بيمه عمر به مثابه يك سرمايه‌گذاري خطرگريز

onia$

دستیار مدیر تالار مدیریت
[h=1]بيمه عمر به مثابه يك سرمايه‌گذاري خطرگريز[/h]



بهترین راه پس‌انداز کردن بخشی از درآمد، یکی از دغدغه‌هایی است که افراد در طول دوران اشتغالشان با آن روبه‌رو هستند. آشناترين گزينه براي افراد جهت پس‌انداز كردن، رفتن به يكي از شعبه‌هاي بانكي و افتتاح حساب نزد آن شعبه است، اما اكثر افراد از اينكه مي‌توانند با خريد بيمه عمر و سرمايه‌گذاري علاوه‌بر داشتن يك حساب سپرده‌گذاري، از مزاياي بسيار زياد بيمه‌هاي عمر هم بهره‌مند شوند، بي‌اطلاع هستند.

يكي از عوامل تاثيرگذار روي تصميم افراد براي انتخاب بانك مورد نظر مقدار سودي است كه هر يك از بانك‌ها به سپرده‌ها تخصيص مي‌دهند. از طرف ديگر افراد گوشه‌چشمي هم به ميزان تسهيلاتي كه بانك‌ها به دارندگان حساب سپرده اختصاص مي‌دهند دارند تا در موقع لزوم بتوانند از اين امكانات استفاده كنند. هم اكنون بالاترين نرخي كه به سپرده‌هاي بانكي كوتاه مدت (3 ماهه) تعلق مي‌گيرد برابر با 7 درصد است. توضيح اين نكته لازم است كه يك فرد با داشتن يك بيمه‌نامه عمر و سرمايه‌گذاري تمام مزاياي داشتن يك حساب بانكي را دارا خواهد بود. در حال حاضر طبق قانون بيمه مركزي جمهوري اسلامي ايران به سپرده‌هاي افراد در بيمه‌هاي عمر و سرمايه‌گذاري، سالانه به ميزان 18 درصد سود، آن هم به صورت روز شمار، سود تعلق مي‌گيرد. علاوه‌بر اين سود که به صورت قطعي و تضمين شده باید به حساب سپرده این بیمه‌نامه‌ها تعلق گیرد، شركت‌هاي بيمه موظفند كه حداقل 85 درصد منافع حاصل از سرمايه‌گذاري اين سپرده‌ها را در پايان سال مالي به حساب افراد منظور كنند. (يعني سود نهايي كه به سپرده فرد تعلق مي‌گيرد، بيشتر از 18 درصد خواهد بود که در سال گذشته در چند شرکت این نرخ بالای 22 درصد و حتی تا 26 درصد هم اعلام شده بود).
حادثه هيچ گاه خبر نمي‌دهد
تا اينجا بحث روي ميزان سودي بود كه به سپرده يك فرد در صورت داشتن حساب در يك بانك يا داشتن يك بيمه‌نامه عمر و سرمایه‌گذاري تعلق مي‌گيرد. مطمئنا جمله معروف و كليشه‌اي «حادثه هيچ گاه خبر نمي‌دهد» را بارها شنيده‌ايم. بيماري، حادثه، تصادف و... اتفاقاتي هستند كه در كمين همه ما هستند.
سوال اينجاست كه در صورت رخ دادن يكي از اين عوامل چه تمهيداتي را در مقابل آنها اتخاذ نموده‌ایم؟ اگر فرد در اثر يك حادثه ازكارافتاده شود و ديگر قادر به انجام فعاليتي درآمدزا با توجه به تخصص و سطح تحصيلاتش نباشد، چه كسي به روند پس‌انداز فرد در حساب بانكي وي ادامه مي‌دهد؟ اگر فرد دچار يك بيماري سخت با هزينه‌هاي درماني بالا شود، آيا بانك حاضر به تقبل هزينه‌هاي درماني وي مي‌شود؟ اگر فرد داراي يك پوشش درماني هم باشد، آيا اين پوشش بيمه‌اي همه بيماري‌ها را به صورت كامل تحت پوشش قرار مي‌دهد؟ اگر اجل به فرد مهلت به بار نشستن ثمرات تلاش و تامين آينده افراد تحت تكفلش را ندهد، اين افراد چه سرنوشتي از نظر مالي را بايد تجربه
كنند؟
اگر حادثه‌اي رخ بدهد...
بهتر است به سوالات بالا با راه‌هاي موجود براي پس‌انداز جواب بدهيم. در ابتدا فرض كنيد فرد داراي يك حساب سپرده بانكي است و وي كه تا ديروز سالم و سرزنده به زندگي خود ادامه مي‌داد، امروز در اثر يك حادثه خارج از كنترل و اختيار خود ازكارافتاده مي‌شود. حال اين فرد ديگر قادر به كسب درآمد نیست. فرد قادر نيست ديگر به حساب بانكي خود پولي اضافه کند؛ بنابراین اندوخته وي در همان حد باقي مي‌ماند و تنها همان مقدار سودي كه به حسابش تعلق مي‌گيرد به اندوخته وي اضافه مي‌شود. حال فرض كنيد اين فرد داراي يك بيمه‌نامه عمر و سرمايه‌گذاري باشد كه در آن پوشش معافيت از پرداخت حق بيمه در صورت ازكارافتادگي را تقاضا كرده باشد. در اين حالت فرد نه تنها تا انتهاي مدت بيمه‌نامه پولي بابت حق بيمه به شركت بيمه نمي‌پردازد، بلكه قرارداد به صورت عادي ادامه خواهد داشت؛ يعني شركت بيمه به جاي فرد بيمه‌گذار اقدام به پرداخت حق بيمه خواهد نمود. به عبارت ديگر در صورت ازكارافتاده شدن بيمه‌گذار هيچ گونه آسيبي به برنامه‌ريزي قبلي فرد وارد نمي‌شود و وي از پرداخت حق بيمه تا انتهاي بيمه‌نامه معاف مي‌شود. همچنین چنانچه این فرد پوشش درآمد ازکارافتادگی را نیز در این بیمه‌نامه خریداری کرده باشد، سالانه و تا انتهای مدت بیمه‌نامه، یک مستمری نیز دریافت خواهد کرد.
به عبارت ديگر اگر فرد پولش را در يك حساب بانكي سرمايه‌گذاري كند، در صورت ازكارافتاده شدن، اندوخته فرد ثابت خواهد ماند؛ اما اگر وي پولش را در يك بيمه‌نامه عمر و سرمايه‌گذاري سپرده‌گذاري كند، روند سرمايه‌گذاري فرد بدون پرداخت هيچ گونه وجه از تاريخ ازكارافتادگي تا انتهاي مدت بيمه‌نامه طبق روال برنامه‌ريزي شده ادامه خواهد داشت.
گرفتن وام
همه ما در زندگي براي رفع يكسري از نيازهاي خود به پول نقد نياز داريم. اولين راه كه به نظرمان مي‌آيد استفاده از حساب سپرده‌اي است كه براي روز مبادا افتتاح كرده بوديم. با مراجعه به بانك با اين گزينه مواجه خواهيم شد كه چون شما پولتان را قبل از موعد برداشت مي‌كنيد به شما جريمه تعلق خواهد گرفت و از سودي كه در ابتدا مورد نظر بود، كمتر نصيبتان خواهد شد. شايد گزينه بعدي گرفتن وجه دستي از دوستان يا آشنايانمان باشد كه اين امر اگر توسط ايشان هم برآورده شود با نوعي سرشكستگي همراه خواهد بود. اين احساس زماني رخ خواهد داد كه دوست ذكر شده تقاضاي ما را لبيك گفته و نياز ما را برطرف سازد. حال اگر نتوانيم از جانب دوستان خود به نتيجه مناسبي برسيم، ناگزير دنبال گرفتن وام از موسسات مالي يا بانك‌ها خواهيم افتاد. جدا از زمان طولاني و روند جانكاه يافتن يك وام در كمترين زمان ممكن و همچنين نرخ بالاي بهره وام (كه خود يك حكايت دور و دراز دارد)، بايد باز هم مزاحم دوستانمان برای ضامن شدن ايشان براي بازپرداخت وام مورد نياز شويم.
حال اگر فرد در ابتدا يك بيمه‌نامه عمر و سرمايه‌گذاري به جاي يك حساب سپرده بانكي داشته باشد - مي‌تواند بدون بستن حساب سپرده و روند سود ده آن، به ميزان 90 درصد اندوخته خود از شركت بيمه تقاضاي وام کند. نكته جالب‌تر اينكه شركت بيمه از فرد هيچ نوع ضمانتي دريافت نخواهد كرد و نرخ بهره‌اي كه بابت اين وام از فرد دريافت خواهد کرد در حد يك چهارم نرخ‌هاي بانكي است. از همه اينها مهم‌تر زمان رسيدن به اين وام است كه در كمترين زمان ممكن به وقوع مي‌پيوندد.
بيماري‌هايي با درمان پرهزينه
پنج بيماري صعب العلاج وجود دارد كه تحت پوشش هيچ بيمه درماني قرار ندارند. اين بيماري‌ها داراي هزينه‌هاي درماني بسيار بالا و كمر شكن هستند. بيماري‌هاي ذكر شده عبارتند از: سكته قلبي، سكته مغزي، پيوند اعضا، جراحي قلب باز و انواع سرطان (به‌جز سرطان پوست). فردي كه پولش را به‌عنوان پس‌انداز در يك حساب سپرده بانكي ذخيره كرده است، اگر به يكي از اين امراض مبتلا شود براي درمان خود تنها مي‌ماند. در صورتي كه اگر اقدام به خريد بيمه عمر و سرمايه‌گذاري كرده باشد و پوشش امراض خاص را در بيمه‌نامه تقاضا كرده باشد به اندازه سرمايه‌اي كه خود تعيين كرده است و تا سقف تعيين شده در قرارداد مي‌تواند از شركت بيمه كمك هزينه درماني دريافت کند و بدون كسر شدن از سپره‌گذاري‌اش قرارداد را هم طبق مفاد آن ادامه دهد. اصولا افراد به دليل عدم آگاهي از آينده، نياز به برنامه‌ريزي براي زندگي خود در آينده را به صورت كاملا جدي احساس مي‌كنند. به همين خاطر در دوران جواني و فعاليت به دنبال ذخايري براي دوران پيري خود هستند. از طرفي همه ما همان گونه كه يك روز به دنيا آمده‌ايم يك روز هم بايد اين دنيا را ترك كنيم. اين يك امر مسلم و بدون چون و چرا است «كلُ نَفسٍ ذائقَهُ المَوت». تنها نكته غير‌حتمي در اين مساله زمان رخداد فوت است. در اينجا يك نگراني كه براي همه افراد وجود دارد موضوع چگونگي امرار معاش عزيزان يك فرد پس از فوتش است. آيا بازماندگان داراي يك تامين مالي به نسبت مناسب براي ادامه زندگي خود با شرايط عادي مي‌باشند يا خير؟ آيا فرزندان فرد قادر به ادامه تحصيل بدون دغدغه‌هاي مالي هستند يا خير؟
فرد اگر پس‌اندازش را در يك حساب بانكي نگهداري كرده باشد، در صورت فوت، اين پس‌انداز به وراث قانوني‌اش مي‌رسد. در اينجا سه نكته وجود دارد: اول آنكه اين سپرده به همه وراث قانوني فرد مي‌رسد، چه اينكه يك سري از اين وراث از طرف فرد صاحب حساب، نيازمند به اين پول تشخيص داده شده باشند چه نباشند. دوم اينكه نه تنها اين پول به صورت كامل به وراث نمي‌رسد، بلكه از اصل آن نيز كاسته مي‌شود. در حقيقت اين پس‌انداز پس از كسر ماليات بر ارث و ساير هزينه‌ها كاهش مي‌يابد. سوم اينكه اگر فرد داراي طلبكاراني باشد، در ابتدا بدهی طلبكاران از حساب برداشت و اگر چيزي از آن باقي بماند، بين وراث تقسيم مي‌شود. اما اگر فرد به‌جاي حساب بانكي، بيمه عمر و سرمايه‌گذاري داشته باشد، مي‌تواند در ابتداي قرارداد ليست افرادي را كه مايل است از مزاياي اين بيمه‌نامه استفاده كنند و سهم هر يك از ايشان را به انتخاب خود مشخص كند. دوم اينكه در صورت فوت تا 25 برابر حق بيمه‌اي كه فرد به صورت سالانه به شركت بيمه پرداخت مي‌كرد به عنوان سرمايه فوت به افراد تعیين شده توسط خود وي پرداخت مي‌شود. علاوه‌بر اين سرمايه فوت، ميزان اندوخته سپرده‌گذاري فرد تا زمان فوت هم به آن افراد پرداخت مي‌شود. سوم اينكه مطابق با ماده 136 قانون ماليات‌هاي مستقيم، سرمايه بيمه‌هاي عمر به همراه اندوخته رياضي آن از ماليات معاف مي‌باشد. نكته ديگر اينكه به غير‌از افراد تعيين شده در بيمه‌نامه هيچ شخص ديگري، حتي طلبكاراني با داشتن مداركي دال بر داشتن طلب از بيمه‌شده هم نمي‌توانند هيچ مبلغي از محل بيمه عمر برداشت كنند. به عبارت ديگر نه تنها از مقدار سپرده مبلغي كاسته نمي‌شود، بلكه كل آن اندوخته به علاوه 25 برابر حق بيمه پرداختي سالانه به استفاده‌كنندگان پرداخت مي‌شود. نكته آخر در مورد سلامت بودن فرد تا انتهاي مدت بيمه‌نامه است. در انتهاي مدت بيمه‌نامه فرد داراي يك اندوخته نسبتا بزرگ است. حال وي مي‌تواند اين اندوخته را يا به‌صورت يكجا از شركت بيمه دريافت كند يا به‌عنوان يك مستمري آن را دريافت كند. اگر فرد آن را به صورت مستمري دريافت كند، سرمايه وي باز هم مشمول تعلق گرفتن سود است.
ملاحظه مي‌شود كه وجود خدمتي به نام بيمه عمر و سرمايه‌گذاري تا چه حد مي‌تواند مفيدتر از ساير روش‌هاي معمول پس‌انداز باشد. آسايش خاطر از بروز حوادث ناگوار با صرف هزينه‌هاي كم مهم‌ترين وجه تمايز اين روش سپرده‌گذاري با ساير روش‌هاي موجود در بازار است.
* کارشناس ارشد محاسبات بیمه‌ای
jamilsmoradi@gmail.com
 
بالا