The Guest
by Albert Camus. Translated by Justin O'Brien.
1
The schoolmaster was watching the two men climb toward him. One was on horseback, the other on foot. They had not yet tackled the abrupt rise leading to the schoolhouse built on the hillside. They were toiling onward, making slow progress in the snow, among the stones, on the vast expanse oft he high, deserted plateau. From time to time the horse stumbled. Without hearing anything yet, he could see the breath issuing from the horses nostrils. One of the men, at least, knew the region. They were following the trail although it had disappeared days ago under a layer of dirty white snow. The schoolmaster calculated that it would take them half an hour to get onto the hill. It was cold; he went back into the school to get a sweater.
2
He crossed the empty, frigid classroom. On the blackboard the four rivers of France, 1 drawn with four different colored chalks, had been flowing toward their estuaries for the past three days. Snow had suddenly fallen in mid-October after eight months of drought without the transition of rain, and the twenty pupils, more or less, who lived in the villages scattered over the plateau had stopped coming. With fair weather they would return. Daru now heated only the single room that was lodging, adjoining the classroom and giving also onto the plateau to the east. Like the class cows, his window looked to the south too. On that side the school was a few kilometers from the point where the plateau began to slope toward the south. In clear weather could be seen the purple mass of the mountain range where the gap opened onto the desert.
2
Somewhat warmed, Daru returned to the window from which he had first seen the two men. They were no longer visible. Hence they must have tackled the rise. The sky was not so dark, for the snow had stopped falling during the night. The morning had opened with a dirty light which had scarcely become brighter as the ceiling of clouds lifted. At two in the after- noon it seemed as if the day were merely beginning. But still this was better than those three days when the thick snow was falling amidst unbroken darkness with little gusts of wind that rattled the double door of the class- room. Then Daru had spent long hours in his room, leaving it only to go to the shed and feed the chickens or get some coal. Fortunately the delivery truck from Tadjid, the nearest village to the north, had brought his supplies two days before the blizzard. It would return in forty-eight hours.
3
Besides, he had enough to resist a siege, for the little room was cluttered with bags of wheat that the administration left as a stock to distribute to those of his pupils whose families had suffered from the drought. Actually they had all been victims because they were all poor. Every day Daru would distribute a ration to the children. They had missed it, he knew, during these bad days. Possibly one of the fathers would come this afternoon and he could supply them with grain. It was just a matter of carrying them over to the next harvest. Now shiploads of wheat were arriving from France and the worst was over. But it would be hard to forget that poverty, that army of ragged ghosts wandering in the sunlight, the plateaus burned to a cinder month after month, the earth shriveled up little by little, literally scorched, every stone bursting into dust under one's foot. The sheep had died then by thousands and even a few men, here and there, sometimes without anyone's knowing.
4
In contrast with such poverty, he who lived almost like a monk in his remote schoolhouse, nonetheless satisfied with the little he had and with the rough life, had felt like a lord with his whitewashed walls, his narrow couch, his unpainted shelves, his well, and his weekly provision of water and food. And suddenly this snow, without warning, without the foretaste of rain. This is the way the region was, cruel to live in, even without men--who didn't help matters either. But Daru had been born here Everywhere else, he felt exiled.
5
He stepped out onto the terrace in front of the schoolhouse. The two men were now halfway up the slope. He recognized the horseman as Balducci the old gendarme he had known for a long time. Balducci was holding on the end of a rope an Arab who was walking behind him with hands bound and head lowered. The gendarme waved a greeting to which Daru did not reply, lost as he was in contemplation of the Arab dressed in a faded blue jellaba, 2 his feet in sandals but covered with socks of heavy raw wool, his head surmounted by a narrow, short cheche. They were approaching. Balducci was holding back his horse in order not to hurt the Arab, and the group was advancing slowly.
6
Within earshot, Balducci shouted: "One hour to do the three kilometers from El Ameur!" Daru did not answer. Short and square in his thick sweater he watched them climb. Not once had the Arab raised his head. "Hello," said Daru when they got up onto the terrace. "Come in and warm up." Balducci painfully got down from his horse without letting go the rope. From under his bristling mustache he smiled at the schoolmaster. His little dark eyes, deep-set under a tanned forehead, and his mouth surrounded with wrinkles made him look attentive and studious. Daru took the bridle ]led the horse to the shed, and came back to the two men, who were now waiting for him in the school. He led them into his room "I am going to heat up the classroom," he said. "We'll be more comfortable there." When he entered the room again, Balducci was on the couch. He had undone the rope tying him to the Arab, who had squashed near the stove. His hands still bound, the cheche pushed back on his head, he was looking toward the window. At first Daru noticed only his huge lips, fat, smooth, almost Negroid; yet his nose was straight, his eyes were dark and full of fever. The cheche revealed an obstinate forehead and, under the weathered skin now rather discolored by the cold, the whole face had a restless and rebellious look that struck Daru when the Arab, turning his face toward him, looked him straight in the eyes. "Go into the other room," said the schoolmaster' "and I'll make you some mint tea." ''Thanks,'' Balducci said. "what a chore! How I long for retirement." And addressing his prisoner in Arabic: "Come on, you." The Arab got up and, slowly, holding his bound wrists in front of him, went into the classroom.
7
With the tea, Daru brought a chair. But Balducci was already enthroned on the nearest pupil's desk and the Arab had squatted against the teacher's platform facing the stove, which stood between the desk and the window. When he held out the glass of tea to the prisoner, Daru hesitated at the sight of his bound hands. "He might perhaps be untied." "Sure," said Balducci. "That was for the trip." He started to get to his feet. But Daru, setting the glass on the floor, had knelt beside the Arab. Without saying anything, the Arab watched him with his feverish eyes. Once his hands were free, he rubbed his swollen wrists against each other, took the glass of tea, and sucked up the burning liquid in swift little sips.
8
"Good," said Daru. "And where are you headed?"
Balducci withdrew his mustache from the tea. "Here, Son."
"Odd pupils! And you're spending the night?"
"No. I'm going back to El Ameur. And you will deliver this fellow to Tinguit. He is expected at police headquarters."
Balducci was looking at Daru with a friendly little smile.
"What's this story?" asked the schoolmaster. "Are you pulling my leg?"
"No, son. Those are the orders."
"The orders? I'm not . . ." Daru hesitated, not wanting to hurt the old Corsican. 3
"I mean, that's not my job." "What! What's the meaning of that? In wartime people do all kinds of jobs."
"Then I'll wait for the declaration of war!"
Balducci nodded.
"O. K. But the orders exist and they concern you too. Things are brewing, it appears. There is talk of a forthcoming revolt. We are mobilized,in away.
Daru still had his obstinate look.
9
Listen, Son," Balducci said. "I like you and you must understand. There's only a dozen of us at El Ameur to patrol throughout the whole territory of a small department 4 and I must get back in a hurry. I was told to hand this guy over to you and return without delay. He couldn't be kept there. His village was beginning to stir; they wanted to take him back. You must take him to Tinguit tomorrow before the day is over. Twenty kilometers shouldn't faze a husky fellow like you. After that, all will be over. You'll come back to your pupils and your comfortable life."
10
Behind the wall the horse could be heard snorting and pawing the earth. Daru was looking out the window. Decidedly, the weather was clearing and the light was increasing over the snowy plateau. When all the snow had melted, the sun would take over again and once more would burn the fields of stone. For days, still, the unchanging sky would shed its dry light on the solitary expanse where nothing had any connection with man.
"After all," he said, turning around toward Balducci, "what did he do?" And, before the gendarme had opened his mouth, he asked: "Does he speak French?"
"No, not a word. We had been looking for him for a month, but they were hiding him. He killed his cousin."
"Is he against us?" 5
11
"I don't think so. But you can never be sure."
"Why did he kill?"
"A family squabble, I think one owned the other grain, it seems. It's not all clear. In short, he killed his cousin with a billhook. You know, like a sheep, kreeck!"
Balducci made the gesture of drawing a blade across his throat and the Arab, his attention attracted, watched him with a sort of anxiety. Dam felt a sudden wrath against the mall, against all men with their rotten spite, their tireless hates, their blood lust.
But the kettle was singing on the stove. He sened Balducci more tea hesitated, then served the Arab again, who, a second time, drank avidly his raised arms made the jellaba fall open and the schoolmastcr saw his thin, muscular chest.
"Thanks, kid," Balducci said. "And now, I'm off."
He got up and went toward the Arab, taking a small rope from his pocket.
"What are you doing?" Daru asked dryly.
Balducci, disconcerted, showed him the rope.
"Don't bother."
The old gendarme hesitated. "It's up to you. Of course, you are armed?"
"I have my shotgun."
"Where?"
"In the trunk."
12
"You ought to have it near your bed."
"Why? I have nothing to fear."
"You're crazy, son. If there's an uprising, no one is safe, we're all in the same boat."
"I'll defend myself. I'll have time to see them coming."
Balducci began to laugh, then suddenly the mustache covered the white teeth.
"You'll have time? O.K. That's just what I was saying. You have always been a little cracked. That's why I like you, my son was like that."
At the same time he took out his revolver and put it on the desk.
"Keep it; I don't need two weapons from here to El Ameur."
The revolver shone against the black paint of the table. When the gendarme turned toward him, the schoolmastcr caught the smell of leather and horseflesh. "Listen, Balducci," Daru said suddenly, "every bit of this disgusts me, and first of all your fellow here. But I won't hand him over. Fight, yes, if I have to. But not that."
The old gendarme stood in front of him and looked at him severely.
"You're being a fool," he said slowly. "I don't like it either. You don't get used to putting a rope on a man even after vears of it, and you're even ashamedÑyes, ashamed. But you can't let them have their way."
"I won't hand him over," Daru said again.
"It's an order, son, and I repeat it."
"That's right. Repeat to them what l've said to you: I won't hand him over."
13
Balducci made a visible effort to reflect. He looked at the Arab and at Daru. At last he decided.
"No, I won't tell them anything. If you want to drop us, go ahead. I'll not denounce you. I have an order to deliver the prisoner and I'm doing so. And now you'll just sign this paper for me."
"There's no need. I'll not deny that you left him with me."
"Don't be mean with me. I know you'll tell the truth. You're from hereabouts and you are a man. But you must sign, that's the rule."
Daru opened his drawer, took out a little square bottle of purple ink, the red wooden penholder with the "sergeant-major" pen he used for making models of penmanship, and signed. The gendarme carfully folded the paper and put it into his wallet. Then he moved toward the door.
"I'll see you off," Daru said.
"No," said Balducci. "There's no use being polite. You insulted me."
14
He looked at the Arab, motionless in the same spot, sniffed peevishly, and turned away toward the door. "Good-by, son," he said. The door shut behind him. Balducci appeared suddenly outside the window and then disappeared. His footsteps were muffled by the snow. The horse stirred on the other side of the wall and several chickens fluttered in fright. A moment later Balducci reappeared outside the window leading the horse by the bridle. He walked toward the little rise without turning around and disappeared from sight with the horse following him. A big stone could be heard bouncing down. Daru walked back toward the prisoner, who, without stirring, never took his eyes off him. "Wait," the schoolmaster said in Arabic and went toward the bedroom. As he was going through the door, he had a second thought, went to the desk, took the revolver, and stuck it in his pocket. Then, without looking back, he went into his room.
15
For some time he lay on his couch watching the sky gradually close over, listening to the silence. It was this silence that had seemed painful to him during the first days here, after the war. He had requested a post in the little town at the base of the foothills separating the upper platueas from the desert. There, rocky walls, green and black to the north, pink and lavender to the south, marked the frontier of eternal summer. He had been named to a post farther north, on the plateau itself. In the beginning, the solitude and the silence had been hard for him on these wastelands peopled only by stones. Occasionally, furrows suggested cultivation, but they had been dug to uncover a certain kind of stone good for building. The only plowing here was to harvest rocks. Elsewhere a thin layer of soil accumulated in the hollows would be scraped out to enrich palty village gardens. This is the way it was: bare rock covered three quarters of the region. Towns sprang up, flourished, then disappeared; men came by, loved one another or fought bitterly, then died. No one in this desert, neither he nor his guest, mattered. And yet, outside this desert neither or them, Daru knew, could have really lived.
16
When he got up, no noise came from the classroom. He was amazed at the unmixed joy he derived from the mere thought that the Arab might have fled and that he would be alone with no decision to make. But theprisoner was there. He had merely stretched out between the stove and the desk. With eyes open, he was staring at the ceiling. In that position, his thick lips were particularly noticeable, giving him a pouting look. "Come," said Daru. The Arab got up and followed him. In the bedroom, the schoolmaster pointed to a chair near the table under the window. The Arab sat down without taking his eyes off Daru.
"Are you hungry?"
"Yes," the prisoner said.
17
Daru set the table for two. He took flour and oil, shaped a cake in a frying-pan, and lighted the litde stove that functioned on bottled gas. While the cake was cooking, he went out to the shed to get cheese, eggs, dates and condensed mflk. When the cake was done he set it on the window sill to cool, heated some condensed milk diluted with water, and beat up the eggs into an omelette. In one of his motions he knocked against the revolver stuck m his right pocket. He set the bowl down, went into the classroom and put the revolver in his desk drawer. When he came back to the room night was falling. He put on the light and served the Arab. "Eat," he said. The Arab took a piece of the cake, lifted it eagerly to his mouth, and stopped short.
"And you?" he asked.
"After you. I'll eat too."
The thick lips opened slightly. The Arab hesitated, then bit into the cake determinedly.
The meal over, the Arab looked at the schoolmaster. "Are you the judge?"
"No, I'm simply keeping you until tomorrow."
"Why do you eat with me?"
"I'm hungry."
18
The Arab fell silent. Daru got up and went out. He brought back a folding bed from the shed, set it up between the table and the stove, perpendicular to his own bed. From a large suitcase which, upright in a corner, served as a shelf for papers, he took two blankets and arranged them on the camp bed. Then he stopped, felt useless, and sat down on his bed. There was nothing more to do or to get ready. He had to look at this man. He looked at him, therefore, trying to imagine his face bursting with rage. He couldn't do so. He could see nothing but the dark yet shining eyes and the animal mouth.
"Why did you kill him?" he asked in a voice whose hostile tone surprised him.
The Arab looked away.
"He ran away. I ran after him."
He raised his eyes to Daru again and they were full of a sort of woeful interrogation. "Now what will they do to me?"
"Are you afraid?"
He stiffened, turning his eyes away.
"Are you sorry?"
The Arab stared at him openmouthed. Obviously he did not understand. Daru's annoyance was growing. At the same time he felt awkward and self-conscious with his big body wedged between the two beds.
"Lie down there," he said impatiently. "That's your bed."
19
The Arab didn't move. He called to Daru:
"Tell me!"
The schoolmaster looked at him.
"Is the gendarme coming back tomorrow?"
"I don't know."
"Are you coming with us?"
"I don't know. Why?"
The prisoner got up and stretched out on top of the blankets, his feet toward the window. The light from the electric bulb shone straight into his eyes and he closed them at once.
"Why?" Daru repeated, standing beside the bed.
The Arab opened his eyes under the blinding light and looked at him, trying not to blink.
"Come with us," he said.
20
In the middle of the night, Daru was still not asleep. He had gone to bed after undressing completely; he generally slept *****. But when he suddenly realized that he had nothing on, he hesitated. He felt vulnerable and the temptation came to him to put his clothes back on. Then he shrugged his shoulders; after all, he wasn't a child and, if need be, he could break his adversary in two. From his bed he could observe him, lying on his back, still motionless with his eyes closed under the harsh light. When Daru turned out the light, the darkness seemed to coagulate all of a sudden. Little bv little, the night came back to life in the window where the starless skv was stirring gently. The schoolmaster soon made out the body lying at his feet. The Arab still did not move, but his eyes seemed open. A light wind was prowling around the schoolhouse. Perhaps it would drive away the cIouds and the sin would reappear.
21
During the night the wind increased. The hens fluttered a little and then were silent. The Arab turned over on his side with his back to Daru, who thought he heard him moan. Then he listened for his guest's breathing, become heavier and more regular. He listened to that breath so close to him and mused without being able to go to sleep. In this room where he had been sleeping alone for a year, this presence bothered him. But it bothered him also by imposing on him a sort of brotherhood he knew well but refused to accept in the present circumstances. Men who share the same rooms, soldiers or prisoners, develop a strange alliance as if, having cast off their armor with their clothing, they fraternized every evening, over and above their differences, in the ancient community of dream and fatigue. But Daru shook himself; he didn't like such musings, and it was essential to sleep.
22
A little later, however, when the Arab stirred slightly, the schoolmaster was still not asleep. When the prisoner made a second move, he stiffened, on the alert. The Arab was lifting himself slowly on his arms with almost the motion of a sleepwalker. Seated upright in bed, he waited motionless without turning his head toward Daru, as if he were listening attentively. Daru did not stir; it had just occurred to him that the revolver was still in the drawer of his desk. It was better to act at once. Yet he continued to observe the prisoner, who, with the same slithery motion, put his feet on the ground, waited again, then began to stand up slowly. Daru was about to call out to him when the Arab began to walk, in a quite natural but extraordinarily silent way. He was heading toward the door at the end of the room that opened into the shed. He lifted the latch with precaution and went out, pushing the door behind him but without shutting it. Daru had not stirred. "He is running away," he merely thought. "Good riddance!" Yet he listened attentively. The hens were not fluttering; the guest must be on the plateau. A faint sound of water reached him, and he didn't know what it was until the Arab again stood framed in the doorway, closed the door carefully, and came back to bed without a sound. Then Daru turned his back on him and fell asleep. Still later he seemed, from the depths of his sleep, to hear furtive steps around the schoolhouse. "I'm dreaming! I'm dreaming!" he repeated to himself. And he went on sleeping.
23
When he awoke, the sky was clear; the loose window let in a cold, pure air. The Arab was asleep, hunched up under the blankets now, his mouth open, utterly relaxed. But when Daru shook him, he started dreadfully staring at Daru with wild eyes as if he had never seen him and such a frightened expression that the schoolmaster stepped back. "Don't be afraid. It's me. You must eat." The Arab nodded his head and said yes. Calm had returned to his face, but his expression was vacant and listless.
24
The coffee was ready. They drank it seated together on the folding bed as they munched their pieces of the cake. Then Daru led the Arab under the shed and showed him the faucet where he washed. He went back into the room, folded the blankets and the bed, made his own bed and put the room in order. Then he went through the classroom and out onto the terrace. The sun was already rising in the blue sky; a soft, bright light was bathing the deserted plateau. On the ridge the snow was melting in spots. Ttlc stones were about to reappear. Crouched on the edge of the plateau, the schoolmaster looked at the deserted expanse. He thought of Balducci. He had hurt him, for he had sent him off in a way as if he didn't want to bc associated with him. He could still hear the gendarme's farewell and, without knowing why, he felt strangely empty and vulnerable. At that moment, from the other side of the schoolhouse, the prisoner coughed. Daru listened to him almost despite himself and then furious, threw a pebble that whistled through the air before sinking into the snow. That man's stupid crime revolted him, but to hand him over was contrary to honor. Merely thinking of it made him smart with humiliation. And he cursed at one and the same time his own people who had sent him this Arab and the Arab too who had dared to kill and not managed to get away. Dary got up, walked in a circle on the terrace, waited motionless, and then went back into the schoolhouse.
25
The Arab, leaning over the cement floor of the shed, was washing his teeth with two fingers. Daru looked at him and said: "Come." He went back into the room ahead of the prisoner. He slipped a hunting-jacket on over his sweater and put on walking-shoes. Standing, he waited until the Arab had put on his cheche and sandals. They went into the classroom and the schoolmaster pointed to the exit, saying: "Go ahead." The fellow didn't budge. "I'm coming," said Daru. The Arab went out. Daru went back into the room and made a package of pieces of rusk, dates, and sugar. In the classroom, before going out, he hesitated a second in front of his desk, then crossed the threshold and locked the door. "That's the way," he said. He started toward the east, followed by the prisoner. But, a short distance from the schoolhouse, he thought he heard a slight sound behind them. He retraced his steps and examined the surroundings of the house, there was no one there. The Arab watched him without seeming to understand. "Come on," said Daru.
26
They walked for an hour and rested beside a sharp peak of limestone. The snow was melting faster and faster and the sun was drinking up the puddles at once, rapidly cleaning the plateau, which gradually dried and vibrated like the air itself. When they resumed walking, the ground rang under their feet. From time to time a bird rent the space in front of them with a joyful cry. Daru breathed in deeply the fresh morning light. He felt a sort of rapture before the vast familiar expanse, now almost entirely yellow under its dome of blue sky. They walked an hour more, descending toward the south. They reached a level height made up of crumbly rocks. From there on, the plateau sloped down, eastward, toward a low plain where there were a few spindly trees and, to the south, toward outcroppings of rock that gave the landscape a chaotic look.
27
Daru surveyed the two directions. There was nothing but the sky on the horizon. Not a man could be seen. He turned toward the Arab, who was looking at him blankly. Daru held out the package to him. "Take it," he said. "There are dates, bread, and sugar. You can hold out for two days. Here are a thousand francs too." The Arab took the package and the money but kept his full hands at chest level as if he didn't know what to do with what was being given him. "Now look," the schoolmaster said as he pointed in the direction of the east, "there's the way to Tinguit. You have a two-hour walk. At Tinguit you'll find the administration and the police. They are expecting you." The Arab looked toward the east, still holding the package and the money against his chest. Daru took his elbow and turned him rather roughly toward the south. At the foot of the height on which they stood could be seen a faint path. "That's the trail across the plateau. In a day's walk from here you'll find pasturelands and the first nomads. They'll take you in and shelter you according to their law." The Arab had now turned toward Daru and a sort of panic was visible in his expression. "Listen," he said. Daru shook his head: "No, be quiet. Now I'm leaving you." He turned his back on him, took two long steps in the direction of the school, looking hesitantly at the motionless Arab and started off again. For a few minutes he heard nothing but his own step resounding on the cold ground and did not turn his head. A moment later however he turned around. The Arab was still there on the edge of the hill his arms hanging now, and he was looking at the schoolmaster. Daru felt something rise in his throat. But he swore with impatience, waved vaguely, and started off again. He had already gone some distance when he again stopped and looked. There was no longer anyone on the hill.
28
Daru hesitated. The sun was now rather high in the sky and was beginning to beat down on his head. The schoolmaster retraced his steps at first somewhat uncertainly then with decision. When he reached the little hill he was bathed in sweat. He climbed it as fast as he could and stopped. Out of breath at the top. The rock-ficelds to the south stood out sharply against the blue sky but on the plain to the east a steamy heat was already rising. And in that slight haze Daru with heavy heart made out the Arab walking slowly on the road to prison.
29
A little later standing before the window of thc classroom the school master was watching the clear light bathing the whole surface of the plateau but he hardly saw it. Behind him on the blackboard among the winding French rivers sprawled the clumsily chalked-up words he had just read. "You handcd over our brothnr. You will pay for this." Daru looked at the sky, the plateau and beyond the invisible lands stretching all the way to the sea. In this vast landscape he had loved so much, he was alone.
by Albert Camus. Translated by Justin O'Brien.
1
The schoolmaster was watching the two men climb toward him. One was on horseback, the other on foot. They had not yet tackled the abrupt rise leading to the schoolhouse built on the hillside. They were toiling onward, making slow progress in the snow, among the stones, on the vast expanse oft he high, deserted plateau. From time to time the horse stumbled. Without hearing anything yet, he could see the breath issuing from the horses nostrils. One of the men, at least, knew the region. They were following the trail although it had disappeared days ago under a layer of dirty white snow. The schoolmaster calculated that it would take them half an hour to get onto the hill. It was cold; he went back into the school to get a sweater.
2
He crossed the empty, frigid classroom. On the blackboard the four rivers of France, 1 drawn with four different colored chalks, had been flowing toward their estuaries for the past three days. Snow had suddenly fallen in mid-October after eight months of drought without the transition of rain, and the twenty pupils, more or less, who lived in the villages scattered over the plateau had stopped coming. With fair weather they would return. Daru now heated only the single room that was lodging, adjoining the classroom and giving also onto the plateau to the east. Like the class cows, his window looked to the south too. On that side the school was a few kilometers from the point where the plateau began to slope toward the south. In clear weather could be seen the purple mass of the mountain range where the gap opened onto the desert.
2
Somewhat warmed, Daru returned to the window from which he had first seen the two men. They were no longer visible. Hence they must have tackled the rise. The sky was not so dark, for the snow had stopped falling during the night. The morning had opened with a dirty light which had scarcely become brighter as the ceiling of clouds lifted. At two in the after- noon it seemed as if the day were merely beginning. But still this was better than those three days when the thick snow was falling amidst unbroken darkness with little gusts of wind that rattled the double door of the class- room. Then Daru had spent long hours in his room, leaving it only to go to the shed and feed the chickens or get some coal. Fortunately the delivery truck from Tadjid, the nearest village to the north, had brought his supplies two days before the blizzard. It would return in forty-eight hours.
3
Besides, he had enough to resist a siege, for the little room was cluttered with bags of wheat that the administration left as a stock to distribute to those of his pupils whose families had suffered from the drought. Actually they had all been victims because they were all poor. Every day Daru would distribute a ration to the children. They had missed it, he knew, during these bad days. Possibly one of the fathers would come this afternoon and he could supply them with grain. It was just a matter of carrying them over to the next harvest. Now shiploads of wheat were arriving from France and the worst was over. But it would be hard to forget that poverty, that army of ragged ghosts wandering in the sunlight, the plateaus burned to a cinder month after month, the earth shriveled up little by little, literally scorched, every stone bursting into dust under one's foot. The sheep had died then by thousands and even a few men, here and there, sometimes without anyone's knowing.
4
In contrast with such poverty, he who lived almost like a monk in his remote schoolhouse, nonetheless satisfied with the little he had and with the rough life, had felt like a lord with his whitewashed walls, his narrow couch, his unpainted shelves, his well, and his weekly provision of water and food. And suddenly this snow, without warning, without the foretaste of rain. This is the way the region was, cruel to live in, even without men--who didn't help matters either. But Daru had been born here Everywhere else, he felt exiled.
5
He stepped out onto the terrace in front of the schoolhouse. The two men were now halfway up the slope. He recognized the horseman as Balducci the old gendarme he had known for a long time. Balducci was holding on the end of a rope an Arab who was walking behind him with hands bound and head lowered. The gendarme waved a greeting to which Daru did not reply, lost as he was in contemplation of the Arab dressed in a faded blue jellaba, 2 his feet in sandals but covered with socks of heavy raw wool, his head surmounted by a narrow, short cheche. They were approaching. Balducci was holding back his horse in order not to hurt the Arab, and the group was advancing slowly.
6
Within earshot, Balducci shouted: "One hour to do the three kilometers from El Ameur!" Daru did not answer. Short and square in his thick sweater he watched them climb. Not once had the Arab raised his head. "Hello," said Daru when they got up onto the terrace. "Come in and warm up." Balducci painfully got down from his horse without letting go the rope. From under his bristling mustache he smiled at the schoolmaster. His little dark eyes, deep-set under a tanned forehead, and his mouth surrounded with wrinkles made him look attentive and studious. Daru took the bridle ]led the horse to the shed, and came back to the two men, who were now waiting for him in the school. He led them into his room "I am going to heat up the classroom," he said. "We'll be more comfortable there." When he entered the room again, Balducci was on the couch. He had undone the rope tying him to the Arab, who had squashed near the stove. His hands still bound, the cheche pushed back on his head, he was looking toward the window. At first Daru noticed only his huge lips, fat, smooth, almost Negroid; yet his nose was straight, his eyes were dark and full of fever. The cheche revealed an obstinate forehead and, under the weathered skin now rather discolored by the cold, the whole face had a restless and rebellious look that struck Daru when the Arab, turning his face toward him, looked him straight in the eyes. "Go into the other room," said the schoolmaster' "and I'll make you some mint tea." ''Thanks,'' Balducci said. "what a chore! How I long for retirement." And addressing his prisoner in Arabic: "Come on, you." The Arab got up and, slowly, holding his bound wrists in front of him, went into the classroom.
7
With the tea, Daru brought a chair. But Balducci was already enthroned on the nearest pupil's desk and the Arab had squatted against the teacher's platform facing the stove, which stood between the desk and the window. When he held out the glass of tea to the prisoner, Daru hesitated at the sight of his bound hands. "He might perhaps be untied." "Sure," said Balducci. "That was for the trip." He started to get to his feet. But Daru, setting the glass on the floor, had knelt beside the Arab. Without saying anything, the Arab watched him with his feverish eyes. Once his hands were free, he rubbed his swollen wrists against each other, took the glass of tea, and sucked up the burning liquid in swift little sips.
8
"Good," said Daru. "And where are you headed?"
Balducci withdrew his mustache from the tea. "Here, Son."
"Odd pupils! And you're spending the night?"
"No. I'm going back to El Ameur. And you will deliver this fellow to Tinguit. He is expected at police headquarters."
Balducci was looking at Daru with a friendly little smile.
"What's this story?" asked the schoolmaster. "Are you pulling my leg?"
"No, son. Those are the orders."
"The orders? I'm not . . ." Daru hesitated, not wanting to hurt the old Corsican. 3
"I mean, that's not my job." "What! What's the meaning of that? In wartime people do all kinds of jobs."
"Then I'll wait for the declaration of war!"
Balducci nodded.
"O. K. But the orders exist and they concern you too. Things are brewing, it appears. There is talk of a forthcoming revolt. We are mobilized,in away.
Daru still had his obstinate look.
9
Listen, Son," Balducci said. "I like you and you must understand. There's only a dozen of us at El Ameur to patrol throughout the whole territory of a small department 4 and I must get back in a hurry. I was told to hand this guy over to you and return without delay. He couldn't be kept there. His village was beginning to stir; they wanted to take him back. You must take him to Tinguit tomorrow before the day is over. Twenty kilometers shouldn't faze a husky fellow like you. After that, all will be over. You'll come back to your pupils and your comfortable life."
10
Behind the wall the horse could be heard snorting and pawing the earth. Daru was looking out the window. Decidedly, the weather was clearing and the light was increasing over the snowy plateau. When all the snow had melted, the sun would take over again and once more would burn the fields of stone. For days, still, the unchanging sky would shed its dry light on the solitary expanse where nothing had any connection with man.
"After all," he said, turning around toward Balducci, "what did he do?" And, before the gendarme had opened his mouth, he asked: "Does he speak French?"
"No, not a word. We had been looking for him for a month, but they were hiding him. He killed his cousin."
"Is he against us?" 5
11
"I don't think so. But you can never be sure."
"Why did he kill?"
"A family squabble, I think one owned the other grain, it seems. It's not all clear. In short, he killed his cousin with a billhook. You know, like a sheep, kreeck!"
Balducci made the gesture of drawing a blade across his throat and the Arab, his attention attracted, watched him with a sort of anxiety. Dam felt a sudden wrath against the mall, against all men with their rotten spite, their tireless hates, their blood lust.
But the kettle was singing on the stove. He sened Balducci more tea hesitated, then served the Arab again, who, a second time, drank avidly his raised arms made the jellaba fall open and the schoolmastcr saw his thin, muscular chest.
"Thanks, kid," Balducci said. "And now, I'm off."
He got up and went toward the Arab, taking a small rope from his pocket.
"What are you doing?" Daru asked dryly.
Balducci, disconcerted, showed him the rope.
"Don't bother."
The old gendarme hesitated. "It's up to you. Of course, you are armed?"
"I have my shotgun."
"Where?"
"In the trunk."
12
"You ought to have it near your bed."
"Why? I have nothing to fear."
"You're crazy, son. If there's an uprising, no one is safe, we're all in the same boat."
"I'll defend myself. I'll have time to see them coming."
Balducci began to laugh, then suddenly the mustache covered the white teeth.
"You'll have time? O.K. That's just what I was saying. You have always been a little cracked. That's why I like you, my son was like that."
At the same time he took out his revolver and put it on the desk.
"Keep it; I don't need two weapons from here to El Ameur."
The revolver shone against the black paint of the table. When the gendarme turned toward him, the schoolmastcr caught the smell of leather and horseflesh. "Listen, Balducci," Daru said suddenly, "every bit of this disgusts me, and first of all your fellow here. But I won't hand him over. Fight, yes, if I have to. But not that."
The old gendarme stood in front of him and looked at him severely.
"You're being a fool," he said slowly. "I don't like it either. You don't get used to putting a rope on a man even after vears of it, and you're even ashamedÑyes, ashamed. But you can't let them have their way."
"I won't hand him over," Daru said again.
"It's an order, son, and I repeat it."
"That's right. Repeat to them what l've said to you: I won't hand him over."
13
Balducci made a visible effort to reflect. He looked at the Arab and at Daru. At last he decided.
"No, I won't tell them anything. If you want to drop us, go ahead. I'll not denounce you. I have an order to deliver the prisoner and I'm doing so. And now you'll just sign this paper for me."
"There's no need. I'll not deny that you left him with me."
"Don't be mean with me. I know you'll tell the truth. You're from hereabouts and you are a man. But you must sign, that's the rule."
Daru opened his drawer, took out a little square bottle of purple ink, the red wooden penholder with the "sergeant-major" pen he used for making models of penmanship, and signed. The gendarme carfully folded the paper and put it into his wallet. Then he moved toward the door.
"I'll see you off," Daru said.
"No," said Balducci. "There's no use being polite. You insulted me."
14
He looked at the Arab, motionless in the same spot, sniffed peevishly, and turned away toward the door. "Good-by, son," he said. The door shut behind him. Balducci appeared suddenly outside the window and then disappeared. His footsteps were muffled by the snow. The horse stirred on the other side of the wall and several chickens fluttered in fright. A moment later Balducci reappeared outside the window leading the horse by the bridle. He walked toward the little rise without turning around and disappeared from sight with the horse following him. A big stone could be heard bouncing down. Daru walked back toward the prisoner, who, without stirring, never took his eyes off him. "Wait," the schoolmaster said in Arabic and went toward the bedroom. As he was going through the door, he had a second thought, went to the desk, took the revolver, and stuck it in his pocket. Then, without looking back, he went into his room.
15
For some time he lay on his couch watching the sky gradually close over, listening to the silence. It was this silence that had seemed painful to him during the first days here, after the war. He had requested a post in the little town at the base of the foothills separating the upper platueas from the desert. There, rocky walls, green and black to the north, pink and lavender to the south, marked the frontier of eternal summer. He had been named to a post farther north, on the plateau itself. In the beginning, the solitude and the silence had been hard for him on these wastelands peopled only by stones. Occasionally, furrows suggested cultivation, but they had been dug to uncover a certain kind of stone good for building. The only plowing here was to harvest rocks. Elsewhere a thin layer of soil accumulated in the hollows would be scraped out to enrich palty village gardens. This is the way it was: bare rock covered three quarters of the region. Towns sprang up, flourished, then disappeared; men came by, loved one another or fought bitterly, then died. No one in this desert, neither he nor his guest, mattered. And yet, outside this desert neither or them, Daru knew, could have really lived.
16
When he got up, no noise came from the classroom. He was amazed at the unmixed joy he derived from the mere thought that the Arab might have fled and that he would be alone with no decision to make. But theprisoner was there. He had merely stretched out between the stove and the desk. With eyes open, he was staring at the ceiling. In that position, his thick lips were particularly noticeable, giving him a pouting look. "Come," said Daru. The Arab got up and followed him. In the bedroom, the schoolmaster pointed to a chair near the table under the window. The Arab sat down without taking his eyes off Daru.
"Are you hungry?"
"Yes," the prisoner said.
17
Daru set the table for two. He took flour and oil, shaped a cake in a frying-pan, and lighted the litde stove that functioned on bottled gas. While the cake was cooking, he went out to the shed to get cheese, eggs, dates and condensed mflk. When the cake was done he set it on the window sill to cool, heated some condensed milk diluted with water, and beat up the eggs into an omelette. In one of his motions he knocked against the revolver stuck m his right pocket. He set the bowl down, went into the classroom and put the revolver in his desk drawer. When he came back to the room night was falling. He put on the light and served the Arab. "Eat," he said. The Arab took a piece of the cake, lifted it eagerly to his mouth, and stopped short.
"And you?" he asked.
"After you. I'll eat too."
The thick lips opened slightly. The Arab hesitated, then bit into the cake determinedly.
The meal over, the Arab looked at the schoolmaster. "Are you the judge?"
"No, I'm simply keeping you until tomorrow."
"Why do you eat with me?"
"I'm hungry."
18
The Arab fell silent. Daru got up and went out. He brought back a folding bed from the shed, set it up between the table and the stove, perpendicular to his own bed. From a large suitcase which, upright in a corner, served as a shelf for papers, he took two blankets and arranged them on the camp bed. Then he stopped, felt useless, and sat down on his bed. There was nothing more to do or to get ready. He had to look at this man. He looked at him, therefore, trying to imagine his face bursting with rage. He couldn't do so. He could see nothing but the dark yet shining eyes and the animal mouth.
"Why did you kill him?" he asked in a voice whose hostile tone surprised him.
The Arab looked away.
"He ran away. I ran after him."
He raised his eyes to Daru again and they were full of a sort of woeful interrogation. "Now what will they do to me?"
"Are you afraid?"
He stiffened, turning his eyes away.
"Are you sorry?"
The Arab stared at him openmouthed. Obviously he did not understand. Daru's annoyance was growing. At the same time he felt awkward and self-conscious with his big body wedged between the two beds.
"Lie down there," he said impatiently. "That's your bed."
19
The Arab didn't move. He called to Daru:
"Tell me!"
The schoolmaster looked at him.
"Is the gendarme coming back tomorrow?"
"I don't know."
"Are you coming with us?"
"I don't know. Why?"
The prisoner got up and stretched out on top of the blankets, his feet toward the window. The light from the electric bulb shone straight into his eyes and he closed them at once.
"Why?" Daru repeated, standing beside the bed.
The Arab opened his eyes under the blinding light and looked at him, trying not to blink.
"Come with us," he said.
20
In the middle of the night, Daru was still not asleep. He had gone to bed after undressing completely; he generally slept *****. But when he suddenly realized that he had nothing on, he hesitated. He felt vulnerable and the temptation came to him to put his clothes back on. Then he shrugged his shoulders; after all, he wasn't a child and, if need be, he could break his adversary in two. From his bed he could observe him, lying on his back, still motionless with his eyes closed under the harsh light. When Daru turned out the light, the darkness seemed to coagulate all of a sudden. Little bv little, the night came back to life in the window where the starless skv was stirring gently. The schoolmaster soon made out the body lying at his feet. The Arab still did not move, but his eyes seemed open. A light wind was prowling around the schoolhouse. Perhaps it would drive away the cIouds and the sin would reappear.
21
During the night the wind increased. The hens fluttered a little and then were silent. The Arab turned over on his side with his back to Daru, who thought he heard him moan. Then he listened for his guest's breathing, become heavier and more regular. He listened to that breath so close to him and mused without being able to go to sleep. In this room where he had been sleeping alone for a year, this presence bothered him. But it bothered him also by imposing on him a sort of brotherhood he knew well but refused to accept in the present circumstances. Men who share the same rooms, soldiers or prisoners, develop a strange alliance as if, having cast off their armor with their clothing, they fraternized every evening, over and above their differences, in the ancient community of dream and fatigue. But Daru shook himself; he didn't like such musings, and it was essential to sleep.
22
A little later, however, when the Arab stirred slightly, the schoolmaster was still not asleep. When the prisoner made a second move, he stiffened, on the alert. The Arab was lifting himself slowly on his arms with almost the motion of a sleepwalker. Seated upright in bed, he waited motionless without turning his head toward Daru, as if he were listening attentively. Daru did not stir; it had just occurred to him that the revolver was still in the drawer of his desk. It was better to act at once. Yet he continued to observe the prisoner, who, with the same slithery motion, put his feet on the ground, waited again, then began to stand up slowly. Daru was about to call out to him when the Arab began to walk, in a quite natural but extraordinarily silent way. He was heading toward the door at the end of the room that opened into the shed. He lifted the latch with precaution and went out, pushing the door behind him but without shutting it. Daru had not stirred. "He is running away," he merely thought. "Good riddance!" Yet he listened attentively. The hens were not fluttering; the guest must be on the plateau. A faint sound of water reached him, and he didn't know what it was until the Arab again stood framed in the doorway, closed the door carefully, and came back to bed without a sound. Then Daru turned his back on him and fell asleep. Still later he seemed, from the depths of his sleep, to hear furtive steps around the schoolhouse. "I'm dreaming! I'm dreaming!" he repeated to himself. And he went on sleeping.
23
When he awoke, the sky was clear; the loose window let in a cold, pure air. The Arab was asleep, hunched up under the blankets now, his mouth open, utterly relaxed. But when Daru shook him, he started dreadfully staring at Daru with wild eyes as if he had never seen him and such a frightened expression that the schoolmaster stepped back. "Don't be afraid. It's me. You must eat." The Arab nodded his head and said yes. Calm had returned to his face, but his expression was vacant and listless.
24
The coffee was ready. They drank it seated together on the folding bed as they munched their pieces of the cake. Then Daru led the Arab under the shed and showed him the faucet where he washed. He went back into the room, folded the blankets and the bed, made his own bed and put the room in order. Then he went through the classroom and out onto the terrace. The sun was already rising in the blue sky; a soft, bright light was bathing the deserted plateau. On the ridge the snow was melting in spots. Ttlc stones were about to reappear. Crouched on the edge of the plateau, the schoolmaster looked at the deserted expanse. He thought of Balducci. He had hurt him, for he had sent him off in a way as if he didn't want to bc associated with him. He could still hear the gendarme's farewell and, without knowing why, he felt strangely empty and vulnerable. At that moment, from the other side of the schoolhouse, the prisoner coughed. Daru listened to him almost despite himself and then furious, threw a pebble that whistled through the air before sinking into the snow. That man's stupid crime revolted him, but to hand him over was contrary to honor. Merely thinking of it made him smart with humiliation. And he cursed at one and the same time his own people who had sent him this Arab and the Arab too who had dared to kill and not managed to get away. Dary got up, walked in a circle on the terrace, waited motionless, and then went back into the schoolhouse.
25
The Arab, leaning over the cement floor of the shed, was washing his teeth with two fingers. Daru looked at him and said: "Come." He went back into the room ahead of the prisoner. He slipped a hunting-jacket on over his sweater and put on walking-shoes. Standing, he waited until the Arab had put on his cheche and sandals. They went into the classroom and the schoolmaster pointed to the exit, saying: "Go ahead." The fellow didn't budge. "I'm coming," said Daru. The Arab went out. Daru went back into the room and made a package of pieces of rusk, dates, and sugar. In the classroom, before going out, he hesitated a second in front of his desk, then crossed the threshold and locked the door. "That's the way," he said. He started toward the east, followed by the prisoner. But, a short distance from the schoolhouse, he thought he heard a slight sound behind them. He retraced his steps and examined the surroundings of the house, there was no one there. The Arab watched him without seeming to understand. "Come on," said Daru.
26
They walked for an hour and rested beside a sharp peak of limestone. The snow was melting faster and faster and the sun was drinking up the puddles at once, rapidly cleaning the plateau, which gradually dried and vibrated like the air itself. When they resumed walking, the ground rang under their feet. From time to time a bird rent the space in front of them with a joyful cry. Daru breathed in deeply the fresh morning light. He felt a sort of rapture before the vast familiar expanse, now almost entirely yellow under its dome of blue sky. They walked an hour more, descending toward the south. They reached a level height made up of crumbly rocks. From there on, the plateau sloped down, eastward, toward a low plain where there were a few spindly trees and, to the south, toward outcroppings of rock that gave the landscape a chaotic look.
27
Daru surveyed the two directions. There was nothing but the sky on the horizon. Not a man could be seen. He turned toward the Arab, who was looking at him blankly. Daru held out the package to him. "Take it," he said. "There are dates, bread, and sugar. You can hold out for two days. Here are a thousand francs too." The Arab took the package and the money but kept his full hands at chest level as if he didn't know what to do with what was being given him. "Now look," the schoolmaster said as he pointed in the direction of the east, "there's the way to Tinguit. You have a two-hour walk. At Tinguit you'll find the administration and the police. They are expecting you." The Arab looked toward the east, still holding the package and the money against his chest. Daru took his elbow and turned him rather roughly toward the south. At the foot of the height on which they stood could be seen a faint path. "That's the trail across the plateau. In a day's walk from here you'll find pasturelands and the first nomads. They'll take you in and shelter you according to their law." The Arab had now turned toward Daru and a sort of panic was visible in his expression. "Listen," he said. Daru shook his head: "No, be quiet. Now I'm leaving you." He turned his back on him, took two long steps in the direction of the school, looking hesitantly at the motionless Arab and started off again. For a few minutes he heard nothing but his own step resounding on the cold ground and did not turn his head. A moment later however he turned around. The Arab was still there on the edge of the hill his arms hanging now, and he was looking at the schoolmaster. Daru felt something rise in his throat. But he swore with impatience, waved vaguely, and started off again. He had already gone some distance when he again stopped and looked. There was no longer anyone on the hill.
28
Daru hesitated. The sun was now rather high in the sky and was beginning to beat down on his head. The schoolmaster retraced his steps at first somewhat uncertainly then with decision. When he reached the little hill he was bathed in sweat. He climbed it as fast as he could and stopped. Out of breath at the top. The rock-ficelds to the south stood out sharply against the blue sky but on the plain to the east a steamy heat was already rising. And in that slight haze Daru with heavy heart made out the Arab walking slowly on the road to prison.
29
A little later standing before the window of thc classroom the school master was watching the clear light bathing the whole surface of the plateau but he hardly saw it. Behind him on the blackboard among the winding French rivers sprawled the clumsily chalked-up words he had just read. "You handcd over our brothnr. You will pay for this." Daru looked at the sky, the plateau and beyond the invisible lands stretching all the way to the sea. In this vast landscape he had loved so much, he was alone.
مهمان
معلم دو مرد را نگاه میکرد که در سربالایی به سوی او پیش میآمدند. یکی سوار بر اسب و دیگری پیاده بود. آنها از لا به لای تخته سنگ ها در میان برف هایی که تا چشم کار میکرد بر دامنه وسیع جلگه مرتفع و متروک دیده میشد آهسته آهسته و به زحمت پیش میآمدند. اسب گهگاه میلغزید. معلم بی آنکه هنوز چیزی بشنود، بخار را که از بینی اسب بیرون میزد به چشم میدید. دست کم یکی از دو مرد محل را میشناخت. آن ها از کوره راهی میآمدند که از روزها پیش در زیر قشر نازکی برف سفید پنهان شده بود. معلم پیش خود حساب کرد که نیم ساعتی طول میکشد تا به بالای تپه برسند. هوا سرد بود از این رو وارد مدرسه شد تا ژاکتی بپوشد.
از میان کلاس خالی و سرد گذشت. روی تخته سیاه چهار رود فرانسه، که با چهار گچ رنگی گوناگون کشیده شده بود، از سه روز پیش به مصب خود میریختند. ناگهان در وسط ماه اکتبر، پس از هشت ماه خشکسالی که حتی قطره ای باران نیامده بود، برف باریده بود و تقریبا بیست شاگرد مدرسه که در روستاهای پراکنده ی جلگه ی مرتفع زندگی میکردند به مدرسه نیامدند. هوا که خوب میشد بازمیگشتند. دارو حالا فقط تک اتاقی را که سکونتگاهش بود و در کنار کلاس درس قرار داشت و از جانب مشرق مشرف به جلگه بود گرم نگه میداشت. پنجره ی این اتاق نیز، مانند پنجره های کلاس، رو به جنوب گشوده میشد. ساختمان مدرسه از این جانب تا نقطه ای که سرازیری جلگه به سوی جنوب آغاز میشد دو سه کیلومتر فاصله داشت. در هوای صاف، سلسله کوه ارغوانی، آنجه که دره تا زمین بایر دشت ادامه میافت، دیده میشد.
دارو که حالا اندکی گرم شده بود به کنار پنجره ای باز گشت که اولین بار از پشت آن چشمش به آن دو مرد افتاده بود. آنها دیگر دیده نمیشدند . حتما سرازیری را پشت سر گذاشته بودند. آسمان چندان تیره نبود زیرا شب گذشته برف قطع شده بود. صبح با نوری چرکین طلوع کرده بود و با کنار رفتن سقف ابرها، همچنان به همان حال مانده بود. ساعت دو بعد از ظهر بود که گویی روز اندک اندک آغاز میشد. اما امروز از آن سه روزی که، در میان تاریکی مداوم، برفی سنگین باریده بود و هوهوی باد در دولنگه ای کلاس را به تکان واداشته بود بهتر بود. دارو ساعتهای طولانی را در همین اتاق به سر آورده بود و تنها هنگامیپا بیرون گذاشته بود که خواسته بود به انبار برود و مرغها را دانه بدهد و مقداری زغال بیاورد. خوشبختانه کامیون پخش خواروبار تاجید، نزدیکترین روستای شمال، دو روز پیش از شروع برف و بوران ذخیره غذایی او را آورده بود و باز چهل و هشت ساعت دیگر از راه میرسید.
از این گذشته، ذخیره غذایی اش آن قدر بود که هر محاصره ای را از سر بگذراند، زیرا اتاق کوچک از کیسه های گندمیانباشته بود که اداره انبار کرده بود تا میان شاگردانی که خانواده هایشان دچار خشکسالی شده بودند تقسیم شود. راستش، روستاییها همه قربانی خشکسالی بودند چون تهیدست بودند. دارو هر روز میان بچه ها جیره غذایی تقسیم میکرد. میدانست در این روزهای سخت دست آنها از جیره هر روزه کوتاه است. حدس میزد پدر یا برادر بزرگی بعد از ظهر بیاید و او جیره همه را به دستش بسپارد.البته باید سعی میکرد گندمها را تا درو آینده برساند. تا آنوقت مالامال از گندم از فرانسه میرسید و سختی تمام میشد. اما فراموش کرد آن فقر، آن سپاه ارواح ژنده پوش سرگردان در زیر آفتاب، آن جلگه های سوخته و خاکستر شده، آن زمین رفته قارچ قارچ شده و، در واقع، پلاسیده، آن سنگ هایی که زیر پا پخش میشد و به صورت خاک در میآمد کار دشواری بود. هزارها گوسفند و چند آدم اینجا و آنجا مرده بودند بی آنکه کسی خبر پیدا کند.
در مقابل چنین فقری، او که راهب وار در سکونتگاه مدرسه دورافتاده اش زندگی میکرد و به زندگی حقیرانه و دشوارش قانع بود، با وجود آن دیوارهای گچی، تخت باریک، طاقچه های رنگ نشده، چاه آب و جیره هفتگی آب و غذا، حس میکرد که زندگی شاهانه ای دارد. و ناگهان این برف، بدون خبر، بدون قطره های اخطار کننده باران، به زمین نشسته بود. این وضع آن جا بود که زندگی در آن، حتی بدون آدمها، هر چند وجودشان بی تاثیر بود، طاقت فرسا بود. اما دارو در آنجا به دنیا آمده بود. هر جای دیگر برایش حکم تبعید را داشت.
از اتاق بیرون رفت و قدم به مهتابی جلو مدرسه گذاشت. دو مرد حالا به نیمه راه سر بالایی رسیده بودند. سوار را به جا آورد بالدوچی بود، ژاندارم پیری که با او سابقه آشنایی داشت. بالدوچی سر طنابی را به دست داشت و مرد عربی با دست های بسته و سر زیر انداخته پشت سر او راه میآمد. ژاندارم با اشاره دست سلام کرد و دارو که غرق در اندیشه عرب بود پاسخی نداد؛ او جبه آبی رنگ نخ نمایی به تن داشت، پاپوش بی رویه ای پاهایش را که جوراب پشمیضخیمیداشت پوشانده بود و چپیه کوتاه و باریکی بر سر گذاشته بود. آنها نزدیک میشدند. بالدوچی جلوی اسب را میگرفت تا مرد عرب آزار نبیند و هر دو آهسته آهسته پیش میآمدند.
در فاصله صدارس، بالدوچی فریاد زد:"یک ساعته سه کیلومتر راه را از العمور تا اینجا طی کردیم." دارو پاسخی نداد. او با آن ژاکت پشمی، کوتاه و چهار شانه میزد. آنها را میدید که بالا میآمدند. مرد عرب حتی یکبار سر بالا نکرده بود. وقتی آن دو پا به ایوان گذاشتند دارو گفت:"سلام، بفرمایید تو گرم شوید." بالدوچی بی آنکه سر طناب را رها کند با چهره درهم کرده پیاده شد. با آن سبیل زبر و کوتاه به معلم لبخند زد. چشمان ریز و سیاهش، که زیر پیشانی گود افتاده بود و دهانی که گرداگرد آن را چین و چروک گرفته بود، او را هوشیار و زحمت کش نشان میداد. دارو افسار را گرفت، اسب را به انبار برد و به سوی دو مرد برگشت که حالا توی مدرسه به انتظار او بودند. آنها را به اتاقش برد. گفت:"میروم کلاس را گرم کنم. آنجا راحت تریم." هنگامیکه به اتاق برگشت بالدوچی روی تخت نشسته بود. طنابی که خود را با آن به مرد عرب بسته بود گشوده بود. مرد عرب دو زانو کنار بخاری نشسته بود. دستهایش هنوز بسته بود، چپیه از روی سرش عقب رفته بود و به پنجره نگاه میکرد. دارو ابتدا چشمش به لبهای درشت، گوشتالو و صاف او افتاد که کما بیش سیاه پوست وار بود؛ بینی اش انحنایی نداشت و چشمانش سیاه و تب آلود بود. چپیه پس رفته اش پیشانی بلند و لجوجانه او را نشان میداد. مرد عرب با آن چهره آفتاب خورده که حالا از سرما رنگ باخته بود چنان حالتی بیقرار و سرکشانه داشت که هنگامیکه به سوی دارو رو گرداند و یکراست در چشمانش نگریست او را به تکان واداشت. معلم گفت:"برویم به آن اتاق تا برایتان چای نعنا درست کنم." بالدوچی گفت:"ممنون چه دردسری! دلم میخواست بازنشسته میشدم." آن وقت رویش را به زندانی خود کرد و به عربی گفت: "بلند شو ببینم."مرد عرب برخاست و در حالی که دستهای طناب پیچش را جلو خود گرفته بود آهسته آهسته به کلاس درس رفت.
دارو چای و یک صندلی آورد. بالدوچی روی نزدیک ترین نیمکت نشسته بود و مرد عرب پشت به جایگاه میز و صندلی معلم و رو به بخاری، که میان میز و پنجره قرار داشت، چمباتمه زده بود. هنگامیکه دارو لیوان چای را به سوی زندانی دراز کرد، به دیدن دست های طناب پیچ او مردد ماند و گفت:"شاید بهتر باشد دست هایش را باز کنیم." بالدوچی گفت:"باشد این برای توی راه بود." و خواست از جا برخیزد؛ اما دارو که لیوان را روی میز گذاشته بود کنار مرد عرب زانو زد. مرد عرب بی آنکه چیزی بگوید با چشمان تب آلودش به او را مینگریست. هنگامیکه دستهایش آزاد شد، مچهای متورم خود را مالید، لیوان چای را برداشت و مایع داغ را با جرعه های سریع و کوجک سر کشید. دارو گفت:"خب تعریف کن ببینم کجا میروید؟" بالدوچی سبیل خود را از چای بیرون کشید و گفت:"همین جا، جانم."
"چه شاگردان عجیب و غریبی! امشب را هم اینجا میمانید؟ "
"خیر من به المعمور بر میگردم، تو هم این بابا را در تنجویت تحویل میدهی. کلانتری در آنجا چشم به راه اوست."
بالدوچی با تبسم دوستانه ای به او نگاه کرد.
معلم پرسید:" موضوع چیست؟ سر به سرم میگذاری؟ "
"خیر جانم. این دستور است."
" دستور؟ من که ..." و مردد ماند چون نمیخواست ژاندارم پیر را برنجاند. " میخواهم بگویم این کار من نیست."
" چی گفتی! منظورت چیست؟ در زمان جنگ مردم همه کاری میکنند."
"پس باید منتظر اعلام جنگ بمانم! "
" خیلی خوب، اما دستور باید اجرا شود و تو مستثنی نیستی. ظاهرا اتفاق هایی دارد میافتد. صحبت از شورش است. ما داریم مجهز میشویم."
دارو همچنان لجوجانه مینگریست.
بالدوچی گفت: " گوش کن، جانم. من از تو خوشم میآید برای همین است که اینها را برایت میگویم. در العمور ما دوازده نفر بیشتر نیستیم که باید در سراسر این ناحیه نگهبانی بدهیم ومن باید با عجله برگردم. به من گفته اند این مرد را به دست تو بسپارم و بدون تاخیر برگردم. نمیشد او را آنجا نگه داریم. مردم روستا خیالهایی به سرشان زده بود، میخواستند او را پس بگیرند. تو باید فردا پیش از غروب او را به تنجویت ببری. بیست کیلو متر راه برای آدم نیرومندی مثل تو نگرانی ندارد. بعد هم دیگر کاری نداری. بر میگردی پیش شاگردان و زندگی راحت و آسوده ات. "
صدای اسب از پشت دیوار به گوش میرسید که خره میکشید و سم به زمین میکوفت. دارو از پنجره به بیرون نگاه میکرد. هوا کم کم صاف میشد و روشنایی دشت برفپوش بیشتر میگشت. پس از آب شدن همه ی برف ها آفتاب بار دیگر دست به کار میشد و دوباره زمین ها را میسوزاند. آسمان صاف بار دیگر روزهای پیاپی پرتو سوزان خود بر پهنه متروکی که جای انسان نبود میتاباند.
رویش را به بالدوچی کرد و گفت: " بعد از این حرف ها، چه کار کرده؟ " و پیش از اینکه ژاندارم دهان باز کند، پرسید: " فرانسه میداند؟ "
" نه، حتی یک کلمه. یک ماه بود دنبالش میگشتیم، پنهانش کرده بودند. پسر عمویش را کشته."
" مخالف ماست؟ "
" فکر نمیکنم. اما آدم مطمئن نیست. "
" چرا او را کشته است؟ "
" فکر میکنم دعوای خانوادگی بوده. ظاهرا یکی از دیگری گندم طلب داشته. چیزی که مسلم است این است که پسر عمویش را با کارد سر بریده، مثل گوسفند، گوش تا گوش."
و با حرکت دست، کشیدن تیغه ی کاردی را بر گردن خود نشان داد. مرد عرب، که توجهش جلب شده بود، با نگرانی او را نگریست. دارو ناگهان در خود نسبت به مرد احساس خشم کرد، نسبت به همه آدمها با کینه دیرینه، نفرت مداوم و شهوت خونریزی شان.
صدای فش فش کتری از روی بخاری شنیده میشد. برای بالدوچی چای ریخت و سپس برای مرد عرب که بار دیگر حریصانه نوشید. عرب دستهایش را کش داد و جبه اش گشوده شد. معلم سینه نحیف و مردانه اش را دید.
بالدوچی گفت: " ممنون، پسرم. خوب، من دیگر میروم. " برخاست، طناب کوچکی را از جیبش بیرون آورد و به سوی مرد عرب رفت. دارو با لحن سرد گفت: " چه کار میخواهی بکنی؟
بالدوچی بهتزده طناب را به او نشان داد.
" احتیاجی نیست. "
ژاندارم پیر با تردید گفت:" به خودت مربوط است. حتما اسلحه داری."
"هفت تیر دارم."
"کجاست؟"
" توی چمدان"
"باید نزدیک تختخوابت باشد. "
"چرا من ترسی ندارم. "
"دیوانه ای، پسرم. اگر شورش در بگیرد، هیچکس در امان نیست، من و تو ندارد. "
" من از خودم دفاع میکنم. تا به اینجا برسند فرصت دارم."
بالدوچی زیر خنده زد، ناگهان سبیل او دندان های سفیدش را پوشاند.
" فرصت داری؟ خیلی خوب، همین را میخواستم بگویم. تو همیشه کله شق بوده ای. برای همین است که از تو خوشم میآید، به پسرم رفته ای. "
هفت تیرش را بیرون کشید و روی میز گذاشت.
"مال خودت، از اینجا تا العمور دو تا هفت تیر نمیخواهم."
اسلحه بر زمینه رنگ سیاه میز درخشید. هنگامیکه ژاندارم رویش را به او کرد، بوی چرم و تن اسب به مشام معلم رسید.
دارو ناگهان گفت: " گوش کن، بالدوچی، این کارها حال مرا به هم میزند، به خصوص این بابا. اما او را تحویل نمیدهم. پایش بیفتد جنگ هم میکنم، اما تحویلش نمیدهم."
ژاندارم پیر رو در رویش ایستاد و عبوسانه نگاهش کرد.
آهسته گفت: " داری حماقت میکنی. راستش من هم از این کار خوشم نمیآید. آدم پس از سالهای سال که مرتب طناب به گردن محکوم ها انداخته باز دستش پیش نمیرود طناب را به گردن محکوم جدید بیاندازد، آدم خجالت میکشد، آره، خجالت میکشد. اما این هم هست که نمیشود این ها را به حال خودشان گذاشت."
دارو گفت: " من تحویلش نمیدهم."
"باز تکرار میکنم، دستور است، پسرم. "
"بسیار خوب، برای آنها هم حرف مرا تکرار کن: تحویلش نمیدهم."
بالدوچی سعی کرد بیندیشد. به مرد عرب نگاه کرد و بعد به دارو. سرانجام تصمیم خود را گرفت.
"نه، چیزی به آنها نمیگویم. حالا که خیال داری ما را سنگ رو یخ کنی، درنگ نکن؛ من چیزی نمیگویم. دستور داشتم زندانی را تحویل دهم و دارم همین کار را میکنم. فقط اینجا را امضا کن."
"احتیاجی نیست. من انکار نمیکنم او را به دست من سپردی."
"سر به سرم نگذار. میدانم که راستش را میگویی. تو مال همین اطرافی و شیله پیله ای در کارت نیست. اما این را باید امضا کنی. قانون کار این است."
دارو کشو میز خود را گشود، یک شیشه کوچک مربع شکل جوهر بنفش و یک قلم چوبی قرمز رنگ با سر قلمیدرشت که از آن برای نوشتن سر مشق استفاده میکرد بیرون آورد و امضا کرد. ژاندازم کاغذ را به دقت تا کرد و در کیف بغلی اش گذاشت. سپس به سوی در راه افتاد.
دارو گفت: " تا دم در همراهت میآیم."
بالدوچی گفت: " خیر، لازم نیست ادب را رعایت کنی. تو به من توهین کردی."
مرد عرب را نگاه کرد که بیحرکت در همان نقطه نشسته بود، با نفرت بینی اش را بالا کشید و به سوی در رفت. گفت: "خداحافظ پسرم." در پشت سرش بسته شد. بالدوچی ناگهان جلو پنجره ظاهر شد و باز ناپدید گردید. برف صدای گامهایش را از انعکاس میانداخت. در آن سوی دیوار اسب تکان خورد و چندین مرغ از ترس پر و بال زدند. لحظه ای بعد بالدوچی دوباره جلو پنجره دیده شد که افسار اسب را به دست گرفته بود و همراه خود میبرد. بی آنکه رویش را برگرداند قدم زنان به سوی سربالایی کوتاه راه میسپرد. سپس او پیشاپیش از نظر نا پدید شد. صدای سنگی که فرو میغلتید به گوش رسید. دارو به سوی زندانی که سر جای خود نشسته بود و چشم از او بر نمیداشت بر گشت و هفت تیر را از توی کشوی میز برداشت و در جیبش جا داد. سپس بی آنکه به پشت سر نگاه کند به اتاق خود رفت.
مدتی روی تختخوابش دراز کشید و آسمان را که اندک اندک تیره تر میشد تماشا کرد و به سکوت گوش داد، همان سکوتی که در روزهای نخست جنگ آزارش میداد. در خواست کرده بود در شهر کوچک دامنه تپه ها شغلی به او واگذار شود، تپه هایی که جنگل های علیا را از دشت جدا میکرد. در آنجا دیواره های سنگی، که در بخش شمالی سبز و سیاه بود و در بخش جنوبی صورتی و ارغوانی، مرز تابستان همیشگی را مشخص میکردند. اما در بخش شمالی، در دل جلگه، کاری به او داده بودند. در ابتدا، انزوا و سکوت در این بیابآنها که ساکنانش سنگها بودند برایش دشوار بود. گهگاه شیارها او را به کشت و کار میخواندند، شیارهایی که برای یافتن نوعی سنگ ساختمانی کنده شده بودند. سنگ تنها محصولی بود که با شخم زدن در این ناحیه به دست میآمد، دور از سنگ ها، قشر نازکی خاک گودالها را انباشته بود که روستاییان برای غنی شدن خاک باغچه های کوچک خود جمع آوری میکردند. وضع این جا چنین بود: سنگ و صخره سه چهارم ناحیه رو پوشانده بود. شهرها پا میگرفتند، رشد میکردند، سپس ناپدید میشدند؛ انسآنها از راه میرسیدند، عشق میورزیدند، سرسختانه میجنگیدند، سپس جان میدادند. هیچکس در این برهوت، نه او و نه مهمانش، در خور اهمیت نبود. با این همه دارو میدانست بیرون از این برهوت هیچ یک از آن دو نمیتوانست واقعا زندگی کند.
هنگامیکه برخاست صدایی از کلاس شنیده نمیشد فکر میکرد مرد عرب گریخته و دیگر لزومیندارد تصمیمیبگیرد. شادی وجدآوری که از این فکر احساس کرد شگفت آور بود. اما زندانی آنجا میان بخاری و میز دراز کشیده بود و با چشمان باز به سقف خیره شده بود. در آن حال لبان کلفت او به خصوص دیده میشد و توی چشم میزد. دارو گفت: " بیا. " مرد عرب برخاست و به دنبالش رفت. معلم، در اتاق خواب، به یک صندلی نزدیک میز زیر پنجره اشاره کرد. مرد عرب بی آنکه چشم از دارو بردارد نشست.
" گرسنه ای؟ "
زندانی گفت: " آره. "
دارو میز را برای دو نفر چید. آرد و روغن آورد، در ماهیتابه مایه کیک درست کرد و اکاقی کوچک را که کپسول گازی داشت روشن کرد. تا کیک پخته میشد به انباری رفت و پنیر، تخم مرغ، خرما و کنسرو شیر غلیظ شده آورد. کیک که آماده شد آن را روی رف پنجره گذاشت تا خنک شود. مقداذی شیر را با آب رقیق کرد و حرارت داد. تخم مرغ ها را به هم زد و املت درست کرد. همچنانکه سرگرم کار بود دستش به هفت تیری خورد که در جیب راستش گذاشته بود. ظرف را زمین گذاشت، به کلاس رفت و هف تیر را در کشو میز جا داد. به اتاق که برگشت تاریکی شب از راه رسیده بود. چراغ را روشن کرد و برای مرد عرب غذا کشید، گفت: " بخور. " مرد عرب تکه ای کیک برداشت، با ولع به سوی دهان برد، اما درنگ کرد. پرسید: " شما نمیخورید؟ "
" تو اول بخور. من هم میخورم. "
لبان کلفت اندکی گشوده شد. مرد عرب درنگ کرد، سپس با عزم جزم کیک را گاز زد.
غذا که تمام شد مرد عرب به معلم نگاه کرد و گفت: " شما قاضی هستید؟ "
" نه من فقط تو را تا فردا نگه میدارم."
" پس چرا با من غذا میخورید؟ "
" چون گرسنه ام. "
مرد عرب سکوت کرد. دارو از جا برخاست. تختی تاشو از انبار آورد و میان میز و بخاری جا داد، به طوری که با تخت خودش زاویه قائمه درست میکرد. از چمدان بزرگی که در گوشه اتاق به طور عمودی گذاشته بود و از آن برای جا دادن کاغز استفاده میکرد دو پتو برداشت و روی تخت سفری گسترد. سپس درنگ کرد، اندیشید برای چه دست به این کارها میزند و روی تختخوابش نشست. کار دیگری نبود که انجام دهد، چیز دیگری نبود آماده کند. این بود که چشمانش را به مرد دوخت. او را مینگریست و سعی میکرد چهره او را هنگام خشمگین شدن مجسم کند. به جایی نرسید. جز دهان حیوان مانند و چشمان سیاهی که برق میزد چیزی نمیدید.
با لحنی دشمنانه که مرد عرب را شگفتزده کرد، پرسید: " چرا او را کشتی؟ "
مرد عرب رویش را برگرداند.
" فرار کرد من هم دنبالش کردم. "
دوباره به چشمان او نگاه کرد که حالا انباشته از پرسشهای حزن آور بود: " با من چه کار میکنند؟ "
" میترسی؟ "
راست نشست و رویش را برگرداند.
" پشیمانی؟ "
مرد عرب با دهان باز او را نگاه کرد. ظاهرا از حرف های او سر در نیاورده بود. خشم دارو شدت پیدا کرد. در عین حال از اینکه اندام درشتش به سختی میان دو تختخواب جا داشت احساس ناراحتی و نا امنی میکرد.
بیصبرانه گفت: " اینجا دراز بکش. تخت مال توست. "
مرد عرب حرکتی نکرد. خطاب به دارو گفت: " یک چیزی میخواستم بپرسم. "
معلم به او نگاه کرد.
" ژاندارم فردا میآید؟ "
" نمیدانم. "
" شما با ما میآیید؟ "
" نمیدانم، چطور مگر؟ "
زندانی برخاست و روی پتوها دراز کشید، پاهایش رو به پنجره بود. نور چراغ برق مستقیما به چشمهایش میتابید و او بیدرنگ آنها را بست.
دارو کنار تخت ایستاد و دوباره گفت: " چطور مگر؟ "
مرد عرب چشمانش را زیر نور خیره کننده گشود و به او نگریست، سعی کرد پلک نزند.
گفت: " شما هم با ما بیایید. "
دارو تا نیمه های شب هنوز خواب به چشمانش نرسیده بود. کاملا برهنه شده و روی تختش دراز کشیده بود؛ معمولا برهنه میخوابید. اما هنگامیکه به صرافت افتاد که چیزی به تن ندارد دچار تردید شد :
احساس ناامنی کرد، وسوسه شد لباسش را به تن کند. سپس شانه بالا انداخت. آخر او که بچه نبود، اگر پایش میافتاد میتوانست حریفش را دو نیم کند. از روی تختخواب او را زیر نظر داشت، مرد عرب به پشت دراز کشیده بود، با چشمان بسته اش در زیر نور خیره کننده همچنان بی جرکت بود. هنگامیکه دارو چراغ را خاموش کرد گویی غلظت تاریکی چند برابر شد. شب رفته رفته از درون پنجره که آسمان بی ستاره آرام در حرکت بود دوباره جان گرفت. چیزی نگذشت که معلم اندامیرا که در پایش دراز کشیده بود تشخیص داد. مرد عرب همچنان تکان نمیخورد اما چشمانش گویی باز بود. بادی خفیف پیرامون مدرسه پرسه میزد. احتمالا ابرها را دور میکرد و خورشید دوباره ظاهر میشد.
بر شدت باد افزوده شد. مرغ ها اندکی بال و پر زدند و سپس ساکت شدند. مرد عرب به یک پهلو غلتید و به دارو، که اندیشید صدای ناله اش را شنیده است، پشت کرد. دارو سپس به صدای فس مهمان خود که عمیقتر و منظم تر میشد، گوش داد. به آن نفس هایی که چیزی با او فاصله نداشت گوش داد و بی آنکه بتواند چشم بر هم بگذارد به اندیشه فرو رفت. در این اتاق که یک سالی بود تنها میخوابید حضور مرد عرب آزار دهنده بود؛ حضور او نوعی برادری را بر او تحمیل میکرد که در چنان موقعیتی برایش پذیرفتنی نبود. مردانی که زیر یک سقف با هم سر میکنند، سربازان یا زندانیان، با همه اختلاف هایی که دارند، نوعی همبستگی عجیبی احساس میکنند و هر شب که سلاح ها و لباس های خود را از تن جدا میکنند گویی در اشتراک باستانی رویا و خستگی یکی میشوند، اما دارو به خود آمد؛ از این اندیشه ها بیزار بود و خواب برایش ضروری بود.
اما اندکی بعد که مرد عرب کمیتکان خورد، معلم هنوز نخوابیده بود. هنگامیکه زندانی دوباره حرکت کرد او، گوش به زنگ، خود را جمع کرد. مرد عرب کمابیش با حرکت آدمیخوابگرد اندکی روی بازوها بلند شد. روی تخت راست نشست و بی آنکه رویش را به سوی دارو بگرداند بی حرکت منتظر ماند، گویی به دقت گوش میداد. دارو تکان نخورد؛ از خاطرش گذشت که هفت تیر هنوز در کشو میز است. بهتر بود بی درنگ دست به عمل بزند. اما همچنان زندانی را زیر نظر داشت که با همان حرکت آرام پاهایش را بر زمین گذاشت، دوباره منتظر ماند، سپس آهسته آهسته بر پا ایستاد. دارو میخواست او را که با حالتی کاملا طبیعی اما بسیار بی صدا شروع به راه رفتن کرد صدا بزند. به سوی دری میرفت که در انتهای اتاق به انبار گشوده میشد. با احتیاط چفت در را باز کرد، بیرون رفت و در را فشار داد بی آنکه ببندد. دارو تکان نخورده بود. صرفا اندیشید: " فرار میکند. چه آسودگی خیالی! " با این همه، به دقت گوش میداد. مرغ ها بال و پر نزدند. دیگر حتما پایش به جلگه رسیده است. صدای شرشر آب به گوشش رسید، در نیافت چه میکند تا این که مرد عرب را در چهار چوب در دید. در را به دقت بست و بی صدا به سوی تخت آمد. دارو سپس پشت به او کرد و به خواب رفت. در اعماق خواب به نظرش رسید که صدای گامهای دزدانه ای در اطراف ساختمان مدرسه میشنود. با خود گفت: " خواب میبینم! " و همچنان در خواب بود.
هنگامیکه بیدار شد، آسمان صاف بود؛ هوای خنک و پاکی از پنجره به درون میآمد. مرد عرب زیر پتوها به حالت قوز کرده، با دهان باز و کاملا بیخیال خوابیده بود. اما وقتی دارو تکانش داد ترسان از خواب پرید و با چشمانی نگران به دارو خیره شد، گویی برای نخستین بار بود که چشمش به او میافتاد. در چهره اش چنان وحشتی خوانده شد که دارو عقب رفت. " نترس، منم. وقت صبحانه است. " مرد عرب سر تکان داد و گفت، باشد. آرامش چهره اش را پوشاند اما نگاهش تهی و بیحال بود.
قهوه آماده شد. هر دو نشسته روی تخت سفری تکه های کیک را میجویدند و با قهوه میخوردند. سپس دارو مرد عرب را به زیر انباری برد و دستشویی را به او نشان داد تا دستهایش را بشوید. به اتاق برگشت، پتوها و تخت را تا کرد، تختخواب خود را مرتب کرد و اتاق را سامان داد. سپس از کلاس گذشت و به ایوان رفت. آفتاب در آسمان آبی بالا آمده بود و روشنائی آرام و درخشانی جلگه متروک را میپوشاند. روی برآمدگیها، جا به جا، برف آب میشد و سنگ ها کم کم ظاهر میشدند. معلم قوز کرده در کناره ی کلگه به فکر بالدوچی افتاد.او را رنجانده بود، زیرا چنان او را رانده بود که گویی نمیخواست ارتباطی با او داشته باشد . خداحافظی ژاندارم هنوز در گوشش طنین داشت و بی آنکه علتش را بداند احساس میکرد تهی و در خور سرزنش است. در این لحظه صدای سرفه زندانی از آن سوی ساختمان به گوش رسید. دارو بی آنکه خواسته باشد به صدای او گوش داد و آنوقت خشماگین ریگی پرتاب کرد که صفیر کشان در برف ها فرو رفت. جنایت ابلهانه مرد او را منقلب کرده بود امت تسلیم کردن کار شرافتمندانه ای نبود. حتی فکر این موضوع او را از احساس خشمیدرد آور میانباشت. او در عین حال به افراد خودی که مرد عرب را فرستاده بودند و نیز به مرد عرب که دست به کشتن زده اما نگریخته بود در دل ناسزا گفت. دارو برخاست، ایوان را دور زد، بی حرکت منتظر ماند و سپس به درون مدرسه برگشت.
مرد عرب خم شده بر کف سیمانی انبار با دو انگشت دندآنهایش را میشست. دارو به او نگاه کرد و گفت: " بیا. " و پیشاپیش مرد عرب به اتاق رفت. یک کت شکاری روی ژاکتش پوشید و کفش کوهپیمایی به پا کرد. ایستاد و منتظر ماند تا مرد عرب چپیه و کفش بدون رویه خود را بپوشد. به کلاس رفتند و معلم به در خروجی اشاره کرد، گفت: " راه بیفت. " مرد تکان نخورد. دارو گفت: " من هم میآیم." مرد عرب بیرون رفت. دارو به اتاق برگشت. پاکتی را از نان برشته، خرما و قند پر کرد. پیش از رفتن، لحظه ای جلو میز تحریر درنگ کرد، سپس از آستانه در گذشت و آن را قفل کرد. گفت: " راه از این طرف است." راه مشرق را در پیش گرفت و زندانی به دنبالش راه افتاد. اما در فاصله کوتاهی از مدرسه اندیشید صدایی خفیف پشت سر شنید. ایستاد و پیرامون خانه را نگاه کرد، کسی در آنجا نبود. مرد عرب که ظاهرا چیزی در نیافته بود او را تماشا میکرد. دارو گفت: " راه بیفت! " یک ساعتی راه پیمودند و سپس در کنار سنگ آهکی قله مانندی استراحت میکردند. برفها سریعتر آب میشد و آفتاب بی درنگ آب گودالها را مینوشید و به سرعت جلگه را که اندک اندک خشک میشد و چون هوا به ارتعاش در میآمد پاک میکرد. هنگامیکه دوباره به راه افتادند برخورد پای شان با زمین انعکاس پیدا میکرد. گهگاه پرنده ای فضای پیش روی آن ها را با فریاد شادی میشکافت. دارو نور تازه صبحگاهی را عمیقا تنفس میکرد. از دیدن جلگه گسترده آشنا، که حالا زیر گنبد آبی آسمان سراسر زرد رنگ بود، به وجد میآمد. آنگاه رو به جنوب از سرازیری پایین رفتند و یک ساعت دیگر راهپیمایی کردند. به زمین مرتفع همواری رسیدند که صخره هایش در حال فرو ریختن بود. از آنجا به بعد، جلگه سراشیب میشد و از سوی مشرق به دشت پستی میرسید که چند درخت دوک مانند در آن به چشم میخورد و از سوی جنوب به چینه هایی سنگی منتهی میگردید، که چشم اندازی درهم برهم به محیط میداد.
دارو هر دو سمت را وارسی کرد. تا چشم کار میکرد آسمان دیده میشد. هیچ انسانی به چشم نمیخورد. دارو به مرد عرب که مبهوت به او مینگریست رو گرداند. بسته را به سوی او دراز کرد و گفت: " بگیر، خرما، نان و قند است. برای دو روز کافی است. این هم هزار فرانک پول." مرد عرب بسته را گرفت. هر دو دستش را در امتداد سینه اش نگه داشته بود گویی نمیدانست با آنها چه کند. معلم به سوی مشرق اشاره کرد و گفت: " نگاه کن، این راه به تنجویت میرسد. دو ساعت راه است. آنوقت به قرارگاه پلیس تنجویت میرسی. چشم به راهت هستند. " مرد عرب که هنوز بسته و پول را به سینه گرفته بود به سوی مشرق نگاه کرد. دارو آرنج او را گرفت و کمابیش با خشونت به سوی جنوب چرخاند. در دامنه زمین مرتفعی که بر آن ایستاده بودند کوره راهی دیده میشد، " این راهی است که از جلگه میگذرد. از اینجا یک روزه به چراگاهها و چادر نشینها میرسی. آنها به رسم خودشان به تو جا و پناه میدهند. " مرد عرب حالا به سوی دارو برگشته بود و در چهره اش ترسی خوانده میشد. گفت: " گوش کن. " دارو سر تکان داد و گفت: " نه دیگر حرفی نزن. من دیگر بر میگردم. " پشت به او کرد و دو گام بلند به سوی مدرسه برداشت، آنگاه شتابزده به مرد عرب که بی حرکت ایستاده بود نگاهی انداخت و دوباره به راه افتاد. چند دقیقه ای جز طنین صدای گامهای خود چیزی نشنید و سر برنگرداند. اما لحظه ای بعد برگشت. مرد عرب هنوز همانجا بر کناره تپه ایستاده بود، حالا دستهایش را انداخته بود و به معلم نگاه میکرد. دارو حس کرد چیزی راه گلویش را بسته است، اما او دیگر صبرش تمام شده بود دستش را به نشانه بیزاری تکان داد و دوباره رو به راه گذاشت. مسافتی رفته بود که ایستاد و نگریست. روی تپه دیگر کسی دیده نمیشد.
دارو دو دل شد. آفتاب حالا کما بیش به میانه آسمان رسیده بود و بر سر او میتابید. معلم برگشت و راهی را که آمده بود ابتدا نامطمئن و سپس مصممانه پیمود. هنگامیکه به تپه کوچک رسید، از عرق خیس بود. به سرعت از تپه بالا رفت. در بالای تپه از نفس افتاده بود. برآمدگی صخره های جنوب در دل آسمان آبی پیش رفته بودند اما از دشتی که به سوی مشرق امتداد داشت هرم گرما به هوا بر میخاست. دارو در آن مه خفیف با قلبی غمزده مرد عرب را واداشته بود راه زندان را در پیش بگیرد.
معلم اندکی بعد پشت پنجره کلاس ایستاده بود و نور پاکی را که سر تا سر پهنه جلگه را پوشانده بود تماشا میکرد، اما چیزی نمیدید. لحظه ای پیش، در پشت سرش، جمله ای را در لا به لای رودهای پیچ در پیچ فرانسه خوانده بود که نا مرتب و شتابزده با گچ نوشته بودند: " برادر ما را تحویل دادی، سزایش را خواهی دید. " به آسمان نگریست، به جلگه و آن سو تر که زمینهای نا پیدا تا کناره دریا امتداد مییافت. در این چشم انداز پهناور که آن همه بدان عشق میورزید تنها بود.
برگردان: احمد گلشیری
منبع
motarjemonline.com
معلم دو مرد را نگاه میکرد که در سربالایی به سوی او پیش میآمدند. یکی سوار بر اسب و دیگری پیاده بود. آنها از لا به لای تخته سنگ ها در میان برف هایی که تا چشم کار میکرد بر دامنه وسیع جلگه مرتفع و متروک دیده میشد آهسته آهسته و به زحمت پیش میآمدند. اسب گهگاه میلغزید. معلم بی آنکه هنوز چیزی بشنود، بخار را که از بینی اسب بیرون میزد به چشم میدید. دست کم یکی از دو مرد محل را میشناخت. آن ها از کوره راهی میآمدند که از روزها پیش در زیر قشر نازکی برف سفید پنهان شده بود. معلم پیش خود حساب کرد که نیم ساعتی طول میکشد تا به بالای تپه برسند. هوا سرد بود از این رو وارد مدرسه شد تا ژاکتی بپوشد.
از میان کلاس خالی و سرد گذشت. روی تخته سیاه چهار رود فرانسه، که با چهار گچ رنگی گوناگون کشیده شده بود، از سه روز پیش به مصب خود میریختند. ناگهان در وسط ماه اکتبر، پس از هشت ماه خشکسالی که حتی قطره ای باران نیامده بود، برف باریده بود و تقریبا بیست شاگرد مدرسه که در روستاهای پراکنده ی جلگه ی مرتفع زندگی میکردند به مدرسه نیامدند. هوا که خوب میشد بازمیگشتند. دارو حالا فقط تک اتاقی را که سکونتگاهش بود و در کنار کلاس درس قرار داشت و از جانب مشرق مشرف به جلگه بود گرم نگه میداشت. پنجره ی این اتاق نیز، مانند پنجره های کلاس، رو به جنوب گشوده میشد. ساختمان مدرسه از این جانب تا نقطه ای که سرازیری جلگه به سوی جنوب آغاز میشد دو سه کیلومتر فاصله داشت. در هوای صاف، سلسله کوه ارغوانی، آنجه که دره تا زمین بایر دشت ادامه میافت، دیده میشد.
دارو که حالا اندکی گرم شده بود به کنار پنجره ای باز گشت که اولین بار از پشت آن چشمش به آن دو مرد افتاده بود. آنها دیگر دیده نمیشدند . حتما سرازیری را پشت سر گذاشته بودند. آسمان چندان تیره نبود زیرا شب گذشته برف قطع شده بود. صبح با نوری چرکین طلوع کرده بود و با کنار رفتن سقف ابرها، همچنان به همان حال مانده بود. ساعت دو بعد از ظهر بود که گویی روز اندک اندک آغاز میشد. اما امروز از آن سه روزی که، در میان تاریکی مداوم، برفی سنگین باریده بود و هوهوی باد در دولنگه ای کلاس را به تکان واداشته بود بهتر بود. دارو ساعتهای طولانی را در همین اتاق به سر آورده بود و تنها هنگامیپا بیرون گذاشته بود که خواسته بود به انبار برود و مرغها را دانه بدهد و مقداری زغال بیاورد. خوشبختانه کامیون پخش خواروبار تاجید، نزدیکترین روستای شمال، دو روز پیش از شروع برف و بوران ذخیره غذایی او را آورده بود و باز چهل و هشت ساعت دیگر از راه میرسید.
از این گذشته، ذخیره غذایی اش آن قدر بود که هر محاصره ای را از سر بگذراند، زیرا اتاق کوچک از کیسه های گندمیانباشته بود که اداره انبار کرده بود تا میان شاگردانی که خانواده هایشان دچار خشکسالی شده بودند تقسیم شود. راستش، روستاییها همه قربانی خشکسالی بودند چون تهیدست بودند. دارو هر روز میان بچه ها جیره غذایی تقسیم میکرد. میدانست در این روزهای سخت دست آنها از جیره هر روزه کوتاه است. حدس میزد پدر یا برادر بزرگی بعد از ظهر بیاید و او جیره همه را به دستش بسپارد.البته باید سعی میکرد گندمها را تا درو آینده برساند. تا آنوقت مالامال از گندم از فرانسه میرسید و سختی تمام میشد. اما فراموش کرد آن فقر، آن سپاه ارواح ژنده پوش سرگردان در زیر آفتاب، آن جلگه های سوخته و خاکستر شده، آن زمین رفته قارچ قارچ شده و، در واقع، پلاسیده، آن سنگ هایی که زیر پا پخش میشد و به صورت خاک در میآمد کار دشواری بود. هزارها گوسفند و چند آدم اینجا و آنجا مرده بودند بی آنکه کسی خبر پیدا کند.
در مقابل چنین فقری، او که راهب وار در سکونتگاه مدرسه دورافتاده اش زندگی میکرد و به زندگی حقیرانه و دشوارش قانع بود، با وجود آن دیوارهای گچی، تخت باریک، طاقچه های رنگ نشده، چاه آب و جیره هفتگی آب و غذا، حس میکرد که زندگی شاهانه ای دارد. و ناگهان این برف، بدون خبر، بدون قطره های اخطار کننده باران، به زمین نشسته بود. این وضع آن جا بود که زندگی در آن، حتی بدون آدمها، هر چند وجودشان بی تاثیر بود، طاقت فرسا بود. اما دارو در آنجا به دنیا آمده بود. هر جای دیگر برایش حکم تبعید را داشت.
از اتاق بیرون رفت و قدم به مهتابی جلو مدرسه گذاشت. دو مرد حالا به نیمه راه سر بالایی رسیده بودند. سوار را به جا آورد بالدوچی بود، ژاندارم پیری که با او سابقه آشنایی داشت. بالدوچی سر طنابی را به دست داشت و مرد عربی با دست های بسته و سر زیر انداخته پشت سر او راه میآمد. ژاندارم با اشاره دست سلام کرد و دارو که غرق در اندیشه عرب بود پاسخی نداد؛ او جبه آبی رنگ نخ نمایی به تن داشت، پاپوش بی رویه ای پاهایش را که جوراب پشمیضخیمیداشت پوشانده بود و چپیه کوتاه و باریکی بر سر گذاشته بود. آنها نزدیک میشدند. بالدوچی جلوی اسب را میگرفت تا مرد عرب آزار نبیند و هر دو آهسته آهسته پیش میآمدند.
در فاصله صدارس، بالدوچی فریاد زد:"یک ساعته سه کیلومتر راه را از العمور تا اینجا طی کردیم." دارو پاسخی نداد. او با آن ژاکت پشمی، کوتاه و چهار شانه میزد. آنها را میدید که بالا میآمدند. مرد عرب حتی یکبار سر بالا نکرده بود. وقتی آن دو پا به ایوان گذاشتند دارو گفت:"سلام، بفرمایید تو گرم شوید." بالدوچی بی آنکه سر طناب را رها کند با چهره درهم کرده پیاده شد. با آن سبیل زبر و کوتاه به معلم لبخند زد. چشمان ریز و سیاهش، که زیر پیشانی گود افتاده بود و دهانی که گرداگرد آن را چین و چروک گرفته بود، او را هوشیار و زحمت کش نشان میداد. دارو افسار را گرفت، اسب را به انبار برد و به سوی دو مرد برگشت که حالا توی مدرسه به انتظار او بودند. آنها را به اتاقش برد. گفت:"میروم کلاس را گرم کنم. آنجا راحت تریم." هنگامیکه به اتاق برگشت بالدوچی روی تخت نشسته بود. طنابی که خود را با آن به مرد عرب بسته بود گشوده بود. مرد عرب دو زانو کنار بخاری نشسته بود. دستهایش هنوز بسته بود، چپیه از روی سرش عقب رفته بود و به پنجره نگاه میکرد. دارو ابتدا چشمش به لبهای درشت، گوشتالو و صاف او افتاد که کما بیش سیاه پوست وار بود؛ بینی اش انحنایی نداشت و چشمانش سیاه و تب آلود بود. چپیه پس رفته اش پیشانی بلند و لجوجانه او را نشان میداد. مرد عرب با آن چهره آفتاب خورده که حالا از سرما رنگ باخته بود چنان حالتی بیقرار و سرکشانه داشت که هنگامیکه به سوی دارو رو گرداند و یکراست در چشمانش نگریست او را به تکان واداشت. معلم گفت:"برویم به آن اتاق تا برایتان چای نعنا درست کنم." بالدوچی گفت:"ممنون چه دردسری! دلم میخواست بازنشسته میشدم." آن وقت رویش را به زندانی خود کرد و به عربی گفت: "بلند شو ببینم."مرد عرب برخاست و در حالی که دستهای طناب پیچش را جلو خود گرفته بود آهسته آهسته به کلاس درس رفت.
دارو چای و یک صندلی آورد. بالدوچی روی نزدیک ترین نیمکت نشسته بود و مرد عرب پشت به جایگاه میز و صندلی معلم و رو به بخاری، که میان میز و پنجره قرار داشت، چمباتمه زده بود. هنگامیکه دارو لیوان چای را به سوی زندانی دراز کرد، به دیدن دست های طناب پیچ او مردد ماند و گفت:"شاید بهتر باشد دست هایش را باز کنیم." بالدوچی گفت:"باشد این برای توی راه بود." و خواست از جا برخیزد؛ اما دارو که لیوان را روی میز گذاشته بود کنار مرد عرب زانو زد. مرد عرب بی آنکه چیزی بگوید با چشمان تب آلودش به او را مینگریست. هنگامیکه دستهایش آزاد شد، مچهای متورم خود را مالید، لیوان چای را برداشت و مایع داغ را با جرعه های سریع و کوجک سر کشید. دارو گفت:"خب تعریف کن ببینم کجا میروید؟" بالدوچی سبیل خود را از چای بیرون کشید و گفت:"همین جا، جانم."
"چه شاگردان عجیب و غریبی! امشب را هم اینجا میمانید؟ "
"خیر من به المعمور بر میگردم، تو هم این بابا را در تنجویت تحویل میدهی. کلانتری در آنجا چشم به راه اوست."
بالدوچی با تبسم دوستانه ای به او نگاه کرد.
معلم پرسید:" موضوع چیست؟ سر به سرم میگذاری؟ "
"خیر جانم. این دستور است."
" دستور؟ من که ..." و مردد ماند چون نمیخواست ژاندارم پیر را برنجاند. " میخواهم بگویم این کار من نیست."
" چی گفتی! منظورت چیست؟ در زمان جنگ مردم همه کاری میکنند."
"پس باید منتظر اعلام جنگ بمانم! "
" خیلی خوب، اما دستور باید اجرا شود و تو مستثنی نیستی. ظاهرا اتفاق هایی دارد میافتد. صحبت از شورش است. ما داریم مجهز میشویم."
دارو همچنان لجوجانه مینگریست.
بالدوچی گفت: " گوش کن، جانم. من از تو خوشم میآید برای همین است که اینها را برایت میگویم. در العمور ما دوازده نفر بیشتر نیستیم که باید در سراسر این ناحیه نگهبانی بدهیم ومن باید با عجله برگردم. به من گفته اند این مرد را به دست تو بسپارم و بدون تاخیر برگردم. نمیشد او را آنجا نگه داریم. مردم روستا خیالهایی به سرشان زده بود، میخواستند او را پس بگیرند. تو باید فردا پیش از غروب او را به تنجویت ببری. بیست کیلو متر راه برای آدم نیرومندی مثل تو نگرانی ندارد. بعد هم دیگر کاری نداری. بر میگردی پیش شاگردان و زندگی راحت و آسوده ات. "
صدای اسب از پشت دیوار به گوش میرسید که خره میکشید و سم به زمین میکوفت. دارو از پنجره به بیرون نگاه میکرد. هوا کم کم صاف میشد و روشنایی دشت برفپوش بیشتر میگشت. پس از آب شدن همه ی برف ها آفتاب بار دیگر دست به کار میشد و دوباره زمین ها را میسوزاند. آسمان صاف بار دیگر روزهای پیاپی پرتو سوزان خود بر پهنه متروکی که جای انسان نبود میتاباند.
رویش را به بالدوچی کرد و گفت: " بعد از این حرف ها، چه کار کرده؟ " و پیش از اینکه ژاندارم دهان باز کند، پرسید: " فرانسه میداند؟ "
" نه، حتی یک کلمه. یک ماه بود دنبالش میگشتیم، پنهانش کرده بودند. پسر عمویش را کشته."
" مخالف ماست؟ "
" فکر نمیکنم. اما آدم مطمئن نیست. "
" چرا او را کشته است؟ "
" فکر میکنم دعوای خانوادگی بوده. ظاهرا یکی از دیگری گندم طلب داشته. چیزی که مسلم است این است که پسر عمویش را با کارد سر بریده، مثل گوسفند، گوش تا گوش."
و با حرکت دست، کشیدن تیغه ی کاردی را بر گردن خود نشان داد. مرد عرب، که توجهش جلب شده بود، با نگرانی او را نگریست. دارو ناگهان در خود نسبت به مرد احساس خشم کرد، نسبت به همه آدمها با کینه دیرینه، نفرت مداوم و شهوت خونریزی شان.
صدای فش فش کتری از روی بخاری شنیده میشد. برای بالدوچی چای ریخت و سپس برای مرد عرب که بار دیگر حریصانه نوشید. عرب دستهایش را کش داد و جبه اش گشوده شد. معلم سینه نحیف و مردانه اش را دید.
بالدوچی گفت: " ممنون، پسرم. خوب، من دیگر میروم. " برخاست، طناب کوچکی را از جیبش بیرون آورد و به سوی مرد عرب رفت. دارو با لحن سرد گفت: " چه کار میخواهی بکنی؟
بالدوچی بهتزده طناب را به او نشان داد.
" احتیاجی نیست. "
ژاندارم پیر با تردید گفت:" به خودت مربوط است. حتما اسلحه داری."
"هفت تیر دارم."
"کجاست؟"
" توی چمدان"
"باید نزدیک تختخوابت باشد. "
"چرا من ترسی ندارم. "
"دیوانه ای، پسرم. اگر شورش در بگیرد، هیچکس در امان نیست، من و تو ندارد. "
" من از خودم دفاع میکنم. تا به اینجا برسند فرصت دارم."
بالدوچی زیر خنده زد، ناگهان سبیل او دندان های سفیدش را پوشاند.
" فرصت داری؟ خیلی خوب، همین را میخواستم بگویم. تو همیشه کله شق بوده ای. برای همین است که از تو خوشم میآید، به پسرم رفته ای. "
هفت تیرش را بیرون کشید و روی میز گذاشت.
"مال خودت، از اینجا تا العمور دو تا هفت تیر نمیخواهم."
اسلحه بر زمینه رنگ سیاه میز درخشید. هنگامیکه ژاندارم رویش را به او کرد، بوی چرم و تن اسب به مشام معلم رسید.
دارو ناگهان گفت: " گوش کن، بالدوچی، این کارها حال مرا به هم میزند، به خصوص این بابا. اما او را تحویل نمیدهم. پایش بیفتد جنگ هم میکنم، اما تحویلش نمیدهم."
ژاندارم پیر رو در رویش ایستاد و عبوسانه نگاهش کرد.
آهسته گفت: " داری حماقت میکنی. راستش من هم از این کار خوشم نمیآید. آدم پس از سالهای سال که مرتب طناب به گردن محکوم ها انداخته باز دستش پیش نمیرود طناب را به گردن محکوم جدید بیاندازد، آدم خجالت میکشد، آره، خجالت میکشد. اما این هم هست که نمیشود این ها را به حال خودشان گذاشت."
دارو گفت: " من تحویلش نمیدهم."
"باز تکرار میکنم، دستور است، پسرم. "
"بسیار خوب، برای آنها هم حرف مرا تکرار کن: تحویلش نمیدهم."
بالدوچی سعی کرد بیندیشد. به مرد عرب نگاه کرد و بعد به دارو. سرانجام تصمیم خود را گرفت.
"نه، چیزی به آنها نمیگویم. حالا که خیال داری ما را سنگ رو یخ کنی، درنگ نکن؛ من چیزی نمیگویم. دستور داشتم زندانی را تحویل دهم و دارم همین کار را میکنم. فقط اینجا را امضا کن."
"احتیاجی نیست. من انکار نمیکنم او را به دست من سپردی."
"سر به سرم نگذار. میدانم که راستش را میگویی. تو مال همین اطرافی و شیله پیله ای در کارت نیست. اما این را باید امضا کنی. قانون کار این است."
دارو کشو میز خود را گشود، یک شیشه کوچک مربع شکل جوهر بنفش و یک قلم چوبی قرمز رنگ با سر قلمیدرشت که از آن برای نوشتن سر مشق استفاده میکرد بیرون آورد و امضا کرد. ژاندازم کاغذ را به دقت تا کرد و در کیف بغلی اش گذاشت. سپس به سوی در راه افتاد.
دارو گفت: " تا دم در همراهت میآیم."
بالدوچی گفت: " خیر، لازم نیست ادب را رعایت کنی. تو به من توهین کردی."
مرد عرب را نگاه کرد که بیحرکت در همان نقطه نشسته بود، با نفرت بینی اش را بالا کشید و به سوی در رفت. گفت: "خداحافظ پسرم." در پشت سرش بسته شد. بالدوچی ناگهان جلو پنجره ظاهر شد و باز ناپدید گردید. برف صدای گامهایش را از انعکاس میانداخت. در آن سوی دیوار اسب تکان خورد و چندین مرغ از ترس پر و بال زدند. لحظه ای بعد بالدوچی دوباره جلو پنجره دیده شد که افسار اسب را به دست گرفته بود و همراه خود میبرد. بی آنکه رویش را برگرداند قدم زنان به سوی سربالایی کوتاه راه میسپرد. سپس او پیشاپیش از نظر نا پدید شد. صدای سنگی که فرو میغلتید به گوش رسید. دارو به سوی زندانی که سر جای خود نشسته بود و چشم از او بر نمیداشت بر گشت و هفت تیر را از توی کشوی میز برداشت و در جیبش جا داد. سپس بی آنکه به پشت سر نگاه کند به اتاق خود رفت.
مدتی روی تختخوابش دراز کشید و آسمان را که اندک اندک تیره تر میشد تماشا کرد و به سکوت گوش داد، همان سکوتی که در روزهای نخست جنگ آزارش میداد. در خواست کرده بود در شهر کوچک دامنه تپه ها شغلی به او واگذار شود، تپه هایی که جنگل های علیا را از دشت جدا میکرد. در آنجا دیواره های سنگی، که در بخش شمالی سبز و سیاه بود و در بخش جنوبی صورتی و ارغوانی، مرز تابستان همیشگی را مشخص میکردند. اما در بخش شمالی، در دل جلگه، کاری به او داده بودند. در ابتدا، انزوا و سکوت در این بیابآنها که ساکنانش سنگها بودند برایش دشوار بود. گهگاه شیارها او را به کشت و کار میخواندند، شیارهایی که برای یافتن نوعی سنگ ساختمانی کنده شده بودند. سنگ تنها محصولی بود که با شخم زدن در این ناحیه به دست میآمد، دور از سنگ ها، قشر نازکی خاک گودالها را انباشته بود که روستاییان برای غنی شدن خاک باغچه های کوچک خود جمع آوری میکردند. وضع این جا چنین بود: سنگ و صخره سه چهارم ناحیه رو پوشانده بود. شهرها پا میگرفتند، رشد میکردند، سپس ناپدید میشدند؛ انسآنها از راه میرسیدند، عشق میورزیدند، سرسختانه میجنگیدند، سپس جان میدادند. هیچکس در این برهوت، نه او و نه مهمانش، در خور اهمیت نبود. با این همه دارو میدانست بیرون از این برهوت هیچ یک از آن دو نمیتوانست واقعا زندگی کند.
هنگامیکه برخاست صدایی از کلاس شنیده نمیشد فکر میکرد مرد عرب گریخته و دیگر لزومیندارد تصمیمیبگیرد. شادی وجدآوری که از این فکر احساس کرد شگفت آور بود. اما زندانی آنجا میان بخاری و میز دراز کشیده بود و با چشمان باز به سقف خیره شده بود. در آن حال لبان کلفت او به خصوص دیده میشد و توی چشم میزد. دارو گفت: " بیا. " مرد عرب برخاست و به دنبالش رفت. معلم، در اتاق خواب، به یک صندلی نزدیک میز زیر پنجره اشاره کرد. مرد عرب بی آنکه چشم از دارو بردارد نشست.
" گرسنه ای؟ "
زندانی گفت: " آره. "
دارو میز را برای دو نفر چید. آرد و روغن آورد، در ماهیتابه مایه کیک درست کرد و اکاقی کوچک را که کپسول گازی داشت روشن کرد. تا کیک پخته میشد به انباری رفت و پنیر، تخم مرغ، خرما و کنسرو شیر غلیظ شده آورد. کیک که آماده شد آن را روی رف پنجره گذاشت تا خنک شود. مقداذی شیر را با آب رقیق کرد و حرارت داد. تخم مرغ ها را به هم زد و املت درست کرد. همچنانکه سرگرم کار بود دستش به هفت تیری خورد که در جیب راستش گذاشته بود. ظرف را زمین گذاشت، به کلاس رفت و هف تیر را در کشو میز جا داد. به اتاق که برگشت تاریکی شب از راه رسیده بود. چراغ را روشن کرد و برای مرد عرب غذا کشید، گفت: " بخور. " مرد عرب تکه ای کیک برداشت، با ولع به سوی دهان برد، اما درنگ کرد. پرسید: " شما نمیخورید؟ "
" تو اول بخور. من هم میخورم. "
لبان کلفت اندکی گشوده شد. مرد عرب درنگ کرد، سپس با عزم جزم کیک را گاز زد.
غذا که تمام شد مرد عرب به معلم نگاه کرد و گفت: " شما قاضی هستید؟ "
" نه من فقط تو را تا فردا نگه میدارم."
" پس چرا با من غذا میخورید؟ "
" چون گرسنه ام. "
مرد عرب سکوت کرد. دارو از جا برخاست. تختی تاشو از انبار آورد و میان میز و بخاری جا داد، به طوری که با تخت خودش زاویه قائمه درست میکرد. از چمدان بزرگی که در گوشه اتاق به طور عمودی گذاشته بود و از آن برای جا دادن کاغز استفاده میکرد دو پتو برداشت و روی تخت سفری گسترد. سپس درنگ کرد، اندیشید برای چه دست به این کارها میزند و روی تختخوابش نشست. کار دیگری نبود که انجام دهد، چیز دیگری نبود آماده کند. این بود که چشمانش را به مرد دوخت. او را مینگریست و سعی میکرد چهره او را هنگام خشمگین شدن مجسم کند. به جایی نرسید. جز دهان حیوان مانند و چشمان سیاهی که برق میزد چیزی نمیدید.
با لحنی دشمنانه که مرد عرب را شگفتزده کرد، پرسید: " چرا او را کشتی؟ "
مرد عرب رویش را برگرداند.
" فرار کرد من هم دنبالش کردم. "
دوباره به چشمان او نگاه کرد که حالا انباشته از پرسشهای حزن آور بود: " با من چه کار میکنند؟ "
" میترسی؟ "
راست نشست و رویش را برگرداند.
" پشیمانی؟ "
مرد عرب با دهان باز او را نگاه کرد. ظاهرا از حرف های او سر در نیاورده بود. خشم دارو شدت پیدا کرد. در عین حال از اینکه اندام درشتش به سختی میان دو تختخواب جا داشت احساس ناراحتی و نا امنی میکرد.
بیصبرانه گفت: " اینجا دراز بکش. تخت مال توست. "
مرد عرب حرکتی نکرد. خطاب به دارو گفت: " یک چیزی میخواستم بپرسم. "
معلم به او نگاه کرد.
" ژاندارم فردا میآید؟ "
" نمیدانم. "
" شما با ما میآیید؟ "
" نمیدانم، چطور مگر؟ "
زندانی برخاست و روی پتوها دراز کشید، پاهایش رو به پنجره بود. نور چراغ برق مستقیما به چشمهایش میتابید و او بیدرنگ آنها را بست.
دارو کنار تخت ایستاد و دوباره گفت: " چطور مگر؟ "
مرد عرب چشمانش را زیر نور خیره کننده گشود و به او نگریست، سعی کرد پلک نزند.
گفت: " شما هم با ما بیایید. "
دارو تا نیمه های شب هنوز خواب به چشمانش نرسیده بود. کاملا برهنه شده و روی تختش دراز کشیده بود؛ معمولا برهنه میخوابید. اما هنگامیکه به صرافت افتاد که چیزی به تن ندارد دچار تردید شد :
احساس ناامنی کرد، وسوسه شد لباسش را به تن کند. سپس شانه بالا انداخت. آخر او که بچه نبود، اگر پایش میافتاد میتوانست حریفش را دو نیم کند. از روی تختخواب او را زیر نظر داشت، مرد عرب به پشت دراز کشیده بود، با چشمان بسته اش در زیر نور خیره کننده همچنان بی جرکت بود. هنگامیکه دارو چراغ را خاموش کرد گویی غلظت تاریکی چند برابر شد. شب رفته رفته از درون پنجره که آسمان بی ستاره آرام در حرکت بود دوباره جان گرفت. چیزی نگذشت که معلم اندامیرا که در پایش دراز کشیده بود تشخیص داد. مرد عرب همچنان تکان نمیخورد اما چشمانش گویی باز بود. بادی خفیف پیرامون مدرسه پرسه میزد. احتمالا ابرها را دور میکرد و خورشید دوباره ظاهر میشد.
بر شدت باد افزوده شد. مرغ ها اندکی بال و پر زدند و سپس ساکت شدند. مرد عرب به یک پهلو غلتید و به دارو، که اندیشید صدای ناله اش را شنیده است، پشت کرد. دارو سپس به صدای فس مهمان خود که عمیقتر و منظم تر میشد، گوش داد. به آن نفس هایی که چیزی با او فاصله نداشت گوش داد و بی آنکه بتواند چشم بر هم بگذارد به اندیشه فرو رفت. در این اتاق که یک سالی بود تنها میخوابید حضور مرد عرب آزار دهنده بود؛ حضور او نوعی برادری را بر او تحمیل میکرد که در چنان موقعیتی برایش پذیرفتنی نبود. مردانی که زیر یک سقف با هم سر میکنند، سربازان یا زندانیان، با همه اختلاف هایی که دارند، نوعی همبستگی عجیبی احساس میکنند و هر شب که سلاح ها و لباس های خود را از تن جدا میکنند گویی در اشتراک باستانی رویا و خستگی یکی میشوند، اما دارو به خود آمد؛ از این اندیشه ها بیزار بود و خواب برایش ضروری بود.
اما اندکی بعد که مرد عرب کمیتکان خورد، معلم هنوز نخوابیده بود. هنگامیکه زندانی دوباره حرکت کرد او، گوش به زنگ، خود را جمع کرد. مرد عرب کمابیش با حرکت آدمیخوابگرد اندکی روی بازوها بلند شد. روی تخت راست نشست و بی آنکه رویش را به سوی دارو بگرداند بی حرکت منتظر ماند، گویی به دقت گوش میداد. دارو تکان نخورد؛ از خاطرش گذشت که هفت تیر هنوز در کشو میز است. بهتر بود بی درنگ دست به عمل بزند. اما همچنان زندانی را زیر نظر داشت که با همان حرکت آرام پاهایش را بر زمین گذاشت، دوباره منتظر ماند، سپس آهسته آهسته بر پا ایستاد. دارو میخواست او را که با حالتی کاملا طبیعی اما بسیار بی صدا شروع به راه رفتن کرد صدا بزند. به سوی دری میرفت که در انتهای اتاق به انبار گشوده میشد. با احتیاط چفت در را باز کرد، بیرون رفت و در را فشار داد بی آنکه ببندد. دارو تکان نخورده بود. صرفا اندیشید: " فرار میکند. چه آسودگی خیالی! " با این همه، به دقت گوش میداد. مرغ ها بال و پر نزدند. دیگر حتما پایش به جلگه رسیده است. صدای شرشر آب به گوشش رسید، در نیافت چه میکند تا این که مرد عرب را در چهار چوب در دید. در را به دقت بست و بی صدا به سوی تخت آمد. دارو سپس پشت به او کرد و به خواب رفت. در اعماق خواب به نظرش رسید که صدای گامهای دزدانه ای در اطراف ساختمان مدرسه میشنود. با خود گفت: " خواب میبینم! " و همچنان در خواب بود.
هنگامیکه بیدار شد، آسمان صاف بود؛ هوای خنک و پاکی از پنجره به درون میآمد. مرد عرب زیر پتوها به حالت قوز کرده، با دهان باز و کاملا بیخیال خوابیده بود. اما وقتی دارو تکانش داد ترسان از خواب پرید و با چشمانی نگران به دارو خیره شد، گویی برای نخستین بار بود که چشمش به او میافتاد. در چهره اش چنان وحشتی خوانده شد که دارو عقب رفت. " نترس، منم. وقت صبحانه است. " مرد عرب سر تکان داد و گفت، باشد. آرامش چهره اش را پوشاند اما نگاهش تهی و بیحال بود.
قهوه آماده شد. هر دو نشسته روی تخت سفری تکه های کیک را میجویدند و با قهوه میخوردند. سپس دارو مرد عرب را به زیر انباری برد و دستشویی را به او نشان داد تا دستهایش را بشوید. به اتاق برگشت، پتوها و تخت را تا کرد، تختخواب خود را مرتب کرد و اتاق را سامان داد. سپس از کلاس گذشت و به ایوان رفت. آفتاب در آسمان آبی بالا آمده بود و روشنائی آرام و درخشانی جلگه متروک را میپوشاند. روی برآمدگیها، جا به جا، برف آب میشد و سنگ ها کم کم ظاهر میشدند. معلم قوز کرده در کناره ی کلگه به فکر بالدوچی افتاد.او را رنجانده بود، زیرا چنان او را رانده بود که گویی نمیخواست ارتباطی با او داشته باشد . خداحافظی ژاندارم هنوز در گوشش طنین داشت و بی آنکه علتش را بداند احساس میکرد تهی و در خور سرزنش است. در این لحظه صدای سرفه زندانی از آن سوی ساختمان به گوش رسید. دارو بی آنکه خواسته باشد به صدای او گوش داد و آنوقت خشماگین ریگی پرتاب کرد که صفیر کشان در برف ها فرو رفت. جنایت ابلهانه مرد او را منقلب کرده بود امت تسلیم کردن کار شرافتمندانه ای نبود. حتی فکر این موضوع او را از احساس خشمیدرد آور میانباشت. او در عین حال به افراد خودی که مرد عرب را فرستاده بودند و نیز به مرد عرب که دست به کشتن زده اما نگریخته بود در دل ناسزا گفت. دارو برخاست، ایوان را دور زد، بی حرکت منتظر ماند و سپس به درون مدرسه برگشت.
مرد عرب خم شده بر کف سیمانی انبار با دو انگشت دندآنهایش را میشست. دارو به او نگاه کرد و گفت: " بیا. " و پیشاپیش مرد عرب به اتاق رفت. یک کت شکاری روی ژاکتش پوشید و کفش کوهپیمایی به پا کرد. ایستاد و منتظر ماند تا مرد عرب چپیه و کفش بدون رویه خود را بپوشد. به کلاس رفتند و معلم به در خروجی اشاره کرد، گفت: " راه بیفت. " مرد تکان نخورد. دارو گفت: " من هم میآیم." مرد عرب بیرون رفت. دارو به اتاق برگشت. پاکتی را از نان برشته، خرما و قند پر کرد. پیش از رفتن، لحظه ای جلو میز تحریر درنگ کرد، سپس از آستانه در گذشت و آن را قفل کرد. گفت: " راه از این طرف است." راه مشرق را در پیش گرفت و زندانی به دنبالش راه افتاد. اما در فاصله کوتاهی از مدرسه اندیشید صدایی خفیف پشت سر شنید. ایستاد و پیرامون خانه را نگاه کرد، کسی در آنجا نبود. مرد عرب که ظاهرا چیزی در نیافته بود او را تماشا میکرد. دارو گفت: " راه بیفت! " یک ساعتی راه پیمودند و سپس در کنار سنگ آهکی قله مانندی استراحت میکردند. برفها سریعتر آب میشد و آفتاب بی درنگ آب گودالها را مینوشید و به سرعت جلگه را که اندک اندک خشک میشد و چون هوا به ارتعاش در میآمد پاک میکرد. هنگامیکه دوباره به راه افتادند برخورد پای شان با زمین انعکاس پیدا میکرد. گهگاه پرنده ای فضای پیش روی آن ها را با فریاد شادی میشکافت. دارو نور تازه صبحگاهی را عمیقا تنفس میکرد. از دیدن جلگه گسترده آشنا، که حالا زیر گنبد آبی آسمان سراسر زرد رنگ بود، به وجد میآمد. آنگاه رو به جنوب از سرازیری پایین رفتند و یک ساعت دیگر راهپیمایی کردند. به زمین مرتفع همواری رسیدند که صخره هایش در حال فرو ریختن بود. از آنجا به بعد، جلگه سراشیب میشد و از سوی مشرق به دشت پستی میرسید که چند درخت دوک مانند در آن به چشم میخورد و از سوی جنوب به چینه هایی سنگی منتهی میگردید، که چشم اندازی درهم برهم به محیط میداد.
دارو هر دو سمت را وارسی کرد. تا چشم کار میکرد آسمان دیده میشد. هیچ انسانی به چشم نمیخورد. دارو به مرد عرب که مبهوت به او مینگریست رو گرداند. بسته را به سوی او دراز کرد و گفت: " بگیر، خرما، نان و قند است. برای دو روز کافی است. این هم هزار فرانک پول." مرد عرب بسته را گرفت. هر دو دستش را در امتداد سینه اش نگه داشته بود گویی نمیدانست با آنها چه کند. معلم به سوی مشرق اشاره کرد و گفت: " نگاه کن، این راه به تنجویت میرسد. دو ساعت راه است. آنوقت به قرارگاه پلیس تنجویت میرسی. چشم به راهت هستند. " مرد عرب که هنوز بسته و پول را به سینه گرفته بود به سوی مشرق نگاه کرد. دارو آرنج او را گرفت و کمابیش با خشونت به سوی جنوب چرخاند. در دامنه زمین مرتفعی که بر آن ایستاده بودند کوره راهی دیده میشد، " این راهی است که از جلگه میگذرد. از اینجا یک روزه به چراگاهها و چادر نشینها میرسی. آنها به رسم خودشان به تو جا و پناه میدهند. " مرد عرب حالا به سوی دارو برگشته بود و در چهره اش ترسی خوانده میشد. گفت: " گوش کن. " دارو سر تکان داد و گفت: " نه دیگر حرفی نزن. من دیگر بر میگردم. " پشت به او کرد و دو گام بلند به سوی مدرسه برداشت، آنگاه شتابزده به مرد عرب که بی حرکت ایستاده بود نگاهی انداخت و دوباره به راه افتاد. چند دقیقه ای جز طنین صدای گامهای خود چیزی نشنید و سر برنگرداند. اما لحظه ای بعد برگشت. مرد عرب هنوز همانجا بر کناره تپه ایستاده بود، حالا دستهایش را انداخته بود و به معلم نگاه میکرد. دارو حس کرد چیزی راه گلویش را بسته است، اما او دیگر صبرش تمام شده بود دستش را به نشانه بیزاری تکان داد و دوباره رو به راه گذاشت. مسافتی رفته بود که ایستاد و نگریست. روی تپه دیگر کسی دیده نمیشد.
دارو دو دل شد. آفتاب حالا کما بیش به میانه آسمان رسیده بود و بر سر او میتابید. معلم برگشت و راهی را که آمده بود ابتدا نامطمئن و سپس مصممانه پیمود. هنگامیکه به تپه کوچک رسید، از عرق خیس بود. به سرعت از تپه بالا رفت. در بالای تپه از نفس افتاده بود. برآمدگی صخره های جنوب در دل آسمان آبی پیش رفته بودند اما از دشتی که به سوی مشرق امتداد داشت هرم گرما به هوا بر میخاست. دارو در آن مه خفیف با قلبی غمزده مرد عرب را واداشته بود راه زندان را در پیش بگیرد.
معلم اندکی بعد پشت پنجره کلاس ایستاده بود و نور پاکی را که سر تا سر پهنه جلگه را پوشانده بود تماشا میکرد، اما چیزی نمیدید. لحظه ای پیش، در پشت سرش، جمله ای را در لا به لای رودهای پیچ در پیچ فرانسه خوانده بود که نا مرتب و شتابزده با گچ نوشته بودند: " برادر ما را تحویل دادی، سزایش را خواهی دید. " به آسمان نگریست، به جلگه و آن سو تر که زمینهای نا پیدا تا کناره دریا امتداد مییافت. در این چشم انداز پهناور که آن همه بدان عشق میورزید تنها بود.
برگردان: احمد گلشیری
منبع
motarjemonline.com
