چکیده :نظام اقتصاد نوپای اسلامی و به‌طور ویژه نظام بانکداری بدون ربا در ایران برای دست‌یابی به اهداف خود نیازمند بستر آماده و شرایط آرام است. شرایط خاص اقتصادی ایران (شرایط رکود تورمی) پس از انقلاب اسلامی که به بنیان‌های اقتصادی قبل از انقلاب برمی‌گشت، باعث شد تا نظام بانکداری بدون ربا با مشکل مواجه شود و مردم از شبه ربوی بودن عقود عملیاتی شده در سیستم بانکداری کشور نگران باشند. برای این امر دلایل مختلفی مطرح شده و پژوهشگران به بررسی آن‌ها پرداخته‌اند؛ عمده دلایلی که تاکنون بررسی شده به ماهیت، ساختار و نحوه اجرای قانون مرتبط بوده است. این در حالی است که به نظر می‌رسد شرایط اقتصادی رکودی ـ تورمی نیز عامل مهمی است که نظام بانکداری بدون ربا در ایران را در گذشته به کرات تهدید کرده و آن را از رسیدن به اهداف خود دور ساخته است. در این پژوهش با استفاده از نرم‌افزار spss نتایج توزیع پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج نشان می‌دهد که شرایط خاص اقتصادی ایران پس از انقلاب اسلامی مانع مهمی برای به مقصود رسیدن نظام بانکداری بدون ربا بوده است. نرخ تورم بالا در جامعه که منجر به افزایش نرخ سود مشارکت و شبهه ربوی شدن آن می‌شود و همچنین شرایط خاص اقتصادی دیگر مثل نرخ بالای بیکاری، بنیه ضعیف فنی و مالی بنگاه‌های اقتصادی، حاکم بودن گرایش کمتر به سرمایه‌گذاری بلندمدت، وجود رانت‌های اقتصادی در حوزه‌های مختلف اقتصادی، ریسک اعتباری بالا و محدودیت ارزی اجرای صحیح عقود اسلامی را غیرممکن ساخته است.
چکیده (انگلیسی):The newly established system of Islamic economy in Iran, specifically the non-usury banking system is in need of appropriate conditions to attain its goals. The special economic conditions of Iran (Stagflation Conditions) after the Islamic Revolution which was rooted in weak pre-revolutionary situation made non-usury banking system encounter problems and people have great doubt about the semi-usury system of banking. The major causes of the problem were related to the nature, structure and state of implementing of law. This article shows that the special economic conditions of Iran after the Revolution have acted as an obstacle in reaching a non-usury banking system. High inflation rate increases the interest rate; hence the sense of misgivings about the usurious condition of the existing system rises. High unemployment rate, weak technical and financial bases in economic institutions, speculative spirit instead of production in the country, economic misuses in different extents, high credit risks, restriction in the selection of external financing methods, etc. have made the implementation of Islamic contracts impossible.
چکیده (انگلیسی):The newly established system of Islamic economy in Iran, specifically the non-usury banking system is in need of appropriate conditions to attain its goals. The special economic conditions of Iran (Stagflation Conditions) after the Islamic Revolution which was rooted in weak pre-revolutionary situation made non-usury banking system encounter problems and people have great doubt about the semi-usury system of banking. The major causes of the problem were related to the nature, structure and state of implementing of law. This article shows that the special economic conditions of Iran after the Revolution have acted as an obstacle in reaching a non-usury banking system. High inflation rate increases the interest rate; hence the sense of misgivings about the usurious condition of the existing system rises. High unemployment rate, weak technical and financial bases in economic institutions, speculative spirit instead of production in the country, economic misuses in different extents, high credit risks, restriction in the selection of external financing methods, etc. have made the implementation of Islamic contracts impossible.
