آسیب شناسی بافتهاي فرسوده شهري(موانع ، کاستی ها، راهکارها)

Amir M@hdi.A

کاربر فعال تالار مهندسی شهرسازی
کاربر ممتاز
[FONT=&quot] آسیب شناسی بافتهاي فرسوده شهري(موانع ، کاستی ها، راهکارها[/FONT][FONT=&quot][/FONT] )

[FONT=&quot]1
محمد فتحی بیرانوند[/FONT]
[FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot] [/FONT]
[FONT=&quot]چکیده[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]در سالهاي اخیر با توجه به تحولات سریع علمی و فنی و به تبع آن دگرگونی در ساختار کالبدي ،اقتصادي و اجتماعی شهرها و همچنین مطرح شدن نظریه توسعه پایدار شهري، اهمیت نوسازي و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]احیاء بافتهاي فرسوده و ناکارآمد بیش از پیش مشخص می گردد. شکل گیري بافتهاي شهري و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]تغییرات فیزیکی صورت گرفته در گذر زمان فی الواقع انعکاس و تصویري از مجموعه علل اجتماعی،[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]اقتصادي، انسانی و طبیعی بوده که در یک قلمرو جغرافیایی ظهور و بروز پیدا می نماید. نقش[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]تکنولوژي، نیازها، ذوق و خواست عمومی در ارتباط با شکل و بافت اجتماعات انسانی و نقش عوامل[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]اقتصادي [/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot] اجتماعی در تغییر چهره و زندگی شهري امروزي افزایش یافته است. در طول دهه هاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]اخیر اثر بخشی و تقابل عوامل اقتصادي [/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot] اجتماعی و جمعیتی بر یکدیگر ، ضمن تغییر در فضاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]ساخته شده شهري، نواحی اطراف را نیز در مقیاسی وسیع با سیماي کاملاً جدید فضاي کالبدي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]شهر افزوده و بدین ترتیب تعادل و پیوستگی سنتی فضاي کالبدي و نقش عناصر مهم آن در هم[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]شکسته شده است. همچنین سیاست گذاري هاي دوگانه و مغایر در احداث واحدهاي مسکونی ارزان[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]قیمت و گسترش روز افزون محدوده خدماتی شهرها باعث گردیده عملاً محدوده بافتهاي فرسوده که[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]عمدتاً در مناطق مرکزي شهرها واقع گردیده و از زیر ساختهاي مناسب شهري نیز برخوردارند، از[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]دید دست اندکاران وسیاست گذاران امر توسعه مسکن مخفی مانده و عملاً به فراموشی سپرده[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]شده اند. دشواریهاي ناشی از عملیات اجرائی، مسائل و نارسائیها حقوقی و قانونی، محدویتهاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مربوط به میراث فرهنگی ، هزینه هاي مربوطه به تملک زمین در مقایسه با زمینهاي در اختیار انبوه[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]سازان که اغلب به صورت رایگان تحویل می گردد، مشکلات مربوط به انجام توافق به دلیل تعدد[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]ورثه، وجود املاك مخروبه و بلا صاحب ، انگیزه سرمایه گذاران، بخشهاي تعاونی و اشخاص را جهت[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]سرمایه گذاري در این بافتها کم نموده و همین موضوع باعث بی توجهی و رها شدگی آن در نزد[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مدیران شهري گردیده است.[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزي شهري، مدیرعامل سازمان نوسازي و [/FONT]*[FONT=&quot]بهسازي شهر خرم آباد[/FONT][FONT=&quot]


[/FONT]
[FONT=&quot]واژگان کلیدي :[/FONT][FONT=&quot]بافت - فرسودگی - نوسازي [/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot] بازسازي - بهسازي[/FONT]

[FONT=&quot] 1 مقدمه [/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]امروزه مسکن بعنوان اصلی ترین و ضروري ترین نیاز جامعه بشري به صورت ویژه و خاص مورد[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]توجه مدیران و دست اندرکاران این حوزه قرار دارد. افزایش تقاضا جهت احداث [/FONT][FONT=&quot]u1608[/FONT][FONT=&quot] واحدهاي مسکونی[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]جدید براساس آخرین متدها و جدیدترین مصالح از سویی و تحولات شگرف و غیرقابل باور در[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]زمینه هاي فنی و شهرسازي از سوي دیگر ، روز به روز انتظارات و توقعات شهروندي را جهت ایجاد[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]فضاهاي زیستی و سکونتی که برآورد کننده همه نیازها و رفاهیات آنها باشد را بالا برده است.[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]آنچه مسلم است اینکه ساختاري کالبدي شهرها متأثر از جریانات طبیعی ، اجتماعی و اقتصادي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]بتدریج دچار تغییر و فرسودگی گردیده و ضرورت بازسازي و نوسازي آنها در طول ادوار مختلف[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]احساس گردیده است. در مناطق مرکزي شهرهاي بزرگ بافتهایی شکل گرفته اند که عمدتاً بدلیل[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]نوع مصالح و نازل بودن کیفیت ساخت آنها شرایط لازم را جهت ایجاد یک زندگی امن ، آسوده و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مرفه را نداشته و همین موضوع باعث گردیده بسیاري از ساکنین اصیل و بومی علی رغم[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]وابستگی هاي زیاد و صرفاً بدلیل ضعفهاي ساختاري و کارکردي در این محلات و عدم تأمین[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]نیازهاي حداقلی خود، با مهاجرت از این بافتها زمینه استقرار ساکنین غیربومی را بجاي خود فراهم[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]ساخته و به دلیل ایجاد مسائل خاص اجتماعی، تشدید در تخریب و فرسودگی این بافتها را[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]موجب گردند.در این مقاله سعی شده است که ابتدا با آسیب شناسی مسئله به ضرورت نوسازي و بهسازي بافتهاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]فرسوده شهري از ابعاد اجتماعی ، اقتصادي و کالبدي پرداخته و سپس مشکلات ، موانع و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]نارسائیهاي پیش روي مدیران شهري بویژه در زمینه هاي حقوقی ، اجرایی و قانونی بررسی و درخاتمه راهکارها و پیشنهادات لازم که بخشی از آن مبتنی بر تجربیات نویسنده در طول دوران[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مدیریت در این حوزه می باشد ارائه و براساس نتایج حاصله ، راهکارهایی جهت تسریع در روند[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]بازسازي و نوسازي بافتهاي فرسوده که امروز بعنوان یک ضرورت و نیاز ، ذهن و فکر مدیران را به[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]خود مشغول ساخته ارائه گردد.[/FONT]
[FONT=&quot]طرح تحقیق[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]-1 بیان مسأله :[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]اجراي طرحهاي نوسازي و بهسازي بافتهاي فرسوده شهري بدلیل تعدد در منشاء پیدایش و عوامل[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]شکل گیري و تکوین آنها با مسائل و پیچیدگی هاي خاص مواجه است. ارائه هرگونه راه حل و یا[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]طرحهاي مرتبط جهت بازسازي و مناسب سازي این قبیل محیط هاي شهري مستلزم آگاهی و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]شناخت عوامل بوجود آورنده بوده تا ضمن بکارگیري روشهاي علمی و منطقی جهت مقابله با این[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]عوامل، تمهیدات مناسب جهت تعدیل و کاهش روند فرسودگی را در پیش گرفت. به نظر می رسد[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]علاوه بر عوامل اجتماعی، اقتصادي و طبیعی که به عنوان عوامل اصلی در ایجاد و تشدید روند[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]فرسودگی در شهرها از آنها یا د می شود، برخی نارسائیها و کاستی [/FONT][FONT=&quot]u1607[/FONT][FONT=&quot] هاي موجود در حوزه هاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]اجرایی و مدیریتی از یکسو و ابهامات، نارسائی ها و خلأهاي قانونی از سوي دیگر مانعی جدي در راه[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]نوسازي و بهسازي این بافتها محسوب می شود. بنابراین بنظر می رسد بایستی این موضوع در[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]محافل علمی آسیب شناسی شده تا پس از مطالعه همه جانبه علل و عوامل مسأله، در راستاي ارائ[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]راه حلهاي منطقی و کاربردي که امروزه جهت مداخله در این بافتها ضرورتی اساسی و غیرقابل انکار[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]محسوب می شود ، اقدام کرد. تبیین وظائف و حوزه مداخله مراجع رسمی و قانونی مرتبط و نقشی[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]که هریک از آنها به صورت مستقیم و غیرمستقیم می توانند ایفاء نمایند و همچنین برقراري و ایجاد[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]یک ارتباط منطقی و مؤثر بین آنها و بازتعریف نقش هریک در نظام اجرایی کشور و ارائه راه حلهاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مناسب و منطقی جهت تأثیرگذاري هرچه بیشتر در چرخه مدیریتی بافتهاي فرسوده می تواند گامی[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مفید و مؤثر در این حوزه تلقی گردد.[/FONT]
 

Amir M@hdi.A

کاربر فعال تالار مهندسی شهرسازی
کاربر ممتاز
2

2


[FONT=&quot][/FONT][FONT=&quot][FONT=&quot]2[/FONT][/FONT][FONT=&quot]
[/FONT]
[FONT=&quot]2.اهمیت تحقیق :[/FONT]
[FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]-1-2 اجراي مطلوب برنامه هاي نوسازي و بهسازي شهري مستلزم آگاهی از علل و عوامل بوجود[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]آورنده آنها و بهره گیري مناسب از قوانین، ضوابط و بخشنامه هاي مرتبط است. به نظر می رسد[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]وجود برخی قوانین ناکارآمد و غیر مؤثر، ضوابط و بخشنامه هاي غیر موازي و وجود خلأ هاي قانونی،[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]روند برنامه هاي موردنظر در این حوزه را براي دست اندکاران و متولیان با مشکل مواجه ساخته[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]است. نقد و بررسی این موضوعات و ارائه پیشنهادات کارشناسی می تواند زمینه اي مناسب را جهت[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]تهیه طرحها و لوایح مرتبط و تصویب آن در مراجع قانونی فراهم سازد.[/FONT]
[FONT=&quot]-2-2 بررسی علل و عوامل بوجود آورنده فرسودگی بافتهاي شهري و ارائه راه حل هاي کارشناسی[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]جهت کاهش سرعت روند فرسودگی در این بافتها می تواند تا حدودي مانع از تشدید مشکلات و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]نارسائیهاي موجود در ساختار کالبدي و عملکردي آنها شود.[/FONT]
[FONT=&quot]-3-2 طبقه بندي، اولویت بندي و نیاز سنجی بافت هاي فرسوده توسط مدیران و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]برنامه ریزان شهري و ارائه راه حل هاي کوتاه مدت و میان مدت جهت تأمین نیازهاي ضروري و رفع[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مشکلات کارکردي ساکنین این قبیل بافتها می تواند مانع بروز برخی از نارسائیهاي اجتماعی بویژه[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مهاجرت ساکنین بومی از بافت که یکی از علل تشدید در فرسودگی محسوب می شود گردد.[/FONT]
[FONT=&quot]-4-2 بررسی همه جانبه و موانع اجرائی و عملیاتی پروژهاي نوسازي و بهسازي و بهره گیري از[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]تجربیات مدیران اجرائی می تواند تصویري واقعی از مسائل ، نارسائی ها و دشواري هاي مداخله در[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]بافتهاي فرسوده را در مقابل دیدگان دست اندکاران این حوزه قرار دهد.[/FONT]
[FONT=&quot]-3 اهداف تحقیق :[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]هدف عمده [/FONT][FONT=&quot]u1583[/FONT][FONT=&quot] در این تحقیق آگاهی از مجموعه عوامل و علل شکل گیري بافتها ي فرسوده شهري و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]نقد و بررسی عوامل تأثیر گذار در ابعاد مختلف و ارائه راه حلهاي علمی و منطقی جهت کاهش[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]سرعت فرسودگی و احیاء و بازگشت حیات مجدد به این بافتها با هدف تأمین حداقل نیازهاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]اساسی و ضروري از جمله ارائه خدمات اورژانسی و امدادي به ساکنین، بالا بردن ضریب نفوذپذیري،[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]اصلاح شبکه معابر ، بازتعریف کاربریهاي شهري با هدف نزدیکی به سرانه ها و شاخصهاي استاندارد[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]و نهایتاً جلوگیري از مهاجرت ساکنین اصیل و بومی است. در این خصوص علاوه بر نقد نیازها و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مشکلات اساسی ساکنین، حوزه وظائف هریک از سازمانها و نهادهاي مؤثر و نقش تعاملی و اثرگذار[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]آنها در چرخه مدیریت بافتهاي فرسوده مورد بررسی قرار گرفته و ابهامات و نارسائیهاي قانونی و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]حقوقی که به عنوان عاملی در چرخه مدیریتی و اجرائی مانع از رفع سریع معضلات و مقاومتهاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]پیش رو می گردد نیز مورد تحلیل قرار می گیرد.[/FONT]
[FONT=&quot]-4 روش تحقیق :[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]طرح پژوهشی فوق در دو مرحله انجام می گیرد. در مرحله اول تعاریف، اصطلاحات، آسیب شناسی[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]و عوامل مؤثر در ایجاد آنها شامل آسیبهاي کالبدي، اقتصاي و اجتماعی ، مشکلات و نارسائیهاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]سکونتی، رفاهی، خدماتی و زیست محیطی در محدوده این بافتها و دیگر موضوعات مرتبط از طریق[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مطالعات کتابخانه اي مورد بررسی و تحقیق قرار می گیرد. در مرحله دوم براساس نکته نظرات[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]دست اندکاران این حوزه وتجربیات مدیران اجرائی و اظهارات مسؤولین و کارشناسان ذي ربط در[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]قالب مصاحبه، مقاله و گفتگوي حضوري اخذ گردیده و همچنین تجربیات نگارنده در طول دوران[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مدیریت در این حوزه و نتایج مطالعات میدانی بدست آمده جهت تبیین برخی زوایاي ناشناخته و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]ضروري که در تحقیقات مرتبط به عنوان پایان نامه تحصیلی در این حوزه صورت گرفته جهت[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]روشن شدن زوایایی از مسائل و معضلات پیش رو استفاده گردیده است.[/FONT]
[FONT=&quot]-1 آسیب شناسی بافت هاي فرسوده شهري[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]اجراي برنامه هاي مطلوب و انجام مداخلات مناسب جهت نوسازي و بهسازي بافتهاي فرسوده[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]شهري لزوم شناخت آسیب هاي ایجاد شده در کالبد و کارکرد فضاهاي شهري را ضروري می سازد.[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مطالعات آسیب شناسی بناها و فضاهاي شهري از مراحل مهم برنامه ریزي بهسازي و نوسازي شهري[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]است. مطالعات آسیب شناسی جامع و سیستمی، تحلیل آسیب هاي کالبدي یا فیزیکی، آسیب هاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]اجتماعی، اقتصادي، حقوقی و مدیریتی جهت یافتن الگوها و روشهاي مناسب به منظور انطباق[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]فضاهاي قدیمی با نیاز زندگی امروزي امري بدیهی و قابل توجه [/FONT][FONT=&quot]u1575[/FONT][FONT=&quot] است(شماعی و دیگران، 1384 ). بر[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]اساس همین نیاز و ضرورت بصورت فشرده آسیبهاي قابل طرح در این حوزه ارایه می گردد.[/FONT]
[FONT=&quot]1 - آسیب شناسی کالبدي و فیزیکی : -1[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]بررسیهایی صورت گرفته در خصوص وضعیت کالبدي بافتهاي فرسوده ما را به نتایج ذیل رهنمون[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]می سازد :[/FONT]
[FONT=&quot]-1-1-1 کیفیت ابنیه موجود در بافتهاي فرسوده بدلیل نوع مصالح بکار رفته و ایستایی پایین آنها[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]عمدتاً از نظر استحکام و ساختار کالبدي فاقد شرایط مطلوب جهت سکونت ساکنین خود[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]می باشد. [/FONT]
[FONT=&quot]-2-1-1 سکنی گزینی بخشی از فضاي سکونتی بافت فرسوده توسط ساکنین و مهاجرین بافت هاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]حاشیه اي مطلوبیت هاي فضایی و کالبدي بافت فرسوده را کاسته و کم مقدار کرده است.[/FONT]
[FONT=&quot]-3-1-1 شتابزدگی مسئولان در برخورد با پدیده فرسودگی بافت، می تواند باعث ایجاد فضاهاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]ناهمگون و دوگانه (ابنیه نوساز و فرسوده) شده و باعث ایجاد تضادهاي فضاهاي کالبدي و مشکلات[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]اجرایی در مواجهه با این گونه بافتها گردد.[/FONT]
[FONT=&quot]-4-1-1 الحاق عناصر نامطلوب و نامناسب کالبدي نظیر واحدهاي تجاري و همجواري بافتهاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]فرسوده با محدوده ها و بافتهاي حاشیه اي ، ساختار کالبدي و عملکردي این بافتها را متأثر از خود[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]ساخته است.[/FONT]
[FONT=&quot]-5-1-1 شبکه معابر موجود بدلیل پایین بودن ضریب نفوذپذیري و شکل اندام واره آنها و عدم[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]برخورداري از سلسله مراتب دسترسی ، کارآیی لازم را ندارد.[/FONT]
[FONT=&quot]-6-1-1 سیستم دفع فاضلاب این بافتها عمدتاً بصورت سنتی (چاه یا هدایت به آبهاي سطحی) بوده[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]و به دلیل ماهیت شیمیایی فاضلاب ، مشکلات کالبدي و زیست محیطی را در این بافتها تشدید[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]می کند (نشت به داخل پی و دیوارها).[/FONT]
[FONT=&quot]-7-1-1 بدلیل کم عرض بودن معابر اصلی متصل به این بافتها تردد وسایط نقلیه با مشکلات[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]عدیده اي مواجه بوده و معضل ترافیک ناشی از آن باعث تشدید آلودگی هوا و در نتیجه اثرات[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]نامطلوب بر کالبد این بافتها می گردد.[/FONT]
[FONT=&quot]-8-1-1 وجود فضاهاي متروکه و رها شده، ارزشهاي محیطی این بافتها را تحت الشعاع قرار داده و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]وجود آنها که عمدتاً داراي پتانسیل هاي تبدیل به فضاهاي مثبت براي ارتقاي کیفیت محیطی شهر[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]هستند، در شرایط فعلی از جمله آسیب هاي منفی بافت محسوب می شوند.[/FONT]
[FONT=&quot]-9-1-1 در محدوده بافت هاي فرسوده شهري به دلیل شدت فرسودگی معابر و ابنیه و فضاهاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]شهري، ارزشهاي کالبدي، در زیر غباري از بی مهري مسئولین و مدیران شهري مدفون شده است.[/FONT]
[FONT=&quot]-10-1-1 اکثر بناهاي موجود در بافت [/FONT][FONT=&quot]u1607[/FONT][FONT=&quot] هاي فرسوده ریزدانه و کوتاه مرتبه (یک یا دو طبقه)[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]. می باشد [/FONT]
[FONT=&quot]-11-1-1 کاربري فضاهاي موجود در بافت هاي فرسوده در مقایسه با سرانه هاي استاندارد حاکی از[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]کمبود در اغلب کاربریهاي شهري است (بجز کاربري مسکونی که بالاتر از نرم استاندارد است).[/FONT]
[FONT=&quot]-12-1-1 عوامل محیط طبیعی شامل وضعیت آب و هوایی، دما، اختلاف درجه حرارت، میزان[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]بارش، درصد رطوبت هوا، یخبندان، میزان نور و تابش اشعه خورشید، سرعت باد و جهت وزش آن،[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]سطح آبهاي زیرزمینی و ترکیب نمکهاي محلول در آن، بافت و ساختمان خاك، پوشش گیاهی،[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]ویژگی هاي زمین شناسی و زلزله خیزي بویژه وجود گسلها و حرکت لایه هاي زمین در ایجاد[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]تغییرات کالبدي بافتهاي فرسوده و تشدید فرسایش آن مؤثر بوده و مجریان و برنامه ریزان شهري[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]بایستی ضمن انجام مطالعات کارشناسی، راهکارهاي جلوگیري از تأثیر این عوامل یا تعدیل اثرات[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]آنها را به کار بندند.[/FONT]
 

Amir M@hdi.A

کاربر فعال تالار مهندسی شهرسازی
کاربر ممتاز
3

3

3
[FONT=&quot][/FONT][FONT=&quot]2 آسیب شناسی اجتماعی و جمعیتی [/FONT][FONT=&quot]-1[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]بزرگترین مخاطراتی که در مورد اغلب بافتهاي فرسوده و مرکزي شهرهاي با سابقه کهن، قابل[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]تشخیص است موضوع بروز تغییرات ناخواسته و مستمر در ترکیب اجتماعی ساکنان این قبیل[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]بافتهاست. هنگامی که ساکنان اولیه این بافتها به دلایلی که یقیناً ریشه در فقدان خدمات عمومی و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]شهري ، فرسودگیهاي کالبدي وکوتاهی مسئولین در توجه و رسیدگی به رفع نقائص زیربنایی و یا[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]روبنایی محدوده هاي مذکور و حتی نوگرایی و تغییرات رفتاري و فرهنگی ساکنان اصلی و مالکان[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]اراضی بافتها تحت تأثیر موج ترقی خواهی و پیشرفت داشته باشد، مسکن اجدادي و محله اصیل و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]قدیمی خود را ترك می گویند و بیشترین صدمات اجتماعی، اقتصادي، فرهنگی و حتی کالبدي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]بافت از همین نقطه آغاز می شود.[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]هم زیستی ناگزیر و غیر ارادي با اقشار اجتماعی تازه وارد و ناآشنا به فرهنگ محله و بافت،[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]می تواند تبعات متفاوتی را به دنبال داشته باشد. در صورتی که این همجواري به اختلاط و امتزاج[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]فرهنگی بینجامد با توجه به اصل تأثیر متقابل، بخشهایی از فرهنگ نیروي تازه وارد ، به ساکنان[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]قدیمی این مناطق منتقل می شود و در بهترین حالت می توان امیدوار بود که اثرات سازنده و مثبت[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]این تعامل، بیش از آثار تخریب کننده و ویرانگرش باشد. اما در صورتی که میزبان بیش از این نیز[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]تحت تأثیر فشارهایی از جنس بی علاقگی به سکونتگاه آبا و اجدادي خویش قرار گیرد به دلیل عدم[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]تأمین حداقلهاي اولیه زندگی شهر نشینی [/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot] آنگونه که در نقاط نوسازتر شهر رخ می دهدنتیجه بررسی هاي انجام شده در زمینه توانایی ها و امکانات مدیریتی و شناسایی سازمانهاي مؤثر در[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]امر بهسازي و نوسازي بافتهاي فرسوده نشان می دهد که اگرچه در گذشته خلأ جدي به دلیل[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]فقدان سیستم مدیریت متولی امر محسوس بوده است ولیکن با شکل گیري نهادها و سازمانهاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مرتبط با مبحث نوسازي و بهسازي بافتهاي فرسوده (سازمانهاي نوسازي و بهسازي شهرداریها،[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]تشکیلات خاص در سازمانهاي مسکن و شهرسازي استانها) خلأ مدیریتی و تشکیلاتی در این زمینه[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]پر شده است.[/FONT]
[FONT=&quot]نکته قابل ذکر آن است که، سازمانهاي اخیرالذکر بدلیل نوپا و جوان بودن نیازمند ساماندهی[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]متناسب با شرح وظایف و مأموریت هاي محوله است. یکی از مهم ترین نکات مؤثر در بحث مدیریت[/FONT]
[FONT=&quot]نظام نوسازي و بهسازي بافت هاي فرسوده، چگونگی بهره برداري از الگوي مشارکت و فراهم کردن[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]زمینه هاي تحقق مدیریت مشارکتی است. برنامه هاي بهسازي و نوسازي بافت هاي مرکزي شهرها،[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مانند دیگر مداخلات شهرسازانه که از جنس اجتماعی و فرهنگی نیز هست مستلزم اقدام در فضایی[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مشارکتی است.[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]در چنین فضایی است که مفهوم مشارکت می تواند نارساییها و نقائص مدیریت یک جانبه نگر وآمرانه را مرتفع سازد و تمامی عوامل دخیل و دست اندرکار و ذي نفع یا ذي نفوذ در امر بافتهاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]فرسوده اعم از ساکنان و نیروهاي مردمی ، دولت و مدیران ، سرمایه گذاران و تأمین کنندگان منابع[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مالی و نهایتاً برنامه ریزان و طراحان و مجریان را در فرآیند بهسازي و نوسازي بافت همسو نماید و از[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]این طریق از تمامی ظرفیتهاي عوامل یاد شده به بهترین و مطلوب ترین نحوي استفاده شود[/FONT]
[FONT=&quot]بررسیها و مجموعه تجارب مرمت شهري در ایران نشان می دهد که در شرایط کنونی هرچند از[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]لحاظ پشتوانه هاي قانونی و مصوبات حمایتی در زمینه بهسازي و نوسازي بافتهاي فرسوده و تاریخی[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]شهرها ، کمبودها و نارساییهاي جدي وجود دارد اما حتی در این زمینه از تمامی ظرفیتهاي قانونی[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]این مقوله نیز استفاده لازم به عمل نمی آید.[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مخاطرات و آسیبهاي مبتلا به بافتهاي فرسوده در زمینه هاي مدیریت مداخله در بافت، می تواند[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]خودنمایی کند. دلیل اصلی این امر، وجود دستگاه هاي موازي با شرح وظایف مختلف است که در[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]اینجا می توان به سازمانهاي مسکن و شهرسازي استانها ، سازمان میراث فرهنگی و گردشگري[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]استانها ، و سازمانهاي نوسازي و بهسازي شهري اشاره کرد که هر کدام در مسیري که خود طراحی[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]و ترسیم کرده اند با مقوله واحدي که بافت مرکزي شهر است با عناوین متفاوت برخورد کرده و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]دست اندرکار تولید اسنادي هستند که می تواند تداخل و تزاحم و یا بلااثر شدن حرکتهاي موازي را[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]بدنبال داشته باشد.[/FONT]
[FONT=&quot]الف- مشکلات ساختاري :[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]-1 تعدد سازمانها و نهادهاي ذي مدخل: [/FONT][FONT=&quot]براساس قوانین موجود شهرداریها، سازمان مسکن و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]شهرسازي، نماینده شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازي شهري ایران در استانها، سازمانهاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]میراث فرهنگی و گردشگري ، سازمان اوقاف و امور خیریه (در مورد زمینهاي وقفی)، سازمانهاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]نوسازي و بهسازي شهري و دستگاههاي دیگر هر کدام براي خود وظائفی را در این حوزه قائل بوده[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]و عمدتاً به صورت پراکنده ، غیر هماهنگ و مجزا اقدام به تهیه طرح هاي مطالعاتی و بعضاً اجرایی[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]می نماید که همین موضوع روند امور در این حوزه را مختل و با مشکلات عدیده اي مواجه[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]می سازد.[/FONT]
[FONT=&quot]-2 نداشتن وزارتخانه یا متولی واحد: [/FONT][FONT=&quot]حتی در سطوح بالاي مدیریتی نیز نمی توان یک[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]وزارتخانه یا تشکیلات خاصی را جهت تولی گري حوزه بافتهاي فرسوده برشمرد. وزارت کشور به[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]ویژه زیر مجموعه حوزه معاونت عمرانی این وزارتخانه ، وزارت مسکن و شهرسازي و سازمان میراث[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگري کشور هرکدام به نوعی خود را در این حوزه سهیم و دخیل[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]می دانند و همین موضوع باعث تشدید مشکلات و ناهماهنگی در سیاست گذاري ها و اقداماتاجرایی می گردد.[/FONT]
[FONT=&quot]-3 خلأ مدیریتی و تشکیلاتی: [/FONT][FONT=&quot]خلأ مدیریت واحد شهري که در چند سال اخیر بارها و بارها در[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]محافل و مجالس مورد تأکید قرار گرفته ، به شکل عینی و محسوس در این حوزه مشاهده می شود.[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]تشکیل و تعریف یک تشکیلات منسجم و خاص مثلاً با عنوان شهرداري بافت فرسوده یا سازمان[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]توسعه و عمران بافت فرسوده با عضویت نمایندگان یا رؤساي سازمانهاي ذي مدخل به عنوان هیأت[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مدیره و شوراي مرکزي می تواند این خلأ را به شکل قابل توجهی جبران نماید.[/FONT]
[FONT=&quot]-4 خلأ وجود یک تشکیلات منسجم: [/FONT][FONT=&quot]تشکیل اتحادیه نوسازي با عضویت نمایندگان این صنف و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مقامات رسمی مرتبط شامل رئیس شوراي عالی استانها[/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot] رئیس کمیسیون عمران مجلس [/FONT][FONT=&quot]–[/FONT][FONT=&quot] معاون[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]عمرانی وزارت کشور جهت اتصال و ارتباط تصمیمات به سازمانها و نهادهاي مؤثر و بالادست [/FONT][FONT=&quot]u1576[/FONT][FONT=&quot] بعنوان[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]یک حلقه مفقوده احساس می شود.[/FONT]
[FONT=&quot]ب) مشکلات حقوقی[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]-1 عدم استفاده کامل از ظرفیتهاي حقوقی: [/FONT][FONT=&quot]قوانین حقوقی نسبتاً خوبی در حوزه بافتهاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]فرسوده وجود دارد که متأسفانه به دلیل اطلاعات حقوقی ناکافی مدیران و دست اندکاران این حوزه،[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]امکان استفاده بهینه و مؤثر از آن در مسائل حقوقی تا کنون میسر نگردیده است. ماده 96 قانون[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]شهرداري ها و همچنین بند 14 ذیل ماده 55 همین قانون و قوانین و لوایح مربوط به خرید اراضی و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]املاك مورد نیاز شهرداري ها و ماده [/FONT][FONT=&quot]67 [/FONT][FONT=&quot]واحده /8/ شهرداري ها مصوب 29قانون تعیین وضعیت املاك واقع در طرحهاي دولتی و مواد مختلف قانون نوسازي و عمران شهري از جمله قوانینی هستند که در بسیاري از موارد می توانند از کارایی لازم برخوردار باشند.[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]اهرم هاي قانونی و بازدارنده اي نیز جهت جلوگیري از شکل گیري بافتهاي فرسوده جدید در[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]حواشی شهرها وجود دارد که متأسفانه از آن به عنوان یک ابزار بازدارنده استفاده نمی شود مانند[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]قانون ممنوعیت از برقراري انشعابات مصرفی که به صورت غیر مجاز شکل گرفته اند.[/FONT]
[FONT=&quot]-2 مسکوت بودن قانون در برخی موضوعات مهم حقوقی : [/FONT][FONT=&quot]در برخی موارد نیز قوانین حقوقی[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]موجود مسکوت بوده و موجب سردرگمی و بلا تکلیفی مجریان و دست اندکاران می گردد. از جمله[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]در مورد اراضی وقفی، اراضی بلاصاحب، اراضی ورثه اي با وجود تعدد ورثه و عدم امکان دسترسی به[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]همه و اجماع آنها جهت تعیین تکلیف وضعیت املاك خود واقع در بافت فرسوده. همچنین قوانین[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]خوبی همچون قانون حق مرغوبیت در گذشته به عنوان ابرازي کارآمد وجود داشته که در تاریخ60/8/28[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]لغو که بایستی مورد تجدید نظر و احیاء قرار گیرد.[/FONT]
[FONT=&quot]-3 ابهامات و سیاست هاي مغایر : [/FONT][FONT=&quot]بسیاري از قوانین، دستورالعمل و بخشنامه هاي قانونی[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مشمول زمان شده و با تغییردولتهاو جناح هاي سیاسی کارآیی خود را از دست می دهند که از78[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]شوراي عالی شهرسازي /8/ جمله می توان ضوابط جلوگیري از افزایش محدوده شهرها مصوب 10[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]و معماري ایران اشاره کرد.[/FONT]
[FONT=&quot]ج- طرحها ، نیازها و ضرورتها:[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]-1 طرح مسکن مهر: [/FONT][FONT=&quot]علیرغم نیات خیرخواهانه آن که با هدف تأمین مسکن جهت اقشار آسیب[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]پذیر جامعه در حال اجراست ، با توجه به نحوه واگذاري زمین مورد نیاز جهت اجراي طرح که[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]عمدتاً به صورت رایگان از اراضی منابع ملی و خارج از محدوده خدماتی شهرها در اختیار[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]سرمایه گذاران قرار می گیرد، مانع توجه بخشهاي خصوصی و تعاونی به بافتهاي فرسوده گردیده و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]همین موضوع، انگیزه آنان را جهت سرمایه گذاري در این بافتها کاهش داده است.[/FONT]
[FONT=&quot]-2 توقف پرداخت تسهیلات یارانه دار اعطایی به متقاضیان نوسازي ابنیه در بافتهاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]فرسوده : [/FONT][FONT=&quot]اعلام رسمی خبر توسط وزارت محترم مسکن و شهرسازي (روزنامه همشهري مورخ87/8/18 )[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]و ارجهیت دادن پرداخت این تسهیلات از طریق منابع بانکی به طرح مسکن مهر باعث[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]بلاتکلیفی و سردرگمی متقاضیان و توقف نوسازي ابنیه در این بافتها شده است.[/FONT]
[FONT=&quot]-3 لزوم تأمین منابع مالی جایگزین فاینانس مصوب بافتهاي فرسوده: [/FONT][FONT=&quot]عدم امکان[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]بهره گیري از این منبع، لزوم جایگزینی آن از دیگر منابع مالی از جمله صندوق ذخیره ارزي و یا[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]هدایت و تزریق وجوه حاصل از فروش اوراق مشارکت جهت اجرا و تکمیل پروژه هاي در دست اقدام[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]شهرداري یا دیگر دستگاه هاي اجرایی ضروري می نماید. بسیاري از شهرداري ها با هدف جلوگیري[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]از افزایش کاذب قیمت املاك در محدوده طرحهاي مصوب که به دلیل حضور دلالان مترتب است و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]همچنین پیشرفت در روند اجراي طرح ها ، به محض ابلاغ دستورالعمل دریافت آن با جلب اعتماد[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مالکین اقدام به انتقال اسناد مالکیت و بعضاً تحویل و تخریب آنها نموده و متعاقباً به دلیل عدم[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]امکان دریافت این تسهیلات سازمانهاي متولی عملاًدر مقابل یک عمل انجام شده قرار گرفته و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]همین موضوع باعث نارضایتی شدید مردم و مشکلات عدیده حقوقی براي آنها شده است (نمونه :[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]پروژه باغ فیض خرم آباد).[/FONT]
[FONT=&quot]-2 پیشنهادات عمومی جهت نوسازي و بهسازي بافت هاي فرسوده شهري[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]-1 در اولین گام محدوده هاي مشمول تعریف بافتهاي فرسوده براساس شاخصهاي مورد نظر[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot](ریزدانگی، نفوذ ناپذیري، ناپایداري) شناسایی و در مراجع ذیربط بررسی و مورد تصویب قرار گیرد.[/FONT]
[FONT=&quot]-2 مطالعات جامع بافت هاي فرسوده از طریق یکی از مشاورین ذي صلاح در شهرهاي کشور به[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]انجام برسد.[/FONT]
[FONT=&quot]-3 طرحهاي تفصیلی موضعی براساس نتایج مطالعات جامع، تهیه و براساس وضعیت ساختاري[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]بلوکهاي واقع در محدوده بافتهاي فرسوده و ارزش بافت، نوع مداخله و روش اقدام در هر یک از این[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]بافتها مشخص شود.[/FONT]
[FONT=&quot]-4 دستگاه هاي اجرایی حتی الامکان از مداخله مستقیم و تملک املاك واقع در محدوده بافتهاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]فرسوده که باعث پیچیدگی کار ، صرف زمان و تحلیل توان آنها می گردد، خودداري نمایند.[/FONT]
[FONT=&quot]-5 به منظور تسریع در اجراي پروژه هاي نوسازي و بهسازي بافتهاي فرسوده ، مشارکت اهالی و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]فراهم نمودن زمینه حضور مردم جهت اجراي این قبیل پروژه ها بسیار مهم و ضروري بنظر[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]می رسد. جهت دستیابی به این هدف دستگاه هاي ذي ربط بایستی در شروع پروژه هاي نوسازيدفاتري تحت عنوان دفاتر خدمات نوسازي در محدوده پروژه راه اندازي تا در هنگام مراجعه ساکنینجزئیات اجرایی پروژه ها اعم از طرح و نقشه مورد نظر ، فواید اجراي پروژه کاملاً تشریح و ابهامات.( آنها مرتفع گردد(علوي تبار، 1380[/FONT]
[FONT=&quot]-6 پیشنهاد می گردد به منظور جلب نظر و مشارکت اهالی در اجراي پروژه هاي نوسازي،[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]دستگاه هاي اجرایی با در پیش گرفتن سیاست توسعه از درون، اقدامات موضعی و مداخلات ریزي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]همچون مرمت و نوسازي تک بناهاي داراي موقعیت ویژه را به عنوان الگوسازي در محلات مختلف را[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مدنظر قرارداده و بالطبع این قبیل اقدامات ارزش افزوده املاك و تمایل ساکنین را جهت اجراي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]اقدامات مشابه را بالا خواهد برد و اصلاح تدریجی بافت را بدنبال خواهد داشت.[/FONT]
[FONT=&quot]-7 طرحهاي اجرایی بایستی داراي قابلیت انعطاف پذیري بوده تا در طول زمان بتوان نظرات[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]پیشنهادي و اصلاحی ساکنین محله را که در بهبود هر چه بیشتر طرح مؤثر خواهد بود را در آن[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]اعمال کرد (اهداف ثابت ، شیوه اجرا متغیر).[/FONT]
[FONT=&quot]-8 پروژه هاي کوچک و زودبازده که می تواند در معرفی توانمندي دستگاه اجرایی و پاسخ به[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]توقعات ساکنین محله مؤثر باشد در اولویت کاري قرار گیرد.[/FONT]
[FONT=&quot]-9 سند جامع حمایت از سرمایه گذاري در بافت هاي فرسوده که در آن وظیفه حمایتی همه[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]دستگاه هاي اجرایی مشخص گردیده و کلیه امتیازات تشویقی اعم از بخشودگی عوارض، معافیت[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]هاي مالیاتی، در آن تعیین گردیده تهیه و در مراجع ذي ربط استانی و کشوري تصویب گردد.[/FONT]
[FONT=&quot]-10 در مکان یابی و اولویت بندي پروژه هاي نوسازي، بایستی جمیع شرایط اجتماعی، اقتصادي،[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]زیست محیطی و ترافیکی را درنظر گرفت تا امکان احداث و اجراي پروژه هاي بزرگ که داراي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]توجیه اقتصادي و اجتماعی هستند فراهم گردد.[/FONT]
[FONT=&quot]-3 پیشنهادات کاربردي در حوزه کار دستگاهها و مراجع ذي ربط[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]-1 قواي محترم قانون گذاري و اجرایی با تصویب مصوباتی، زمینه لازم را جهت تسریع و تسهیل در[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]اجراي قوانین ، فراهم ساخته به گونه اي که امکان تملک املاك دستگاههاي دولتی و مردم که در[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مسیر اجراي طرحهاي نوسازي و بهسازي قرار دارند در کمترین زمان ممکن بوجود آید (احیاء ماده[/FONT][FONT=&quot]96 [/FONT][FONT=&quot] قانون شهرداري ها) .[/FONT]
[FONT=&quot]-2 دولت محترم و شوراي اقتصاد راهکارهاي مناسب و اجرایی لازم را جهت تسریع و تسهیل[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]دریافت وامهاي خارجی (فاینانس) را اندیشیده و سازوکار لازم را فراهم نماید.[/FONT]
[FONT=&quot]-3 دولت محترم با تصویب دستورالعمل هاي لازم زمینه حضور فعالانه بانکها و مؤسسات مالی را[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]جهت مشارکت سرمایه گذاري در بافتهاي فرسوده جهت بخش خصوصی و متقاضیان نوسازي املاك[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]در این محدوده را فراهم و تسهیلات مالی یارانه دار را بدون سرمایه [/FONT][FONT=&quot]u1711[/FONT][FONT=&quot] گذاري و تشریفات قانونی در[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]کوتاه ترین زمان ممکن پرداخت نماید.[/FONT]
[FONT=&quot]-4 باتوجه به اینکه اکثر ابنیه و املاك واقع در بافتهاي فرسوده فاقد سند مالکیت می باشند،[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]راهکارهاي قانونی لازم جهت اخذ وام و تسهیلات مالی به این قبیل مالکین اندیشیده و سازوکار[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]اجرایی دیگري جهت تضمین بازپرداخت تسهیلات اعطایی بکار بسته شود.[/FONT]
[FONT=&quot]-5 وزرات محترم کشور و سازمان شهرداري ها با هدف تمرکز کمکهاي مالی دولتی و تسهیل[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]دریافت آن، ترتیبی اتخاذ نماید تا منبعد بجاي واریز این قبیل وجوه به حساب شهرداریها که[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]متأسفانه در بیشتر اوقات صرف پرداخت حقوق و دیگر هزینه هاي جاري می گردد، آنرا مستقیماً به[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]حساب سازمانهاي ذي ربط (سازمان نوسازي و بهسازي وابسته به شهرداري) نماید.[/FONT]
[FONT=&quot]-6 ایجاد سازمان و تشکیلات اجرایی مداخله در بافتهاي فرسوده (شهرداري هاي ویژه) با تشکیل[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot].( هیأت مدیره و عضویت سازمان هاي ذي ربط(مهندسین مشاور شارمند، 1387[/FONT]

 
آخرین ویرایش:

Amir M@hdi.A

کاربر فعال تالار مهندسی شهرسازی
کاربر ممتاز
4

4

[FONT=&quot]4.[/FONT][FONT=&quot] اقدامات قانونی پیشنهادي در رابطه با نوسازي و بهسازي بافت هاي فرسوده شهري[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]1366[/FONT][FONT=&quot]1.[/FONT][FONT=&quot] و قانون تغییر نام /07/ کمیسیون مادة 12 قانون زمین شهري به استناد مصوبۀ مورخ [/FONT][FONT=&quot]1383[/FONT][FONT=&quot]/05/ [/FONT][FONT=&quot]11[/FONT][FONT=&quot] با هدف هدایت سرمایه وزارت آبادانی و مسکن به وزارت مسکن و شهرسازي مصوب 08[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]گذاران بخش خصوصی جهت سرمایه گذاري در بافتهاي فرسوده و مرکزي شهر ، طی لایحه اي هر[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]گونه تفکیک زمین واگذاري آن براي ساخت مسکن به افراد ، شرکتهاي تعاونی یا ارگانها و نهادهاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]دولتی و غیر دولتی را در داخل حریم و محدودة استحفاظی شهرها را به مدت ده سال ممنوع و از[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]تصویب آن خودداري نمایند.[/FONT]
[FONT=&quot]1347 و بند 2 /09/ -2 شهرداري به استناد مواد 1 و 23 قانون نوسازي عمران شهري مصوب 07[/FONT]
[FONT=&quot]1378 شوراي عالی شهرسازي و معماري /8/ ضوابط جلوگیري از افزایش محدوده شهرها مصوب 10[/FONT]
[FONT=&quot]ایران براي ارتقاي کیفیت و شرایط زیستی و سکونتی در محلات فرسوده شهري اقدام به تهیهطرحهاي تفصیلی موضعی نموده و با رعایت اصول شهرسازي، در زمینه به سازي، نوسازي و بازسازي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]این محلات اقدام نماید.[/FONT]
[FONT=&quot]-3 شهرداري با همکاري سازمان مسکن و شهرسازي به استناد مادة 23 قانون نوسازي و عمران[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]و بند 3 ضوابط جلوگیري از افزایش محدوده شهرها مصوب [/FONT][FONT=&quot]07[/FONT][FONT=&quot]/09/[/FONT][FONT=&quot]1347[/FONT][FONT=&quot] شهري مصوب[/FONT][FONT=&quot]8/1378 [/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]10/ [/FONT][FONT=&quot]شوراي عالی شهرسازي و معماري جهت هدایت اصولی افزایش تراکم ناخالص با توجه[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]به قابلیت و پتانسیل بافت هاي فرسوده شهري، بلندمرتبه سازي را بر حسب اولویت هاي محله اي و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot].( توجیهات اقتصادي و اجتماعی در دستور کار قرار دهد(فتحی بیرانوند، 1386[/FONT][FONT=&quot]1374,[/FONT][FONT=&quot]، و بندهاي 6 /03/ -4 به استناد مادة یک قانون حفظ کاربري اراضی زراعی و باغها مصوب 31[/FONT]
[FONT=&quot]1378 شوراي عالی شهرسازي و /8/ 7 و 8 ضوابط جلوگیري از افزایش محدوده شهرها مصوب 10[/FONT]
[FONT=&quot]معماري با هدف جلوگیري از تخریب اراضی زراعی و باغات و گسترش بی رویه شهرها و جلوگیري از[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]پراکنده سازي و رشد ناموزون حاشیه شهرها و تا قبل از اینکه تراکم ناخالص جمعیتی در بقیه[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]اراضی شهري به تراکم ناخالص پیش بینی شده در طرح مصوب نرسیده باشد از تغییر کاربري این[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot].( اراضی خودداري گردد (منصور، 1382[/FONT]
[FONT=&quot]-5 شهرداري به استناد بند 14 ذیل مادة 55 قانون شهرداریها با هدف ایحاد الزام جهت مالکین[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]ابنیۀ فرسوده از طریق اهرم هاي در اختیار، اقدامات قانونی را معمول تا مالکین مجبور به نوسازي و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]بازسازي ابنیه خود گردند.[/FONT]
[FONT=&quot]-6 سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگري با هدف تعدیل در ضوابط سختگیرانه ساخت[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]و ساز در عرصه و حریم آثار ثبت شدة تاریخی که یکی از دلایل بی رغبتی مالکین و بخشهاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]خصوصی جهت سرمایه گذاري در محدودة آثار تاریخی است به استناد بندهاي 10 و 12 قانون[/FONT]
[FONT=&quot]1367 نسبت به تجدید نظر در حرایم فوق /04/ اساس نامۀ سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب 28[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]اقدام و به شهرداري ها ابلاغ نمایند.[/FONT]
[FONT=&quot]1347 و ماده /09/ -7 شهرداري ها به استناد مادة 22 قانون نوسازي و عمران شهري مصوب 07[/FONT]
[FONT=&quot]111 قانون شهرداري ها زمینه سرمایه گذاري بخش خصوصی را جهت اجراي پروژه هاي مورد نظر[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]در بافت هاي فرسوده شهري را بوجود آورند.[/FONT]
[FONT=&quot]-5 اقدامات اجرایی جهت بهسازي و مناسب سازي محیط بافتهاي فرسوده[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]-1 اقدامات کوتاه مدت و فوري : -5[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]-1-1-5 تخریب ، آواربرداري و تسطیح بناهاي مخروبه با هدف ایجاد آرامش روانی براي ساکنین و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]حذف نقاط جرم خیز.[/FONT]
[FONT=&quot]-2-1-5 تجهیز و ترمیم پایه هاي روشنایی در مناطق داخلی بافتهاي فرسوده با هدف احساس[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]ناامنی براي بزهکاران اجتماعی.[/FONT]
[FONT=&quot]-3-1-5 برقراري شیفتهاي مستمر گشت زنی توسط مامورین انتظامی.[/FONT]
[FONT=&quot]-4-1-5 رفع خطر از بناهاي شکسته و اخطار به مالکین و اقدامات فوري حقوقی در صورت عدم[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]اقدام موثر توسط مالکین به استناد بند 14 ذیل مادة 55 قانون شهرداریها.[/FONT]
[FONT=&quot]-5-1-5 ساماندهی معابر و بازگشایی موانع عبور در بافتهاي فرسوده با هدف امکان تردد خودروهاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]امدادي و اورژانسی.[/FONT]
[FONT=&quot]2 - اقدامات میان مدت و بلند مدت : -5[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]-1-2-5 تهیه و تدوین دستورالعمل اعطاي امتیازات تشویقی جهت متقاضیان ساخت و ساز و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]تجمیع پلاکهاي واقع در بافتهاي فرسودة مصوب از جمله اعطاي تراکم رایگان و معافیت هاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مالیاتی و نوسازي براي چند سال.[/FONT]
[FONT=&quot]-2-2-5 ایجاد تسهیلات مناسب جهت تشویق بخش خصوصی و تعاونی به منظور ساخت و ساز در[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]محلات فرسودة شهري.[/FONT]
[FONT=&quot]-3-2-5 تسهیل در معرفی متقاضیان ساخت و ساز به بانکهاي عامل توسط شهرداري و سازمان[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مسکن و شهرسازي بر اساس دستورالعمل توزیع یارانۀ تسهیلات اعطایی به متقاضیان ساخت مسکن[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]در بافتهاي فرسوده و استفاده از ظرفیت کامل اعتبار اختصاص یافته و رفع موانع دست و پاگیر (رفع[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]الزام مالکین جهت دریافت تسهیلات در قبال ارایه سند مالکیت ملک).[/FONT]
[FONT=&quot]-4-2-5 جلب مشارکت مالکین املاك واقع در بافتهاي فرسوده با اجراي چند پروژة پیش تاز و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]زودبازده در داخل محلات فرسوده با هدف جلب اعتماد و باور توانمندي دستگاههاي اجرایی جهت[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مداخله در این بافتها.[/FONT][FONT=&quot][/FONT][FONT=&quot] [/FONT]
[FONT=&quot] [/FONT]
[FONT=&quot]نتیجه گیري[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]براساس مباحث مطرح شده ، ساختار کالبدي و عملکردي بافتهاي فرسوده شهري بطور دایم تحت[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]تأثیر مجموعه اي از عوامل محیطی، فرهنگی، اقتصادي و اجتماعی قرار داشته و فعل و انفعالات و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]تغییرات ناشی از این عوامل متأثر از مکانیزم هاي راهبردي و سیاست شهري و هر آنچه تحت عنوان[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]از آن یاد می شود منجر به شکل گیري این بافتها با ساختاري متفاوت « حقوق و قوانین شهري »[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]شده و بالطبع برآیند و اثرگذاري این عوامل بر یکدیگر هویت، کالبد، منظر و ساختار این بافتها را[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]شکل می دهد.[/FONT]
[FONT=&quot]عوامل فوق که اثرات متفاوت اما حتمی آنها را نبایستی در شکل گیري بافتهاي فرسوده از نظر دور[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]داشت هر یک متأثر از مجموعه عواملی هستند که به صورت ناخواسته و بعضاً غیر قابل کنترل اثرات[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]منفی خود را بر روند فرسودگی و ناکارآمدي بافت سرعت می بخشد. اجراي مطلوب پروژه هاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]نوسازي و بهسازي بافت هاي فرسوده مستلزم بررسی و شناخت دقیق آسیبهاي ایجاد شده در هر[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]یک از حوزه هاي مرتبط بوده تا بر اساس آن بتوان روشهاي مناسب و کارآمد جهت مهار یا تعدیل[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]اثرات نامطلوب در فضاي محیطی و عملکردي این بافتها و تطبیق آن با نیازهاي زندگی امروزي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]ساکنین بکار بست. آگاهی از توقعات و نگرانی هاي ساکنین بافت، محدودیت ها و موانع پیش روي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]مدیران شهریه، نارسایی ها، ناکارآمدي و پیچیدگی هاي نظام حقوقی و قانونی موجود، ضعفهاي[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]ساختاري، عملکردي و مدیریتی این حوزه به همراه نقد عالمانه و موشکافانه آن در محافل علمی و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]تخصصی می تواند به طریق اولی راهکارهاي مناسب و کارشناسانه جهت تحقق خواسته ها،[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]اولویت ها و نگرانی هاي موجود را پیش روي قرار داده و در گامهاي بعدي با تهیه طرحها، لوایح و[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]دستورالعمل هاي کارآمد و گره گشا و تصویب آن در مراجع قانونی، چشم اندازي مناسب را جهت[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]تسریع در اقدامات و مداخلات مؤثر در حوزه بافتهاي فرسوده که حقیقتاً به دلیل واقع شدن کشور[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]عزیزمان در مسیر کمربند زلزله خیز منطقه همواره نگرانی هایی را براي دولتمردان و دستندرکاران به وجود آورده، ترسیم کرد.[/FONT]
[FONT=&quot] [/FONT]
[FONT=&quot]منابع[/FONT][FONT=&quot][/FONT]
[FONT=&quot]شکویی، ح. 1372 . جغرافیاي شهري.انتشارات دانشگاه پیام نور.[/FONT]
[FONT=&quot]شکویی، ح. 1373 .دیدگاههاي نو در جغرافیاي شهري. جلد اول، اتشارات سمت.[/FONT]
[FONT=&quot]شماعی، ع. و دیگران. 1384 . بهسازي و نوسازي شهري از دیدگاه علم جغرافیا. انتشارات دانشگاه[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]تهران.[/FONT]
[FONT=&quot]علوي تبار، ع. 1380 . الگوي مشارکت شهروندان در اداره امور شهرها. جلد دوم ، انتشارات سازمان[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]شهرداریهاي کشور.[/FONT]
[FONT=&quot]عندلیب ، ع. 1384 . فرآیند نوسازي بافتهاي فرسوده شهر تهران. ناشر ري پور.[/FONT]
[FONT=&quot]فتحی بیرانوند، م. 1386 . مقاله "نقدي بر طرح طرح جامع شهر خرم آباد".[/FONT]
[FONT=&quot]فتحی بیرانوند، م. 1386 . ساماندهی ساختار کالبدي و کارکردي بافتهاي فرسوده شهر خرم آباد.[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]پایان نامه براي دریافت دانشنامه کارشناسی ارشد.[/FONT]
[FONT=&quot]فلامکی، م. م. 1383 . باززنده سازي بناها و شهرهاي تاریخی. انتشارات دانشگاه تهران.[/FONT]
[FONT=&quot]مقالات همایش بهسازي و نوسازي بافتهاي فرسوده و ناکارآمد شهر تهران. 1381 . حوزه معاونت[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]شهرسازي و معماري شهرداري تهران.[/FONT]
[FONT=&quot]منصور، ج. 1382 . مجموعه قوانین و مقررات شهر و شهرداري. انتشارات نشر دوران.[/FONT]
[FONT=&quot]مهندسین مشاور آباد بوم قشم. 1383 . تدوین برنامه راهبردي حفظ ، احیا و بازنده سازي بافت[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]تاریخی خرم آباد.[/FONT]
[FONT=&quot]مهندسین مشاور شاران. 1385 . راهنماي شناسایی و مداخله در بافتهاي فرسوده. ناشر شرکت ایده[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]پردازان فن و هنر.[/FONT]
[FONT=&quot]مهندسین مشاور شارمند. 1387 . مقاله" سازمان و تشکیلات اجرایی مداخله در بافتهاي فرسوده[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]شهر اصفهان".[/FONT]
[FONT=&quot]نجاتی حسینی، م. 1381 . برنامه ریزي و مدیریت شهري ، مسائل نظري و چالشهاي تجربی. دفتر[/FONT][FONT=&quot] [/FONT][FONT=&quot]برنامه ریزي عمرانی وزارت کشور. انتشارات سازمان شهرداریهاي کشور.[/FONT]
 
بالا