همدمهاي آسماني!
در يك نگاه گذرا به آسمان شب ميتوان نقاط نوراني بيشماري را مشاهده كرد كه پنداري بر يك صفحه متحرك متصل شدهاند و نقشآفريني شبانه خود را انجام ميدهند و صحنه را براي ستاره داستان كه همانا خورشيد است خالي ميكنند. اما اگر دقيقتر به اين نمايش نگاه كنيم درمييابيم كه اغلب اين بازيگران آنگونه كه ما ميپنداريم تنها نيستند و هماوردي دارند كه حركاتشان با وي تنظيم و تعيين ميشود.
اين هماوردها سيستمهايي شكل ميدهند كه همانا با نام ستارگان دوتايي شناخته ميشوند (كه البته ممكن است از بيش از دو ستاره نيز تشكيل شده باشند). عبارت ستارگان دوتايي براي نخستين بار در سال 1802 و توسط "ويليام هرشل" به كار گرفته شد، آنجا كه وي در دستنوشته خود چنين نگاشت:
"در صورتي كه دو ستاره در موقعيت بسيار نزديك نسبت به هم قرار داشته باشند و در عين حال از نيروهاي خارجي ديگر ايزوله بوده و تحت تاثير نيروهاي حاصله از ساير ستارگان همسايه قرار نگيرند، يك سيستم مجزا را تشكيل ميدهند و در اثر نيروي گرانشيشان نسبت به ديگري يك سيستم مقيد را شكل ميدهند. سيستمي كه از يك جفت ستاره تشكيل شده است و از اين پس تحت عنوان دوتايي بررسي خواهند شد"
اما در تعريف نوين از ستارگان دوتايي اصولا به سيستمي از ستارگان، دوتايي ميگويند كه در آن دو ستاره به دور يك مركز جرم معين گردش تناوبي داشته باشند.
در اين مقال بر آنيم تا به بررسي اجمالي سيستمهاي دوتايي بپردازيم. بسياري از ستارگان آسمان در سيستمهاي دوتايي و يا چندتايي قرار دارند كه به هفت دسته اصلي تقسيم ميشوند و در ادامه به آنها ميپردازيم.