اوشتبین مروارید ارسباران صــفحه عالم ده بیر درّ نـهـان دیر اوشــتوبــون
وزنه گلمز، چکمک اولماز چوخ گیران دیر اوشتوبون
باش چکیب عرش برینه دورد طرفدن داغ لاری
فی الحـقـیقـت لـنگر کـون و مـکان دیـر اوشتوبون
حکیم نباتی
روستای
اشتبین در طول 46 درجه و 29 دقیقه شرقی و عرض 38 درجه و 51 دقیقه شمالی قرار دارد و از توابع بخش سیه رود و دهستان نوجه مهر شهرستان جلفا واقع در استان آذربایجان شرقی است. فاصله روستا از جاده اصلی و مرزی سیه رود، خداآفرین حدود 7 کیلومتر است. روستای
اشتبین متشکل از سه آبادی به نامهای هراس، سیاوشان و جعفرآباد، نمونه ای از روستاهای کوهستانی ـ میان دره ای محسوب می شود. محدوده روستا از نظر تقسیمات آب و هوایی جزء مناطق با اقلیم سرد و دارای زمستان های طولانی بوده و برای چندین ماه از سال پوشیده از برف است. بافت روستای
اشتبین بواسطه احاطه ی باغات و سایر عوامل کالبدی نظیر ناهمواری ها، بستر سنگی، شیب تند اراضی و شرایط اقلیمی خاص، کاملا فشرده و فقط در محدوده شمالی روستا امکان توسعه محدود وجود دارد. در سال 1385 روستای
اشتبین دارای 773 نفر جمعیت در قالب 150 خانوار بوده است. این روستا با شماره 2692 در تاریخ 17/3/79 در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. اسناد به دست آمده از سنگ نوشته های موجود در روستا تاریخ 843 و 976 هجری قمری را نشان می دهند، ولی به نظر می رسد معماری موجود در برخی بناها مربوط به دوره اشکانیان است. از لحاظ بافت،
اشتبین جزو روستاهای تلی شكل است كه دارای چشم انداز خیلی جالب می باشد . در شرق و پایین ترین قسمت دره روستا ، رودخانه ای در جریان است كه با صدای دلنواز و منظره منحصر به فردش زینت و زیبایی خاصی بر روستا بخشیده است و حتی وجود باغ های وسیع و سرسبز در پرتو این رود است . به علت عدم رعایت بهداشت وجاری ساختن فاضلاب های منازل (به دلیل بافت شهری فعلی ) وریختن خاكستر تنورها وفضولات حیوانی در رودخانه بعضی مواقع رنگ رودخانه تغییر می یابد . اقتصاد روستا بر اساس باغ داری ودام داری است و بیشتر روستاییان دارای باغات پربار و وسیع هستند و از طریق فروش میوه جات از جمله انجیر، انار، گردو، سیب و ... امرار معاش می كنند . مهمترین محدودیت روستا در تولید وارائه ی محصولات به بازارهای منطقه ای، دوری از بازار مصرف می باشد كه باعث افزایش هزینه حمل می گردد . ضمن اینكه روستای
اشتبین توانایی بالقوه ای برای تبدیل به منطقه توریستی را دارد . وجه تسمیه
اشتبین برخی از محققان گفته اند: چون روستای
اشتبین از «سه» آبادی نزدیک به هم تشکیل شده لذا این جا را اوش توبین یا سه روستا نامیده اند من این نظر را رد نمی کنم اما دیدگاه دکتر حسین محمد زاده صدیق مصحح دیوان ترکی حکیم نباتی را نیز در این خصوص قابل تأمل می دانم و خلاصه ی نظر وی را جهت آگاهی خوانندگان ارجمند هفته نامه گویا در این بخش ارائه می نمایم ایشان نوشته اند: «واژه ی اوشتوبون از سه قسمت تشکیل شده است؛ اوش + توب+ون اوش همان اوچ در گویش اهر و پیرامون آن است و به معنی عدد سه است. توب به معنی قوم، قبیله و جمعیت است . بخش سوم آن «ین» یا «ون» در اغلب اسامی مکان های جغرافیایی آذربایجان و سایر مناطق ایران به چشم می خورد. پس اوشتوبون یعنی محل زندگی سه قوم و می دانیم که حداقل تا زمان حکیم نباتی علاوه بر جمعیت ترک زبان اقوام تات و ارمنی نیز در این روستا ساکن بودند اما بعدها با غلبه ی زبان ترکی این اقوام از نظرگویش و آیین با ترک زبانان روستا همسان شده یا از آن جا مهاجرت کرده اند. »
حکیم نباتی شاعر و عارف مشهور اشتبینی در قصیده ای با مطلع:
یئنه شوریده کونلوم عاشیق بیر گول عذار اولموش
ائدیب مشق جنون، دیوانه لر تک داغدار اولموش
بیتی به گویشی تاتی سروده که بر حضور تات زبان ها در اوشتبین صحه می گذارد:
ذونستش چه دوت شعر و نوایم چمی جوقندا
ایزان زون ویل برو خوش ماهرو پالوده وار اولموش
یعنی:
[یار] دانستش چه بود شعر و نوای همچون قند من
از آن جهت دلبر و خوش ماهرو مانند پالوده شده بود.
منبع:
- دیوان اشعار ترکی حکیم ابوالقاسم نباتی به تصحیح دکتر حسین محمدزاده صدیق ناشر اختر،تبریز1385
- سایت ارسباران
