آشنايي با رشته دندانپزشكي

mani24

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
هدف :
دندانپزشك به تشخيص و درمان بيماري‌هاي دهان و دندان مي‌پردازد و از همين‌رو شايد بهتر باشد كه عنوان اين رشته را دهان‌پزشكي گذاشت.در گذشته دندانپزشكي را مساوي با دندانسازي مي‌دانستند. اما امروزه دندانسازي تنها بخشي از دندانپزشكي است. «رشته دندانپزشكي در مقطع دكتراي عمومي نحوه رعايت بهداشت، پيشگيري و درمان بيماري‌هاي دهان و دندان را آموزش مي‌دهد. دندان‌پزشكي يك علم تخصصي است كه سلامت دهان و دندان را به عنوان عضوي مهم در سلامت جسم و روح، زيبايي و ادا كردن كلمات تامين مي‌كند. همچنين به ياري اين علم مي‌توان بسياري از بيماري‌ها را در مراحل اوليه شناخت و از پيشرفت آن جلوگيري نمود.
ماهيت :
اين مقطع داراي دو دوره مجزاي 2 و 4 ساله است. كه در 2 سال اول دانشجويان واحدهاي علوم پايه مثل بيوشيمي، آناتومي، بافت‌شناسي، فيزيولوژي، ژنتيك، ميكروب‌شناسي و ايمني‌شناسي را مي‌گذرانند و بعد از 2 سال وارد دوره تخصصي دندانپزشكي شده و دروس اختصاصي خود را در زمينه آسيب‌شناسي فك و دهان، ارتودنسي، اندودنتيكس، پروتزهاي ثابت و اكلوژن، پروتزهاي متحرك و فك و صورت ، پريودنتولوژي، ترميمي و مواد دنداني، بيماري‌هاي دهان و دندان، جراحي دهان و فك و صورت، دندانپزشكي كودكان و راديولوژي دهان و فك و صورت مي‌گذرانند. و در نهايت مي‌توانند بيماري‌هاي دهان و دندان را تشخيص داده و در حد يك دندانپزشك عمومي نسبت به درمان آنها اقدام كنند.»
عده‌اي دندانپزشكي را با كار عملي و تكنيكي صرف، يكي مي‌دانند در حالي كه اگر دانشجوي دندانپزشكي تنها فن و تكنيك اين رشته را فراگرفته اما در علوم پايه ضعيف باشد، در نهايت يك دندانساز خواهد شد يعني چنين فردي كار روي دندان را فراگرفته است اما از علم پزشكي بي‌نصيب مي‌باشد.
آينده شغلي ، بازار كار، درآمد:
امروزه در كشور ما نزديك به 12 هزار دندانپزشك وجود دارد و از سوي ديگر سالانه 18 دانشكده دندانپزشكي دولتي و خصوصي موجود در كشور بيش از 1000 دندانپزشك تربيت مي‌كنند. حال سوال اينجاست كه آيا براي اين تعداد فارغ‌التحصيل رشته دندانپزشكي فرصت‌هاي كاري وجود دارد؟
دكتر افشار در پاسخ به اين سوال مي‌گويد:
«امروزه در كشور ما فرصت‌هاي شغلي براي دندانپزشكان جوان به دو دليل عمده محدودتر شده است كه يكي از اين دلايل پيشرفت بهداشت در كشور ماست. يعني خوشبختانه كشور ما نيز مانند ساير كشورهاي جهان در جهت پيشگيري و اهداف بهداشتي حركت كرده و بسياري از بيماري‌ها را مهار و كنترل كرده است. در نتيجه مردم كمتر به پزشكان و دندانپزشكان مراجعه مي‌كنند. از سوي ديگر در چند سال اخير رشد پزشكان و دندانپزشكان نسبت به نرخ رشد جمعيت افزايش يافته است. براي مثال اگر تا 20 سال قبل به ازاي هر 25 هزار نفر يك دندانپزشك وجود داشت حال به ازاي هر 5 يا 6 هزار نفر يك دندانپزشك وجود دارد. البته ذكر عوامل فوق به معناي آن نيست كه هيچ فرصت شغلي براي دندانپزشكان جوان وجود ندارد بلكه در بسياري از شهرستانهاي كشور، ما هنوز شاهد كمبود دندانپزشك هستيم. يعني در حالي كه در بعضي از نقاط كشور به ازاي هر 2 هزار نفر يك دندانپزشك داريم، در نقاط محروم كشورمان به ازاي هر 100 هزار نفر يك دندانپزشك وجود دارد.»
دكتر كوثري نيز ضمن تاييد موارد فوق مي‌گويد:
«مطمئنا با پيشرفت بهداشت دهان و دندان، فرصت‌هاي شغلي يك دندانپزشك عمومي كاهش پيدا كرده است و البته افزايش تعداد دندانپزشكان جوان بيكار تنها مشكل ايران نيست چون طبق بررسي‌ها و پيش‌بيني‌هاي جوامع علمي خارج از كشور، در سال 2030 ميلادي بهداشت دهان و دندان مردم به اندازه‌اي خوب خواهد بود كه دندانپزشكي عمومي به بخشي از پزشكي عمومي برخواهد گشت و رشته دندانپزشكي تنها جنبه تخصصي پيدا مي‌كند.»
توانايي‌هاي مورد نياز و قابل توصيه :
همانطور كه در قسمت‌هاي قبل اشاره شد، عدم تسلط بر علوم پايه و زبان انگليسي، دانشجو را از مقولات علمي دور مي‌كند و صرفا به او توانايي انجام كارهاي عملي اين رشته را مي‌دهد.
هرآنچه كه يك دانش‌آموز در درس زيست‌شناسي دوره دبيرستان خود فرا مي‌گيرد به نحوي به رشته دندانپزشكي ارتباط دارد بخصوص دو بخش فيزيولوژي و آسيب‌شناسي كه دانشجويان دندانپزشكي در دو سال اول تحصيل خود با وسعت و عمق بيشتري نسبت به دوره دبيرستان مطالعه مي‌كنند. همچنين دانشجوي اين رشته بايد از دستهايي ماهر و توانمند برخوردار باشد چون بسياري از كارهاي دندانپزشكي از تراش دندان گرفته تا بازسازي دندان نياز به دستهايي هنرمند و توانا دارد تا بتوان به نحو احسن كارهاي ظريف دندانپزشكي را انجام داد.
برخورداري از سلامت كامل جسمي و رواني و قابليت انجام كارهاي بسيار دقيق علمي، عملي، كلينيكي براي داوطلبان اين رشته بسيار ضروري است. خلاقيت و مهارت در كار دست و همچنين برخورداري از خلاقيت و ديد هنري، دانشجو را در انجام كارهاي عملي اين رشته و انجام مهارت‌هاي لازم در پياده كردن آموخته‌هاي آن، كمك بسيار مي‌كند.
وضعيت ادامه تحصيل در مقاطع بالاتر:
امكان ادامه تحصيل فوق دكترا در رشته‌هاي مختلف دندان‌پزشكي در ايران وجود دارد.
تعداد وعناوين واحدهاي اصلي و اختصاصي:
طول دوره دندان‌پزشكي پنج سال است و درسهاي آن در سه بخش : عمومي ، پايه و اختصاصي برنامه‌ريزي شده است كه از لحاظ نحوه تعليم و تدريس، به درسهاي نظري ، عملي – نظري، عملي تقسيم مي‌شود.
اين دوره شامل دو مرحله است:
مرحله اول (5/1 سال) : در اين مرحله دانشجويان درسهاي نظري و عملي علوم پايه و عمومي را در دانشگاه (كلاس و آزمايشگاه)‌ مي‌گذرانند.
مرحله دوم (5/3 سال) : در اين مرحله دانشجويان درسهاي تخصصي را در دانشگاه (كلاس و بخشهاي كلينيكي) فرا مي‌گيرند و به منظور برخورداري از كارايي آموزشي- درماني، بيشتر اين دوره تحصيلي را در بخشهاي كلينيكي دانشكده و بيمارستانهاي وابسته به ارائه خدمات بهداشتي و درماني مي‌پردازند؛ لازم به تذكر است كه گذراندن درسهاي پايه براي ورود به دوره كلينيكي (مرحله دوم) ضروري است.
نظام آموزشي مطابق آيين‌نامه مصوب شوراي عالي برنامه‌ريزي است و هر واحد درس نظري 17 ساعت و هر واحد درس عملي 34 ساعت است. كل واحدهاي درسي اين دوره 203 واحد است.
درسهاي پايه
درسهاي پايه به درسهايي گفته مي‌شوند كه زمينه‌ساز ورود دانشجو به درسهاي اصلي و تخصصي و فراگيري آنهايند. در اين رشته درسهاي پايه جمعا به تعداد 43 واحد درسي است كه عبارتند از: فيزيك پزشكي ، بيوشيمي ، بافت‌شناسي انساني، جنين‌شناسي، تشريح ، ژنتيك انساني، ميكروب‌شناسي، ايمني شناسي، فيزيولوژي، روان‌شناسي عمومي، آسيب‌شناسي عمومي.
درسهاي اختصاصي
درسهاي تخصصي به درسهايي گفته مي‌شود كه اطلاعات و آگاهيهاي لازم را درباره رشته تخصصي به دانشجو داده، او را با مفاهيم تخصصي و عمده رشته مورد نظر آشنا مي‌كند و آموزشهاي لازم را به او مي‌دهند.
در رشته دندان‌پزشكي درسهاي تخصصي عبارتند از: كالبدشناسي و مرفولوژي دندان، زبان خارجي اختصاصي، جنين و بافت‌شناسي فك و دهان ، آسيب‌شناسي دهان، ارتودنسي، اندودنتيكس، بيماريهاي دهان و تشخيص ، بيولوژي دهان، پريودنتولوژي، دندان‌پزشكي ترميمي(پروتز متحرك پارسيل، پروتز ثابت ، پروتز كامل) جراحي دهان و فك و صورت ، دندان‌پزشكي كودكان، راديولوژي دهان ، گوش و حلق و بيني ، نظام پزشكي و طب قانوني، بهداشت عمومي و اكولوژي ، بهداشت محيط زيست ، دندان‌پزشكي مجتمعي ، بيماريهاي رواني ، بيماريهاي دروني، فارماكولوژي ، بهداشت دهان و تغذيه و ندان‌پزشكي پيشگيري مواد دنداني و پايان‌نامه (رساله)‌.
دانشجويان در سال چهارم با تاييد استاد راهنما، موضوعي را براي پايان‌نامه انتخاب وراجع به آن تحقيقاتي را آغاز مي‌نمايند، ولي واحد پايان‌نامه در سال آخر محاسبه خواهد گرديد كه در آن زمان دانشجو پايان‌نامه را به هيات داوران منتخب ارائه و از آن دفاع مي‌نمايد.
خلاصه‌اي از مطالب مطرح شده بعضي از درسهاي تخصصي الزامي:
اندودنتيكس: مطالب اين درس شامل بررسي اتيولوژي، تشخيص، پيشگيري و درمان بيماريهاي پالپي و بافتهاي نگهدارنده دندان‌ناشي از ضايعات پالپ به منظور حفظ سلامت و نگهداري دندانهاي طبيعي است.
بيماريهاي دهان و تشخيص : در درس بيماريهاي دهان و تشخيص، به شناسايي ، تشخيص كلينيكي و پاراكلينيكي ضايعات حفره دهان و درمان ضايعات مخاطي آن و ارتباط آن با ساير بيماريهاي بدن پرداخته مي‌شود.
پروتزهاي دنداني: در اين درس در ارتباط با مسائل ترميمي و بازسازي دستگاه جونده (دندانها و ساختمان مجاور كناري صورت) از طريق پروتزهاي ثابت، متحرك (پارسيل و كامل) و فك و صورت بحث مي‌شود. همچنين مسائل مربوط به اصول اكلوژن در اين رشته مورد تدريس علمي – عملي قرار مي‌گيرد.
راديولوژي: درس راديولوژي يكي از درسهاي دندان‌پزشكي و از علوم اساسي جهت دستيابي و شناسايي حالات طبيعي و غيرطبيعي استخوان فكها و دندانها مي‌باشد.
دندان‌پزشكي كودكان: درس دندان‌پزشكي كودكان، قسمتي از درسهاي دندان‌پزشكي است كه شامل : تشخيص، پيشگيري و درمان بيماري‌ دهان و دندان كودكان، معلولان و معلولان ذهني و شناسايي رابطه آن با سلامت عمومي آنها مي‌باشد.
دندان‌پزشكي ترميمي : اين درس شامل بررسي اتيولوژي ، تشخيص ، پيشگيري و درمان و ترميم ضايعات بافتهاي سخت دنداني به منظور حفظ سلامت و زيبايي دندانهاي طبيعي و بافتهاي نگه‌دارنده آنهاست.
رشته‌هاي مشابه و نزديك به اين رشته :
وجوه مشترك علمي وسيعي كه اين رشته با رشته پزشكي دارد، به دندان‌پزشك اين مهارت را مي‌دهد تا با شناخت همه جانبه ساختمان بدن و فيزيوپاتولوژي آن خدمات و درمان‌هاي لازم را در راستاي تخصصي خود ارائه دهد.
وضعيت نياز كشور به اين رشته در حال حاضر :
اگرچه اهميت رشته دندان‌پزشكي در شهرهاي بزرگ و متوسط تا حدود زيادي روشن است، اما متاسفانه هنوز اين رشته نتوانسته است ارزش والاي خود را در شهرهاي كوچك و روستاها، آن‌چنان كه بايد نشان دهد. گرايش روزافزون داوطلبان به اين رشته و مراجعه رو به افزايش شهروندان به شاغلان اين حرفه ، مي‌تواند اهميت قابل ملاحظه و نياز به متخصصان را در اين رشته ، حتي در مقايسه با ساير رشته‌هاي پزشكي به وضوح نشان دهد.
نكات تكميلي :
اما تحصيل در اين رشته خالي از مشكل نيست . دكتر صنوبري نيز در مورد دشواري‌ها و مشكلات اين رشته مي‌گويد:
«دندانپزشكي حرفه‌اي است كه با كارهاي عملي بر روي بيمار همراه است، بنابراين امكان انتقال بيماري‌هاي عفوني مثل «هپاتيت» يا «ايدز» از بيمار به پزشك بسيار زياد است و دندانپزشكان بايد همواره به اصول كنترل عفونت توجه داشته باشند چون يك كوتاهي يا اشتباه مي‌تواند براي آنها عواقب ناخوشايندي داشته باشد. همچنين يك دندانپزشك بايد بطور مرتب نرمش و ورزش كند تا دچار كمردرد و پادرد مزمن نگردد.»

منبع :خاطره.نت
 

mani24

کاربر حرفه ای
کاربر ممتاز
تجهیزات دندانپزشكی پرتابل
امروزه شایدكمتر كسی وجود داشته باشدكه تجربه استفاده از وسائل همراهی همانند موبایل را نداشته و به مزایای استفاده از آن در شرایط مختلف واقف نباشد. در دنیای امروز وسایلی از این دست با همه مشكلاتشان، جزئی از زندگی انسان شده اند و روز به روز نیاز به آنها بیشتر احساس می گردد. با این مقدمه می توان استفاده از سایر امكانات موجود در محیط اطرافمان را كه به گونه ای با حرفه ما ارتباط تنگاتنگی دارند، دركنار خود و به عنوان یك همراه همیشگی در همه جا تصور نمود تا در آینده ای نه چندان دور لزوم استفاده از آنها نیز همانند سایر وسائلی كه شاید فكر آن نمی رفت كه روزی اینگونه مورد استفاده قرار گیرند، احساس گردد.‏

تجهیزات دندانپزشكی پرتابل، تجهیزاتی قابل حمل و با قابلیت های خاص هستند و امكان استفاده از آنها در شرایط مختلف وجود خواهد داشت. به علت اینكه در اكثر موارد اینگونه تجهیزات كم حجم و در ابعاد كوچك ساخته می شوند، شاید این باور اشتباه وجود داشته باشد كه كارائی و راندمان آنها نیز به همان نسبت كم بوده و عملا در بسیاری از موارد هیچ كاربرد خاصی ندارند، در حالیكه استفاده كنندگان از این تجهیزات، هیچ گونه كمبودی را در هنگام كار با این دستگاه ها احساس نمی كنند، به عبارت دیگر به همان اندازه كه می توان یك یونیت دندانپزشكی را كامل و با تمام امكانات تهیه كرد، این مجموعه قابل حمل را نیز می توان با تمام امكانات تجهیز نمود. ‏
تجهیزات دندانپزشكی پرتابل به سادگی باز شده و آماده برای كار می شوند و در پایان كار نیز به همان سادگی جمع شده و جهت استفاده مجدد، از نقطه ای به نقطه دیگر انتقال می یابند. توسط این تجهیزات می توان در مدت زمان كمی، یك اتاق ساده و معمولی را به یك محیط مناسب و حرفه ای برای دندانپزشك تبدیل نمود. انتخاب انواع مختلف و سطح دسترسی به امكانات بیشتر در اختیار دندانپزشك بوده و متناسب با نیاز كاری خود، می تواند یك مجموعه مناسب را تهیه نماید.

وسائل متداول و معمول مورد استفاده در اینگونه مجموعه ها در زیر آورده شده است :‏
- لامپ دندانپزشكی
- انواع هندپیس دندانپزشكی
- كراشوار (شامل لیوان، كاسه و ساكشن)
- توربین هوا (از مهمترین وسائل دندانپزشكی ترمیمی)
- میكرو موتورها
- جعبه ای شامل انواع مواد مورد استفاده در جراحی دندان ها
- منبع تامین كننده آب
- و . . .

لازم به ذكر است كه انواع دیگری از دستگاه ها و وسائل مورد نیاز همانند دستگاه تصویربرداری دندان ‏‎(Portable X-Ray System)‎‏ ، مانیتور دندانپزشكی ‏‎(LCD Monitoring System)‎‏ همچنین تخت دندانپزشكی و تجهیزات مشابه نیز ارائه می شوند كه در صورت نیاز می توانند به این مجموعه اضافه گردند. ‏
كلیه استانداردهای لازم جهت ساخت اینگونه تجهیزات همانند ساخت سایر ملزومات دندانپزشكی رعایت شده و علاوه بر آن، اقدامات لازم جهت محافظت از آنها در هنگام جابه جائی در طراحی ها لحاظ شده است، به عنوان مثال استفاده از موادی در ساخت بدنه كه ضمن داشتن مقاومت زیاد در مقابل ضربات، از وزن كمی برخوردار باشند. همچنین به منظور حمل راحت، از چرخ های با استحكام بالا و در عین حال با اندازه مناسب و با قابلیت جمع شدن و قفل شدن برای مواقعی كه امكان حركت های احتمالی ناخواسته وجود دارد، استفاده می گردد.‏
دستگاه تصویربرداری پرتابل، مشخصاتی كاملا مشابه با انواع متداول مورد استفاده در مطب دارد و در آن تنها از پایه چرخدار مناسب و حتی الامكان با لرزش كمتر به منظور جا به جائی با امنیت بالاتر استفاده شده است. قابلیت تغییر زاویه و موقعیت تیوب ‏X-Ray‏ جهت استفاده برای بیمارانی كه بر روی صندلی، ویلچر و یا تخت قرار دارند، از دیگر مشخصه های این دستگاه پرتابل است. در برخی از انواع این سیستم ها، از یك دوربین داخل دهانی ‏‎(Intraoral Camera)‎‏ برای عكسبرداری از محیط داخل دهانی بر روی پایه دستگاه تصویربرداری استفاده می گردد.
مانیتورهای قابل نصب بر روی انواع یونیت های دندانپزشكی كه امروزه استفاده از آنها در مقایسه با گذشته بیشتر شده است، در ابعاد كوچك تر به منظور جلوگیری از افزایش حجم مجموعه دستگاه های قابل حمل، قرار داده شده است. بدین ترتیب تصویر برداری از محیط داخل دهانی و مشاهده این تصاویر با بزرگنمائی مناسب توسط اینگونه سیستم ها قابل انجام خواهد بود.

تخت های دندان پزشكی برحسب تعداد حركاتشان بسیار متفاوت هستند.

در حالت ایده آل تخت باید دارای قابلیت های زیر باشد :‏
تغییر ارتفاع
امكان تنظیم پشتی
تنظیم ارتفاع زاویه زیر سری ‏
قدرت حركت پشتی و قسمت پایی

كه سعی شده اكثر این موارد در ساخت تخت های قابل حمل رعایت گردد، به علاوه همانطور كه در بالا عنوان شد همانند ساخت بدنه، در ساخت تخت ها نیز از مواد با استحكام بالا و وزن كم استفاده می شود.‏
بر طبق استانداردهای موجود، محل محور صندلی باید با محل محور چرخشی مفصل لگن بیمار انطباق داشته باشد كه این مسئله در تخت های پرتابل رعایت می گردد.‏
‏ ‏
برای به حركت در آوردن تخت دندانپزشكی در مطب از دو روش معمول استفاده می گردد :‏
جك های پیچی (‏Screw lift‏)‏
جك های هیدرولیكی (‏Hydraulic lift‏) ‏

‏ كه البته قراردادن اینگونه جك ها در تخت های پرتابل مرسوم و متداول نبوده و برای به حركت درآوردن تخت، از اهرم های دستی استفاده می گردد، دلیل اصلی آن وزن زیاد جك ها و به دنبال آن عدم امكان جا به جائی آنها است. ‏
همچنین تخت های با قابلیت برنامه ریزی حركات نیز در یونیت های دندانپزشكی به چشم می خورد كه در انواع قابل حمل آن وجود ندارد. تخت دندانپزشكی شاید تنها تفاوت این مجموعه قابل حمل با انواع مورد استفاده آن در مطب باشد.‏
جهت انجام اعمال دندانپزشكی، وجود نور مناسب الزامی است كه اهمیت وجود لامپ دندانپزشكی را حین انجام اعمال جراحی دندان مشخص می سازد. در ساخت اینگونه لامپ ها نكاتی به شرح زیر مد نظر است : ‏
‏- نور تابانده شده در فضای دهان باید دارای روشنایی یكنواخت با نور سرد باشد. ‏
‏- بهترین نور برای فضای دهان نور ساطع شده از لامپهای كوارتز - هالوژن است.
- قابلیت تغییر در میزان روشنایی (كه از مزایای لامپ های دندان پزشكی به حساب می آید) ‏

در لامپ های قابل حمل نكاتی اینچنین لحاظ شده است و از محافظ های مناسب برای جلوگیری از ضرباتی كه ممكن است منجر به صدمه دیدن و یا سوختن این لامپ ها شود، استفاده شده است.‏
‏ ‏

یونیت های حامل وسائل تراش یكی از انواع یونیت هاست كه :

- ابزار های موتوری را در اختیار پزشك قرار می دهد‎ ‎‏.‏
‏- حداقل دارای یك توربین هوا، میكروموتور و سرنگ سه گانه است.‏
‏- وسایل دیگر شامل توربین یا موتورهای اضافی، قلم جرمگیری‏‎ ‎اولتراسونیك، هندپیس های الكتروسرجری، فیبر نوری، لایت كیور‏‎ ‎‏ و . . . ‏


تمام موارد ذكر شده قابل اضافه نمودن به انواع سیستم های دندانپزشكی قابل حمل خواهد بود كه شرح آن در بالا آورده شد، به استثنای تجهیزات ثابتی كه بر روی اینگونه مجموعه های پرتابل عرضه می گردد، انتخاب سایر وسائل، بسته به نیاز دندانپزشك و انتخاب او صورت خواهد گرفت. ‏چ










روش جدید تصویربرداری oct 2 چشم تیز بین لیزر در دهان
نویسنده: مهندس سرور بهبهانی


توموگرافی اپتیكی همدوس تكنیك شناخته شده‌ای برای گرفتن تصاویر غیر تهاجمی با رزولوشن بالا از ساختارهای بیولوژیك در ابعاد میكرو است. دندانپزشكان سلامت دهان و دندان افراد را با استفاده از سه تكنیك كلی بررسی می‌كنند: معاینات چشمی/ لمس كردن،‌پروبینگ دور دندانی (اطراف دندان) و تصاویر رادیوگرافی. پروب‌ها بین بافت نرم و دندان قرار می‌گیرند تا شرایط و موقعیت‌های بین دندانی و اطراف دندان را ارزیابی كنند. محل بافت نرم از یك نقطه مرجع ثابت در دندان تخمین زده می‌شود. اما پروبینگ دور دهانی ممكن است همراه با ایجاد درد برای بیمار باشد و تشخیص با این روش دقت كافی ندارد. خطاهای پروبینگ میتواند ناشی از تغییرات نیروی جایگذاری و فرو كردن پروب، وجود بافت‌های متورم، قطر نوك پروب‌ها و شكل‌های آناتومیك دندان‌ها هستند.
رادیوگراف‌ها خصوصیات مورفولوژیك دندان‌ها و استخوان‌های آن را كه از طریق معاینات چشمی یا لمس كردن قابل تشخیص نیستند، نشان می‌دهند. اگر چه رادیوگراف‌ها با حساسیت بسیار بالایی پوسیدگی دندان‌ها و كاهش مواد معدنی را نشان می‌دهند، اما محدودیت‌های زیادی نیز دارد. رادیوگراف‌ها نمی‌توانند بیماری‌های فعال را از غیرفعال جدا كنند و آنها را از یكدیگر متمایز كنند.
بیماری‌های دور دندان تا زمانی كه پوسیدگی دندان‌ها اتفاق نیفتند، قابل شناسایی نیستند. بنابراین از آنجا كه رادیوگراف‌ها تك بعدی هستند نمی‌توان با دقت محل دقیق پوسیدگی یا آسیب‌های ایجاد شده را شناسایی كرد. در ضمن در رادیوگرافی از پرتوهای یونیزه خطرناك استفاده میشود و اطلاعات كافی در مورد بافت‌های نرم فراهم نمیشود.
روش توموگرافی اپتیكی همدوس (‏OCT‏) می‌تواند اطلاعات زیادی را در مورد ریشه دندان‌ها به روشی غیر تهاجمی فراهم كند. طرح شماتیك ‏OCT‏ مورد استفاده برای این هدف در شكل 1نمایش داده شده است. این سیستم مبتنی بر اینترفرومتر ‏Michelson‏ با فیبر اپتیكی نور سفید است. خروجی منبع نور با همدوسی اندك در كوپلر فیبر 22 تقسیم شده به سمت دو بازوی نمونه و مرجع اینترفرومتر فرستاده می‌شود.
نورهای بازتابی و پس پراكنده شده ناشی از نمونه در كوپلر با یكدیگر بازتركیب می‌شوند و به سمت دتكتور و منبع نور هدایت می‌شوند. یك اسكن ‏retro-reflector‏ طول مسیر بازوی مرجع را برای ثبت موقعیت‌های عرضی مختلف نمونه مورد نظر تغییر می‌دهد. تصویر مقطع عرضی با اسكن عرضی پرتو عبوری از نمونه و جمع‌آوری پروفایل عمق در مقابل پرتو بازگشتی در هر موقعیت عرضی به دست می‌آید. شدت‌های بازتاب به صورت دیجیتال در تصاویر ‏gray-scale‏ به عنوان تابعی از عرض و فاصله‌های محوری ثبت می‌شوند.[
‏هنگامی فاصله بازتاب‌های بازوی نمونه و مرجع با طول منبع همدوس مطابقت داشته باشد، سیگنال اینترفرومتر ثبت می‌شود. اتلاف شدت سیگنال در اثر ‏birefringence‏ در فیبرهای اپتیكی ایجاد می‌شود، با استفاده از جاروهای (‏Paddle‏) پلاریزاسیون تصحیح می‌شود.
در استفاده از ‏OCT‏ در دندانپزشكی عمق تصویربرداری از ‏‏3 در بافت‌های سخت تا ‏‏ 5/1 در بافت‌های نرم متغیر است.‏OCT‏ پتانسیل تشخیصی بیماری‌های دور دندانی و ارزیابی پركردن (‏restoration‏) دندان را دارد.
مثالی از چگونگی تشكیل تصویر ‏OCT‏ در شكل 2 نشان داده شده است.
بخش بالایی متناظر با اسكنی است كه در موقعیت عرضی از بافت گرفته شده است یا به عبارتی تصویر ‏A‏ اسكن است. نمودار شدت ‏gray-scale‏ یا ‏B‏ اسكن تصویر شامل مجموعه توالی‌هایی از این اسكن‌ها است. تصویر نمونه‌برداری از بافت لثه دندان جلویی را نشان می‌دهد (شكل 2-5-2). اسكن كامل برای هر تصویر تقریباً در عرض 45 ثانیه انجام شده است. سیستم دارای رزولوشن جانبی در حد 50 میكرومتر است و فاصله اسكن جانبی به صورت میانگین به اندازه ‏‏12 است. رزولوشن جانبی سیستم توسط سایز پرتو كانونی روی بافت (20 میكرومتر) محدود و با سرعتی كه اپتیك‌های بازوی نمونه به صورت جانبی اسكن شده است، تعیین میشود. منبع نور تقویت شده ‏‏15 با طول موج مركزی ‏‏1310 است. طول همدوسی این منبع متناظر با رزولوشن محوری فضای آزاد یعنی در حد 15 میكرومتر است. نرخ سیگنال به نویز سیستم ‏OCT‏ در حد ‏‏110 اندازه‌گیری شده است. از یك قطعه دستی اپتیكی (‏handpiece‏= قسمتی از موتور دندانپزشكی كه در دست متصدی كار قرار میگیرد و مته یا قطعه سوراخ كن را در حالی كه میچرخد، درگیر میكند)، برای اسكن ‏OCTهای درون دهانی استفاده می‌شود (شكل 3)، كه به این صورت می‌توان حفره‌های دندان انسان را به راحتی ارزیابی كرد.

سطح ‏mid-facial‏ دندان سه داوطلب با استفاده از روش ‏OCT‏ مورد تصویربرداری قرار گرفته است. تصاویر به دست آمده برای آنالیز ویژگی‌های آناتومیكی مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
تصاویر به دست آمده جزییات ساختاری زیادی را در مورد بافت‌های نرم و سخت‌ نشان داده است. تصویر ‏highlight‏ شده‌ای از آناتومی مقطع عرضی بافت‌های دندان در شكل ‏A‏4 نشان داده شده است. بخش بالایی طرح متناظر با بالایی یا تاج دندان است. (‏D‏) قشر عاج، تركیبی از نمك‌های كلاژن و هیدرواكسی آپاتیت است كه توسط كلاهك مینا (‏E‏) بر روی تاج كشیده شده است، (‏DEJ‏) فاصله بین عاج و مینا، كه اتصال مینا- دندان نامیده می شود. ساروج (سمنتوم) لایه نازك خارجی (حدود 10 میكرومتر) را در پایین یا ریشه دندان تشكیل می‌دهد. (ساروج: بافت همبند استخوان مانند كه ریشه دندان را می‌پوشاند و در حمایت از دندان‌ها كمك می‌كند). ‏‎(GM)‎‏ حاشیه لثه قسمتی است كه دندان به بافت لثه رسیده است. شیار (‏S‏) به عنوان شیار سطحی بین بافت پوششی لثه (‏EP‏) و دندان است. بافت اتصالی به حاشیه لثه و سطح دندان می‌رسد و لیگامنت دور دندانی به استخوان آلوئول (‏AB‏) متصل می‌شوند.

تصاویر خلفی و قدامی دندان در شكل‌های ‏b‏4 و ‏c‏4 نمایش داده شده است. هیچ‌گونه پیش پردازشی بر روی این تصاویر صورت نگرفته است. تصاویر با رزولوشن محوری 15 میكرومتر توسط منبع نوری همدوس گرفته است. تصاویر مقطع عرضی با رزولوشن 20 میكرومتر از ناحیه ‏cervical‏ دندان در شكل‌های ‏b‏4و ‏c‏4نشان داده شده است.
بافت‌های سخت نیز در دندان توسط تصاویر ‏OCT‏ نمایش داده شده‌اند. عمق تصویربرداری سیستم ‏OCT‏ در مینای دندان ‏‎(E)‎‏ بیشتر از عاج ‏‎(D)‎‏ است و اتصال مینا-دندان (‏DEJ‏) در تمام تصاویر قابل مشاهده است.
از آنجا كه ‏OCT‏ تكنیكی اینترفرومتریك است، شدت سیگنال تابعی از حالت‌های پلاریزاسیون نسبی نمونه و بازتاب‌های بازوی مرجع است.
‏OCT‏ توانایی زیادی در نمایش ساختارهای مختلف و پر كردن دندان پیش از آنكه علایم پوسیدگی ظاهر شود، دارد.
یكی از رایج‌ترین روش‌های ارزیابی بازیابی مجدد دندان روش رادیوگرافی است. با استفاده از ‏OCT‏ از بازیابی كامپوزیت (‏CR‏) دندان از ناحیه سطح جلویی و تحتانی (آسیا) به صورت ‏vivo‏ تصویربرداری شده است (شكل 5).

مواد كامپوزیتی ویژگی‌های پراكندگی تقریباً هموژنی دارند. با توجه به این تصاویر می‌توان فضای بین بازیابی و عاج را به خوبی مشاهده كرد و تشخیص داد (‏I‏)‏‎.‎‏

شكل 1) طرحی از سیستم ‏OCT‏ دندانی
شكل 2) تولید ‏B‏ اسكن از روی ‏A‏ اسكن‌ها ثبت 5 اسكن در ثانیه منجر به پریود 45 ثانیه‌ای برای ‏Bاسكن می‌شود.
شكل 3) قطعه دستی اپتیكی (‏handpiece‏)
شكل4‏a‏) مشخصات آناتومیك بافت دندان، ‏b‏)تصویر ‏OCT‏ قسمت قدامی دندان و ‏c‏) تصویر ‏OCT‏ از قسمت خلفی دندان

شكل 5) تصویر ‏OCT‏ از بازیابی كامپوزیتی (‏a‏) تصویر دندان‌ها آسیا (تحتانی) و (‏b‏) سطح میان قدامی

منبع: ماهنامه مهندسی پزشکی






توربین
توربینها با توجه به کارخانه سازنده و تنوع مدل دارای انواع مختلفی هستند که میتوان آنها را به دو نوع بلبرینگی و ایربرینگی تقسیم نمود.
كلیه ی توربینها دارای هد هستند كه به آن كاتریج می گویند. توربینهایی که دارای کاتریج بلبرینگی میباشند از کیفیت بهتری نسبت به ایربرینگیها برخوردارند .

کاتریج بلبرینگی شامل یک پروانه و یك محور و یك سه نظام می باشد و فرز و دو بلبرینگ که در دو طرف آن پروانه تعبیه شده است كه باعث تسریع چرخش پروانه می گردد در صورتیکه کاتریج ایربرینگی به خاطر دو بوشی که در دو طرف پروانه دارد دارای اصطکاک کمتری است و به نسبت کاتریج بلبرینگی به فشار هوای زیادتری نیازمند است از انواع ایربرینگی میتوان از ****آل ایر Super All Air نام برد که به فشار 4 اتمسفر نیاز دارد.

در توربینها 3 نوع سه نظام وجود دارد :
1- سه نظام فشاری
2- سه نظام آچاری : (توربین های زیمنس)
3- سه نظام فشاری توسط فرز : (توربین های ****تک و فارو و **** آل ایر)


سرعت چرخش فرز توربینها بین300 هزار دور تا 350 هزار دور در دقیقه است. توربینها در ساده ترین حالت دارای كابل ارتباطی با دو رشته شلنگ باریک ماکارونی جهت تغذیه آب و هوای مورد استفاده توربین هستند .انواع دیگر توربینها نیز وجود دراند كه دارای اگزوز(خروجی آب یا هوا و یا هر دو) ،فیبرهای نوری جهت تصویر برداری(اگر دارای دوربین باشد بجای فیبر نوری از كابل تصویر استفاده می كنند) و.... می باشند.

دو عدد شیر برقی (سلونوئید) و دو عدد فشار *** نیز برای تنظیم و قطع و وصل آب و هوا در مسیر آب و هوا بکار میرود .
بطور برای كنترل و قطع و وصل حرکت اینسترومنتها( توربین ، میکروموتور ،ایرموتور ، موتور آویز ، کویترون و ... ) از پدال استفاده می شود.
پدال در انواع زیر وجود دارد :
الف – پدال برقی که شامل قسمتهایی زیر می باشد :
1- بدنه پدال که در برگیرنده تمام قسمتهای پدال است .
2-اهرم کنترل پدال که توسط پتانسیومتر ( مقاومت متغیری که مقدار آن بر اثر چرخیدن یک محور تغییر کرده و معمولاً در مدارات تقسیم ولتاژ بکار برده می شود) داخل پدال جهت کم و زیاد نمودن سرعت به کار می رود .
3-اهرم کلید اسپری آب که قطع و وصل اسپری آب اینسترومنتها را توسط میکروسوئیچ انجام می دهد .


ب – پدال پنوماتیک که با سیستم هوای فشرده توسط شیرهای Valve هوایی کار می کند و شامل قسمتهایی زیر می باشد :
1
- شیر هوا جهت قطع و وصل هوا
2- اهرم پدال جهت قطع و وصل جریان
3- لوله های ورود و خروج هوا

باید توجه داشت که از هوای کاملاً خشک برای یونیت استفاده می شود زیرا هوای مرطوب اولاً باعث فرسوده شدن قطعات یونیت و از طرفی موجب از کار افتادن شیرهای هوا می گردد





كویترن:
دستگاه جرمگیری دندان یا کویترن :
DENTAL PIEZOELECTRIC ULTRASONIC SCALER


از این دستگاه برای از بین بردن پلاكها و لكه های ناشی از فعالیت باكتریها تشكیل شده بر روی دندان توسط اولتراسونیك استفده می شود.
خونریزی كمتر قدرت تاثیر بالا و تقریبا آسیب رسانی پائین به دندان را می توان از فاكتورهای برتر استفاده از این دستگاه در مقایسه با دیگر روشهای جرمگیری نام برد. بنابراین Ultrasonic scalerD را می توان یكی از روشهای مفید در جهت پیشگیری و درمان بیماریهای دندان دانست.


کلیه دستگاههای جرمگیری از قسمتهای زیر تشکیل شده :
1- جعبه اصلی که داخل آن مدار الکترونیکی قرار دارد و در جلوی آن كلید های کنترل جریان آب و هوا و نیز خاموش و روشن قرار دارد .

2- هندپیس که از طریق کابل به دستگاه اتصال دارد .
3- پدال که دارای کابل بلندی است و انتهای آن با یک فیش و یا بطور مستقیم به دستگاه متصل میشود .
4- سیم دوشاخه برای اتصال به برق 220 ولت شهر
5- شیلنگ آب که مستقیماً یا بوسیله فیش به دستگاه متصل میشود .

هندپیس از یک محفظه مناسب برای نصب قلم ساخته شده است و آب از طریق یک کابل نازک به نوک قلم می رود و تمام محفظه هندپیس را پر می کند . باید توجه داشت که به علت گرم شدن قلم هیچگاه بدون آب از دستگاه استفاده نمی شود .
برای استریل نمودن قلم هیچگاه نباید نوک قلم را مستقیماً برابر حرارت خشک قرارداد برای اینکار باید از اتوکلاو یا مواد استریل کننده استفاده شود .









لایت كیور:
این دستگاه در رشته های پزشکی کاربردهای مختلف دارد و در اصطلاح به نور سرد معروفند.

اجزاء داخلی دستگاه لایت کبور :
1- برد الکترونیکی کنترل جریان نور
2- ترانس تبدیل ولتاژ
3- لامپ هالوژنیک
4- کابل یا شیلنگ هدایت نور
5- هندپیس
6- رفکلتور
7- کلیدهای خاموش و روشن دستگاه
8- سوئیچهای سیگنال


کار این دستگاه برای پلیمریزاسیون است و این امر بخاطرلامپ کوارتز 75 وات پرقدرتی است که درون محفظه رفلکتور ( منعکس کننده نور ) میباشد . کلیدها با دقت بالا زمان انفجار ( یا تخلیه انرژی ) را کنترل می کنند و رفلکتور دسته های انرژی را از مسیر هدایت نور عبور می دهد . سیبکهایی وجود دارند که می توان با زمانهای 20 تا 40 ثانیه انفجار دائم ( تخلیه انرژی بصورت دائم ) را انتخاب کرد . روی دسته سوئیچهایی وجود دارد که تنظیمات زمان انفجار را انجام می دهند و توسط این سوئیچها امکان توقف پلی مریزاسیون در هر زمان ممکن میباشد .
هندپیس توسط یک لایه با قدرت حرارتی بالا محافظت میشود و در استفاده های طولانی مدت توسط یک فن پرقدرت بطور اتوماتیک خنک میشود . مسیر هدایت نور تا 360 درجه قابل تنظیم است و این عمل باعث میشود که بتوانیم استفاده دقیق نور را عملی سازیم . کلیه مسیرهای نور را میتوان بوسیله اتوکلاو و یا استریلیزاسیون خنک استریل کرد .
در هنگام كار با این وسیله عینک رنگی برای محافظت چشم در برابر پلی مریزاسیون کامپورزیت لازم است .


Colto Lux II دارای هندپیس 220 گرمی میباشد که حاوی مسیر هدایت نور شیشه ای استاندارد میباشد . این شیشه ها درون محفظه با زاویه های 45 درجه طوری تعبیه شده اند که نور را از لامپ گرفته و بوسیله انعکاس آنرا به سر محفظه هدایت می کنند . البته در این نوع خاص از دستگاه لامپ هالوژن درون هد طوری جایگزین شده که نیازی به مسیر هدایت شیشه ای نور ندارد و مسیر دوم ، مسیر هدایت فلزی نور برای مصارف عمومی میباشد این سیستمهای فلزی طوری قرار گرفته اند که میتوان در موارد خاص نیز استفاده کرد ، بطور مثال برای پلی مریزاسیون قسمتهای فاشیال ، لینگوال ، پالاتال ، اکلوزال یا ، پروگزیمال پرکردگی ها .
این دستگاه برای کارهای تخصصی مورد استفاده قرار می گیرد و مسیرهای هدایت نور ویژه بصورت اطلاعات دستوری زیر کاربرد دارد :
1- شماره 1981 و 1980 با قطر 8mm میلی متر نوع استاندارد
2- شماره 1982 با قطر 13mm میلی متر برای قسمت فاشیال
3- شماره 1983 با قطر 5mm میلی متر برای قسمت لینگوال با پالاتلل
4- شماره 1984 با قطر 8mm میلی متر برای قسمت اکلوزال
5- شماره 1985 با قطر 5mm میلی متر برای پروکزیمال
6- شماره 1986 با قطر 5mm میلی متر نوع
7- شماره 1988 با قطر 8mm میلی متر نوع یونیورسال
8- 1988 عینک حفاظت رنگی











بطور کلی تجهیزات دندانپزشكی به اجزای زیر تقسیم می شوند:
۱) یونیت و صندلی

۲) كمپرسور
۳) آمالگاماتور
۴) كاویترون
۵) لایت كیور
۶) اینسترومنتها كه شامل: توربین - ایرموتور - میكرو موتور - پوآر - آب وهوا هندپیس - آنگل - ایر اسكلر
۷)استریلیزاتور

۸)رادیولوژی (تك دندان)
۹)ساكشن ها
۱۰)موتور آویز
۱۱) تابوره و......
 
بالا