[h=1] سخت ترین امتحانات در دنیا از آن چه کسانی است؟
[/h] از مهمترین ادعاهای قرآن کریم، هدایت انسان هاست. یکی از راه های هدایت انسان در قرآن، شناساندن دنیاست.
اگر ما بدانیم که کجا هستیم و حضورمان در آن برای چیست، ارزش ها و ضد ارزش ها در میدان دید ما قرار می گیرد و ما آگاهانه هدف خود را در زندگی تعیین می کنیم. حال بیاییم به خصوصیات دنیا از نگاه قرآن نظری بیفکنیم :
1- فانی و گذرا : از نظر قرآن مجید، کل سیستم مادی به سمت نابودی می رود : كلُُّ مَنْ عَلَیهْا فَانٍ وَ یَبْقَىوَجْهُ رَبِّكَ ذُو الجَلالِ وَ الْاكْرَامِ1 (هر چه بر [زمین] است فانىشونده است. و ذاتِ باشكوه و ارجمند پروردگارت باقى خواهد ماند.)
و همه طعم مرگ را می چشند: أَیْنَمَا تَكُونُواْ یُدْرِككُّمُ الْمَوْتُ وَ لَوْ كُنتُمْ فىِ بُرُوجٍ مُّشَیَّدَةٍ 2(هر كجا باشید، مرگ شما را درمىیابد هر چند در دژهاى مستحكم (یا ستارگان) باشید.)
و فرار از مرگ بیهوده است : قُلْ إِنَّ الْمَوْتَ الَّذِى تَفِرُّونَ مِنْهُ فَإِنَّهُ مُلَاقِیكُمْ3(بگو: آن مرگى كه از آن مىگریزید، قطعاً به سر وقت شما مىآید.)
2- سیستم متغیر : دنیا دارای فراز و نشیب است همانند نوسان ضعف و قوت بدنی در سه دوره کودکی ، جوانی و پیری.اللَّهُ الَّذِى خَلَقَكُم مِّن ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفًا وَ شَیْبَةً، یخْلُقُ مَا یَشَاءُ وَ هُوَ الْعَلِیمُ الْقَدِیرُ 4(خداست آن كس كه شما را ابتدا ناتوان آفرید، آن گاه پس از ناتوانى قوّت بخشید، سپس بعد از قوّت، ناتوانى و پیرى داد. هر چه بخواهد مىآفریند و هموست داناى توانا.)
3- سیستم هدفمند : زندگی در این دنیا عبث و باطل نیست. وَ مَا خَلَقْنَا السَّمَاءَ وَ الْأَرْضَ وَ مَا بَیْنَهُمَا بَاطِلًا 5(و آسمان و زمین و آنچه را كه میان این دو است به باطل نیافریدیم.) با درک هدفمند بودن زندگی، سعی می کنیم که در راه رسیدن به هدف آفرینش قرار بگیریم.
4- فریبنده : رنگ و لعاب دنیا بسیار فریبنده است. بر ماست تا فریب این مار خوش خط و خال را نخوریم. یَأَیهّا النَّاسُ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ الحَیوةُ الدُّنْیَا وَ لَا یَغُرَّنَّكُم بِاللَّهِ الْغَرُورُ 6(اى مردم، همانا وعده خدا حقّ است. زنهار تا این زندگى دنیا شما را فریب ندهد، و زنهار تا [شیطانِ] فریبنده شما را در باره خدا نفریبد.)
[h=2]راه های وسوسه و نفوذ شیطان [/h] در این آیه شریفه به روشنی بیان شده است که: اعْلَمُواْ أَنَّمَا الحَیوةُ الدُّنْیَا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زِینَةٌ وَ تَفَاخُرُ بَیْنَكُمْ وَ تَكاَثُرٌ فىِ الْأَمْوَالِ وَ الْأَوْلَادِ 7(بدانید كه زندگى دنیا در حقیقت، بازى و سرگرمى و آرایش و فخرفروشىِ شما به یكدیگر و فزونجویى در اموال و فرزندان است.) این آیه شریفه معادل ادوار زندگی انسان است. به این صورت که :
لعب : به مجموعه قانونمند بدون هدف گویند. همانند دوران کودکی
لهو : سرگرمی بدون قانون خاص اما هدف دار را گویند. همانند دوران نوجوانی
زینه : آراستن آن چه که زیبا نیست و یا می خواهد زیباتر از آن چه که هست نشان داده شود.همانند دوران جوانی
تفاخر : فخر فروختن، که انسان در دوران میانسالی بدان مبتلا گردد.
تکاثر : که همان حرص و افزون طلبی است و در دوران پیری گریبان گیر آدمی می گردد.
5- سیستم قانونمند : روابطی ثابت و پایدار در سیستم دنیا برقرار است که از آن به سنت تعبیر می شود.همانند جوش آمدن آب که در دمای 100 درجه سانتیگراد صورت می پذیرد. در این سنن الهی هیچ تغییر و تبدیلی نیست. فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدیلاً وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْویلاً 8
6- دار ابتلا و محل آزمایش و امتحان : از مهمترین قوانین حاکم در دنیا امتحان الهی است. تمامی فراز و فرود ها، خیر و شرها، عطا ها و گرفتن ها همه امتحان الهی است.
انتظار زندگی کردن بدون سختی و مشکلات، انتظاری نا بجا و بدور از واقعیت است. زیرا امتحان سنت الهی است. پس چراها ( مانند چرا من؟ چرا همه خوشند و من نا خوش؟ و . . . ) بی معنا و وقت هدر ده است.
[h=2]ویژگی های امتحان الهی عبارتند از :[/h] آموزش قبل از آن : فطرت انسان با توحید آفریده شده است. این توحید دلپذیر مردم است. فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْها 9 فطرت انسان سرمایه اوست و انبیاء آمده اند تا به انسان ها بگویند که غیر از خدایی که مقبولتان است را نپرستید.
امتحان مطابق با اهداف آموزشی است و در صورت قبولی در آن سبب رشد و تعالی انسان می گردد.
ردّی یا قبولی : نتیجه این امتحان یا قبولی است و یا ردّی.
محدودیت زمان و مکان : این امتحان به مدت عمر انسان روی زمین محدود شده است. نداستن زمان دقیق عمر انسان، به او آرامش می دهد و ارفاقی است برای این که با یک توبه واقعی، قبل از فرارسیدن مرگش، از تمامی گناهان پاک گردد.
امتحان جریانی مستمر است : امتحان بعدی ما به چگونگی پاسخ به سوال قبلی بستگی دارد. تمام رفتار و گفتار ما در حین امتحان بررسی می شود.
تعیین سطح سۆال : طبیعت دنیا آمیخته با سختی است. لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فی كَبَدٍ 10 و امتحانات آن هم سخت است. دنیا مکان آسایش نیست. (آسایش با آرامش متفاوت است. عنصر تشکیل دهنده آرامش معنویت است و عنصر تشکیل دهنده آسایش مادّیت. آرامش در دنیا دست یافتنی است و قرآن کریم راه رسیدن به آن را به انسان می آموزاند.) سختی امتحان دو گونه است :
1- سختی عمومی که متعلق به اموال و اولاد آدمی است. لَتُبْلَوُنَّ فىِ أَمْوَالِكُمْ وَ أَنفُسِكُمْ 11 قطعاً در مالها و جانهایتان آزموده خواهید شد.
2- سختی اختصاصی که از نوع اول سخت تر است. با ورود آدمی به دایره ایمان معنا می یابد. سۆال هرکس معادل وسعش است. لا یُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلاَّ وُسْعَها 12 و هر چه ایمان فرد بیشتر باشد، امتحان سخت تر است.
تا استقامت و صبر در ناملایمات نباشد: انسان به كرامات الهى و مقامات معنوى روحانى نخواهد رسید.
نیم نگاهی به زندگی حضرت زهرا (سلام الله علیها) و پدر بزرگوار (صلی الله علیه و آله) و همسر عزیز و فرزندان دلبندش (علیهم السلام) که گل سر سبد خلقت بودند، تحمل مشکلات را بر ما هموار می سازد.
گاهی اوقات در تنهایی، با خود خلوت کرده و به رفتار و عملکرد خود بیشتر بیندیشیم. حال که دانستیم که به کجا آمده ایم؛ بیندیشیم که الان کجای راهیم؟ در هر نقطه که هستیم بیاییم تغییری در رفتارمان در جهت هدف خلقتمان ایجاد کنیم. بیاییم یک قدم جلوتر برویم. تنها یک قدم، بیایم تا به خدا نزدیک تر شویم.
پی نوشت ها :
1- سوره الرحمن، آیات 26 و 27.
2- سوره قصص، آیه 88.
3- سوره انبیاء، آیه 35.
4- سوره نساء، آیه 78.
5- سوره جمعه، آیه 8.
6- سوره روم، آیه 54.
7- سوره ص، آیه 27.
8- سوره فاطر، آیه 43.
9- سوره فاطر، آیه 5.
10- سوره حدید، آیه 20.
11- سوره روم، آیه 30.
12- سوره بلد، آیه 4.
[/h] از مهمترین ادعاهای قرآن کریم، هدایت انسان هاست. یکی از راه های هدایت انسان در قرآن، شناساندن دنیاست.
اگر ما بدانیم که کجا هستیم و حضورمان در آن برای چیست، ارزش ها و ضد ارزش ها در میدان دید ما قرار می گیرد و ما آگاهانه هدف خود را در زندگی تعیین می کنیم. حال بیاییم به خصوصیات دنیا از نگاه قرآن نظری بیفکنیم :
1- فانی و گذرا : از نظر قرآن مجید، کل سیستم مادی به سمت نابودی می رود : كلُُّ مَنْ عَلَیهْا فَانٍ وَ یَبْقَىوَجْهُ رَبِّكَ ذُو الجَلالِ وَ الْاكْرَامِ1 (هر چه بر [زمین] است فانىشونده است. و ذاتِ باشكوه و ارجمند پروردگارت باقى خواهد ماند.)
و همه طعم مرگ را می چشند: أَیْنَمَا تَكُونُواْ یُدْرِككُّمُ الْمَوْتُ وَ لَوْ كُنتُمْ فىِ بُرُوجٍ مُّشَیَّدَةٍ 2(هر كجا باشید، مرگ شما را درمىیابد هر چند در دژهاى مستحكم (یا ستارگان) باشید.)
و فرار از مرگ بیهوده است : قُلْ إِنَّ الْمَوْتَ الَّذِى تَفِرُّونَ مِنْهُ فَإِنَّهُ مُلَاقِیكُمْ3(بگو: آن مرگى كه از آن مىگریزید، قطعاً به سر وقت شما مىآید.)
2- سیستم متغیر : دنیا دارای فراز و نشیب است همانند نوسان ضعف و قوت بدنی در سه دوره کودکی ، جوانی و پیری.اللَّهُ الَّذِى خَلَقَكُم مِّن ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفًا وَ شَیْبَةً، یخْلُقُ مَا یَشَاءُ وَ هُوَ الْعَلِیمُ الْقَدِیرُ 4(خداست آن كس كه شما را ابتدا ناتوان آفرید، آن گاه پس از ناتوانى قوّت بخشید، سپس بعد از قوّت، ناتوانى و پیرى داد. هر چه بخواهد مىآفریند و هموست داناى توانا.)
3- سیستم هدفمند : زندگی در این دنیا عبث و باطل نیست. وَ مَا خَلَقْنَا السَّمَاءَ وَ الْأَرْضَ وَ مَا بَیْنَهُمَا بَاطِلًا 5(و آسمان و زمین و آنچه را كه میان این دو است به باطل نیافریدیم.) با درک هدفمند بودن زندگی، سعی می کنیم که در راه رسیدن به هدف آفرینش قرار بگیریم.
4- فریبنده : رنگ و لعاب دنیا بسیار فریبنده است. بر ماست تا فریب این مار خوش خط و خال را نخوریم. یَأَیهّا النَّاسُ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ الحَیوةُ الدُّنْیَا وَ لَا یَغُرَّنَّكُم بِاللَّهِ الْغَرُورُ 6(اى مردم، همانا وعده خدا حقّ است. زنهار تا این زندگى دنیا شما را فریب ندهد، و زنهار تا [شیطانِ] فریبنده شما را در باره خدا نفریبد.)
سختی اختصاصی که از نوع اول سخت تر است. با ورود آدمی به دایره ایمان معنا می یابد. سۆال هرکس معادل وسعش است. لا یُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلاَّ وُسْعَها و هر چه ایمان فرد بیشتر باشد، امتحان سخت تر است
[h=2]راه های وسوسه و نفوذ شیطان [/h] در این آیه شریفه به روشنی بیان شده است که: اعْلَمُواْ أَنَّمَا الحَیوةُ الدُّنْیَا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زِینَةٌ وَ تَفَاخُرُ بَیْنَكُمْ وَ تَكاَثُرٌ فىِ الْأَمْوَالِ وَ الْأَوْلَادِ 7(بدانید كه زندگى دنیا در حقیقت، بازى و سرگرمى و آرایش و فخرفروشىِ شما به یكدیگر و فزونجویى در اموال و فرزندان است.) این آیه شریفه معادل ادوار زندگی انسان است. به این صورت که :
لعب : به مجموعه قانونمند بدون هدف گویند. همانند دوران کودکی
لهو : سرگرمی بدون قانون خاص اما هدف دار را گویند. همانند دوران نوجوانی
زینه : آراستن آن چه که زیبا نیست و یا می خواهد زیباتر از آن چه که هست نشان داده شود.همانند دوران جوانی
تفاخر : فخر فروختن، که انسان در دوران میانسالی بدان مبتلا گردد.
تکاثر : که همان حرص و افزون طلبی است و در دوران پیری گریبان گیر آدمی می گردد.
5- سیستم قانونمند : روابطی ثابت و پایدار در سیستم دنیا برقرار است که از آن به سنت تعبیر می شود.همانند جوش آمدن آب که در دمای 100 درجه سانتیگراد صورت می پذیرد. در این سنن الهی هیچ تغییر و تبدیلی نیست. فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدیلاً وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْویلاً 8
6- دار ابتلا و محل آزمایش و امتحان : از مهمترین قوانین حاکم در دنیا امتحان الهی است. تمامی فراز و فرود ها، خیر و شرها، عطا ها و گرفتن ها همه امتحان الهی است.
انتظار زندگی کردن بدون سختی و مشکلات، انتظاری نا بجا و بدور از واقعیت است. زیرا امتحان سنت الهی است. پس چراها ( مانند چرا من؟ چرا همه خوشند و من نا خوش؟ و . . . ) بی معنا و وقت هدر ده است.
[h=2]ویژگی های امتحان الهی عبارتند از :[/h] آموزش قبل از آن : فطرت انسان با توحید آفریده شده است. این توحید دلپذیر مردم است. فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْها 9 فطرت انسان سرمایه اوست و انبیاء آمده اند تا به انسان ها بگویند که غیر از خدایی که مقبولتان است را نپرستید.
امتحان مطابق با اهداف آموزشی است و در صورت قبولی در آن سبب رشد و تعالی انسان می گردد.
ردّی یا قبولی : نتیجه این امتحان یا قبولی است و یا ردّی.
محدودیت زمان و مکان : این امتحان به مدت عمر انسان روی زمین محدود شده است. نداستن زمان دقیق عمر انسان، به او آرامش می دهد و ارفاقی است برای این که با یک توبه واقعی، قبل از فرارسیدن مرگش، از تمامی گناهان پاک گردد.
امتحان جریانی مستمر است : امتحان بعدی ما به چگونگی پاسخ به سوال قبلی بستگی دارد. تمام رفتار و گفتار ما در حین امتحان بررسی می شود.
دنیا دارای فراز و نشیب است همانند نوسان ضعف و قوت بدنی در سه دوره کودکی ، جوانی و پیری.اللَّهُ الَّذِى خَلَقَكُم مِّن ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِن بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفًا وَ شَیْبَةً ، یخْلُقُ مَا یَشَاءُ وَ هُوَ الْعَلِیمُ الْقَدِیرُ خداست آن كس كه شما را ابتدا ناتوان آفرید، آن گاه پس از ناتوانى قوّت بخشید، سپس بعد از قوّت، ناتوانى و پیرى داد. هر چه بخواهد مىآفریند و هموست داناى توانا
تعیین سطح سۆال : طبیعت دنیا آمیخته با سختی است. لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فی كَبَدٍ 10 و امتحانات آن هم سخت است. دنیا مکان آسایش نیست. (آسایش با آرامش متفاوت است. عنصر تشکیل دهنده آرامش معنویت است و عنصر تشکیل دهنده آسایش مادّیت. آرامش در دنیا دست یافتنی است و قرآن کریم راه رسیدن به آن را به انسان می آموزاند.) سختی امتحان دو گونه است :
1- سختی عمومی که متعلق به اموال و اولاد آدمی است. لَتُبْلَوُنَّ فىِ أَمْوَالِكُمْ وَ أَنفُسِكُمْ 11 قطعاً در مالها و جانهایتان آزموده خواهید شد.
2- سختی اختصاصی که از نوع اول سخت تر است. با ورود آدمی به دایره ایمان معنا می یابد. سۆال هرکس معادل وسعش است. لا یُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلاَّ وُسْعَها 12 و هر چه ایمان فرد بیشتر باشد، امتحان سخت تر است.
هر که در این بزم مقربتر است جام بلا بیشترش می دهند
تا استقامت و صبر در ناملایمات نباشد: انسان به كرامات الهى و مقامات معنوى روحانى نخواهد رسید.
نیم نگاهی به زندگی حضرت زهرا (سلام الله علیها) و پدر بزرگوار (صلی الله علیه و آله) و همسر عزیز و فرزندان دلبندش (علیهم السلام) که گل سر سبد خلقت بودند، تحمل مشکلات را بر ما هموار می سازد.
گاهی اوقات در تنهایی، با خود خلوت کرده و به رفتار و عملکرد خود بیشتر بیندیشیم. حال که دانستیم که به کجا آمده ایم؛ بیندیشیم که الان کجای راهیم؟ در هر نقطه که هستیم بیاییم تغییری در رفتارمان در جهت هدف خلقتمان ایجاد کنیم. بیاییم یک قدم جلوتر برویم. تنها یک قدم، بیایم تا به خدا نزدیک تر شویم.
پی نوشت ها :
1- سوره الرحمن، آیات 26 و 27.
2- سوره قصص، آیه 88.
3- سوره انبیاء، آیه 35.
4- سوره نساء، آیه 78.
5- سوره جمعه، آیه 8.
6- سوره روم، آیه 54.
7- سوره ص، آیه 27.
8- سوره فاطر، آیه 43.
9- سوره فاطر، آیه 5.
10- سوره حدید، آیه 20.
11- سوره روم، آیه 30.
12- سوره بلد، آیه 4.
