مقدمه
هر چند آشپزخانه یک محل کار در داخل خانه است، ولی اتاقی است که کدبانوی خانه بیشتر اوقات خود را در آن سپری میکند. بنابراین طراحی آن باید در نهایت دقت انجام شود. در طراحی آشپزخانه، نحوه استقرار کابینت ها بسیار مهم است و همچنین لوازم باید برچسب استاندارد داشته باشند. {1}
آشپزخانه
وجود آشپزخانه در فضای مسکونی ضروری است. آشپرخانه باید در ارتباط نزدیک با غذاخوری و ورودی باشد. برای تهیه غذا روی سطح میزها باید جای کافی وجود داشته باشد. برای هر مرکز کار، یک پریز جداگانه لازم است. تهویه، هم بصورت طبیعی و هم بصورت مصنوعی از ملزومات کار در آشپزخانه است.
آشپزخانه باید در ارتباط نزدیک با سرویسهای بهداشتی باشد. جهت باز شدن درهای کابینت بایستی خلاف جهت حرکت شخص در آشپزخانه باشد. آشپزخانه بهتر است در نمای شمالی ساختمان واقع شود.
مثلث کار:
در آشپزخانه سه فعالیت عمده انجام میشود که عبارتند از: نگهداری مواد غذایی، شستشو و پخت و پز. به عبارت دیگر مثلث کار آشپزخانه از سه راس نگهداری (یخچال)، شستشو (سینک ظرفشویی) و پخت و پز (اجاق گاز) تشکیل میشود. رفت و آمد در آشپزخانه باید از مثلث کار جدا باشد.
اشکال آشپزخانه:
آشپزخانه Open: که امکان مشاهدهی قسمتهای دیگر خانه را فراهم میکند.
آشپزخانه L: مثلث کار که قابلیت عملی برای open شدن را دارد.
آشپرخانه U: که مثلث کار در آن دارای سه ضلع عمود بر هم است، از یک ضلع آن میتوان برای Open کردن آشپزخانه استفاده کرد.
آشپزخانه خطی: که در آن همه وسایل در یک خط قرار میگیرند و در ارتباط با هم هستند. در این شکل مثلث کار وجود ندارد.
آشپرخانه کریدوری: که در آن وسایل در دو طرف چیده میشوند و امکان Open شدن آن بسیار کم است.
آشپرخانه شبه جزیره ای: که از یک طرف کاملا باز و از طرف دیگر به نحوی بسته است؛ اطراف آن نیز بسته است.
آشپزخانه جزیره ای: که در آن یکی از وسایل مثلث کار در یک ضلع قرار گرفته است و بقیه میتوانند در سه ضلع دیگر قرار بگیرند.
ساختار آشپزخانه:
کف آشپزخانه:
کف آشپزخانه را میتوان با سنگ، سرامیک و کف پوش های پلاستیکی مفروش کرد.
دیوار آشپزخانه:
به دلیل وجود ذرات چربی معلق در هوای آشپرخانه، دیوارها باید از جنس صیقلی که به راحتی تمیز شوند. مثل کاشی، سرامیک، برخی از سنگها و بعضی رنگهای روغنی استفاده نمود.
سقف آشپزخانه:
در سقف آشپزخانه باید از مصالحی که جاذب رطوبت نبوده و قابل شستشو باشند استفاده کرد (رنگ روغنی براق).
تاسیسات الکتریکال و مکانیکال:
هر کدام از وسایل برقی آشپرخانه باید دارای یک پریز مجزا باشند و همچنین دارای سیم اتصال زمین باشند. همچنین وجود آب سرد و گرم برای ظرفشویی و ماشین لباسشویی از ملزومات آشپرخانه است. سیستم فاضلاب و مسیر لوله گاز نیز از ملزومات آشپرخانه است.
در و پنجره:
آشپرخانه در صورتی که Open نباشد دارای در است و پنجره به منظور تامین نور لازم و همچنین تهویه بهتر هوای آشپرخانه عنصری لازم است.
ملزومات آشپزخانه:
کابینت، یخچال، اجاق خوراک پزی، ظرفشویی و ماشین لباسشویی از جمله ملزومات آشپزخانه هستند.
نکته:
کلیه لبه ها در آشپزخانه میبایست از انحنا برخوردار باشند.
کابینتهای آشپرخانه دارای ارتفاع استاندارد نود سانتی متر و عمق شصت سانتی متر هستند. کابینتهای دیواری حداقل به فاصله سی و هشت سانتی متر در بالای کابینتهای آشپزخانه قرار میگیرند و عمق آنها سی سانتی متر است. {2}
نتیجه گیری:
محیط آشپزخانه مهمترین و پیچیده ترین قسمت منازل مسکونی میباشد. زیرا در آن شرایطی به وجود میآید که باید غیر از راحتی، ایمنی هم وجود داشته باشد. یک آشپرخانه ایمن دارای محدوده فعالیتی مثلثی شکل کوچک با اضلاعی از یخچال به سمت ظرفشویی، از ظرفشویی به سمت اجاق خوراک پزی و از اجاق خوراک پزی به سمت یخچال است و این مثلث کاری نباید با مسیر رفت و آمد تداخلی داشته باشند.
منابع
{1}- دکتر رضا شاطریان، طراحی داخلی منازل مسکونی، انتشارات سیمای دانش، 1391، ص 147
{2}- محمد مهدی فخیمی، طراحی داخلی: از معماری تا دکوراسیون داخلی، انتشارات پرهام نقش، 1392، ص 107 تا 110
هر چند آشپزخانه یک محل کار در داخل خانه است، ولی اتاقی است که کدبانوی خانه بیشتر اوقات خود را در آن سپری میکند. بنابراین طراحی آن باید در نهایت دقت انجام شود. در طراحی آشپزخانه، نحوه استقرار کابینت ها بسیار مهم است و همچنین لوازم باید برچسب استاندارد داشته باشند. {1}
آشپزخانه
وجود آشپزخانه در فضای مسکونی ضروری است. آشپرخانه باید در ارتباط نزدیک با غذاخوری و ورودی باشد. برای تهیه غذا روی سطح میزها باید جای کافی وجود داشته باشد. برای هر مرکز کار، یک پریز جداگانه لازم است. تهویه، هم بصورت طبیعی و هم بصورت مصنوعی از ملزومات کار در آشپزخانه است.
آشپزخانه باید در ارتباط نزدیک با سرویسهای بهداشتی باشد. جهت باز شدن درهای کابینت بایستی خلاف جهت حرکت شخص در آشپزخانه باشد. آشپزخانه بهتر است در نمای شمالی ساختمان واقع شود.
مثلث کار:
در آشپزخانه سه فعالیت عمده انجام میشود که عبارتند از: نگهداری مواد غذایی، شستشو و پخت و پز. به عبارت دیگر مثلث کار آشپزخانه از سه راس نگهداری (یخچال)، شستشو (سینک ظرفشویی) و پخت و پز (اجاق گاز) تشکیل میشود. رفت و آمد در آشپزخانه باید از مثلث کار جدا باشد.
اشکال آشپزخانه:
آشپزخانه Open: که امکان مشاهدهی قسمتهای دیگر خانه را فراهم میکند.
آشپزخانه L: مثلث کار که قابلیت عملی برای open شدن را دارد.
آشپرخانه U: که مثلث کار در آن دارای سه ضلع عمود بر هم است، از یک ضلع آن میتوان برای Open کردن آشپزخانه استفاده کرد.
آشپزخانه خطی: که در آن همه وسایل در یک خط قرار میگیرند و در ارتباط با هم هستند. در این شکل مثلث کار وجود ندارد.
آشپرخانه کریدوری: که در آن وسایل در دو طرف چیده میشوند و امکان Open شدن آن بسیار کم است.
آشپرخانه شبه جزیره ای: که از یک طرف کاملا باز و از طرف دیگر به نحوی بسته است؛ اطراف آن نیز بسته است.
آشپزخانه جزیره ای: که در آن یکی از وسایل مثلث کار در یک ضلع قرار گرفته است و بقیه میتوانند در سه ضلع دیگر قرار بگیرند.
ساختار آشپزخانه:
کف آشپزخانه:
کف آشپزخانه را میتوان با سنگ، سرامیک و کف پوش های پلاستیکی مفروش کرد.
دیوار آشپزخانه:
به دلیل وجود ذرات چربی معلق در هوای آشپرخانه، دیوارها باید از جنس صیقلی که به راحتی تمیز شوند. مثل کاشی، سرامیک، برخی از سنگها و بعضی رنگهای روغنی استفاده نمود.
سقف آشپزخانه:
در سقف آشپزخانه باید از مصالحی که جاذب رطوبت نبوده و قابل شستشو باشند استفاده کرد (رنگ روغنی براق).
تاسیسات الکتریکال و مکانیکال:
هر کدام از وسایل برقی آشپرخانه باید دارای یک پریز مجزا باشند و همچنین دارای سیم اتصال زمین باشند. همچنین وجود آب سرد و گرم برای ظرفشویی و ماشین لباسشویی از ملزومات آشپرخانه است. سیستم فاضلاب و مسیر لوله گاز نیز از ملزومات آشپرخانه است.
در و پنجره:
آشپرخانه در صورتی که Open نباشد دارای در است و پنجره به منظور تامین نور لازم و همچنین تهویه بهتر هوای آشپرخانه عنصری لازم است.
ملزومات آشپزخانه:
کابینت، یخچال، اجاق خوراک پزی، ظرفشویی و ماشین لباسشویی از جمله ملزومات آشپزخانه هستند.
نکته:
کلیه لبه ها در آشپزخانه میبایست از انحنا برخوردار باشند.
کابینتهای آشپرخانه دارای ارتفاع استاندارد نود سانتی متر و عمق شصت سانتی متر هستند. کابینتهای دیواری حداقل به فاصله سی و هشت سانتی متر در بالای کابینتهای آشپزخانه قرار میگیرند و عمق آنها سی سانتی متر است. {2}
نتیجه گیری:
محیط آشپزخانه مهمترین و پیچیده ترین قسمت منازل مسکونی میباشد. زیرا در آن شرایطی به وجود میآید که باید غیر از راحتی، ایمنی هم وجود داشته باشد. یک آشپرخانه ایمن دارای محدوده فعالیتی مثلثی شکل کوچک با اضلاعی از یخچال به سمت ظرفشویی، از ظرفشویی به سمت اجاق خوراک پزی و از اجاق خوراک پزی به سمت یخچال است و این مثلث کاری نباید با مسیر رفت و آمد تداخلی داشته باشند.
منابع
{1}- دکتر رضا شاطریان، طراحی داخلی منازل مسکونی، انتشارات سیمای دانش، 1391، ص 147
{2}- محمد مهدی فخیمی، طراحی داخلی: از معماری تا دکوراسیون داخلی، انتشارات پرهام نقش، 1392، ص 107 تا 110