آب در معماري کوير ( حوض خانه هاي شهر کاشان )

[DDDIQ]

آب در معماري کوير ( حوض خانه هاي شهر کاشان )
نگارندگان : محمد علي فاتحي علي فضل الهي
دانشجويان کارشناسي ارشد معماري دانشگاه آزاد اسلامي واحد شيراز
​

- چكيده :
اگر بناها باعث جدايي ما از طبيعت مي شوند تا از سويي ما را از بعضي عوامل طبيعي حفظ آنند و از سوي ديگر در جاي خود گوياي قلمرو انساني تر باشند و اگر اين خصوصيت باعث مي شود تا آالبدمان در يك شكل ثانوي و بيگانه قرار گيرد آه گر چه مطلوب نظرمان بوده است ، اما آيفيتي سرد و مصنوعي دارد . اين جاست آه عنصر آب با نقش حساس خود ما را دوباره به طبيعت پيوند مي زند . انواع متنوع آب نماها ، فواره ها و رهاي آب ، ظرايف معماري را چون حلقه هاي يك زنجير در يك شبكه ارتباطي به ي كديگر پيوند مي زنند و در هم منعكس مي آنند ، گويي پل ارتباطي بين قطعات از هم جدايي است آه معماري پديد آورنده آن هاست . در همه ادوار ، معماران ما آب را در مجموعه هاي خود وارد مي آردند و گنجينه اي از خصوصيات فيزيكي و مذهبي را به خدمت مي گرفتند تا معماري آنان از غناي بيشتري برخوردار باشد . در اين ميان در معماري مناطق آويري ايران ، آب عنصر حيات و ادامه زندگي وابستگي شديدي به وجود آن داشته است ، لذا معماران ، با زيرآي و ذآاوت ، ترفندهايي خاص در آفرينش و خلق عناصر معماري گوناگون و گاهاً منحصر به فرد ، به آار گرفته اند تا موجبات آسايش و راحتي زندگي انسان آويري را فراهم آورند آه ساآنان اين نواحي به دور از گرماي طاقت فرساي تابستان هاي آوير ، به زندگي و انجام فعاليت هاي روزمره در محيطي خنك و لذت بخش بپردازد . يكي از اين گونه هاي آالبدي معماري آه با استفاد ه از عنصر آب، در شهر آويري آاشان شكل گرفته است، حوض خانه مي باشد .
در اين شهر تاريخي و مذهبي نوع خاصي بناي مسكوني وجود دارد آه در مسير حرآت آبِ قنات هايي آه از شهر عبور مي آرده اند ، ساخته مي شده و در تابستان ها ، به عنوان يك خانه ييلاقي مورد استفاده ق ر ار مي گرفته اند . اين نوع ساختمان آه به حوض خانه موسوم است ، مستقل و جدا از خانه هاي مسكوني احداث مي گرديده و با اين خصوصيات و آاربري فقط در آاشان وجود داشته (و تعدادي از آن ها ، هنوز هم وجود دارند ) و منحصراً در ماه هاي گرم سال مورد استفاده قرا ر مي گرفته ، در سير و تحول توسعه هنر يا صنعت معماري ابداع شده است .
اين نوع بنا ، به عنوان يك مكان مسكوني ، آن هم به صورت منفك و مجزا از خانه ها و عمارات مسكوني ، پديده اي است آه فقط در شهر آاشان و بعضي از آبادي هاي نزديك و تقريباً چسبيده به شهر ؛ مانند فين عليا و فين سفلي ، به وجود آمده است و در هيچ يك از شهر ها و آبادي هاي مجاور آاشان و يا ديگر شهرهاي حاشيه آوير ، وجود چنين بناهايي با مشخصه اي آه در آاشان وجود دارد ، شناخته نشده است .
داشتن عمارت حوض خانه ، يكي از علايم و نشانه هاي تشخص و تعيين هم ب ه شمار مي آمده است و لذا افرادي آه از نظر مالي توان ساخت چنين بنايي را مي يافته اند ، به لحاظ ابراز وجود و پيدا آردن شخصيت اجتماعي و سرشناس شدن د ر جامعه ، مبادرت به احداث حوض خانه مي آرده اند تا علاوه بر برخورداري از فضاي مطبوع آن در تابستان ، به عنوان ط بقه ممتاز و متمكن جامعه هم مطرح باشند . اين مقاله در ادامه به بيان انگيزه و احداث حوض خانه ، مشخصه هاي حوض خانه ها ، دلايل احداث حوض خانه هاي شهر آاشان ، معرفي برخي از حوض خانه هاي تاريخي و بررسي انواع حوض خانه ها از نظر طرح و نقشه خواهد پرداخت .



واژه هاي کليدي :
آب ، آوير ، آب در معماري آوير ، حوض خانه ، معماري حوض خانه .