بررسى تطبيقى مسجد با ديگر فضاهاى عبادى

[DDDIQ]

قانون خلأ و خلق فضاى معنوى
(بررسى تطبيقى مسجد با ديگر فضاهاى عبادى)


جواد زيبافر
​

چكيده
يكى از مهم ترين مسائلى آه هر هنرمند و هر معمارى همواره با آن درگير است رابطه بين صورت و معنى يا قالب و محتوا مى باشد؛ به عبارتى هر معنى و مفهومى را در قالب هايى خاص مى توان بيان آرد آه با توجه به نوع هنر و تكنيك هاى هنرمند بعضى از اين قالب ها بهتر و گوياتر مى توانند به معنى موردنظر اشاره آنند.مسجد محل عبادت است و جايى آه معمار به دنبال خلق فضايى است آه در آن مخاطب بهتر از ساير فضاها بتواند حضور خداوند را احساس آند و به پرستش او بپردازد. مقاله با اشاره به سه نوع نگرش نسبت به جهان به مقايسه تطبيقى فضاهاى عبادى پرداخته است و با توجه عدم امكان بازنمايى حقيقت مطلق در نمادهاى محدود مدل سوم را برگزيده و آن را شرح قانون خلاء معرفى نموده است و براين نكته تأآيد آرده آه هرچه خالى تر امكان تجلى حقيقت يشتر و در پايان چنين نتيجه گيرى نموده است:
در معمارى مسجد قالب هاى گوناگونى را مى توان براى خلق فضاى معنوى بكار برد آه تأثيرگذارى آن بر روى افراد گوناگون متفاوت خواهد بود. هرچه درك مخاطب از مفهوم خدا ابتدايى تر باشد قالب ها صورى و مادى مؤثرند و هرچه اين درك عميق تر شود قالب هاى انتزاعى مؤثرتر خواهند بود آه در نهايت اين قالب ها به فضاى خالى منتهى خواهند شد. هيچ يك از اين مراتب بى ارزش نيست و آنچه آه بى ارزش است ساآن شدن و راآد ماندن در يك قالب خاص است و رمز حرآت و ساآن نشدن خالى شدن است .خالى شدن فكر و ذهن، خالى شدن دل و خالى شدن فضاى معمارى.ابتدا، خالى شدن از هر چيز زايد و بد و بعد خالى شدن از چيزهاى بيهوده و در انتها خالى شدن از چيزهاى خوب براى رسيدن به چيزهاى بهتر.

صورتگر نقاشم هر لحظه بتى سازم / وانگه همه بتها را در پيش تو اندازم
صد نقش بر انگيزم با روح در آميزم / چون نقش تو را بينم در آتشش اندازم
​