[ابنیه تاریخی ایران]: مجموعه تاریخی - فرهنگی - مذهبی تخت فولاد

[maxer]

تكيه ميرفندرسكي​

​

​

تكيه ميرفندرسكي در شمال غربي گورستان تخت فولاد از تكاياي ممتاز و منحصر به فرد اين قبرستان مي باشد. اصل وجود تكيه از اوايل صفويه و شايد به قرون هشتم و نهم مقارن با تكيه باباركن الدين برسد كه اساس اوليه آن به صورت مقبره و خانقاه درويشان بوده كه شاردن هم به آن اشاره دارد. شهرت اين تكيه به واسطه وجود مزار عارف و فيلسوف برجسته زمان شاه عباس اول مير ابوالقاسم فندرسكي متوفي 1050 هـ .ق مي باشد.
مجموعه اين تكيه شامل يك صحن مستطيلي چهار ايوانه با محور شرقي، غربي و حجره هايي در اطراف و سردري زيبا در جبهه جنوبي با قطاربندي هاي زيبايي كه به رنگ اخرايي قلم گيري شده است.
سبك معماري تكيه صفوي مي باشد شامل طاق و چشمه و فضاهاي محصور كننده.
در جبهه غربي اتاقي با ارسي سه دري و گوشواره هايي در طرفين قرار داشته كه در اواخر عهد قاجار با تيغة آجري مسدود شده است. اين اتاق ظاهراً محل عبادت و خلوت نشيني مير فندرسكي بوده كه قبر وي نيز به صورت سكويي مرمرين مقابل آن در صحن تكيه واقع شده است. بر ديوار اين اتاق كتيبه اي به خط مير عماد حسني استاد برجسته خوشنويسي متوفي 1020هـ .ق به زيبايي گچبري شده كه غزلي از حافظ مي باشد با مطلع« روضه خلد برين خلوت درويشان است».
اين تكيه تغييرات و الحاقاتي داشته از جمله در جبهه جنوبي كه به صورت تكيه اي مجزا مدفن بختياريها مي باشد.
از عناصر ارزشمند معماري و هنري اين تكيه، سقاخانه اي در جبهه جنوبي با مشبك آجري لعابدار كه در طول زمان تخريب شده بود و به تازگي مرمت شده است و همچنين سنگابي مكعب شكل از عهد صفوي مي باشند. درختي كهنسال كه خشكيده شده نشانگر فضايي مصفا به صورت باغي مشجر و زيبا با حوضي بزرگ در وسط كه از نهر 250 مشروب مي شده، است كه بخشي از آن در نيمه غربي صحن تكيه باقي مانده است.
بزرگاني در اين تكيه آرميده اند از جمله:
-عباس بهشتيان محقق و مؤلف گرانمايه متوفي 1408هـ .ق
-سيد روح ا... كشفي اديب و شاعر، متوفي 1382هـ .ق
-ميرزا تقي خان حكيم باشي« سرتيپ» اديب محقق و روزنامه نگار متوفي 1303هـ .ق
-ميرزا محمد حسين عنقا شاعر و هنرمند خوشنويس، متوفي 1308هـ .ق

​

 

[maxer]

تكيه صاحب روضات​

​

​

تكيه صاحب روضات كه به تكيه چهارسوقي هم معروف است در قسمت جنوب غربي گورستان تخت فولاد است. از شمال به مسجد مصلي و در جهت شرقي به تكيه سيد رضي منتهي مي شود. با توجه به وجود سنگ قبري از عهد صفوي به سال 1094 هـ .ق متعلق به ملا حسن ديلماني، قدمت تكيه به دوره صفوي مي رسد. در سال 1313ق كه علامه آقا سيد محمد باقر موسوي خوانساري چهارسوقي ( صاحب روضات) از اخلاف ملا حسن ديلماني وفات يافت و در اين تكيه به خاك سپرده شد به همت سليمان خان ركن الملك شيرازي و تلاش فرزندانش بقعه اي آجري بر سر قبر او بنا شد و بعد از آن فرزندان و نوادگانش در همان تكيه مدفون شدند. در ضلع جنوبي تكيه مسجدي جهت برپايي مراسم عزاداري و اقامة نماز بنا گرديد و در طي پنجاه سال اخير در اطراف صحن تكيه اطاق هايي ساخته شد كه در سال 1379 به منظور هم سطح سازي و محوطه سازي تكيه، اين اتاق ها از سوي دفتر مجموعه تاريخي، فرهنگي و مذهبي تخت فولاد برچيده شد. مهمترين امتياز اين تكيه وجود قبور بسياري از بزرگان و مشاهير است از جمله:
1-آقا ميرزا سيد محمد باقر موسوي چهارسوقي مورخ و عالم رجال و مجتهد برجسته صاحب "روضات الجنات" .
2-ميرزا عطاء ا... چهارسوقي فرزند صاحب روضات عالم و فقيه زاهد صاحب "مفتاح الروضات".
3-ملا محراب گيلاني عالم و عارف وارسته
4-ميرزا حسين كشيكچي «هالو» از ياران امام زمان
5-عباسعلي خرم لنباني اديب و شاعر

​

 

[maxer]

تکیه ریزی​

تکیه ریزی در منتها الیه جنوبی تخت فولاد قرار گرفته و احداث خیابان سعادت آباد که از میان تخت فولاد عبور کرده موجب افتراق این تکیه با تخت فولاد شده است .
این تکیه توسط حاج محمد حسین کازرونی بر سر مزار شیخ مرتضی ریزی فقیه عالیقدر متوفی 1329 هـ.ق احداث گردیده است واز جمله تکایای قاجاری به شمار می آید .
تکیه مشتمل بر صحن مربع گونه می باشد با حجراتی در اطراف و بقعه ای در وسط که حجره های اطراف همگی برچیده شده اند . بقعه با پلانی هشت ضلعی بر روی سکویی قرار گرفته که هشت وجه به صورت مشبک آجری ساخته شده است و مسقف به گنبدی آجری که از بیرون و درون با کاشی های سبز رنگ زینت یافته است .
پس از احداث این تکیه تجار و اعیان در پیرامون آن اتاقها و حیاط هایی احداث نمودند که در حال حاضر همگی تخریب شده و تنها در ضلع جنوبی پشت دیوار تکیه ، تکیه حاج فاتح الملک قرار دارد .
در این تکیه بزرگانی آرمیده اند از جمله :
آخوند ملا محمد حسین فشارکی عالم و فقیه عالیقدر متوفی 1353 هـ.ق
ملا محمد جواد آدینه ای فیلسوف و حکیم گرانمایه متوفی 1339 هـ.ق
ملا لطف الله شمس الواعظین عالم جلیل و واعظ خبیر متوفی 1356 هـ.ق
محمد حسین میرزا خاقانی « فصیح » ادیب و شاعر توانا متوفی 1333 هـ.ق
میر محمد مهدی خلیقی پور هنرمند خطاط متوفی 1371 هـ.ق

 

[maxer]

تكيه بروجردي​

​

​

تكيه بروجردي در جنوب اراضي تخت فولاد و در شرق تكيه ريزي قرار دارد. اين تكيه پس از وفات فقيه و مجتهد عاليقدر حاج ميرزا ابولحسن برجردي طباطبايي به سال 1348 ه.ق ايجاد گرديد.
اين تكيه صحن بزرگي داشته و در چهار طرف آن اتاق هايي توسط متمولين و تجار ساخته شده است كه همگي تخريب شدند.بقعه آجري به سبك قاجاري با پلان هشت ضلعي در وسط تكيه قرار دارد،كه با مشبك هاي آجري محصور شده است.
برخي مدفونين در اين تكيه عبارتند از:
1-شيخ احمد بيدآبادي فقيه و مجتهد برجسته متوفي 1357 ه.ق
2-سيد صدر الدين طاهلي كوپايي حكيم،مفسر و اديب عاليقدر متوفي 1372 ه.ق
3-حاج شيخ ابوالقاسم زفره اي«حاج آخوند»عالم و جامع علوم معقول و منقول متوفي 1352 ه.ق
4-ميرزا محمد تقي اديب طوسي فاضل و اديب و روزنامه نگار متوفي 1362 ه.ق
5-بانو ربابه الهي شهركي عالم فاضله متوفي 1400 ه.ق
6-سيد محمد صمصام از سادات كريم النفس متوفي 1359 ش

 

[maxer]

تكيه امين التجار​

​

تكيه امين التجار در حاشيه خيابان سعادت آباد و جبهه غربي تكيه آقا محمد بيدآبادي از جمله تكاياي اواخر دورة قاجار مي باشد كه توسط سيد محمد علي امين التجار ( متوفي 1326هـ .ق) پدر بانو مجتهده امين ايجاد گرديده است. اين تكيه از تكاياي خصوصي تخت فولاد به شمار مي آيد و وسعت كمي دارد.
اهميت تكيه امين التجار( تكيه امين) به واسطه وجود قبر عالمة پارسا بانو مجتهده نصرت بيگم امين مي باشد. اين يگانه دهر كه از بزرگان علم و عرفان زمان خود بود، اول رمضان 1403هـ .ق مطابق23 خرداد1362ش چشم از جهان فرو بست و در آرامگاه خانوادگي شان( تكيه امين التجار) در تخت فولاد اصفهان به خاك سپرده شد. بر سر مزار اين عالمه بي همتا بقعه اي شكوهمند بنا گرديده است آجري با سردري مزين به كتيبه اي كاشيكاري مشتمل بر آيات قرآن و داخل بقعه نيز از تزئينات كاشيكاري برخوردار مي باشد. سبك بنا كه تلفيقي از معماري مدرن و سنتي مي باشد، نماد حجاب و پوشش زن مسلمان است.
از ديگر آرميدگان در اين تكيه:
1-حاج ميرزا حبيب ا... امين التجار متوفي 1369هـ .ق كه از سياست مداران و بزرگان اصفهان بوده و پنج دوره نمايندگي مردم اصفهان را در مجلس
عهده دار بوده است.
2-حاجيه خانم عفت الزمان افتخار امين متوفي 1397هـ .ق از زنان عالمه و دانشمند قرن چهاردهم و از شاگردان بانو امين صاحب كتاب « چهل حديث امين».

​

 

[maxer]

تكيه آقا حسين خوانساري​

​

​

تكيه آقا حسين خوانساري ( قبه العلماء) در قسمت جنوب غربي گورستان تخت فولاد از زيباترين و بهترين تكاياي تخت فولاد مي باشد كه از جهت شرقي به تكيه مادر شاهزاده ( شيخ محمد تقي رازي) و جهت غربي و ورودي آن به طرف خيابان فرعي مصلي مي باشد. اين تكيه به سال 1099 هـ .ق كه آقا حسين خوانساري وفات يافت و در آنجا دفن شد، ايجاد گرديد و به فرمان شاه سليمان صفوي بقعه اي شكوهمند بر سر مزار اين فقيه و عالم بلند مرتبه بنا شد كه داراي سردر مقرنس كاري و گنبدي كاشي كاري شده مي باشد و از زيباترين و نفيس ترين نمونه هاي معماري و هنري دوران شاه سليمان به شمار مي رود. در دوره قاجار اين تكيه و بقعه توسط حاج محمد تقي تاجر نقشينه مرمت شد و تزئيناتي نيز در داخل بقعه همچون نقاشي هايي با موضوعات مذهبي در همين زمان انجام گرفته است. از ديگر عناصر هنري سنگ قبوري مرمرين كه به خط ثلث و نستعليق عالي حجاري شده اند.
به علت كثرت علماي مدفون در بقعه، آن را قبه العلماء يا گنبد العلماء هم مي نامند . از جمله بزرگان مدفون در اين تكيه:
1-آقا حسين خوانساري از مفاخر فقه و حكمت در عصر صفوي
2-آقا جمال الدين خوانساري فقيه و عالم برجسته عصر صفوي
3-ملا محمد باقر فشاركي
4-زين العابدين اشرف الكتاب خوشنويس عصر قاجار
5-مير عبدالعال نجات اديب و شاعر

 

[maxer]

تكيه بيد آبادي​

​

​

مقبره آقا محمد بيدآبادي از جمله بقاع و تكاياي جنوب غربي گورستان تخت فولاد كه در اصل صحن شرقي تكيه خوانساري مي باشد. پس از وفات آقا محمد بيدآبادي حكيم و عارف و فقيه برجسته اصفهان در به سال1198هـ .ق بنا به وصيت خودش در نزديك قبر مير معصوم خاتون آبادي كه قبر پدرش هم در آنجا قرار داشت به خاك سپرده شد. اين عارف بلند نظر كه بي اعتناي به ذخارف و ظواهر دنيوي بود وصيت نمود كه بقعه و آرامگاهي بر سر مزارش بنا نگردد.
اما پس از 120 سال از رحلت وي در فاصله هاي 24-1319 به دستور ميرزا سليمان خان ركن الملك شيرازي بقعه اي چهارگوش و آجري بر سر مزارش بنا گرديد. اين بقعه با گذشت زمان دچار تخريب و فرسودگي شده بود.
در سال 1382هـ .ش از طرف مجموعه تاريخي، فرهنگي و مذهبي تخت فولاد تجديد بنا و مرمت شد. كتيبه سنگ مزار آقا محمد بيدآبادي كه به خط زيباي آقا محمد كاظم واله از جاذبه هاي هنري اين تكيه مي باشد.
اين بقعه محل دفن بزرگاني مي باشد همچون:
1-آقا محمد بيدآبادي عارف، فقيه و فيلسوف
2-ملا محمد رفيع گيلاني فقيه و عالم پدر آقا محمد بيد آبادي
3-شيخ عبدالوهاب قاضي از سلسله مشايخ بيدآبادي
4-شيخ محمود مفيد عالم و فقيه و مدرس فلسفه و حكمت و...

​

 

[maxer]

تكيه شيخ محمد تقي رازي(مادر شاهزاده)​

​

​

از جمله تكاياي ارزشمند و تاريخي تخت فولاد تكيه شيخ محمد تقي رازي يا مادر شاهزاده مي باشد كه در بخش جنوب غربي تخت فولاد و شمال تكيه خوانساري قرار گرفته است.
اصل تكيه به پيش از دوره قاجار مي رسد كه اسباب مرمت و تزئين و ساخت بقعه توسط آقا شيخ محمد تقي رازي فقيه و مجتهد عاليقدر متوفي 1248 ه.ق به خواست و وصيت مريم بيگم دايه سيف الدوله قاجار متوفي 1246 ه.ق انجام گرفت.
سبك معماري تكيه صفوي مي باشد و مشتمل بر صحني مربع شكل چهار ايوانه است و جبهه شمالي كه سردر زيباي ورودي را نيز شامل مي شود مهمترين جبهه بنا مي باشد.
سر در كه به صورت نيم هشتي به طرف بيرون كشيده شده مزين به مقرنس هايي زيبا و ظريف گچي و گره هاي آجري و معقلي زيبا است.
در جبهه غربي تنها ايواني عنصر معماري است كه در زير آن فضايي مي باشد سرداب گونه كه چله خانه مي نامندش. كه قبر آقا ميرزا جواد حسين آبادي فقيه و محقق متوفي 1312 ه.ق مي باشد.
بقعه در مركز صحن با پلان هشت ضلعي با هشت ستون سنگي حجاري شده و سقف آن گنبدي است مقرنس كاري شده،پيرامون بقعه با مشبك هاي آجري گرفته شده كه نور از اين مشبك ها به وجهي نيكو بر روي سنگهاي زيباي قبور مي تابد.
وجود الواح قبور ارزشمند به خط استادان بنام خوشنويسي از ديگر جاذبه هاي اين تكيه است. اين تكيه مدفن بزرگاني چون
1-شيخ محمد تقي رازي مدرس و مجتهد برجسته دوره قاجار و جد خاندان نجفي متوفي 1248 ه.ق
2-آقا سيدزين العابدين خوانساري عالم فاضل متوفي 1275 ه.ق
3-ميرزا ابولحسن سلطان الاطباء طبيب حاذق متوفي 1269 ه.ق
4-حاج سيد محمد جواد صدر عاملي عالم و فقيه عارف متوفي 1347 ه.ق
5-زهرا بيگم عاملي بانويي عالم و دانشمند
6-حاج محمد صادق تخت فولادي عارف رباني متوفي 1290 ه.ق

​

 

[maxer]

تكيه باباركن الدين​

​

آرامگاه باباركن الدين با گنبدي تركين و فيروزه اي در حاشيه خيابان سعادت آباد با چشم اندازي زيبا، از عناصر شاخص معماري تخت فولاد به شمار مي آيد كه بر ساير ابنيه موجود در تخت فولاد اشراف دارد.
بناي تكيه به عهد ايلخانان بر مي گردد كه محل عبادت و رياضت باباركن الدين عارف نامدار عصر ايلخاني بوده كه پس از وفات به سال769هـ .ق در همان جا به خاك سپرده شده است و بقعه اي بر سر مزارش بنا گرديده كه در عهد صفوي تجديد بنا و مرمت شده است.
سبك معماري بنا رازي و از نوع مرسوم عهد ايلخاني مي باشد. بقعه با پلاني 5 ضلعي كه صحني مخمس با پنج ايوان همسان را شامل مي شود كه ايوان شرقي محل قبر باباركن الدين مي باشد. سقف بنا گنبدي دو پوش مي باشد كه پوش داخلي آجري مدور و پوش خارجي به صورت رك دوازده ترك كه با كاشي هاي فيروزه اي، سياه و سفيد پوشيده و مزين به نقوش و طرح هاي اسليمي مي باشد.
سردر ورودي تكيه كه در پيشخوان شمالي قرار گرفته داراي كتيبه اي است به خط ثلث محمد صالح مولوي اصفهاني. نماي بيروني بقعه كه به علت اضافه شدن پيشخوان شمالي، هفت ضلعي مي باشد به صورت طاق نماهايي با لچكي هاي منقوش و كاشي كاري شده چشم را مي نوازد. اتاق هايي در طرفين پيشخوان ورودي و سنگابي مكعب شكل در مقابل اتاق ضلع شرقي قرار دارد.
بنايي آجري به سبك معماري صفوي در جبهه شمالي تكيه كه برخي آن را چله خانه
مي نامند از ديگر جاذبه هاي ان تكيه مي باشند.
اين تكيه مدفن بزرگاني است همچون:
-مسعود بن عبدا... بيضاوي، عارف برجسته قرن هشتم متوفي 769 هـ .ق
-ميرزا حسن خان جابري انصاري مورخ، محقق و اديب متوفي 1376هـ .ق
-ملا محمد علي نوري مازندراني عالم و عارف جليل القدر، متوفي 1253هـ .ق
-ملا حسن نائيني آرندي عارف كامل و عالم رباني متوفي 1270هـ .ق
-جواد مجدزاده صهباي كرماني اديب و فرهنگي، متوفي 1364هـ .ق

 

[maxer]

تكيه خاتون آبادي​

​

از جمله تكاياي ارزشمند بازمانده از عصر صفوي تكيه خاتون آبادي مي باشد كه خصلت مسجد و مدرسه را هم داراست.
اين تكيه توسط مير محمد اسماعيل خاتون آبادي از بزرگ ترين علماء و حكماي عهد صفوي بنا گرديد. وي در اين تكيه اقامت نموده و به تدوين و تأليف تفسير بزرگ قران پرداخت و پس از وفات به سال 1116هـ .ق در همان حجره اي كه مدرسش بود، دفن گرديد.
ضلع غربي اين تكيه از چند طبقه تشكيل شده: طبقه زيرين به صورت سردابي محل قبر حاج ميرزا حسين نايب الصدر از فقها و مجتهدين عاليقدر متوفي 1326هـ .ق و طبقه همكف به صورت صحني با حجره هايي در اطراف كه اتاق اصلي و محل قبر خاتون آبادي در جبهه غربي قرار دارد. طبقه فوقاني قبر به صورت اتاقي بزرگ و و مصفا و سه ايوانه كه بر بالاي حجره اصلي و مرقد خاتون آبادي قرار گرفته و گنبد بقعه نيز بر روي همين اتاق واقع شده است. اين گنبد كه از نوع گنبدهاي پيازي شكل مي باشد كاشيكاري زيبايي دارد و تداعي كنندة گنبد زيباي مدرسه چهارباغ است. در ضلع جنوبي، مسجد تكيه به صورت شبستاني با محراب مقرنس كاري شده، قرار گرفته است.
اين تكيه از ضلع جنوب شرقي از طريق دالاني به تكيه آغاباشي كه از تكاياي عهد قاجار و مدفن دراويش پاقلعه اي كه از اعقاب خاتون آبادي هستند، راه دارد.
از ديگر مدفونين اين تكيه:
- مير محمد باقر خاتون ابادي ملاباشي، از مجتهدان طراز اول زمان شاه سلطان حسين و متوفي 1127هـ .ق.

​

 

[maxer]

تكيه سيدالعراقين​

​

​

تكيه سيدالعراقين واقع در ضلع شرقي تكيه خاتون آبادي در محور تاريخي مير فندرسكي-واله از تكاياي زيبا و مصفاي تخت فولاد مي باشد كه در دوره معاصر ايجاد شده است.
اين تكيه پس از وفات فقيه و مجتهد و مدرس برجسته مير سيد عبدالحسين خاتون آبادي ملقب به سيدالعراقين در سال 1350 ه.ق احداث شد و آرامگاهي در وسط تكيه بر سر مزار اين عالم برجسته بنا گرديد . بقعه داراي پلان هشت ضلعي است كه چهار وجه آن با مشبك آجري و چهار وجه به طور كامل با آجر ساخته شده و سقف آن با معماري زيبا شامل يك گنبد مركزي و چند طاق چشمه ضربي مي باشد.
اين تكيه از لحاظ بناها و حجره ها ي موجود پر تراكم ترين تكيه تخت فولاد به شمار مي رود كه بخش اعظم اين اتاق ها از بين رفته و در حال حاضر نيز چند بنا و بقعه در آن به چشم مي خورد.از جمله آرامگاه استاد جلال تاج اصفهاني كه به صورت چهار طاقي با گنبدي زيبا مي باشد و آرامگاه خاندان نيك پي در جبهه جنوبي تكيه با دو گنبد زيبا يكي هرمي شكل و پوشيده از كاشي هاي مزين به نقوش اسليمي و ديگري مدور آجري كه در حال حاضر اين بنا مرمت شده وبه گنجينه سنگ نبشته هاي تخت فولاد تبديل شده است .
از مدفونين در اين تكيه :
مير محمد صادق خاتون آبادي فقيه و مجتهد عاليقدر متوفي 1348 ه.ق
شيخ محمدرضا حسام الواعظين اديب،واعظ و هنرمند خطاط متوفي 1381 ه.ق
عباس خان شيدا شاعر واديب متوفي1369 ه.ق

 

[maxer]

تكيه تويسركاني​

​

تكيه تويسركاني از جمله تكاياي دوره قاجاريه مي باشد كه در جبهه غربي كاروانسراي ملك روبه روي گنبد ركن الملك واقع شده و اولين تكيه اي است كه در محور واله-ميرفندرسكي قرار گرفته است.
اين تكيه براي ميرزا عبدالغفار تويسركاني از علما و مدرسين برجسته اصفهان در قرن سيزدهم هجري متوفي 1319 ه.ق بنا گرديده است. تكيه بصورت صحني مربع مستطيلي بوده با حجره هايي در اطراف و بقعه اي در وسط كه در حال حاضر حجرات تكيه تخريب شده اند.ورودي آن به صورت هشتي در جانب شمال شرقي رو به كوچه واله قرار داشته است.بقعه به سبك متعارف قاجار با پلان هشت ضلعي ساخته شده و دهانه هاي آن را با مشبك آجري گرفته اند و گنبدي كوتاه سقف آن را پوشانده است و كف آن با كاشي هاي فيروزه اي پوشيده شده است.
حوض كه از جمله عناصر معماري تخت فولاد به شمار مي رود در جبهه شمالي تكيه قرار گرفته است.
اين تكيه مدفن عالمان و هنرمندان برجسته اي همچون:
-آيت الله مير سيد علي نجف آبادي از مدرسين برجسته اصفهان متوفي 1362 ه.ق
-حاج سيد محمد علي مباركه اي عالم،خطيب و اديب عاليقدر متوفي 1365 ه.ق
-حاج ميرزا حبيب الله نير،اديب و شاعر معروف متوفي 1379 ه.ق
-ميرزا عبدالحسين قدسي شاعر اديب و هنرمند خوشنويس متوفي 1366 ه.ق
-ميرزا حسن قدسي،اديب عالم و استاد خوشنويسي متوفي 1377 ه.ق

 

[maxer]

تكيه آباده اي​

​

تكيه حاج محمد جعفر آباده اي از جمله تكاياي دوره قاجار مي باشد كه در سمت راست خيابان فيض، چسبيده به ضلع جنوبي مسجد ركن الملك واقع شده است.
محل تكيه جزو باغ بزرگ واله بود كه ركن الملك اين قسمت را از بازماندگان وي خريداري نمود و به سال1324هـ .ق دستور ساخت بقعه اي براي محمد جعفر آباده اي فقيه و مجتهد برجسته (متوفي 1280هـ .ق) كه در آن محل مدفون بود را صادر كرد.
اين تكيه شامل بقعه اي در وسط و دو صحن شرقي و غربي است و حجراتي كه در اطراف صحن ها ايجاد شده است. تكيه آباده اي از نمونه هاي عالي معماري دوره قاجار است.
سردر ورودي تكيه مزين به كتيبه اي است به خط ميرزا فتح ا... جلالي و اشعار طغرل اصفهاني و وجود نمونه هاي بي نظير هنر كاشيكاري، خوشنويسي و آجركاري از جلوه هاي هنري اين تكيه مي باشد.
تكيه آباده اي مدفن معاريف و بزرگان فقه و وعظ و خطابه مي باشد.
از جمله:
-حاج محمد جعفر آباده اي مجتهد عاليقدر صاحب آثاري همچون« فقه جعفري و نقود المسائل و...»
-ميرزا محمود صدر المحدثين از وعاظ معروف و از آزاديخواهان عصر مشروطه متوفي1332
-شيخ محمد حسن يزدي عالم و از وعاظ بي نظير صاحب كتاب« سيف الواعظين و الذاكرين» متوفي1286
-ميرزا اسدا... اشتري، اديب و محقق فرزانه متوفي 1395هـ .ق
-و...

​

 

[maxer]

مسجد ركن الملك​

​

مسجد ركن الملك از جمله بناهاي ارزشمند تخت فولاد مي باشد كه به دست ميرزا سليمان خان ركن الملك شيرازي از رجال سياسي و خوشنام عهد قاجار در فاصله سالهاي 1318 تا 1325 ه.ق در كنار باغ والهيه سمت غربي ابتداي دروازه تخت فولاد بنا گرديد.
اين مسجد بزرگ و زيبا از دو بخش تشكيل شده است:
بخش اول مشتمل بر صحني چهار ايوانه است با شبستاني در شمال غربي و گنبد خانه اي در جنوب غربي و ايواني مقابل گنبدخانه كه جبهه شمال شرقي صحن را تشكيل مي دهد.
گنبد كه از نوع دو پوش مي باشد با كاشي هاي خشتي لاجوردي مزين به نقوش اسليمي پوشيده است.
بخش دوم شامل صحني كوچكتر كه سر دري زيبا دارد با كاشي هاي رنگ به رنگ و نقوش و كتيبه هاي زيبا كه نظر هر بيننده اي را جلب مي كند. آب انبار مشهور ركن الملك نيز در كنار همين صحن قرار گرفته است.
در بين دو صحن بقعه اي به صورت اتاقي كوچك قرار دارد كه آرامگاه ركن الملك شيرازي متوفي 1331 ه.ق مي باشد و بر سردر آن تصويري از ركن الملك نقاشي و كاشيكاري شده است.
مسجد ركن الملك را مي توان نخستين عمارت با شكوه تخت فولاد محسوب كرد.

 

[maxer]

تكيه واله​

​

اين تكيه از جمله زيباترين تكاياي تخت فولاد محسوب مي شود كه بر بخشي از باغ نگارستان يكي از چهارباغ صفوي بنا گرديده است. اين تكيه توسط محمد حسين خان صدر حاكم اصفهان براي آقا محمد كاظم واله شاعر و خوشنويس بزرگ آن زمان كه بسيار مورد علاقه محمد حسين خان بود بنا گرديد و باغ والهيه نام گرفت. آقا محمد كاظم پس از بناي اين باغ روزگار خود را در آن سپري نمود و اينجا محفلي براي شاعران و هنرمندان بود.
آقا محمد كاظم واله بنايي زيبا در وسط باغ جهت آرامگاه خود ايجاد نمود كه به صورت سكويي هشت ضلعي بود با هشت ستون سنگي با نقوش اسليمي كه به ظرافت تراشيده شده بود و گنبدي آجري كه در حوالي سال 1350 شمسي به كاشي فيروزه اي مزين شد.
واله اصفهاني سنگ قبري زيبا به خط تعليق براي خود آماده نمود كه پس از مرگ بر روي مزارش قرار گرفت.
در گلويي داخلي گنبد اشعاري از طلعت اصفهاني كه در رثاي واله سروده شده به خط استاد حبيب ا... فضائلي گچبري شده است.
در جبهه غربي باغ، مجموعه اتاق هايي به سبك معماري قاجاري ساخته شده كه محل اقامت و عبادت واله بوده است.

 

[maxer]

تكيه فاضل سراب​

​

نخستين تكيه در محدوده شمالي تخت فولاد تكيه فاضل سراب است كه در باغ انارستان از باغات چهارگانه صفوي قرار داشته و مدفن عالم فقيه علامه محمد بن الفتاح تنكابني متوفي 1124هـ .ق مي باشد. اين تكيه شامل صحني با حجره ها و اتاق هايي در پيرامون و بقعه اي در وسط كه اتاق ها در اثر گذر زمان تخريب شده اند .بقعه بنايي آجري مي باشد با پلان هشت ضلعي كه بر روي سكويي ساخته شده و از هر سو دهانه هاي آن باز مي باشد و گنبدي عرقچين كه از نمونه هاي جالب معماري بقعه هاي موجود در تخت فولاد مي باشد، بر روي بنا قرار گرفته است.
ورودي تكيه سردري زيبا داشت كه تخريب شده بود و اخيراً توسط مجموعه تخت فولاد مرمت و تجديد بنا شد. به واسطه وجود مزار علما و بزرگان محله جوباره كه از اعقاب خاندان فاضل سراب مي باشند، به تكيه جوباره اي نيز معروف است.
از جمله مدفونين در اين تكيه:
-ميرزا محمد مهدي جوباره ي فقيه و عالم، متوفي 1325هـ .ق
-ميرزا محمد مهدي خان مازندراني «شحنه»، اديب شاعر متوفي 1247هـ .ق
-سيد عطاء ا... درب امامي عالم و فقيه، متوفي1395 هـ .ق
-استاد حسين خطايي مينياتوريست و نقاش، متوفي 1395 هـ .ق
-ميرزا حسن آتش شاعر و اديب، متوفي1349 هـ .ق

​

 

[maxer]

تکیه شهشهانی​

تکیه شهشهانی از جمله تکایای اواخر دوره قاجار است که در ابتدای جانب شمال شرقی تخت فولاد قرار گرفته و بنا به گزارش منابع، اولین تکیه پس از دروازه تخت فولاد ، تکیه شهشهانی می باشد .
این تکیه به لحاظ نوع معماری از نمونه های منحصر به فرد معماری آرامگاهی تخت فولاد به شمار می رود .
پلان خارجی تکیه چهارگوش و صحن وداخل به صورت هشت ضلعی منظمی طراحی شده است .
هشت حجره در هشت وجه تکیه قرار داشته که در ارتباطی تنگاتنگ با بقعه که در مرکز تکیه قرار داشت ، بودند . بقعه نیز پلانی هشت ضلعی داشت و از هر وجه به یکی از حجرات راه داشت .
تکیه از طریق هشتی با فضای خارج ارتباط برقرار می کرد . در حال حاضر تنها بقعه ، بر جای مانده و حجرات و حصار وهشتی همگی تخریب شده اند .
این تکیه پس از وفات آقا میر سید محمد شهشهانی به سال 1278 هـ.ق شکل گرفت و بزرگان دیگری هم در آنجا مدفون شده اند از جمله :

1-حاج میرزا بدیع موسوی درب امامی عالم ادیب و فقیه مجتهد متوفی 1318 هـ.ق
2-میرزا عبد الحسین صنیع همایون هنرمند نقاش و استاد قلمدان سازی متوفی 1341 هـ.ق
3-ملا مهدی شاه طوری فقیه و عالم فاضل متوفی 1319 هـ.ق

​

 

[maxer]

تكيه جهانگير خان قشقايي​

​

​

تكيه جهانگيرخان قشقايي از جمله تكاياي دوره قاجار در محدوده لسان الارض مي باشد.اين تكيه پس از وفات فقيه عاليقدر آقا سيد محمد ترك خويي به سال 1266 ه.ق و دفن وي در اين بخش از تخت فولاد شكل گرفت و پس از دفن حكيم جهانگير خان قشقايي به سال 1378 ه.ق،اهميت فراوان يافته و مورد توجه علماء و مردم قرار گرفت.
در اين تكيه بقعه و آرامگاهي وجود نداشت و قبر حكيم جهانگير خان بر روي سكويي برجسته در جبهه شرقي تكيه واقع شده بود كه در سال 1378 ه.ش به منظور تجليل از مقام والاي اين حكيم و عارف بلند مرتبه آرامگاهي آجري با پلان هشت ضلعي به سبك مدرن بر سر مزارش بنا گرديد. سر در بقعه مزين به كتيبه اي به خط بنايي بر زمينه كاشي لاجوردي است كه نام و تاريخ وفات جهانگير خان قشقايي را بر آن حك نموده اند.در انتهاي ضلع شرقي تكيه بقعه اي كوچك با ستون هاي سنگي و گنبدي زيبا قرار دارد كه آرامگاه روزنامه نگار و اديب گرانمايه احمد عرفان متوفي 1371 ه.ق مي باشد.
از ديگر مدفونين اين تكيه :
سيد محمد جواد مسائلي فقيه و عالم فاضل متوفي 1340 ه.ق
سيد محمد نجم اصفهاني عالم و مفسر قرآن متوفي 1347 ه.ق
نورالله نور شرق اديب فاضل و روزنامه نگار متوفي 1331 ه.ق
سيد محمد گلستانه استاد و هنرمند خوشنويس متوفي 1351 ه.ق

 

[maxer]

تكيه ابولمعالي كلباسي​

​

تكيه كلباسي واقع در شمال شرقي گورستان تخت فولاد از تكاياي دوره قاجار مي باشد كه بعد از فوت حاج ميرزا ابوالمعالي كلباسي از علماي عاليقدر اصفهان، به سال 1315هـ .ق توسط حاج ميرزا احمد ملا باشي شاگرد و داماد وي ايجاد گرديد و بقعه اي آجري به سبك معمول دوره قاجار با پلان هشت ضلعي بنا گرديد. اين بقعه داراي مشبك آجري مي باشد كه در ساخت آن ها نهايت دقت و ظرافت اعمال گرديده است. تكيه شامل بقعه اي در وسط و اطاق هايي بر گرداگرد بود كه بعد از سال 1378ش در ساماندهي و محوطه سازي آن توسط مجموعه ، فرهنگي تاريخي و مذهبي تخت فولاد، اتاق ها برچيده شد و بقعه هم مرمت گرديد.
لازم به ذكر است به علت اينكه قبر حاج محمد حسين خراساني كرباسي جد مرحوم كلباسي در تخت فولاد (شمال غرب تكيه خواجويي) قرار داشت وي نيز در نزديكي قبر جدش به خاك سپرده شد.
تكيه كلباسي از جمله تكايايي است كه محل آرام گرفتن بسياري از علما مي باشد همچون:
ميرزا ابوالمعالي كلباسي متوفي 1315 ق فقيه و عالم برجسته/ ميرزا ابوالهدي كلباسي متوفي 1356 ق از فقها و علماي برجسته/ ميرزا عبدالرحيم كلباسي و... .
حاج شيخ محمد حسين اشني، شيخ نور الدين اشني، سيد حسن كاشاني سلطان الواعظين، استاد علي بديع الصنايع و... .

 

[maxer]

تكيه فاضل هندي​

​

از جمله تكاياي اواخر عهد صفوي كه در بخش جنوب غربي لسان الارض واقع شده و در حال حاضر در حاشيه شرقي خيابان فيض قرار دارد، تكيه فاضلان يا فاضل هندي مي باشد.
پس از درگذشت عالم و فقيه برجسته عهد صفوي بهاء الدين محمد فاضل اصفهاني به سال1131هـ .ق و دفن وي در اين قسمت، تكيه ايجاد گرديد كه به علت آشوب و هرج و مرج حاكم بر اصفهان در پايان حكومت صفويان و شرايط نامساعد سياسي آن زمان، آرامگاهي براي اين عالم نامدار ساخته نشد و پس از آن اين محل آرامگاه بسياري از عالمان و بزرگان بود از جمله ملا محمد نائيني معروف به فاضل نائيني كه پس از دفن وي، اين تكيه فاضلان نام گرفت.
در سال1375هـ .ش به همت مجموعه تاريخي، فرهنگي و مذهبي تخت فولاد بقعه اي چهارگوش با گنبدي عرقچي بر روي سكويي، بر سر مزار اين فقيه بي همتا بنا گرديد. گنبد اين بنا پوشيده از كاشيهايي به رنگ فيروزه كه با نقوش هندسي و كاشي هاي رنگي تزئين شده است و جلوه اي خاص در تخت فولاد دارد. در پيرامون ستون هاي گنبد، آياتي در تقدس علم و علما به خط زيباي استاد حبيب ا... فضائلي بر زمينه كاشي لاجوردي نقش بسته است. اين تكيه مدفن بزرگاني همچون:
-ملا محمد نائيني، عالم و فقيه متوفي 1263هـ .ق
-آقا سيد محمدرضا خراساني، متوفي 1397هـ .ق ، عالم محقق و رئيس حوزه علميه اصفهان
-مير محمدحسين حسيني ميرمحمد صادقي، متوفي 1288هـ .ق عالم و فقيه كامل
-آقا سيدزين العابدين طباطبايي ابرقويي، متوفي1372هـ .ق عالم و عارف وارسته
-سيدعلي جهاد اكبر، متوفي 1369هـ .ق مدير روزنامه جهاد اكبر

​

 

[maxer]

تکیه درویش عبدالمجيد​

​

در محوطه جنوب تکیه میر و مقابل جلوخان ورودی آن آرامگاه درویش عبدالمجید طالقانی نابغه خطاطان شکسته نویس و ادیب و عارف متوفی 1185 هـ.ق قرار دارد . مقبره این هنرمند نامی تا اوایل قرن چهاردهم شمسی در زیر خاک مدفون بود تا آنکه توسط استاد جلال الدین همایی از زیر خاک بیرون کشیده شد . پیرامون قبر درویش عبدالمجید هیچ قبر قدیمی به چشم نمی خورد و قبورهمگي متعلق به قرن چهادرهم هجری می باشند . البته احتمال بر این است که برخی از شاگردان و مریدان او در اطراف وی مدفون باشند ولی مدرکی در این خصوص در دست نیست . قدمت تکیه به دوره زندیه مي رسد .
از دیگر مدفونین بنام در این تکیه محمد امین می باشد که از چهره های ناشناخته علم عرفان در قرن یازدهم هجری بوده است .

​

 

[maxer]

تكيه ملا اسماعيل خواجويي​

​

از جمله تكايايي كه در قسمت لسان الارض واقع شده تكيه ملا اسماعيل خواجويي مي باشد كه به واسطة وجود تعداد بيشماري از عالمان حوزه حكمت و فلسفه، از اهميت بالايي برخوردار مي باشد.
اين تكيه پس از وفات ملا اسماعيل خواجويي از بزرگ ترين علما و حكماي عصر افشاريه كه بيشترين آثار و رسالات علمي را بين علماي مدفون در تخت فولاد دارد، به سال 1173هـ .ق و دفن وي در اين بخش از تخت فولاد ايجاد شد. اين تكيه بقعه و آرامگاه مخصوص نداشت البته پيرامون مزار خواجويي چهار طاقي هايي وجود داشته از جمله چهار طاقي مربوط به كتابفروش خوانساري كه از بين رفته اند.
در سال 1378هـ .ش پس از ساماندهي و محوطه سازي تكيه خواجويي توسط مجموعه تاريخي، فرهنگي و مذهبي تخت فولاد بقعه اي آجري بر سر مزار مولي اسماعيل خواجويي بنا گرديد.
از جمله بزرگان مدفون در اين تكيه:
-ملا علي اكبر اژه اي عالم و فقيه برجسته متوفي 1232هـ .ق
-حاج محمد حسن خراساني كلباسي متوفي 1190هـ .ق از فقهاي برجسته
-ميرزا محمد شمس الكتاب متوفي 1367هـ .ق خوشنويس و هنرمند
-ملا محمد ابراهيم جدلي متوفي 1199هـ .ق از علماي بزرگ و برجسته و استاد ملا علي نوري

​

 

[maxer]

آيت الله فقيه احمدآبادي

آيت الله فقيه احمدآبادي به سال 1301 هجري در اصفهان متولد شد ودر سال 1348 در همان جا وفات يافت، يعني چهل وهفت سال در اين جهان زندگي كرد و از سنين جواني قدم در مرحلة پيري نهاد. يا وجود اين آثار ارزندة اودر حدّ كمال و پختگي و ژرف نگري وريشه دار است، و اين به خاطر خلوص نيت و پاكي قصد ونظر در تحصيل علم و پيمودن مراحل تعليم مي باشد كه در عمل، تلاش خالصانه اش در توجه به سوي الله بوده، از غير بريده بود.
اضافه برآن ارادت شديدي نسبت به خاندان رسالت و ائمه هدي عليه السلام داشت، و در تمام احوال به آنها توسل مي جست ودر همة افعال و اقوالش به آنها اقتدا مي­كرد واز آنها پيروي مي نمود، وازتعاليم مقدسه آنها بهره مي گرفت.
به خصوص به امام منتظر حجت بن الحسن عجل الله فرجه الشريف توجّه ويژه اي داشت، در معرفت آن حضرت و انجام وظايفي كه لازم است اهل ايمان در زمان غيبت انجام دهند به مراحل و منازل والا وشامخي نايل آمده بود، به طوري كه چند كتاب و رسالة مهم و سودمند در اين باره تأليف كرده كه مهمترين آنها همين كتاب ( مكيال المكارم ) است.
در زندگي اين سيد بزرگوار خصوصيات قابل تقديري وجود دارد كه لازم است به آن توجه شود وآن عبارت است از اينكه: او به شئون و زرق وبرق دنيا توجه اي نداشت، و به اندكي از امور معيشت وكمي ماديت قناعت كرده بود.
در امور مادي جامة قناعت پوشيده ، از خلق اعراض نموده و به طلب علم وكمال پرداخته بود. نه در پي جاه و جلال مي رفت و نه در جمع مال ومنال مي كوشيد؛ دنيا وآخرت خويش را با ولاي خاندان رسول الله آباد ساخته بود.
از جمله ديگر فعاليت هاي مؤلف كه در كنار كارهاي ارزندة علمي خود انجام داده، نسخه برداشتن از روي كتابهاي گرانبها كه به مطالعه ودرس آنها نياز داشته است.
سيد بزرگوار در ساعتهاي فراغت قصايد و ابياتي مي سروده و اشعار خود را به خاندان عصمت به ويژه امام مهدي (عجل الله فرجه) اختصاص دارد .
اشعار او در لابلاي تأليفات و نوشته هايش پراكنده مي باشد، و تخلص او (تقي) و احياناً شرعي زاده بوده است.
وي در مسجد مرقد مطهر سيد اسماعيل نوادة امام زين العبدين (ع) در جاي پدرش اقامة جماعت مي­كرد، ودر جمع كردن اخبار وآثار وارده دربارة حضرت مهدي (ع) بسيار اهتمام داشت.
البته بايد گفت از خط خوبي نيز برخوردار بوده است.

​

 

[maxer]

شيخ محمد باقر زند كرماني​

​

عالم فاضل فقيه واعظ مجتهد برجسته از شاگردان مرجع عاليقدر تشيع عبدالكريم حائري مؤسس حوزة علميه قم و از روحانيون آگاه به علوم جديد و آشنا به چند زبان خارجي بود. وي نماز عيد فطر را با جمعيت زيادي از نمازگزاران در مصلي تخت فولاد برگزار مي نمود. ايشان باعث و باني خدمات اجتماعي ارزشمندي همچون تأسيس بيمارستان عسگريه در شهر اصفهان بود. از جمله‌ آثار او مي توان به الف) رسالة استدلالي در احكام آبها ب) الفيوزات الامعه ج) امارة الولايه د) رسالة در تاريخچة نفت اشاره نمود. سرانجام وي به سال 1389هـ .ق درگذشت و در تخت فولاد در تكيه اي كه بعد ها به نام وي نام گذاري گرديد دفن شد.

مجموعه تاريخي، فرهنگي و مذهبي تخت فولاد​

​

 

[maxer]

سید مصلح الدین مهدوی ​

​

سید مصلح الدین مهدوی فرزند سید محمد تقی ملقب به سید شهاب الدین نحوی مهدوی در بامداد پانزدهم محرح الحرام 1334 ق در خاندان گرانقدر و اهل فضل و تقوا متولد شد پدرش سید شهاب الدین از علمای پرهیزکار زمان و ادیبی برجسته بود.
وی در 6 سالگی از نعمت وجود پدر محروم شد و به وسیله مادرش که دختر علامه فقیه آخوند ملا محمد حسین کرمانی و زنی فاضله بود تربیت شد. دوره تحصیلات ابتدایی را در مدارس جدید « اقدسیه » و « گلبهار » گذراند و همزمان با تحصیل علوم جدید، با اشتیاق به کسب علوم و معارف اسلامی به مدارس علمیّه روی آورد.صرف و نحو ، معانی و بیان و فقه و اصول را در این مدارس فراگرفت و سیوطی و مغنی و مطوّل را از محضر آقا محمد علی میرزا معلم حبیب آبادی فراگرفت و آشنایی مصلح الدین با این رجالی و مورخ برجسته وی را علاقمند به تاریخ و رجال ساخت.
از دیگر استادان وی باید به سید محمد حسین شوندی، مولی محمد همامی ، آیت الله میر سید حسن مدرس میر محمد صادقی، حاج میرزا محمدباقر امامی، حاج شیخ محمد علی کرمانی،شیخ محمد حسن قاضی عسگر و کمال الدین خوانساری در اصفهان وشیخ محمد حسین فاضل تونی و آیت الله سید محمد کاظم عصار در تهران اشاره کرد.
بنا به نوشته خود در زندگی نامه اش به دریافت اجازه اجتهاد از محضر چند تن از بزرگان و مجتهدان شده که از جمله آنها آیات عظام مرعشی نجفی، شیخ آقا بزرگ تهرانی، حاج شیخ محمد باقر کمره ای، شیخ محمدعلی عراقی، سید ضیاء الدین علامه ، علامه فانی و محقق گرانمایه حاج سید محمد علی روضاتی می باشند. وی همچنین از جلسات درس آیات عظام میلانی و شیرازی در مشهد مقدس بهره مند گردیده است.
این محقق گرانمایه بیش از سی سال از عمر شریف خود را با شور و اشتیاق فراوان و پشت کار وصف ناشدنی در راه تعلیم و تربیت صرف نمود و در دبیرستانهای اصفهان و تهران اشتغال به تدریس داشت و پس از بازنشستگی به تحقیق و تألیف پرداخت و آثار ارزشمند متعددی در بارۀ امامان شیعه، دانشمندان، شخصیت های علمی و فرهنگی جهان تشیع و فرهنگ و ادب و هنر اصفهان از خود به یادگار گذارده که بالغ بر 25 اثر از آثار وی به زیور طبع آراسته گردیده که از جملۀ آنها:
ابطال الصفا، ارمغان اصفهان، بیان المفاخر، تاریخچه شهر سامراء، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر، تذکره الشعرای اصفهان، دانشمندان و بزرگان اصفهان یا تذکره القبور، سیر ی در تاریخ تخت فولاد، مزارات اصفهان، زندگی نامه حضرتین عسکریین(ع) ، زندگانی امام محمد باقر (ع) ، زندگی نامه علامه مجلسی ، محیط ادب و... می باشد.
به جز آثار چاپ شده بنا به نوشته خودشان بالغ بر چهل و پنج کتاب و مقاله دیگر تألیف نموده اند که هنوز به زیور چاپ آراسته نگردیده است. از جمله :
امامزاده­های اصفهان و توابع، اصفهان یا دارالعلم شرق ( دردست چاپ)، تاریخ کاظمین، فدک و سیر تاریخی آن و... .
این مورخ و محقق عالیقدر پس از عمری پر برکت توأم با اخلاق حمیده و سماحت و بزرگواری که به راه تعلیم و تربیت و تحقیق و تألیف در حوزه فرهنگ و تاریخ اسلام طی شد سرانجام در چهارم تیر ماه 1374 شمسی برابر با 26 محرم الحرام 1416 قمری چشم از جهان فانی فرو بست و در مزار مقدس تخت فولاد تکیه خانوادگی مهدوی به خاک سپرده شد. روانش شاد و راهش پر رهرو باد.

​

 

[maxer]

آقا سيد رضي الدين محمد حسيني شيرازي ​

عالم جليل و فقيه مفسر آقا سيد رضي الدين حسيني شيرازي فرزند محمد تقي از اعاظم علما و فقها و مفسرين برجسته عصر صفوي مي باشد.
اين عالم رباني در حوزه اصفهان از محضر اساتيد برجسته همچون شيخ حر عاملي، ملا محسن فيض كاشاني، شيخ صالح بن عبدالكريم بحراني، شيخ قاسم بن محمد كاظم و عبدالعلي حويزي بهره مند گرديد و به دريافت اجازه اجتهاد از جانب اين بزرگان نائل آمد.
وي پس از تكميل علوم و معارف ديني به تدريس علوم ديني پرداخت و سالها به اين امر اشتغال داشت. آقا سيد رضي از، ائمه جماعت مسجد جامع عباسي ( مسجد امام فعلي ) بوده است .
اين فقيه برجسته آثار متعددي در فقه و اصول و تفسير مكاشفات نگاشته است از جمله « جامع الكلام في مسائل الحرام» به عربي، تفسير« نور الانوار و مصباح الاسرار» كه اين اثر هم به عربي مي باشد كه پس از ايراد دوازده مقدمه ، تفسير آيات آغازنموده است و در ذيل هر آيه به مباحث قرائت تركيب اقوال و روايات را به ترتيب آورده است. اين تفسير كه از تفاسير مأثوره به شمار مي رود يك نوع تفسير فرجي تلفيقي مي باشد. كه در چهار جلد بزرگ تأليف شده است. از اين تفسير يك نسخه از آن در كتابخانه آستان قدس رضوي و يك نسخه در كتابخانة گلپايگاني موجود است كه يك كپي هم در كتابخانه تخت فولاد نگهدار مي شود.
صاحب تراجم الرجال مي گويد: كه بر تفاسير او در مقام معرفي وي نوشته اند چنين آمده : « عالم فاضل محقق جليل عظيم المنزله، زاهد پرهيزگار از مدرسين و امام جماعت..............
سرانجام اين عالم رباني و فقيه صمداني به سال 1113 ﻫ . ق در اصفهان وفات يافت و در تخت فولاد به خاك سپرده شد و مردم اصفهان اعتقاد خاصي به زيارت قبر وي دارند و براي برآورده شدن حاجاتشان به اين مزار متوسل مي شوند.

 

[maxer]

رجبعلي گلزار​

​

از اساتيد فن شعر و ادب و شاعر معروف اصفهاني و صاحب ديوان اشعار است.
در مطلع ديوان اشعارش اين شعر نوشته شده است.

مرتب كردم اين ديوان به نام احمد و آلش

كه تا گردد شفاعت خواه در روز شمار از من​

​

مگر خواننده روزي به خير از من كند يادي

مگر آيندگان گيرند وقتي اعتبار از من​

​

در اين ديوان كه گلزاري است گلزار از گل آكنده

فكندم عكسي از خود تا بماند يادگار از من​

​

اميد است از دعاي خير نيكان در صف محشر

بشويد گرد عصيان ابر لطف كردگار از من​

​

​

بر روي سنگ قبرش غزلي با مطلع ذيل حك شده است:

چو بلبل اين همه افغان و آه از آن دارم

كه مرغ قدسم و در خاك آشيان دارم​

​

وي در سال 1366هـ .ق فوت نمودند و او را در تكيه اي كه بعدها به نام خودش معروف شد دفن كردند.

مجموعه تاريخي، فرهنگي و مذهبي تخت فولاد​

​

 

[maxer]

حاج آقا محمد مقدس ​

​

حاج آقا محمد مقدس ( اصفهاني ) فرزند حجة الاسلام « سيد عبدالحسين مقدس» « ره» در سال 1304 ق در اصفهان متولد شد و دور دوران تحصيل خود را در اصفهان و قم و نجف اشرف نزد علماي بزرگ به پايان رسانيد و با اخذ اجازه از اساتيد معظّم « نجف» به اصفهان مراجعت كرد.
پاكدامني ، تقدس و فضايل آن جناب به طوري در اصفهان شايع شد كه اهالي با اردات خالص از حضورش تقاضا كردند به ارشاد و اقامه جماعت بپردازد.
در ده سال آخر عمر پر بركتش ،به امر مرحوم آيه الله العظمي آقاي بروجردي (قدس سره) براي رسيدگي به وضع تحصيل طلاب علميه قم به آن سرزمين مقدس مهاجرت فرمود.
سپس به سبب تقوي و كياستي كه در اين راه نشان داد، مأمور تفقد از حال نيازمندان و بيماران و گرفتاران و از محصلين و دانشجويان و امثال آنها نيز گرديد آن مرحوم همچون پدر غمخوار با نهايت زهد وصداقت اين مأموريت را انجام مي داد.
سرانجام در سال 1378 ق بيمار شد و پس از عمل جراحي با ملكوتيان دمساز گرديد.
آن بزرگوار داراي ذوقي سر شار و سليقه اي بس عالي بود به تدريج به جمع آوري گلهاي باغ علم همّت گماشت، ودر زادگاه خود باغستاني مشتمل بر هرگونه شجر و ثمري از علوم و فنون تشكيل داد.
هر زمان كه به اصهان مراجعت مي فرمود نواقص آن را تكميل مي كرد ، تا كتابخانه اي بالغ بر دو هزار جلد كتاب خطّي و چاپي شامل انواع مجلّات زبده و كتب علمي عربي و فارسي فراهم شد. بنا بر وصيّت آم مرحوم، برادر ارجمندش مرحوم ثقة الاسلام حاج آقا حبيب مقدس (ره) تمام آنها را در اختيار مرحوم آيه الله العظمي آقاي بروجردي (ره) قرار داد تا ب كتابخانه اعظم شهر مقدّس قم ودر قفسه مخصوص منتقل گردد.

​

 

[maxer]

معمارى تكيه كازروني​

​

طرح بقعه در سال 1336ه.ق. توسط تاجر خوشنام و نيكوكار حاج محمّدحسين كازرونى ريخته شد و با معمارى آقا سيّد ميرزا درب‏امامى اجرا و احداث گرديد و بعد از دفن مرحوم گزى يعنى سه سال بعد در اين بقعه، بناى تكيه و بقعه به اتمام رسيد.

بقعه
بقعه شامل يك پلان هشت‏ضلعى است كه بر روى سكويى به ارتفاع 55 سانتى‏متر در وسط تكيه قرار گرفته است. بناى بقعه به صورت هشت‏ضلعى متساوى با پنجره‏هاى مشبك آجرى مى‏باشد كه عرض هريك برابر با 325 سانتى‏متر است واندازه‏ى هريك از اضلاع هشت‏ضلعى ايوان بقعه 520 سانتى‏متر و ارتفاع ديوارهاى بقعه از كف ايوان بقعه تا لب بام 455سانتى‏متر است. در ورودى بقعه نيز در سمت شمالى آن واقع شده است كه اندازه‏ى اين در 130 سانتى‏متر عرض و 270 سانتى‏مترطول مى‏باشد.در داخل بقعه 7 شاه‏نشين متساوى وجود دارد كه در هريك از آنها قبورى قرارگرفته‏اند، عرض شاه‏نشين‏ها 170 سانتى‏متر و ارتفاع آنها 350


بقعه تكيه كازرونى
ديوارهاى اين شاه‏نشين وظيفه‏ى مهمّ تحمّل بار گنبد را انجام مى‏دهند. ارتباط ديوارها با گنبد اين بقعه توسط كاربندى‏ها صورت مى‏گيرد كه اين نوع پوشش نيز به نوبه‏ى خود وظيفه تحمّل بار سنگين گنبد را نيز به عهده دارد. تنها تزيين روى گنبد وكاربندى‏ها عبارتند از: چند رديف كاشى فيروزه‏اى بر روى آن است كه در يك رديف از ابتداى زير گنبد شروع و تا نقطه مركزى گنبد ادامه مى‏يابد، عنصر اصلى تزيين گنبد آجرهاى سنّتى با ملاط گچ است. ارتفاع بقعه از كف تا زير گنبد 6 متر است. از مشاهير مدفون در اين بقعه مى‏توان ميرزا محمدهاشم كلباسى، ميرزا محمدمهدىكازرونى، فرزند حاج محمدحسين، سيّد مرتضى خراسانى، سيّد سيّد محمدباقردرچه‏اى، سيّد مهدىدرچه‏اى، شيخ عبدالكريم گزى، شيخ محمدحسن عالم نجف‏آبادى، و شيخ اسماعيل معزّى را نام برد. اتاق حاج ملاّ حسين‏علىصدّيقين در ضلع جنوبى بقعه، اتاقى با پلان مستطيلى شكل وجود دارد كه بالاترينموقعيت مكانى را در اين اتاق به خود اختصاص داده است. اتاق بدون هيچ‏گونه تزيينات هنرى داراى چند كتيبه از جمله آيه‏الكرسى، زيارت عاشورا، زيارت وارث، زيارت اهل قبور مى‏باشد كه بر ديوارهاى آن نقش بسته است. تعداد سيزده قبر در ايناتاق قرار دارد كه برخى مشاهير آن عبارتند از:
سيّد محمود موسوى درب‏امامىدرب‏امامى ، شيخ محمدباقرصدّيقين، ، شيخ ملاّ حسين‏على
صديقين، شيخ محمدباقرفقيه‏ايمانى، ، شيخ هبه‏اللّه هرندى، و حسين منتصرميرزا.

آرامگاه آيت الله صديقين و بزرگان مدفون در جوارش​

اتاق صديق‏الاطبأء
در كنار اتاق مرحوم صديقين، حجره‏ى دكتر سيّد محمدصادق صديق‏الاطبأء15 قرار گرفته است، تعداد پنج سنگ قبر در آن قرار دارد كه همگى متعلّق به خاندان صديق‏الاطبأء(صديق لقمانى) بوده و در بيرون از اتاق نيز چندين نفر از اين خاندان(در صحن تكيه) مدفونند.

اتاق خاندان بنكدار اتاق خاندان بنكدار
در ضلع غربى تكيه، اتاق بزرگى وجود دارد كه اُرُسى آن نظر بيننده را به خود جلب مى‏كند و داراى دو هشتى ورودى است كه گنبد مركزى آن در آستانه ورودى اتاق قرار دارد، فضاى داخلى اتاق عبارت است از يك اتاق بزرگ با گنبد مركزى و
اندرونى كنار آن كه شش قبر از خاندان بنكدار در خود جاى داده است.

 

[maxer]

نقشه راهنمای مجموعه تخت فولاد

نقشه راهنمای مجموعه تخت فولاد

نقشه راهنمای مجموعه تخت فولاد

1- آرامگاه دهش ( دفتر مجموعه تخت فولاد)
2- تکیه درویش عبد المجید طالقانی
3- تکیه بختیاریها
4- تکیه میر فندرسکی
5- مسجد مصلی
6- آب انبار مصلی
7- تکیه صاحب روضات ( سید محمد باقر چهار سوقی)
8- تکیه سید رضی
9- تکیه ریزی
10- تکیه فاتح الملک
11- تکیه بروجردی (درب کوشکیها)
12- تکیه حاج آقا مجلس( سید ابو جعفر خادم الشرعیه)
13- تکیه امین( آرامگاه بانو امین)
14- تکیه آقا حسین خوانساری
15- تکیه بید آبادی
16- تکیه مادر شاهزاده
17- تکیه حجت نجفی( عماد الاسلام)
18- تکیه بابا رکن الدین
19- تکیه کرمانی
20- باغ و مجموعه فرهنگی طوبی
21- تکیه سادات مهدوی
22- قبر بابا فولاد حلوایی
23- تکیه خاتون آبادی
24- تکیه آغاباشی
25- تکیه سید العراقین
26- تکیه سید محمد لطیف خواجویی
27- تکیه میرزا رفیعا نایینی
28- تکیه و مسجد کازرونی
29- بقعه فیض
30- آب انبار کازرونی
31- تکیه مقدس
32- تکیه گلزار
33- تکیه میرزا عبد الغفار تویسرکانی
34- کاروانسرای ملک
35- تکیه حاج محمد جعفر آباده ای
36- مسجد رکن الملک
37- تکیه واله اصفهانی (والهیه)
38- تکیه فاضل سراب( جویباره ای ها)
39- تکیه شهشهانی
40- تکیه جهانگیر قشقایی( آقا سید محمد ترک)
41- تکیه میرزا ابوالمعالی کلباسی
42- آرامگاه ملا محمد اسماعیل خواجویی
43- آرامگاه فاضل اصفهانی(هندی)
44- آرامگاه حاج آقا رحیم ارباب
45- تکیه شهدا
46- آرامگاه شهید آیت الله اشرفی اصفهانی
47- مقبره منسوب به یوشع نبی
48- تکیه لسان الارض
49- آرامگاه سید محمد تقی فقیه احمد آبادی