onia$
دستیار مدیر تالار مدیریت
اضافه پرش نوبتي در همه بازارها
مهدي نصرتي
پديده اضافه پرش (overshooting) براي نرخ ارز موضوعي شناخته شده در ادبيات اقتصادي است و اشاره به رفتار نرخ ارز در مواجهه با انتظارات تورمي دارد.
طبق تئوري و مشاهدات اقتصادي هنگامي كه در يك اقتصاد، انتظار افزايش سطح عمومي قيمت‌ها وجود داشته باشد، گاهي اول و بيش از همه نرخ ارز واكنش نشان مي‌دهد. در اين حالت نرخ ارز يك پرش ناگهاني كرده و بسيار بيش از آنچه كه انتظار مي‌رفت رشد مي‌كند. اما به تدريج و با مرور زمان نرخ ارز كاهش يافته و همزمان قيمت ساير كالاها افزايش مي‌يابد، به گونه‌اي كه سطح عمومي همه قيمت‌ها و از جمله نرخ ارز به يك ميزان افزايش يافته باشد. همانطور كه ذكر شد اين رفتار نرخ ارز هرچند نامتعارف است، ولي در حوزه اقتصاد ناشناخته نيست و نظريه‌هاي مختلفي براي تبيين اين رفتار وجود دارد. اما موضوع عجيبي كه در اقتصاد ايران در يك سال اخير مشاهده شده اين است كه رفتار اضافه پرش منحصر به نرخ ارز (و طلا) نبوده و تقريبا تمامي بازارها به طور نوبتي چنين رفتاري را از خود نشان مي‌دهند: بازار خودرو، مواد غذايي، لوازم خانگي و... . در يك‌سال اخير در همه اين بازارها شاهد اضافه پرش‌هاي ناگهاني و وحشتناك و سپس اصلاح قيمت‌ها (گاهي جزئي) بوده‌ايم.
اينكه چرا علاوه بر نرخ ارز، همه بازارها و كالاهاي ديگر نيز با رفتارهاي پرشي مواجه هستند شايد به دلايل زير باشد: حجم بالاي نقدينگي، انتظارات تورمي بالا، نبود فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري جايگزين و دخالت‌هاي غيرموثر دستگاه‌هاي مسوول.
اما آنچه مسلم است در فضاي بي‌ثبات اقتصاد ايران وقوع چنين حالتي، تلاطم زيادي ايجاد مي‌كند و در كليه فعاليت‌ها اعم از توليدي و بازرگاني ايجاد اختلال مي‌كند. مادامي كه يك سياست انقباضي پولي موثر و گسترده اجرا نشود، اميدي به كنترل سطح قيمت‌ها نمي‌توان داشت و در صورت ثبات يا حتي كاهش سطح قيمت‌ها نيز اين وضعيت، موقتي خواهد بود.
مهدي نصرتي
پديده اضافه پرش (overshooting) براي نرخ ارز موضوعي شناخته شده در ادبيات اقتصادي است و اشاره به رفتار نرخ ارز در مواجهه با انتظارات تورمي دارد.
| |
اينكه چرا علاوه بر نرخ ارز، همه بازارها و كالاهاي ديگر نيز با رفتارهاي پرشي مواجه هستند شايد به دلايل زير باشد: حجم بالاي نقدينگي، انتظارات تورمي بالا، نبود فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري جايگزين و دخالت‌هاي غيرموثر دستگاه‌هاي مسوول.
اما آنچه مسلم است در فضاي بي‌ثبات اقتصاد ايران وقوع چنين حالتي، تلاطم زيادي ايجاد مي‌كند و در كليه فعاليت‌ها اعم از توليدي و بازرگاني ايجاد اختلال مي‌كند. مادامي كه يك سياست انقباضي پولي موثر و گسترده اجرا نشود، اميدي به كنترل سطح قيمت‌ها نمي‌توان داشت و در صورت ثبات يا حتي كاهش سطح قيمت‌ها نيز اين وضعيت، موقتي خواهد بود.