرانيان اولين قومي بودند که از «گل سرخ»، اسانس و گلاب را به روش تقطير به دست آوردند و سپس اين فن را به ساير نقاط دنيا انتقال دادند. «ابن سينا» دانشمند بزرگ ايراني، تحقيقات وسيعي در مورد استخراج اسانس ها به روش تقطير داشته است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]نام گلاب با فرهنگ سنتي و باورهاي مذهبي مردم نيز درآميخته است. گلاب خاص ايران است و جالب آن که فقط در شهر کاشان به عمل مي آيد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]پرورش گل محمدي با تاريخ «قمصر» عجين شده است. هر چند امروزه گلاب گيري از «قمصر» به «نياسر[/FONT][FONT="]» [/FONT][FONT="]يکي از بخش هاي ديگر کاشان گسترش پيدا کرده، ولي گلاب قمصر در نوع خود هم چنان بي رقيب مانده است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گلاب کاشان در پيشينه ي ادبيات ايران نيز رسوخ کرده و جايگاه ويژه اي داشته است، به طوري که شعرا براي تلطيف اشعار خود از نام گلاب با آميزه اي از معشوق خود نام مي برده اند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گلاب با آئين هاي مذهبي همخواني ديرينه اي دارد. به طور نمونه حدود يک قرن است که گلاب قمصر بر سر و روي دسته هاي سينه زني ايام سوگواري اباعبدالله الحسين (ع) پاشيده مي شود. هم چنين هر ساله کعبه را پس از پرده برداري با گلاب ايران شستشو مي دهند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]از تقطير مجدد گلاب، فرآورده اي به دست مي آيد که به آن « گلاب دو آتشه » مي گويند. اگر مجداً گلاب دو آتشه را تقطير کنند گلاب غليظي از نظر اسانس به دست مي آيد که فوق العاده معطر بوده و در حقيقت گلاب ناب و خالص است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]در گذشته گلاب در طب سنتي مصارف درماني بسياري داشته است. [/FONT] [FONT="]اثرات مفيد گلاب بر پوست بدن:[/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]يکي از مهم ترين کاربردهاي گلاب، جهت مواظبت از پوست[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]است. گلاب برای انواع پوست ها به خصوص پوست هاي خشک و حساس مناسب است. يکي از موارد استفاده ي گلاب جهت پاک کردن پوست[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]مي باشد و مي توان به جاي محصولات شيميايي پاک کننده، از آن استفاده کرد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]استفاده ي ديگر آن جهت طراوت و تازگي پوست است؛ بدين گونه که پس از هر بار استحمام که منافذ پوست بازتر هستند، گلاب را به پوست صورت بماليد. در اين حالت اسانس موجود درگلاب به سرعت جذب پوست مي شود که با توجه به اثرات آن در افزايش جريان خون، باعث شادابي پوست مي گردد. البته استفاده ي مداوم از اين روش مي تواند اين اثرات مطلوب را ايجاد کند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گلاب به دليل داشتن خاصيت ضد عفوني کننده و هيدراته (آبدار) کردن براي پوست سر و مو مفيد است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گلاب حتي براي رفع جوش های بدن[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]نيز موثر است. براي اين کار مقداري گلاب را با جوش شيرين مخلوط کنيد تا خمير نرمي به دست آيد. سپس اين خمير را مدت يک ساعت يا تمام شب ( موقع خواب ) روي جوش هاي خود قرار دهيد[/FONT][FONT="] . [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گلاب به دليل داشتن خاصيت ضد عفوني کننده و هيدراته (آبدار) کردن براي پوست سر و مو مفيد است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]براي اين کار، با استفاده از يک قطره چکان، گلاب را روي پوست سر خود بريزيد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]ساير خواص درماني گلاب:[/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]با توجه به اثرات قابض اسانس رز، گلاب براي زناني که دچار کاهش ميل جنسي هستند مناسب است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]استفاده از اين خاصيت در قديم توسط روميان بسيار متداول بوده است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]به دليل داشتن خاصيت ضد عفوني کننده و ضدميکروبي، براي شست¬وشوي چشم مناسب است؛ البته گلابي که بدين منظور استفاده مي شود، بايد عاري از آلودگي ها و به اصطلاح استريل باشد. براي رفع خستگي و درد چشم نيز مي توانيد مقداري گلاب به پشت پلک هاي خود بماليد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]با توجه به گران بودن اسانس رز، متأسفانه بسياري از محصولات آرايشي و بهداشتي، حاوي اسانس مصنوعي رز هستند که خواص اسانس طبيعي را ندارند. همچنين اسانس هاي طبيعي که از گونه هاي متفرقه و غيراصلي رز تهيه مي شوند نيز ممکن است خواص نام برده را نداشته يا به طور ضعيف داراي اين خواص باشند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گلاب براي بيماري هاي گوارشي مانند نفخ، دل به هم خوردگي و اسهال مزمن مفيد است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گلاب در رفع دردهاي روماتيسمي نيز موثر است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]از بُخور آن مي توان براي درمان گلودرد و بيماري هاي تنفسي استفاده نمود[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گلاب ، قلب و معده را تقويت مي کند، اضطراب را از دل دور مي کند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]براى معالجه اشخاص گرمازده، بهترين راه خورانيدن گلاب همراه با مقداري يخ است، به قدرى كه توليد قى نموده و صفرا را خارج نمايد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گلاب بهترين نوشيدني براي کساني است که دچار خونريزي سينه و گلو هستند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گلاب ناراحتي سينه را از بين مي برد و از ابتلا به بيهوشي جلوگيري مي کند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]نوشيدن گلاب خنک، گرمي درون را از بين مى برد و بدن را تقويت مى كند[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]بوييدن گلاب براى تقويت قلب و رفع بيهوشى و تقويت حواس باطنى مفيد است[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]براى معالجه اشخاص گرمازده، بهترين راه خورانيدن گلاب همراه با مقداري يخ است، به قدرى كه توليد قى نموده و صفرا را خارج نمايد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]نوشيدن و بوييدن «گلاب» سردرد را برطرف مي کند، مخصوصا سردردى كه در اثر استنشاق هوای آلوده[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]يا شنيدن سر و صدا باشد[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT]