كارت سلامت چيست ؟
كارت سلامت يك كارت پلاستيكي شبيه كارت اعتباري است كه محتوي اطلاعات قابل خواندن بوسيله كامپيوتر مي‌باشد كه جهت بيمار و يا متخصصين مراقبتهاي بهداشتي به منظور تسهيل ارائه مراقبتهاي بهداشتي صادر مي شود .اين كارت مي تواند اختصاصي يا غير اختصاصي باشد .
كارت اختصاصي كارتي است كه فقط حاوي اطلاعات پزشكي است ،در حالي كـه كارتي كه در آن اطلاعات بيمه ، مالي و اعتباري ، تحصيلي و غيره با اطلاعات پزشكي تركيب شده باشد يك كارت غير اختصاصي است
كارت هاي سلامت با عناوين مختلفي از قبيل : كارت بيمه سلامت ، كارت بيمار ، كارت بيمارستان و كارت مراقبتهاي پزشكي اورژانس ، توسط بيمار ، پزشك ، كلينيك ها ، داروخانه ها و ساير ارائه دهندگان خدمات بهداشتي مورد استفاده قرار مي گيرد .
دو نوع از كارت ها كه كاربرد زيادي در مراقبتهاي بهداشتي دارند :
1- كارت اطلاعات بيمار (PDC)
2- كارت تخصصي سلامت (HPC)مي باشد .
كارت اطلاعات بيمار( PDC)
كارت اطلاعات بيمار ، كارتي است كه در نزد بيمار نگهداري ميشود و بيمار اطلاعات پزشكي كامل ، دقيق و به روز خود را به خصوص در موارد اورژانس كه اين اطلاعات داراي نقش حياتي مي باشند در دسترس دارد . حتي در موارد غير اورژانس اطلاعات كامل بيمار ، به درمان مناسب ، جلوگــيري از دوباره كاري در انجام آزمايشــات و تستهاي پزشكي و هم چنين خطرات ناشي از تداخل تجويز داروها كمك خواهد كرد .
اين كارت معمولاً حاوي اطلاعات شخصي بيمار ، اطلاعات بيمه ، اطلاعات اورژانس ، تجويزهاي دارويي ، كد شخصي بيمار و يك كد محرمانه جهت ارتباط بين كارت و دستگاه هاي كارت خوان مي باشد .
كارت تخصصي سلامت ( HPC )
كارت تخصصي سلامت ، يك كارت مجوز دسترسي شخصي است كه جهت متخصصين مراقبت هاي بهداشتي صادر مي شود و حاوي اطلاعات قابل خواندن بوسيله كامپيوتر مي باشد .
متخصصين مراقبت هاي بهداشتي دارنده كارت HPC ، بوسيله اين كارت در يك سيستم اطلاعاتي شناسايي و اعتبار داده مي شوند و با توجه به موقعيت و رشته فعاليت مربوط به آنها ، اجازه خواندن و نوشتن اطلاعات بر روي كارت بيمار و ثبت امضاي الكترونيكي بر روي مدارك و اطلاعات بيمار را خواهند داشت .
در واقع كارت تخصصي سلامت كليد دسترسي به اطلاعات كارت بيمار است .
اين كارت معمولاً حاوي اطلاعات شناسايي متخصصين سلامت ، كد شخصي و امضاي الكترونيكي مي باشد
محتويات كارت سلامت
نوع يك كارت تعيين كننده محتواي اطلاعات آن كارت مي باشد . به عنوان مثال محتويات كارت اطلاعات بيمار PDC ) )به عملكرد آن كارت بستگي دارد .
بسته به اين كه هدف استفاده از كارت مديريتي ، پزشكي ، اورژانس يا تركيبي از هر سه مورد باشد . محتواي آن كارت متغير است . علاوه بر اين اطلاعات يك كارت به نيازهاي قانوني و اخلاقي يك كشور نيز بستگي دارد :
اطلاعات مديريتي :
يك كارت سلامت مي تواند اهداف مديريتي داشته باشد .
اطلاعات مديريتي شامل : مشـخصات بيمار ، اطلاعات بيمه ، اطلاعات هزينه هاي درمان و پرداخت‌هاي بيمار و غيره مي باشد .
هر يك از عملكردهاي مديريتي به مجموعه اطلاعات مختلفي نياز دارد كه بايد بر روي كارت بيمار ذخيره شده باشد .
اطلاعات اورژانس :
كارت اورژانس حاوي جزئيات موارد اورژانس ، بيماري‌هاي مزمن و برنامه هاي مراقبت بيمار مي باشــد كه در نهايت درمـان بهتر و ســريع تر را در مــوارد اورژانس ممكن مي سازد .
اطلاعات پزشكي :
كارتي است كه اطلاعات مربوط به سلامت شخص در آن قرار دارد .
در اين مورد كه اين كارت محتوي چه اطلاعاتي باشد در كشورهاي مختلف ديدگاه هاي متفاوتي وجود دارد ، ولي به طور كلي اين موضوع به نيازهاي قانوني و اخلاقي هر كشور بستگي دارد .
سيستم كارت سلامت
يك سيستم كارت سلامت شامل :
1- ايستگاه هاي كاري شامل :كامپيوترها و شبكه ها
2- كارتهاي سلامت بيماران و متخصصين مراقبتهاي بهداشتي
3- دستگاه هاي كارت خوان
4- سازمانهاي صادر كننده كارتها
مي باشد .
قابليت همخواني سيستم هاي كارت سلامت سـازگاري و هم خواني بين سيســتمهاي كارت سلامت ، قابليت يك سيستم كارت سلامت در خواندن ، استفاده يا به روزكردن اطلاعات كارت سلامتي است كه بوسيله سيستمهاي كارت سلامت ديگر ارسال شده است .
در حال حاضر بيش از 50 سازمان و گروه در سطح جهاني مشغول فعاليت براي تدوين و انتشار استانداردهاي فن آوري اطلاعات در حوزه سلامت هستند ؛ در اينجا به برخي از فعاليت‌ها در اين حوزه اشاره ميشود :
- استاندارد الگوي اطلاعاتي
- استانداردهاي تبادل پيام
- استانداردهاي فني
به نظر مي رسد كه اين قابليت يكي از مهم ترين پيش نيازها جهت گسترش استفاده از كارت سلامت باشد .
انواع كارت سلامت
1- كارتهاي حافظه ( memory cards ) :
كارت‌هايي كه داراي حافظه هستند و مانند يك فلاپي ديسك اطلاعات را به سادگي بر روي خود ذخيره مي كنند و اطلاعات جديد بر روي اطلاعات قبلي نوشته ميشود .
2- كارتهاي پردازشگر ( microprocessor cards ) :
اين كارتها شامل يك حافظه و يك پردازشگر در يك جيپ است و مي توانند اطلاعاتي را كه بر روي حافظه كارت وجود دارد حذف كنند ، اضافه كنند و يا تغيير دهند .
اين كارت مانند يك كامپيوتر كوچك است كه ورودي خروجي را كنترل مي كنند ( خواندن و نوشتن ) .
اين كارتها قابليت بالايي در زمينه جلوگيري از دسترسي غير مجاز به اطلاعات دارند و به سادگي سطوح مختلف دسترسي به اطلاعات را كنترل مي كنند .
با توجه به اينكه مشخصات امنيتي ( محافظت از سطوح مختلف اطلاعات ) ، مقرون به صرفه بودن ، قابليت حمل كارت و ظرفيت ذخيره اطلاعات از معيارهاي مهم در انتخاب يك كارت مي باشد مي توان نتيجه گرفت كه به غير از مدارك تصويري كه نياز به ذخيره حجم زيادي از اطلاعات دارد كارتهاي هوشمند پردازشگر ، مناسب ترين وسيله ذخيره اطلاعات بصورت قابل حمل در همه موارد مديريتي ، اورژانسي و كاربردهاي پزشكي كه مستلزم عملكردهاي امنيتي بالا است ، مي باشند .
فوايد استفاده از سيستم كارت سلامت
1- كاهش هزينه :
كاهش هزينه هاي مربوط به :
* فرآيندهاي دفتري و كاغذي
* مخارج پستي
* چاپ اطلاعات
* ذخيره سازي اطلاعات
* اصلاح اطلاعات
* بازيابي اطلاعات
2-صرفه جويي در وقت به دليل :
* نداشتن تقاضاي تكراري براي اطلاعات
* عدم نياز به جستجو و صرف وقت براي بدست آوردن اطلاعات مناسب
* عدم نياز به تكميل فرم‌هاي غير ضروري
3- دقت ، صحت و هماهنگي اطلاعات :
* كاهش ناهماهنگي ها
* بهبود فرآيندها
* بهبود قابليت خواندن اطلاعات
* رفع اشكالات مربوط به ورود اطلاعات
4-جامعيت اطلاعات موجود :
* دسترسي سريع تر به اطلاعات
* ساده و مؤثر شدن روشهاي مديريتي
* كم كردن ميزان اشتباهات
5-كاهش تقلب :
* بهبود كنترل دسترسي به اطلاعات
6-بازرسي
* بهبود رسيدگي و بازرسي كلينيكي
* بهبود رسيدگي و بازرسي مالي
بطور كلي استفاده از كارت سلامت باعث افزايش سرعت دسترسي و بازيابي اطلاعات و تاريخچه پزشكي بيماران ، افزايش دقـت و صـحت ارتبـاط بين قسـمت‌هاي مخـتلف
ارائه دهنده مراقبتهاي بهداشتي و به دنبال آن بهبود كيفيت درمان ، مخصوصاً در موارد اورژانس ميشود .
استفاده از كارت سلامت به علت عدم امكان دسترسي غير مجاز به اطلاعات باعث افزايش امنيت و اطمينان به صحت اطلاعات در مراقبتهاي بهداشتي مي گردد .
نحوه استفاده از كارت سلامت در ارائه مراقبتهاي بهداشتي
بر روي كامپيوتري كه در اتاق پزشك قرار داده شده است نرم افزاري است كه آمادگي قبول كارت پزشك را دارد . پزشك كارت خود را در دستگاه كارت خوان قرار مي دهد و پس از ورود كد شناسايي خود ارتباط با شبكه برقرار مي‌شـود . بيمار كارت خود را به پذيرش تحويل مي دهد ، باركد اسكن شده و مدارك و گزارشاتي كه جهت چك كردن بيمار در اتاق انتظار مورد نياز است خيلي سريع مشخص ميشود و سپس اسم بيمار به ليست كساني كه قرار است توسط پزشك ويزيت شوند اضافه ميشود .وقتي كه بيمار وارد اتاق پزشك شد كارت خود را به پزشك تحويل داده و پزشك آن را در دسـتگاه كارت خوان قرار مي دهد . بيمار شــماره شـناسـايي شخصي خود را وارد مي كند .پزشك اطلاعات مختلف كارت بيمار را در رابطه با مراقبتهاي قبلي ، آزمايشات و گزارش ها را با توجه به سطح دسترسي تعريف شده، دريافت مي كند ؛ برخي از موارد نمايش داده شده بر روي صفحه ممكن است با مشكلات فعلي بيمار ارتباط داشته باشد و پزشك از بيمار درخواست بازيابي ساير اطلاعات را مي نمايد . بيمار مجدداً كد شناسايي خود را وارد كرده و با يك كليك ساده پزشك مي تواند تصاوير ، يادداشت‌ها و ساير موارد فيزيولوژيكي را دنبال نمايد .
پزشك دستور انجام آزمايشاتي را مي دهد و داروهايي را نيز تجويز مي نمايد ، او هم چنين خلاصه اي از ويزيت انجام شده را تهيه مي كند .دستورات و خلاصه پرونده به يك وب سايت پست ميشوند و اطلاعات بر روي كارت بيمار نوشته ميشود . گزارشي از سرويسهاي ارائه شده تهيه شده و بوسيله كارت پزشك و بيمار بازبيني ميشود و به صورت الكترونيكي براي مديريت مالي ارسال ميشود .كارت بيمار از دستگاه كارت خوان برداشته شده و به او برگردانده ميشود .بيمار براي انجام آزمايشات و تجويزهاي دارويي به آزمايشگاه و داروخانه مي رود ، در آن جا نيز متخصصين مراقبتهاي بهداشتي با توجه به سطح دسترسي تعريف شده به اطلاعات مورد نياز دسترسي مي يابند .
كارت سلامت يك كارت پلاستيكي شبيه كارت اعتباري است كه محتوي اطلاعات قابل خواندن بوسيله كامپيوتر مي‌باشد كه جهت بيمار و يا متخصصين مراقبتهاي بهداشتي به منظور تسهيل ارائه مراقبتهاي بهداشتي صادر مي شود .اين كارت مي تواند اختصاصي يا غير اختصاصي باشد .
كارت اختصاصي كارتي است كه فقط حاوي اطلاعات پزشكي است ،در حالي كـه كارتي كه در آن اطلاعات بيمه ، مالي و اعتباري ، تحصيلي و غيره با اطلاعات پزشكي تركيب شده باشد يك كارت غير اختصاصي است
كارت هاي سلامت با عناوين مختلفي از قبيل : كارت بيمه سلامت ، كارت بيمار ، كارت بيمارستان و كارت مراقبتهاي پزشكي اورژانس ، توسط بيمار ، پزشك ، كلينيك ها ، داروخانه ها و ساير ارائه دهندگان خدمات بهداشتي مورد استفاده قرار مي گيرد .
دو نوع از كارت ها كه كاربرد زيادي در مراقبتهاي بهداشتي دارند :
1- كارت اطلاعات بيمار (PDC)
2- كارت تخصصي سلامت (HPC)مي باشد .
كارت اطلاعات بيمار( PDC)
كارت اطلاعات بيمار ، كارتي است كه در نزد بيمار نگهداري ميشود و بيمار اطلاعات پزشكي كامل ، دقيق و به روز خود را به خصوص در موارد اورژانس كه اين اطلاعات داراي نقش حياتي مي باشند در دسترس دارد . حتي در موارد غير اورژانس اطلاعات كامل بيمار ، به درمان مناسب ، جلوگــيري از دوباره كاري در انجام آزمايشــات و تستهاي پزشكي و هم چنين خطرات ناشي از تداخل تجويز داروها كمك خواهد كرد .
اين كارت معمولاً حاوي اطلاعات شخصي بيمار ، اطلاعات بيمه ، اطلاعات اورژانس ، تجويزهاي دارويي ، كد شخصي بيمار و يك كد محرمانه جهت ارتباط بين كارت و دستگاه هاي كارت خوان مي باشد .
كارت تخصصي سلامت ( HPC )
كارت تخصصي سلامت ، يك كارت مجوز دسترسي شخصي است كه جهت متخصصين مراقبت هاي بهداشتي صادر مي شود و حاوي اطلاعات قابل خواندن بوسيله كامپيوتر مي باشد .
متخصصين مراقبت هاي بهداشتي دارنده كارت HPC ، بوسيله اين كارت در يك سيستم اطلاعاتي شناسايي و اعتبار داده مي شوند و با توجه به موقعيت و رشته فعاليت مربوط به آنها ، اجازه خواندن و نوشتن اطلاعات بر روي كارت بيمار و ثبت امضاي الكترونيكي بر روي مدارك و اطلاعات بيمار را خواهند داشت .
در واقع كارت تخصصي سلامت كليد دسترسي به اطلاعات كارت بيمار است .
اين كارت معمولاً حاوي اطلاعات شناسايي متخصصين سلامت ، كد شخصي و امضاي الكترونيكي مي باشد
محتويات كارت سلامت
نوع يك كارت تعيين كننده محتواي اطلاعات آن كارت مي باشد . به عنوان مثال محتويات كارت اطلاعات بيمار PDC ) )به عملكرد آن كارت بستگي دارد .
بسته به اين كه هدف استفاده از كارت مديريتي ، پزشكي ، اورژانس يا تركيبي از هر سه مورد باشد . محتواي آن كارت متغير است . علاوه بر اين اطلاعات يك كارت به نيازهاي قانوني و اخلاقي يك كشور نيز بستگي دارد :
اطلاعات مديريتي :
يك كارت سلامت مي تواند اهداف مديريتي داشته باشد .
اطلاعات مديريتي شامل : مشـخصات بيمار ، اطلاعات بيمه ، اطلاعات هزينه هاي درمان و پرداخت‌هاي بيمار و غيره مي باشد .
هر يك از عملكردهاي مديريتي به مجموعه اطلاعات مختلفي نياز دارد كه بايد بر روي كارت بيمار ذخيره شده باشد .
اطلاعات اورژانس :
كارت اورژانس حاوي جزئيات موارد اورژانس ، بيماري‌هاي مزمن و برنامه هاي مراقبت بيمار مي باشــد كه در نهايت درمـان بهتر و ســريع تر را در مــوارد اورژانس ممكن مي سازد .
اطلاعات پزشكي :
كارتي است كه اطلاعات مربوط به سلامت شخص در آن قرار دارد .
در اين مورد كه اين كارت محتوي چه اطلاعاتي باشد در كشورهاي مختلف ديدگاه هاي متفاوتي وجود دارد ، ولي به طور كلي اين موضوع به نيازهاي قانوني و اخلاقي هر كشور بستگي دارد .
سيستم كارت سلامت
يك سيستم كارت سلامت شامل :
1- ايستگاه هاي كاري شامل :كامپيوترها و شبكه ها
2- كارتهاي سلامت بيماران و متخصصين مراقبتهاي بهداشتي
3- دستگاه هاي كارت خوان
4- سازمانهاي صادر كننده كارتها
مي باشد .
قابليت همخواني سيستم هاي كارت سلامت سـازگاري و هم خواني بين سيســتمهاي كارت سلامت ، قابليت يك سيستم كارت سلامت در خواندن ، استفاده يا به روزكردن اطلاعات كارت سلامتي است كه بوسيله سيستمهاي كارت سلامت ديگر ارسال شده است .
در حال حاضر بيش از 50 سازمان و گروه در سطح جهاني مشغول فعاليت براي تدوين و انتشار استانداردهاي فن آوري اطلاعات در حوزه سلامت هستند ؛ در اينجا به برخي از فعاليت‌ها در اين حوزه اشاره ميشود :
- استاندارد الگوي اطلاعاتي
- استانداردهاي تبادل پيام
- استانداردهاي فني
به نظر مي رسد كه اين قابليت يكي از مهم ترين پيش نيازها جهت گسترش استفاده از كارت سلامت باشد .
انواع كارت سلامت
1- كارتهاي حافظه ( memory cards ) :
كارت‌هايي كه داراي حافظه هستند و مانند يك فلاپي ديسك اطلاعات را به سادگي بر روي خود ذخيره مي كنند و اطلاعات جديد بر روي اطلاعات قبلي نوشته ميشود .
2- كارتهاي پردازشگر ( microprocessor cards ) :
اين كارتها شامل يك حافظه و يك پردازشگر در يك جيپ است و مي توانند اطلاعاتي را كه بر روي حافظه كارت وجود دارد حذف كنند ، اضافه كنند و يا تغيير دهند .
اين كارت مانند يك كامپيوتر كوچك است كه ورودي خروجي را كنترل مي كنند ( خواندن و نوشتن ) .
اين كارتها قابليت بالايي در زمينه جلوگيري از دسترسي غير مجاز به اطلاعات دارند و به سادگي سطوح مختلف دسترسي به اطلاعات را كنترل مي كنند .
با توجه به اينكه مشخصات امنيتي ( محافظت از سطوح مختلف اطلاعات ) ، مقرون به صرفه بودن ، قابليت حمل كارت و ظرفيت ذخيره اطلاعات از معيارهاي مهم در انتخاب يك كارت مي باشد مي توان نتيجه گرفت كه به غير از مدارك تصويري كه نياز به ذخيره حجم زيادي از اطلاعات دارد كارتهاي هوشمند پردازشگر ، مناسب ترين وسيله ذخيره اطلاعات بصورت قابل حمل در همه موارد مديريتي ، اورژانسي و كاربردهاي پزشكي كه مستلزم عملكردهاي امنيتي بالا است ، مي باشند .
فوايد استفاده از سيستم كارت سلامت
1- كاهش هزينه :
كاهش هزينه هاي مربوط به :
* فرآيندهاي دفتري و كاغذي
* مخارج پستي
* چاپ اطلاعات
* ذخيره سازي اطلاعات
* اصلاح اطلاعات
* بازيابي اطلاعات
2-صرفه جويي در وقت به دليل :
* نداشتن تقاضاي تكراري براي اطلاعات
* عدم نياز به جستجو و صرف وقت براي بدست آوردن اطلاعات مناسب
* عدم نياز به تكميل فرم‌هاي غير ضروري
3- دقت ، صحت و هماهنگي اطلاعات :
* كاهش ناهماهنگي ها
* بهبود فرآيندها
* بهبود قابليت خواندن اطلاعات
* رفع اشكالات مربوط به ورود اطلاعات
4-جامعيت اطلاعات موجود :
* دسترسي سريع تر به اطلاعات
* ساده و مؤثر شدن روشهاي مديريتي
* كم كردن ميزان اشتباهات
5-كاهش تقلب :
* بهبود كنترل دسترسي به اطلاعات
6-بازرسي
* بهبود رسيدگي و بازرسي كلينيكي
* بهبود رسيدگي و بازرسي مالي
بطور كلي استفاده از كارت سلامت باعث افزايش سرعت دسترسي و بازيابي اطلاعات و تاريخچه پزشكي بيماران ، افزايش دقـت و صـحت ارتبـاط بين قسـمت‌هاي مخـتلف
ارائه دهنده مراقبتهاي بهداشتي و به دنبال آن بهبود كيفيت درمان ، مخصوصاً در موارد اورژانس ميشود .
استفاده از كارت سلامت به علت عدم امكان دسترسي غير مجاز به اطلاعات باعث افزايش امنيت و اطمينان به صحت اطلاعات در مراقبتهاي بهداشتي مي گردد .
نحوه استفاده از كارت سلامت در ارائه مراقبتهاي بهداشتي
بر روي كامپيوتري كه در اتاق پزشك قرار داده شده است نرم افزاري است كه آمادگي قبول كارت پزشك را دارد . پزشك كارت خود را در دستگاه كارت خوان قرار مي دهد و پس از ورود كد شناسايي خود ارتباط با شبكه برقرار مي‌شـود . بيمار كارت خود را به پذيرش تحويل مي دهد ، باركد اسكن شده و مدارك و گزارشاتي كه جهت چك كردن بيمار در اتاق انتظار مورد نياز است خيلي سريع مشخص ميشود و سپس اسم بيمار به ليست كساني كه قرار است توسط پزشك ويزيت شوند اضافه ميشود .وقتي كه بيمار وارد اتاق پزشك شد كارت خود را به پزشك تحويل داده و پزشك آن را در دسـتگاه كارت خوان قرار مي دهد . بيمار شــماره شـناسـايي شخصي خود را وارد مي كند .پزشك اطلاعات مختلف كارت بيمار را در رابطه با مراقبتهاي قبلي ، آزمايشات و گزارش ها را با توجه به سطح دسترسي تعريف شده، دريافت مي كند ؛ برخي از موارد نمايش داده شده بر روي صفحه ممكن است با مشكلات فعلي بيمار ارتباط داشته باشد و پزشك از بيمار درخواست بازيابي ساير اطلاعات را مي نمايد . بيمار مجدداً كد شناسايي خود را وارد كرده و با يك كليك ساده پزشك مي تواند تصاوير ، يادداشت‌ها و ساير موارد فيزيولوژيكي را دنبال نمايد .
پزشك دستور انجام آزمايشاتي را مي دهد و داروهايي را نيز تجويز مي نمايد ، او هم چنين خلاصه اي از ويزيت انجام شده را تهيه مي كند .دستورات و خلاصه پرونده به يك وب سايت پست ميشوند و اطلاعات بر روي كارت بيمار نوشته ميشود . گزارشي از سرويسهاي ارائه شده تهيه شده و بوسيله كارت پزشك و بيمار بازبيني ميشود و به صورت الكترونيكي براي مديريت مالي ارسال ميشود .كارت بيمار از دستگاه كارت خوان برداشته شده و به او برگردانده ميشود .بيمار براي انجام آزمايشات و تجويزهاي دارويي به آزمايشگاه و داروخانه مي رود ، در آن جا نيز متخصصين مراقبتهاي بهداشتي با توجه به سطح دسترسي تعريف شده به اطلاعات مورد نياز دسترسي مي يابند .