مفاهیم جامع توسعه پايدار شهری

A.R.A.M.Del

عضو جدید
کاربر ممتاز
1_2.jpg

توسعه پایدار به مفهوم حرکت بر محور انسان-محیط است و توسعه امکانات اقتصادی با توجه به ملاحظات محیطی و عدالت اجتماعی را مورد توجه قرار مي دهد. توسعه پایدار پس از مشکلات ایجاد شده از توسعه صرفا اقتصادی پس از جنگ جهانی مطرح گردید. جایی که توسعه بی رویه باعث اختلافات طبقاتی و مشکلات زیست محیطی عدیده ای شده و مسير توسعه به ابعاد محيطي و اجتماعي کمتر از اقتصادي بها داده بود.

با توسعه روزانه شهري شدن زندگی بشر مفاهیم مربوط به توسعه پایدار به این حیطه وارد گردید و توسعه پایدار شهر محصول نگاه های جدید به عدالت اجتماعی,فضایی و محیطی نسبت به شهر است. شهرها در سال 2020 جمعيتي معادل 75 درصد کل جهان را در عینی در خود جای خواهند داد که تقريبا 2 درصد از فضاي شهري را در اختیار دارند. بنابر این این تراکم عجیب و بی سابقه جمعیت و نیاز عمومی به جذب منابع اساسی منجر به بهره برداری های غیر طبیعی از منابع محلی و استثمار منابع همسایگی خواهد شد. آثار این توسعه با پس ماند های غیر قابل پیش بینی به جای مانده از شهرها ادامه داشته و آلودگی ها و بیماری ها و گونه های زندگی حاشیه ای جدید محصول این توسعه خواهد بود.

اما توسعه پایدار شهری به عنوان جزئی از توسعه پایدار بر پایه استفاده معقول از منابع طبیعی استوار شده است و در این نوع توسعه ملاحظات سه گانه, محيطي, اقتصادي و اجتماعي در کنار هم لحاظ خواهد شد.بنابر اين شهر پايدار برآمده از فرايند توسعه اي است که هنيت و امکان ارتقاي هميشگي سلامت اجتماعي - اقتصادي بوم شناسانه شهر و منطقه را فراهم کرده و اين ذهنيت و امکان را به عينيت و اقدام مبدل ساخته است.بنابر اين راه کارهاي زير به عنوان راه کارهاي توسعه پايدار شهري مطرح است :

1- حداقل سازي پيامد هاي زيست محيطي
2- حداقل سازي مصرف منابع تجديد ناپذير
3- بهره برداري از منابع تجديد پذير


در اين مسير به ناچار سياست هايي مثل کاهش اتکا به خودروي شخصي, افزايش فشردگي کالبدي در توسعه شهري, حفاظت و احياي نظام هاي طبيعي در شهر و منطقه پيراموني, کاهش مصرف منابع و توليد آلودگي در شهر و منطقه, بهبود زيست پذيري اجتماعات بشري, پایندگی و تقویت اقتصاد شهری و اصلاح نظام اداری و حکمرانی شهری, بايستي اعمال شود تا شهر به سمت پايداري هدايت شود.


http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gif پيش فرض هاي توسعه پايدار شهري:
در راستاي تحقق توسعه پايدار شهري مي بايست شرايطي فراهم شود تا امكان بستر سازي توسعه پايدار انساني و بهبود رفاه اجتماعي شهروندي، فراهم گردد كه در اين بستر مي توان به برقراري عدالت اجتماعي(هاروي، 1376: ص110- 99) طراحي اقليمي هماهنگ با محيط زيست انساني (بحريني، شيعه، 1380)، تقويت ساختارهاي همبستگي اجتماعي همچون تعهد و مسئوليت پذيري، تقويت بنيانهاي اجتماعي و خانوادگي و احياي محيط زيست همگاني (بحريني، 1378) وايجاد انتظام ساختاري در فضاي شهري براي ادراك زيباشناختي و خوانايي شهري (كوين لينچ، 1381: ص12- 34) و بهبود بهره گيري از فضاهاي شهري و افزايش رضايت شهروندي (بحريني، 1378، ص98- 129) و يكپارچگي بخشي به ساختار بصري محيط و منظر شهري (گوردن كالن، 1377: ص64- 90) اشاره كرد. كميسيون جهاني محيط زيست نيز الزامات توسعه پايدار را چنين بيان مي كند:

*مشاركت شهروندان در تصميم گيري در بستر يك نظام سياسي
*چاره انديشي براي تنشهاي حاصل از ناموزوني توسعه در بستر يك نظام اقتصادي
*التزام به ترميم و حفاظت محيط زيست در بستر يك نظام توليدي
*فراهم سازي الگوهاي پايداري از تجارت مالي در بستر يك نظام دانش فني
*ايجاد الگوهايي از تجارت و دارايي در بستر يك نظام بين المللي
*وجود انعطاف پذيري و خود اصلاحي در بستر يك نظام مديريتي

بر اين اساس توسعه پايدار شهري در تكوين مفاهيم زير جنبه كارامدي به خود مي گيرد:

الف- بسترسازي عدالت اجتماعي و شهروندي
ب- بستر سازي مشاركت شهروندي و همبستگي اجتماعي
پ- بسترسازي تقويت بنيان نهادهاي اجتماعي و بنيان خانوادگيپ
ث- رويكرد استرتژيك بر پديداري توسعه پايدار شهري
ج- گسترش آداب و فرهنگ شهرنشيني چ- مساعدت و سازماندهي ارگانهاي دولتي و خصوصي
ح- كارامد سازي سياستها و برنامه هاي سياست گذاري در حوزه كلان شهري
خ- گسترش حقوق شهروندي و بهينه سازي مناسبات مدني



.....................
 

A.R.A.M.Del

عضو جدید
کاربر ممتاز
طراحي پايدار در ساختار شهري بر ميناي سه اصل اساسي شكل مي گيرد:


اصل اول را مي توان صرفه جويي در مصرف منابع دانست كه در صدد است تا با مصرف بهينه منابع، ميزان كاربرد ذخاير تجديد ناپذير را در سخت و كاركرد بناهاي شهري پايين آورد.
اصل دوم بر طراحي بر اساس چرخه حيات مبتني است كه نتايج و تبعات زيست محيطي كل چرخه حيات منابع ساخت و ساز شهري را از مرحله تدارك تا بازگشت به طبيعت در بر مي گيرد.
اصل سوم را طراحي انساني مي دانند كه ريشه در نياز به حفظ عناصر زنجيره اي نظامهاي زيستي دارد و تداوم حيات و بقاي انسان را در پي دارد.

*بر اين اساس طرحي شهري و معماري پايدار مي بايستي كيفيت محيط هاي كار و زيستي را بهبود بخشد كه موجب افزايش بهره وري و كاهش فشارهاي رواني انساني و بهبود شرايط زيستي مي گردد كه همان مفهوم رفاه اجتماعي و شهروندي را به ذهن متبادر مي كند.


http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifدسته بندی نظری دیدگاه های توسعه شهری


1- ديدگاه پرنشيب و آزار دهنده: توسعه پايدار در اين ديدگاه به منابع طبيعي به عنوان يك سرمايه نگاه مي‌شود و حداكثر استفاده كردن از آن مورد نظر است. شركتهاي صنعتي چند مليتي با سرمايه‌هاي بيكران بدون كوچكترين توجهي به منابع با ارزش محيطي از آن استفاده مي‌كنند و حتي اگر آلودگيهاي ايجاد شده از اين گونه فعاليتهاي صنعتي به پاره شدن پرده اوزون بينجامد، آنها همچنان به حداكثرسازي سرمايه‌هاي خود مشغولند، در اين ديدگاه نظرات مخربي وجود دارد و دسته‌آي به اين اعتقاد چسبيده‌اند كه اگر به هوش و استعداد انسان ميدان بدهيم و مخصوصاً اين هوش و استعداد را از طريق تكنولوژي بيان نماييم، اين قدرت و استعداد انسان مي‌تواند هر گونه مسأله محيطي را حل كند.

براساس اين نظريه هيچ محدوديتي در زمينه ظرفيت درك انسان وجود ندارد. و اين قدرت انسان مي‌تواند هر گونه سيستم محيطي را تحت نفوذ خود درآورد. در اين ديدگاه محيط طبيعي براساس سودمندي آن در سيستم اقتصادي ارزيابي مي‌شود و از سوي ديگر توسعه پايدار تنها هم معني رشد پايدار تلقي مي‌گردد. جايي كه توسعه در شكل كاملا خام خود تنها با محصول ناخالص ملي GNP اندازه‌گيري مي‌شود. ديدگاه‌هاي رسمي در زمينه حسابداري بدون تغيير باقي مانه‌اند. در اين گونه ديدگاه‌هاي رسمي توجه كال به يك سلسله متغيرهاي باريك مانند درآ«د، سرمايه‌گذاري، سود و صادرات معطوف مي‌گردد.
در ديدگاه پرنشيب و آزاردهنده توسعه، ابزار سيسات‌گذاري به صورت مداوم به حداكثر سازي محصول رشد آن مي‌پردازد. محدوديت اين ديدگاه در متن توسعه پايدار عبارت از اين است كه اين ديدگاه با معيار پول نگاه متمركزي بر سيستم فعاليت اقتصادي دارد. و از نتايج محيطي اين گونه فعلاً كاملاً‌چشم مي‌پوشد. طي ديدگاه رشد رسمي در زمينه اجراي پروژه‌هاي شهرهاي مانند راه‌هاي شهري و تنظيم كاربري اراضي شهري و چگونگي مصرف انرژي، تأثيرات محيي اين قبيل پروژه‌ها را بكلي از نظر دور مي‌دارد و هر مشكلي در محيط پيش مي‌آيد، بدون توجه به حال خود رها مي‌شود. درباره اين امر در كشورهاي جهان سوم حتي مسئولي براي رسيدگي به مشكلات وجود ندارد، به عنوان مثال از نتايج توسعه صنعتي در شهرهاي ايران مخصوصاً‌ تهران آلودگي هوا كه تقريباً بجز محيط زيست هيچ مرجعي خود را مسئول آن نمي‌داند، و متأسفانه دست محيط زيست نيز از چند طرف بسته شد و عملاً نمي‌تواند كاري انجام دهد.

هم اكنون در شهرهاي بزرگ ايران مانند تهران و تبريز و اصفهان و غيره، برجسازي‌ها با مسايلي مواجه شده‌اند. به عنوان مثال در تهران برجهاي منفردي كه در سطح شهر مخصوصاً شمال تهران درست شده از نظر تأسيساتي محيط اطراف خود را دچار مشكل كرده‌اند . شبكه لوله‌هاي آب محلات مختلف براساس مقدار مصرف معمولي جمعيت محاسبه شده‌اند، وقتي در نقطه‌اي مصرف قابل توجهي بر اين سيستم اعمال مي‌شود، ديگران در مضيقه قرار مي‌‌گيرند. موارد فوق، نكات بارز ديدگاه پرنشيب و آزاردهنده توسعه پايدار است.به هر حال توسعه پرنشيب و آزاردهنده روشي از توسعه است كه طي آن به هر قيمت بايد سرمايه‌ها افزايش يابند و به حداكثر برسند.
اين امر در زمينه‌ كارهاي بزرگ و يا درباره كارهاي كوچك توليدي يكسان است و در جهان سوم مشكلات شهري به اين ديدگاه مربوط مي‌شود.

2- توسعه پايدار ضعيف :طي اين ديدگاه هدف با ارزشي تعقيب مي‌گردد و آن عبارت است از "رشد سرمايه داري را با امور محيطي تركيب كردن." طي اين هدف اينگونه نكات بررسي مي‌شوند كه اصول اقتصادي نئوكلاسيك را مي‌توان در حل مسائل محيطي به كار برد. لازمه اهداف سياست‌گذاري در زمينه توسعه پايدار ضعيف در نظر گرفتن رشد اقتصادي است، اما طي آن هزينه‌ةاي محيطي نيز مورد توجه قرار مي‌گيرند. و براي اين منظور حساب معيني تعيين مي‌گردد. اين امر ممكن است، زيرا در اينجا محيط بعنوان منابع قابل اندازه‌گيري در نظر گرفته مي‌شود. طي اين ديدگاه منابع محيطي به عنوان سرمايه‌هاي ثابت تلقي مي‌شوند، در حالي كه اقتصاد مجاز است به دنبال هر آرمان و هدف اجتماعي مناسب برود. طي اين ديدگاه براي پايداري دو نوع ابعاد اصلي تعريف مي‌شود .
..................

 

A.R.A.M.Del

عضو جدید
کاربر ممتاز
http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gif1 - توسعه پايدار كه چنين معني مي‌شود: رشد پايدار با توجه به سرانه درآمد واقعي طي زمان و با توجه به اهداف رشد اقتصادي رسمي بدون تخليه ذخيره‌هاي سرمايه‌هاي ملي.


http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gif2- نكته دو به استفاده پايدار از منابع و محيط، بشرطي كه سرمايه‌هاي محيطي كاملاً تخليه نشود، توجه مي‌كند. توسعه پايدار ضعيف نفوذ افزاينده‌اي بر آژانسهاي بين‌المللي داشته است كه اين امر شامل بانك جهاني سازمان ملل متحد مي‌شده است و تقريباً هم معني مديريت محيطي تلقي شده است. در اين باره طبيعت به عنوان توليد كننده مصالح و عوامل و ثروت محيطي فرض مي‌شود كه هر دو فرم ثروت اندوزي با اهداف اجتماعي مربوط مي‌شود. و بدتر اينكه در اين ديدگاه طبيعت به عنوان عامل پر از ثروت است كه اين ثروت بايد در اختيار انسان قرار گيرد.

اما ديگران كمي از اين موقعيت عقب مي‌نشينند و مي‌گويند: ثروت اندوزي از طبيعت از جهت مصالح و ثروت محيطي در واقع بايد مانند يك شريك با طبيعت تلقي شود. اما دراین باره بايد از مديريتهاي پيشرفته و داراي فكر روشن و با ابزار تكنولوژي پيشرفته استفاده نشود كه قادر باشند كاملاً پاره‌اي از جهات طبيعت را تحت نفوذ خود درآورده و ثروت خود را چندين برابر افزايش دهند.
اگرچه در اين روند قرن هيجدهمي بناچار كاربرد ابزاري مانند ارزيابي نتايج تصميم‌گيري محيطي تجزيه و تحليل هزينه و سود، و ايجاد و قيمتهاي سايه محيطي و غيره را نيز قبول كرده‌اند. مخالفان اين ديدگاه بحث‌هاي، متضادي دارند. گروهي آن را مانع رشد اقتصادي مي‌دانند. و گروه ديگري آن را مخرب ساختار محيطي تلقي مي‌كنند. بنابراين محافظت محيطي در اين باره يك عامل كليدي در زمينه هدف‌گذاري و سياست‌گذاري شناخته شده است. در اين باره توسعه شهري نامنظم خود تبدیل به بحث مهمی می گردد.از این روهم باید در کلیه قوانین شهری تجديد نظر گردد و هم بايد سياستگذاران سطح بالاي ممالك در تنظيم سياستهاي خود به ارزشهاي محيطي نادر توجه كافي مبذول نمايند. گرچه غالباً مديران محيطي مسايل محيطي استانها را به فراموشي مي‌سپارند.

به عنوان مثال ما در ايران هيچگاه در موارد آلودگي محيطي شهرهايي مثل تبريز و اصفهان و مشهد بحثي به ميان نياورده‌ايم. تنها گاهي مسئولان در مورد آلودگي هواي تهران و اينكه بايد در زمينه از دور خارج كردن پاره‌اي از اتوبوسها و ميني‌بوسها و سواريهاي دودزا اقداماتي معمول گردد، حرفهايي زده‌اند که حرفهاي آنان از دايره حرف بيرون نرفته و در همان دايره باقي مانده است و هواي تهران همچنان بشدت آلوده است.


http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gif3- توسعه پايدار قوي طرفداران اين ديدگاه مدعي اين نكته هستند كه پيش شرط هر گونه توسعه اقتصادي، محافظت محيطي است. آنها به سياست گذاران سطح بالاي ممالك اروپايي توصيه نموده‌اند كه در زمينه تنظيم سياستهاي اقتصادي خود محافظتهاي محيطي را نيز با آن سياستها تركيب نمايند، به عبارت ديگر هر گونه توسعه اقتصادي بايد طوري انجام شود كه محيط لطمه نخورد و اگر از ثروت محيطي استفاده مي‌شود هزينه‌هایي بايد تعيين گردد تا مخصوصاً منابع تجديدپذير اقتصادي كاملاً از بيخ و بن تهي نشوند، و هم چنين صنايع فاضلابها و دودهاي خود را بدون تصفيه كامل به محيط رها نكنند. مدتي است چنين سياستهايي عملاً در پاره‌اي از كشورهاي اروپايي اجرا شده و كشورهاي معين اروپايي سعي كرده‌اند كليه فاضلابها تصفيه و بعد به رودخانه‌هايي مانند تايمز و راين و دانوب ريخته شوند. اكنون آب اين رودخانه‌ها كاملاً زلال شده و در كنار آنها مكانهايي براي گشت و گذار مردم فراهم شده است.

از اين گذشته در انگليس غالب اتومبيلها از فيلترهاي تصفيه دود استفاده مي‌كنند. در نتيجه با وجود متروي لندن و تدابيري از نوع فوق هواي لندن ديگر آلوده نيست. به صورت كلي طي ديدگاه فوق هر گونه سياست گذاري اقتصادي با عطف توجه كامل نسبت به سرمايه‌هاي محيطي، چه آنهاييكه تجديدپذير هستند و چه آنهاييكه قابل تهي شدن هستند، مورد توجه قرار مي‌گيرد و تصويب مي‌شود. در اين باره محافظت از اين گونه سرمايه‌ محيطي كه ارزش نگهداري آن‌ها مسلم است (جنگلهاي مناطق حاره) يا اينكه بايد آنها را توسعه بدهيم (خاك‌هاي پست شده) بايدتوجه داشت كه انجام اين گونه عوامل نياز به تنظيم بازار و مداخله اولياي امور استان دارد، كه بايد سلسله وسيعي از ابزار را به كار برند و هم چنين در موارد خاص وقتي تغييراتي در اقتصاد محلي رخ مي‌دهد كه كاربرد پايدار منابع محيطي مورد نياز مي‌شود درگيري مجامع محلي الزامي مي‌شود. در اين ديدگاه توجهي كمي به ديدگاه كمي مبذول مي‌شود، اما به هر حال رشد كيفي بيشتر مورد توجه است، در عين حال اهداف رشد اقتصادي نيز كماكان مورد توجه سياست گذاران توسعه پايدار قرار دارد.

اگر چه اين ديدگاه گاهي به نظريات و سياستهاي ديدگاه توسعه پايدار ضعيف متمايل مي‌شود و گاهي به مسير ديدگاه توسعه پايدار قوي بر مي‌گردد. ولي به هر حال در اين ديدگاه استفاده از ابزار سياست‌گذاري مهم است. براي مثال ابزار قانوني، اقتصادي قانوني، برنامه‌ريزي كاربردي اراضي، برانگيزاننده‌هاي مالي و ابزار اقتصادي مانند ماليتهاي فضاي سبز و جريمه‌هاي آلوده‌ كننده‌ها، منابع قابل معامله، انواع تشويق‌ها، طرح‌هاي باز پس دادن سپرده‌ها، تشويق به تغيير رفتار و انطباق با قوانين، از طريق اطلاع رساني و آموزش و ترغيب عموم مردم. در اين باره تغيير رفتار درانواع مصارف كالاها با هدف صرفه‌جويي مورد نظر ديدگاه توسعه پايدار قوي است. در مدل توسعه پايدار قوي، ابزار قانوني و اقتصادي برنامه‌ريزي بر روي مديريت منابع متمركز شده است. در اين باره همچنين سطح وسيعي از موضوعات اجتماعي مورد توجه قرار مي‌گيرد، توجهي كه بر روي شاخص توسعه پايدار نيز متمركز مي‌گردد.

http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gif4- مدل ايده‌آل :توسعه مدل ايده‌آل توسعه پايدار يك نظر عميق و وسيع است كه هدف آن تغيير ساختار اجتماع، اقتصاد و سياست است، به صورت كلي اجزاي اين سيستم طوري چيده شده است كه رفتار انسان را نسبت به محيط و طبيعت اصلاح كند. به اين دليل اين ديدگاه را ديدگاه اكولوژيست نيز ناميده‌اند كه اكولوژيستهاي افراطي نيز آن را قبول كرده‌اند . اين مدل توسعه پايدار خالص را در نظر مي‌گيرد. جاييكه هر چه در طبيعت مي‌گذارد و يا در آن مي‌نشاند به همان مقدار از آن بر مي‌دارد در اين باره هيچگونه فرمي از رشد كلي به زبان كمي اندازه‌گيري نمي‌شود، زيرا كه قرار است خود بشر در اين اكوسيستم زندگي كند، به عوض آن رشد مورد نظر با معيارهاي كيفي زندگي اندازه‌گيري مي‌شود، نه با استانداردهاي زندگي. مدل ايده‌آل توسعه پايدار تنها به زندگي انسان فكر نمي‌كند، بلكه كليه عوامل زنده و غيره زنده بجز انسان را بسيار پرارزش تلقي مي‌كنند. زيرا ارزشهاي ذاتي و اصل اينگونه عوامل براي زندگي انسان بسيار مفيد است. از سوي ديگر اين مدل در جستجوي معيارهاي برابري براي فرمهاي گوناگون زندگي است.

در اين باره نيز مدل ايده‌آل توسعه پايدار نوعي مدل كلي نگر را كه به روابط متقابل، اعمال متقابل و مكانهاي متقابل عناصر زندگي توجه دارد، مورد استفاده قرار مي‌دهد. و نهايتاً در اين مدل، "ارزش" در فرايند طبيعي و گروه‌ها نهفته است، و نه در هستي مجرد زندگي افراد. و به اين ترتيب در اين مدل ابعاد اجتماعي توسعه پايدار بيشتر مورد توجه قرار مي‌گيرد و معيارهاي اندازه‌گيري موجود را در زمينه كيفيت زندگي كافي نمي‌بيند و پيشنهاد مي‌نمايد شاخصهاي بيشتري در زمينه اندازه‌گيري كيفيت زندگي فراهم گردد. طرفداران اين ديدگاه مي‌گويند كه تا كنون كارهاي تحقيقاتي زيادي در زمينه اين مدل انجام شده است كه در خارج از سيستمهاي اقتصادي و اجتماعي قرار دارند. براي مثال سازمانهاي غيرانتفاعي خصوصي دراروپا كارهاي كيفي قابل توجهي انجام داده‌اند كه به تعريف و تشخيص ثروتهاي غير پولي، كمك قابل توجهي مي‌كند. اگر اين مدل ايده‌آل توسعه پايدار توسعه يابد مي‌تواند اين گونه فعاليتها را با سيستمهاي حسابداري اقتصادي سابق تركيب كند. مخالفان اين نظريه به اجراي سياستهاي آن ايراد مي‌گيرند، اما در عين حال با اين نظر كه" در مصرف منابع زمين بايد حد اعتدال را مراعات كرد و از آنچه باقي مانده محافظت نمود، آنچه را كه تجديدناپذير است نبايد بي‌مهابا مصرف كرد و دور انداخت، نبايد محيط زندگي را آلوده كنيم و نتايج آن را كه خود زندگي را نابود مي‌كند از نظر دور بداريم"، موافق هستند.

اكولوژيستها در زمينه محافظت محيطي اعتقاد به فراهم نمودن محدوديتهاي معيني در زمينه فعاليت اقتصادي هستند. به همين دليل اين نظريه مقبوليت قابل توجهي نيافته است، زيرا پاره‌اي از كشورهاي صنعتي جهان در زمينه قبول مفاهيم توسعه پايدار به حداقل تغييرات سياسي در زمينه توسعه پايدار ايده‌آل تن داده‌اند. آنها معتقدند كه محدوديت اقتصادي به عدم توسعه اقتصادي- كالبدي و قدرت سياسي خواهد انجاميد. به اين ترتيب چهار نوع ديدگاه توسع پايدار هر كدام به جهاتي از توسعه نظر دوخته‌اند. در هر چهار نوع ديدگاه اين فعاليتهاي اقتصادي و صنعتي است كه ايجاد مسأله مي‌نمايد. از سويي توسعه كشورها مبتني بر توسعه اقتصادي است و از سوي ديگر همين توسعه اقتصادي كه به دنبال آن توسعه صنعتي مطرح مي‌شود، خود ايجاد كننده مشكلات محيطي است. بنابراين ضرورت زندگي انسان كه اكنون به خطر افتاده، توسعه پايدار را امري الزامي مي‌نمايد.
..............
 

A.R.A.M.Del

عضو جدید
کاربر ممتاز
http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifديدگاههاي جديد در توسعه پايدار شهري:
در بيشتر كشورهاي در حال توسعه تأسيسات زيربنايي، تكنولوژي و نيروي متخصص مورد نياز صنعت در شهرها وجود داشته‌اند؛ لذا غالب فعاليتهاي اقصتادي و توليدي در كنار این شهرها شكل گرفته و باعث رشد سريع آنها شده است. از طرف ديگر تمركز سرمايه‌ها در شهرهاي بزرگ باعث دوگانگي اقتصادي شده و همان گونه كه اقاي جان فريدمن (Friedman, 1982) مطرح مي‌نمايد، اين گونه شهرها مانند پمپ قوي، سرمايه‌ها و نيروي انساني كارآمد را به خود جلب مي‌كنند و باعث تخليه آنها از ديگر مناطق و مخصوصاً مناطق محروم مي‌شوند و ايجاد دوگانگي اقتصادي در منطقه مي‌نمايند. يكي از اثرات توجه خاص به صنعتي كردن جوامع و تمركز سرمايه‌ها در كنار شهرهاي بزرگ رشد سريع شهرنشيني مي‌باشد. بيشتر برنامه ريزان در كشورهاي در حال توسعه معتقدند كه رشد اقتصادي رابطه مستقيمي با شهرنشيني دارد.

آقاي متور (Mathur, 1998) در مطالعات خود در كشورهاي جهان سوم، به اين نتيجه مي‌رسد كه روند رشد اقتصادي در كشورهاي در حال توسعه و افزايش رشد طبيعي جمعيت، دو عامل اصلي در شهرنشيني ومخصوصاً تمركزجمعيت درشهرهاي بزرگ مي‌باشندكه باعث برتريت يا (Urban primacy) مي‌شوند.

اقاي سيمونز (Simmuns, 1994) مطرح مي‌نمايد كه توسعه اقتصادي و تمركز سرمايه ها به روند رشد شهرهاي بزرگ دامن زده و عوامل مؤثر را چنين مي‌داند :

- برنامه بهداشت عمومي كه از ميزان مرگ و مير مي‌كاهد.
- تمركز صنايع در كنار شهرهاي بزرگ
- تمركز ساختمانها و فعاليتهاي دولتي در كنار شهرهاي بزرگ
- مكانيزه و مدرنيزه شدن وسايل توليدات كشاورزي كه باعث آزاد شدن كشاورزان و ازدياد بيكاري آنها و مهاجرت به شهرها و مخصوصاً شهرهاي بزرگ مي‌شود. بايد توجه داشت كه اختلاف سطح درآمد شهري و روستايي يكي از عوامل مؤثر در مهاجرت روستايي به شهر و شهرهاي بزرگ مي‌باشد.


واضح است كه تمركز جمعيت در شهرهاي بزرگ مشكلاتي را براي اينگونه شهرها به وجود آورده و بيشتر برنامه ريزان شهري و منطقه‌اي معتقد هستند كه رشد بي‌رويه شهرها و شهرهاي بزرگ هزينه‌هاي زيادي را براي دولتها ايجاد مي‌كند. به عنوان نمونه، كمبود مسكن، عدم دسترسي به خدمات شهري، ازدحام و نهايتاً از بين رفتن محيط زيست. آقاي الشخص (El-shakhs, 1994) اثرات عمده تمركز جمعيت در شهرهاي بزرگ را در سطح كلي Macro و در سطح كوچك Micro چنين مطرح مي‌نمايد :

1- تمركز جمعيت در شهرهاي بزرگ از رشد شهرهاي كوچك و روستاها مي‌كاهد.
2- اين تمركز به پراكندگي منطقه‌اي و عدم تعادل بين گروههاي اجتماعي دامن زده و ايجاد عدم ثبات مي‌كند.
3- تمركز باعث از بين رفتن زمينهاي زراعي براي ساختن مسكن مي‌شود. از نظر سطح كوچك Micro اين تمركز باعث :

- كمبود خدمات اجتماعي، فرهنگي مي‌گردد.
- عدم استفاده صحيح از زمين مي‌شود.
- نياز به حمل ونقل بيشتر و باعث بالا رفتن هزينه‌ها مي‌گردد.
- باعث بالا رفتن كم كاري و بيكاري مي‌گردد و مخصوصاً براي افراد فقير و كم درآمد
- ايجاد كپر و حاشيه نشيني شهري مي‌شود. - باعث ازدحام و از بين رفتن محيط زيست مي‌گردد.

توسعه پايدار بايد براي جوامع شهري در آينده در نظر گرفته شود، به صورتي كه علاوه بر اينكه مشكلات شهرهاي بزرگ را حل مي‌كند، از به خطرافتادن زندگي نسلهاي آينده جلوگيري به عمل آورد. توسعه پايدار بايد در جهتي حركت نمايد كه از منابع به صورت عاقلانه و انديشمندانه استفاده شود و زندگي نسلهاي آينده را به خطر نياندازد.


http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifنظريه قطبهاي رشد:
بعضي از برنامه ريزان رشد شهرهاي بزرگ را در مراحل اوليه توسعه الزامي مي‌دانند و تمركز سرمايه‌ها و نيروهاي انساني را عامل توسعه در نظر گرفته‌اند. و معتقد هستند كه ايجاد صنايع و سرمايه‌گذاريها صنعتي مخصوصاً در كنار شهرهاي بزرگ و مناطقي كه داراي پتانسيل رشد هستند، باعث مي‌شود كه همانند موج به ساير نقاط و مناطق محورم سرايت و پخش گردد و اثر آن به دورترين نقاط هم برسد. اين طرز تفكر مورد انتقاد بسيار از برنامه ريزان قرار گرفته است.

به عنوان مثال آقاي روندنيلي(Rondinell, 1999) مطرح مي‌نمايد كه چنين طرز تفكري با شكست مواجه شده و تجمع سرمايه ها و نيروي انساني در شهرهاي بزرگ نمي تواند توسعه را به نقاط محروم و شهرهاي كوچك انتقال دهد و حتي در بعضي از كشورها اين روش باعث دوگانگي اقتصادي شده است.

.................
 

A.R.A.M.Del

عضو جدید
کاربر ممتاز
http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifتوسعه اکروپلتين :
در اوايل سال 1980 ميلادي يك مدل برنامه‌ريزي غيرمتمركز به نام اگروپليتن توسط جان فريدمن (Jahn Friedman, 1973) مطرح گرديد. هدف از اين برنامه ايجاد همبستگي مابين شهرها و روستاها ، آشنا كردن مردم محلي و روستاها به زندگي شهري و سهيم كردن آنها در توسعه و عمران مناطق بوده است. اين تئوري بر روي گسترش صنايع كوچك كه نياز به تخصصهاي بالا ندارد تأكيد مي‌نمايد. و همچنين بر خودياري مردم تكيه مي‌كند.

اين طرح تشكيل شده است از واحدهايي از يك منطقه كه داراي شهري مبني بر 10000 تا 25000 جمعيت و تعدادي روستا كه داراي تراكم 200 نفر در كيلومتر مربع باشند و محدوده اين طرح عبارت است از منطقه‌اي با شعاع 5 الي 10 كيلومتر مربع كه با دوچرخه مي‌توان آن را طي نمود. مجموع جمعيت منطقه بين 50000 تا 150000 در نظر گرفته شده و فرض بر اين است كه اغلب مردم اين ناحيه به كشاورزي مشغول هستند. پر واضح است كه تعيين چنين مناطقي براي توسعه تا اندازه‌اي مشكل و در بعضي موارد امكان پذير نمي باشد. آقاي هانسن (Hansen, 1990) دو مشكل اساسي را در اين رابطه مطرح مي‌نمايد :

- ساختار سياسي اغلب كشورهاي جهان سوم با اين طرح هماهنگي ندارد.
- اين طرح واقعيت پيشرفت و ارتباط خارجي را فراموش كرده است. بعضي از برنامه ريزان معتقد هستند كه چنين طرحي يك مفهوم ايده‌آل نگر بوده و در عمل با مشكل رو به رو مي‌شود.

http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifرشد شهرهاي كوچك و متوسط:
بعضي از برنامه ريزان، شهرها و مراكز رشد شهري را تنها راه براي توسعه مناطق مي‌دانند و براي حل معضلات و مشكلات آينده شهرهاي بزرگ پيشنهاد مي‌كنند كه شهرهاي كوچك و متوسط كه بين 100000 تا 500000 جمعيت دارند در كشورهاي جهان سوم بايد رشد نمايند تا بتوانند مهاجرتهاي روستايي را از شهرهاي بزرگ به سمت شهرهاي متوسط سوق داده تا بتوانند از مشكلات شهرهاي بزرگ در آينده بكاهند. آقاي رودل (Ruddel, 1999) نظرات خود را در مورد نقش شهرهاي كوچك و متوسط چنين مطرح مي‌نمايد كه توسعه شهرهاي كوچك و متوسط روش مناسبي براي توسعه فضايي و ايجاد رشد اقتصادي و تعادل اجتماعي است و مي‌تواند به عنوان شقي در مقابل رشد شهرهاي بزرگ عمل نمايد. ايشان چنين مطرح مي‌نمايد كه بايد سرمايه ها را از شهرهاي بسيار بزرگ به سمت شهرهاي كوچك و متوسط سوق داد. آقايان هاردوي و سترويت (Harday and Sutherwaite, 1998) پنج دليل را بر اهميت رشد شهرهاي متوسط در توسعه مناطق مطرح مي‌نمايند كه مي‌توان به عنوان شق‌هايي در مقابل رشد بي‌رويه شهرهاي بزرگ مطرح نمود :

- غالباً شهرهاي كوچك ومتوسط هستند كه بيشتر روستاييان با آنها در ارتباط اند. به عنوان مثال مدرسه، مراكز بهداشتي، مراكز سرويس دهي كشاورزي به كشاورزان و بازار فروش توليدات كشاورزان بيشتر در شهرهاي كوچك و متوسط وجود دارند.

- اغلب مديريتهاي دولتي در سطح مناطق در شهرهاي كوچك و متوسط وجود دارند. توسط اين مراكز دولت مي‌تواند به مشكلات و مسايل روستاهاي اطراف پي برد و نيز به امكانات موجود در منطقه آگاهي پيدا كند.

- بعضي از اين شهرها نقش مهمي در توليدات كشاورزي و بسته بندي و انتقال به مناطق ديگر و مخصوصاً شهرهاي بزرگ را دارند.

- سياستهاي دراز مدت نشان داده است كه سوق سرمايه‌ها به سمت شهرهاي كوچك و متوسط باعث ثبات منطقه‌اي گرديده و از رشد بي‌رويه شهرهاي بزرگ جلوگيري مي‌نمايد. با مطالعه اين سه نظريه به اين نتيجه مي‌رسيم كه نظريه قطبهاي رشد به دليل عدم پيوستگي و ارتباط تنگاتنگ مابين سكونتگاهها در كشورهاي در حال توسعه كارآيي نخواهد داشت.


و نظريه اگروپليتن به دليل ايده آل نگري و دور بودن از واقعيت در كشورهاي در حال توسعه مثل ايران كارايي منطقي نخواهد داشت و نهايتاً در بعد فضايي رشد شهرهاي كوچك و متوسط كه داراي آستانه جمعيتي لازم براي سرمايه گذاري هستند، مي‌تواند در آينده به عنوان مكانهايي براي مهاجران ساماندهي شود و از تهاجم به شهرهاي بزرگ جلوگيري به عمل آورد و توسعه پايدار را در اين جوامع محقق نمايد.
 

A.R.A.M.Del

عضو جدید
کاربر ممتاز


توسعه پایدار شهری در ایران

جمعیت انسانها روی کره زمین رشد صعودی شتابانی را به خود گرفته است و با توجه به اعمال خودسرانه و خودخواهانه بشریت در روی کره زمین باعث ایجاد آلودگیهای مختلف و تهدیدی برای خود انسانها و دیگر موجودات ساکن آن شده است. امروزه با توجه به آلودگیهای متفاوتی که به علل گوناگونی از جمله فرایند صنعتی شدن، استفاده بی رویه و غیراصولی از منابع و... بر روی این کره خاکی بوجود آمده، رشد زیاد جمعیت و کمبود منابع برای ادامه زندگی نسل حاضر و نسلهای آینده، باعث ایجاد تغییراتی در دیدگاهها و نقطه نظرات توسعه شده است. دیدگاهی که در کنار رسیدن به توسعه اقتصادی- اجتماعی و بهبود کیفیت زندگی انسان، ارزش و اعتباری ویژه برای حفظ کیفیت محیط زیست انسانها و سایر موجودات قائل است. در بحث برنامه ریزی شهرها که محیط زندگی عده کثیری از انسانها می باشند نیز مباحث تئوریک و عملی این نظریه وارد شده است واژه توسعه پایدار در مفهوم گسترده آن به معنی اداره و بهره برداری صحیح و کارآمد از منابع پایه، طبیعی، مالی و نیروی انسانی برای دستیابی به الگوی مصرف مطلوب است که با بکارگیری امکانات فنی و ساختار و تشکیلات مناسب برای رفع نیاز نسل امروز و آینده بطور مستمر و رضایت بخش امکان پذیر می شود.

نظریه توسعه پایدار شهری، حاصل بحث های طرفداران محیط زیست درباره مسایل زیست محیطی بخصوص محیط زیست شهری است. این نظریه موضوعهایی از قبیل جلوگیری از آلودگیهای محیط شهری و ناحیه ای، کاهش ظرفیهای تولید محلی، ناحیه ای و ملی، حمایت از بافتها و عدم حمیت از توسعه های زیان آور و از بین بردن شکاف میان فقر و غنی را مطرح می کند. همچنین راه رسیدن به این اهداف را برنامه ریزیهای شهری- روستایی، ناحیه ای و ملی که برابر قانون، کنترل کاربریها و کنترل بیشتر در شهر و روستاست می داند، این نظریه به مثابه دیدگاهی راهبردی به نقش دولت در این برنامه ریزیها اهمیت بسیاری می دهد و معتقد است دولت باید از محیط زیست شهری حمایت همه جانبه ای کنند توسعه شهری پایدار سلامت اجتماعی و اکولوژیکی بلندمدت شهرها را بهبود می بخشد بر این اساس راستاهای اصلی پایداری شهری باید زمینه هایی از قبیل احیاء سیستمهای اکولوژی بومی و طبیعی، اقتصاد پایدار، کاربری فشرده و با کارایی بیشتر، وسیله نقلیه شخصی کمتر دسترسی آسانتر، استفاده درست از منابع، حفظ فرهنگ بومی و محلی، مشارکت مردمی و خودبجوش، اکولوژی اجتماعی سالم، مسکن و محیط زندگی مناسب را دربرگیرد.

حال به توضیح اجمالی هر یک از موارد ذکر شده فوق پرداخته و به مقایسه آن با وضع کنونی ایران می پردازیم:


http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gif زنده نگه داشتن سیستم های بومی و طبیعی

در این خصوص باید به نوع پوشش گیاهی که در شهرهای مختلف با شرایط طبیعی (آب و هوا، جنس خاک) گوناگون کاشته شده است توجه کنیم گرچه بسیاری از مناطق شهری به خاطر کف پوشها، ساختمانها و حتی گیاهان غیربومی کاملا مصنوعی به نظر می رسند، با وجود این تقریبا در هر شهری می توان مقداری از عناصر مربوط به اکوسیستم اولیه را یافت که قابل احیاء و حفاظت می باشد بطور کاملا مشخص مشاهده می شود که در تمامی شهرهای ایران برای تزئین شهرها و ایجاد فضای سبز شهری از یک نوع درخت، چمن، گل و... استفاده می شود که این امر در برخی شهرها باعث شده است که برای حفظ کیفیت و نگهداری این فضاها و گیاهان متحمل هزینه های زیادی شده و علاوه بر این به تدریج شاهد از بین رفتن گونه های بومی در شهرها و مناطق مختلف ایران می شویم.

اقتصاد با ثبات هم در توسعه شهری امری است لازم باید توضیح داد که منظور ایجاد اقتصادی است که سلامت بلندمدت نظامهای انسانی و طبیعی را ارج نهد ولی از نظر کلی یک اقتصاد منطقه ای پایدار باید حول سه محور متمرکز باشد:

اولا یک اقتصاد احیاء کننده باشد یعنی اقتصادی که به احیاء خسارات اجتماعی و زیست محیطی گذشته پرداخته و از بروز مشکلات جدید جلوگیری کند.

دوماً اقتصادی انسان گرا باشد یعنی بتواند نیازهای واقعی انسان را تأمین کرده و کار معنی دارد در مقابل دستمزد معقول برای مردم تأمین کند. ثالثا باید اقتصادی محلی باشد یعنی بر حاکمیت محلی، سرمایه گذاری محلی، استفاده از منابع محلی، تولید برای بازارهای محلی تأکید داشته باشد چرا که تولید برای بازار محلی باعث کاهش هزینه و قیمت تمام شده محصول می شود. با این تفاسیر برنامه ریزی شهری در ایران نتوانسته است به این مطلب دست پیدا کند به عنوان نمونه شهرهایی که با اهداف خاصی در دوره هایی ایجاد شدند که از نظر اقتصادی متکی به منبعی خاص بودند بعد از اتمام منبع مورد نظر (مثل نفت) شهرها نیز اهمیت خود را از دست دادند و در واقع در برنامه ریزی، اقتصاد شهرها براساس پایه های استواری شکل نگرفته بود و حتی بعد از پایان یافتن نقش اولیه شهرها، ظاهراً نتوانسته اند برای آنها نقشهای اقتصادی جایگزین و در عین حال پایدار تعیین کنند که به نفع مردم شهر باشد در این مورد می توان به شهرهای دیگری از قبیل زاهدان که در دوره ای خاص از تاریخ ایران با اهداف نظامی و به دلیل تأمین منافع قدرتهای استعمارگر شکل گرفته و ایجاد شده اشاره کرد و یا مسجد سلیمان که حتی با وجود منابع نفتی فراوان وضعیت بسیار نامناسب دارد حال چه رسد در زمان پایان نفت؟

..............
 

A.R.A.M.Del

عضو جدید
کاربر ممتاز
توسعه پایدار شهری در ایران
(قسمت دوم)


http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gif کاربری فشرده با کارایی بیشتر
بدون شک الگوی کنونی توسعه شهری، زمین و محیط اطراف شهرها را به صورت ناکارآمد به مصرف می رساند در این رابطه می توان به تمرکزگرایی در شهرهای ایران اشاره کرد.
برنامه ریزیهای شهری که در ایران انجام شده اند در نهایت منجر به شکل گرفتن شهرهایی با تمرکز بالای جمعیت و فعالیت شده اند که بدون توجه به منابع و امکانات محیط زیست محیطی و منطقه پشتیبان حیات همچنان رشد سرسام آور و بیمارگونه خود را ادامه می دهند رشدی که انواع آلودگیها و خطرات زیست محیطی را برای شهرها، مناطق اطراف آنها و حتی سراسر کشور ایجاد می کند.
در واقع بحث تمرکزگرایی و متمرکز شدن بیش از حد فعالیت ها و امکانات و جمعیت در شهرها در واقع مساله ای است که به ناپایدار شدن هرچه بیشتر شهرها منجر می شود.

به عنوان مثال تمرکزگرایی در تهران که از قبل از انقلاب شروع شده و بعد از انقلاب نیز ادامه یافته است پس از مدتی به تدریج آثار و نتایج سوء وزیانبار آن نمایان شد.
تمرکز سرمایه و صنعت، تمرکز خدماتی باعث بروز ساختارهای شغلی کاذب و فعالیتهای ناسالم شده که از پیامدهای بعدی تمرکزگرایی بود. ایجاد چنین روند تمرکزگرایی شدیدی نشان از عدم تعادل در زمینه های جمعیتی و اقتصادی در سطح کشور دارد.

درباره حمل و نقل نیز باید گفت از آنجایی که در شهرهای ایران سیستمهای حمل و نقل عمومی، برنامه ریزی و عملکرد مشخص و منطقی ندارد این عبارت عملاً برعکس صادق است یعنی وسیله نقلیه شخصی بیشتر منجر به دسترسی بیشتر و آسانتر می شود و اصولاً شهروندانی که از نظر مالی دارای وضعیت مناسب هستند به سیستم حمل و نقل عمومی چندان اهمیتی نمی دهند و این قشر که معمولاً بیشترین رفت و آمدها را در شهرها دارند ترجیح می دهند که از وسیله نقلیه خصوصی استفاده کنند.
سیستمهای کنونی حمل و نقل مجموعه ای پیچیده از مسایل شهری نظیر آلودگیهای هوا، مشکلات روحی و روانی، ازدحام، فرسودگی، گسترش بی رویه تخریب اکوسیستمها و جداسازی اجتماعی را به دنبال داشته است.

استفاده درست از منابع عمومی موجب کاهش آلودگی ها و حرکت به سوی پایداری است.
به این معنی که توجه بیشتر به جریان انرژی و مواد از طریق جامعه انسانی و برنامه ریزی جهت استفاده معقول است. در این مورد می توان به عنوان مثال به عملکرد سیستم جمع آوری زباله در شهرهای ایران اشاره کرد که سیستم جمع آوری زباله در شهرهای ایران (علیرغم پیشرفتهای جهانی در این زمینه) پیشرفتی نداشته است و نتوانسته بهبودی در روند جمع آوری و بازیافت زباله ها و استفاده مجدد آنها ایجاد کند.
همین طور برنامه ریزی در ایران از نظر برنامه ریزی فرهنگی، اجتماعی که بتواند در نحوه استفاده از منابع، میزان زباله، کاهش تولید آن، بازیافت و ... به شهروندان آگاهی بدهد و الگوی مصرف آنها را تا حدودی تعدیل کند ناتوان بوده است.

http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gif حفظ فرهنگ بومی و محلی:
قوت و اعتبار منطقه شهری بیشتر در سنن فرهنگی و رابطه خاصی که ساکنین آن با یکدیگر و با زمین برقرار می کنند نهفته است فرهنگ و تاریخ بومی و محلی پایداری و بقاء را بالا برده و بنابراین در حفظ و اعتلای آنها باید کوشید.
فرهنگ شهرهای مختلف را می توان با شیوه های گوناگون حفظ کرد چرا که در فرهنگ سنت هر شهر مسایل گوناگون تجلی می یابد مثل فعالیت اقتصادی غالب، صنایع دستی، زبان، خوراک، پوشاک و ساخت و ساز.
اما در مباحث مبوط به برنامه ریزی شهری آنچه که در اولین نگاه فرهنگ یک شهر را نمایان می سازد و بیش از سایر موارد خودنمایی می کند نحوه ساخت و سازهاست.
برنامه ریزی؛ برنامه ریزی پایدار شهری است که بتواند در عین انجام فعالیت های بهسازی و نوسازی در بافت های قدیمی و ایجاد تغییرات در شهرها به تناسب تغییر الگوی مصرف و نیاز آنها ملزم به حفظ ارزشهای تاریخی و فرهنگی آن شود. گاهی روند مداخله های انجام شده در بافت های قدیمی و فرسوده برخی شهرها حاکی از این است که هدف اصلی ایجاد تغییرات در کالبد آن به دلیل خدمات رسانی بهتر و راحت تر در بافتهای قدیمی شهرها بوده است و نگهداری محله های قدیمی به دلیل ارزشهای مدنی و تاریخی آنها که می تواند جزئی از پیشینه تاریخی و هویت یک فرهنگ و ملت محسوب شود درنظر گرفته نشده است.

بافت به عنوان شبکه به هم پیچیده روابط کالبدی به یادگار مانده از نسلهای پیشین دارای ارزش است و می باید مورد احترام قرار گیرد.
در اکثر شهرهای ایران دیده می شود که چگونه مداخله های بدون برنامه ریزی در بافتهای قدیمی، اجتماعات محلی را که در آن افراد با یکدیگر روابط همسایگی خوبی داشته اند از هم گسیخته است و یا اینکه چگونه این مداخلات در رفتارهای اقتصادی محله تغییرات نامطلوب داشته که منجر شده در حاشیه قرار بگیرند.
................
 

A.R.A.M.Del

عضو جدید
کاربر ممتاز
توسعه پایدار شهری در ایران
(قسمت سوم)


http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gif مشارکت مردم در سلامت اجتماعی
یکی از مهمترین اجزاء پایداری شهری و ایجاد دموکراسی عملی بیشتر در سطح محلی و منطقه ای است که به نوبه خود می تواند موجب بوجود آمدن تغییرات مثبت دیگر باشد. در این زمینه هم برنامه ریزی شهری در ایران موفق نبوده است زمانیکه محتوای طرح های جامع و کلان را مطالعه می کنیم بزرگترین خلاء که در این طرحها مشاهده می شود جای خالی مشارکت مردم است. اکولوژی اجتماعی هم اگر سالم باشد به پایداری کمک می کند.
سلامت اجتماعات انسانی در یک منطقه شهری را به مراتب مشکلتر از اکولوژی طبیعی می توان درک کرد... تحقق یک اکولوژی اجتماعی سالم و پایدار به معنی جستجوی موقعیتهایی است که بتواند اجتماع انسانی موقعیت و شرکت در قدرت را ارتقاء بخشد.

اکولوژی اجتماعی سالم را می توان در ارتباط با محیط زندگی مناسب مورد بررسی قرار داده و از سوی دیگر به این مطلب نیز توجه داشت که زمانیکه در روند برنامه ریزی، منافع تمامی طبقات اجتماعی فرهنگی را درنظر داشته باشیم و خواسته ها و ارزشهای آنها را در برنامه ریزی لحاظ کنیم می توان به داشتن جامعه ای امیدوار بود که اعضاء آن به شهری که در آن زندگی می کنند تعلق خاطر داشته باشند، شهری که در آن احساس راحتی کنند.
با وضعی که در شهرهای ایران وجود دارد نمی توان گفت که شهرهای ایران به طور کامل توانسته باشند به اکولوژی اجتماعی سالمی دست یافته باشند.
یکی از اهداف اصلی بوجود آمدن شهرها ایجاد مکانهای مطلوب برای زندگی ساکنین آن است و چنانچه چنین مکانهایی وجود نداشته باشد یا به علت گرانی آنها قابل دسترسی نباشد در این صورت نظام شهری دچار مشکل خواهد شد.

با درنظر گرفتن این توضیح و ترسیم شهرهای ایران در ذهن، یکی از مسایل شهری که طرح می شود مساله اسکان غیررسمی است برنامه ریزی شهری در ایران آیا در جهت ایجاد مسکن و محیط زندگی خوب برای ساکنان شهرها موفق بوده است؟ در کشور ما نیز اسکان غیررسمی با رشدی سریعتر از رشد شهرنشینی به تعبیری رسمی، مواجه بوده. برآورد می شود که یک پنجم جمعیت شهری در اینگونه سکونت گاهها مستقر باشند.
البته همه می دانیم که در ایجاد مساکن غیررسمی در شهرها جدای از نحوه برنامه ریزی شهری عوامل دیگری از داخل یا خارج از شهرها در روند اسکان موثرند.

http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gif با برنامه ریزی شهری پیشرفته فاصله داریم

در مجموع با توجه به مطالب بالا می توان نتیجه گرفت که شهرنشینان در شهرهای مختلف به اقتضای شرایط محیطی، اجتماعی و اقتصادی خاصی که دارند نیازهای متفاوتی با یکدیگر داشته و از آنجایی که برنامه ریزیهای گوناگون و متنوع نیز لازم است تا (برنامه ها و طرحهای تصویب شده) بتواند به بهترین صورت ممکن پاسخگوی نیازهای شهرنشینان باشد و بدون ایجاد کمترین آسیب ها و داشتن کمترین پیامد منفی چه از نظر اقتصادی - اجتماعی و چه از نظر زیست محیطی، به ارتقاء کیفیت زندگی شهرنشینان بپردازد.

اما بررسی محتوای طرحهای مختلف شهری که در ایران تهیه می شود بیانگر این مطلب است که بین برنامه ریزی شهری در ایران و اصول توسعه پایدار شهری که در بالا ذکر شده است تفاوت چشمگیری وجود دارد و براحتی می توان دریافت که فرآیند کنونی برنامه ریزی شهری در ایران در چارچوب اصول توسعه پایدار جای نداشته و ندارد.

برنامه ریزیها در ایران براساس یک طرح با محتوای از پیش تعیین شده با چارچوب غیر قابل انعطاف و ثابت و معین برای تمامی شهرها شکل می گیرد، با این وضعیت مسلماً در برنامه ریزیهای شهری در کشور با مسایل و مشکلات عدیده ای مواجه می شویم که این نکته را در ذهن تداعی می کند که روند برنامه ریزی شهری در ایران در قالب اهداف توسعه پایدار و اصول پایدار آن حرکت نمی کند و از اهداف موردنظر این توسعه فاصله دارد.
 

هدیه.

مدیر تالار مهندسی شهرسازی
مدیر تالار
بررسی موانع تأثیرگذار بر آینده توسعه پایدار شهری استان اصفهان

بررسی موانع تأثیرگذار بر آینده توسعه پایدار شهری استان اصفهان

بررسی موانع تأثیرگذار بر آینده توسعه پایدار شهری اس.pdf

پیشگفتار
امروزه با توجه به بیانیه هزاره سوم سازمان ملل متحد و اجلاس‌های متعدد در سراسر دنیا پایداری به عنوان بخش اساسی نظم جهانی شناخته می‌شود و توسعه پایدار از اصولی است که اندیشمندان و صاحبنظران مورد توجه قرار می‌دهند. این بدان معنی است که حفظ استانداردهای سطح زندگی آینده بشریت اهمیت بسیار زیادی دارد، به طوری که دیگر نمی‌توان از محیط زندگی انسان‌ها همانند گذشته بهره‌برداری و استفاده کرد. بنابر این ‌باید آثار گردشگری را از ابعاد مختلف مورد بررسی و تحلیل قرار داد تا بتوانیم از تهدیدات آن بکاهیم، از فرصت‌های آن نهایت بهره‌برداری را بکنیم، نقاط ضعف را به حداقل برسانیم و نقاط قوت را توسعه دهیم و این برنامه بدون مشارکت کشورها امکان‌پذیر نیست. خوشبختانه سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان جهانی جهانگردی اصول قابل قبولی را ارائه کرده‌اند. از نظر این سازمان توسعه پایدار گردشگری به مفهوم مدیریت تمامی منابع است، به طوری‌که ضمن رعایت تمام شئونات فرهنگی کشورها سیاست‌های حمایتی و فرآیند‌های زیست محیطی و تنوع عوامل محیطی در آن حفظ شود تا نیاز گردشگران فعلی و جامعه میزبان را تأمین کرده و در عین حال باعث تقویت نیازها و انتظارات آینده آن‌ها شود.(خاتمی، 1382 : 48)
 

A.R.A.M.Del

عضو جدید
کاربر ممتاز
ارزیابی پایداری توسعه شهری،مفاهیم،روشها و شاخصها

ارزیابی پایداری توسعه شهری،مفاهیم،روشها و شاخصها

*سید مهدی موسوی کاظمی
...

Untitled.jpg
 

پیوست ها

  • 20120326115925-1151-34.pdf
    261.4 کیلوبایت · بازدیدها: 0

A.R.A.M.Del

عضو جدید
کاربر ممتاز
توسعه درونی ؛ نیاز توسعه پایدار شهری

http://www.www.www.iran-eng.ir/attachment.php?attachmentid=171559&stc=1


بخش عمده ای از سطح شهرهای کشور ما، با پدیده فرسودگی و ناکارآمدی مواجه است. در این محدوده ها سرمایه‌های انسانی، مالی، اقتصادی، اجتماعى و فرهنگی کشور در معرض خطر ناشی از حوادث غیر مترقبه زیست محیطی، اجتماعی و غیره بوده و به شدت نیازمند بهسازی، بازآفرینى و ساماندهی است.
مشکل امروز شهرهای ما کمبود زیرساخت ها، فقدان تناسب کالبدی در ساخت و سازها و زود فرسوده شدن واحدهای ساخته شده است. به دلیل پایین بودن توان درآمدی مردم در این مناطق و اعتباردهی پایین بازارهای سرمایه در ایران، نوسازی این بافت ها به سرعت انجام نمی گیرد و معضل بافت های فرسوده و مسکن نامناسب برای بسیاری هنوز رخ مى نماید.
سیاست توسعه درونی یا درون زای شهری، یکی از سیاست سه گانه توسعه شهری است که در کنار دو سیاست توسعه شهری متصل یا پیوسته ( ایجاد شهرک های متصل به شهر و در محدوده رسمی شهر) و سیاست توسعه شهری منفصل یا نا پیوسته ( ایجاد شهرهای جدید با فاصله از شهر مادر ) مطرح می‌شود.

این سیاست دارای مزیت‌های نسبی متعددی نسبت به دو سیاست دیگر است. چرا که شهرهای موجود کشور از طریق توسعه درونی، تا سالیان زیادی می توانند پاسخگویی بسیاری از نیازهای از جمله اسکان سرریز جمعیت شهری و ارتقاء سرانه های خدمات شهری باشند و تا مادامی که در درون شهر موجود، ظرفیت لازم برای توسعه شهری وجود دارد، به کارگیری سایر روش های سیاست‌های توسعه شهری می بایست در اولویت بعدی برنامه ریزی قرار گیرد.
بنابراین در این خصوص بهسازی و نوسازی بافت های فرسودة شهری و استفاده از اراضی بایر و رهاشده در درون شهرها و اصلاح کاربری های نامناسب با زندگی شهری امروزی، نظیر پادگان ها، کارخانجات، و صنایع مزاحم شهری وارتقاءتراکم شهرى از اقداماتی لازم براى توسعة درونی شهرها است.

توسعه درونی شهری یا توسعه از درون، بر خلاف سایر سیاست های توسعه شهری، با توجه به اینکه در بستر شهر موجود و با حضور ساکنان و شهروندان موضوعی پیچیده ، چند وجهی ، میان بخشی و حتی فرابخشی است که نه فقط یک کار فیزیکی ، کالبدی و شهرسازی است، بلکه دارای ابعاد قوی اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی است.
در توسعه درونی شهرها، بجای گسترش افقی، شهر بصورت عمودی گسترش می یابد، بافتهای قدیمی، فرسوده و نا کارآمد شهری، احیاء، بهسازی و نوسازی شده و اراضی بایر و رها شده شهری در فرایند توسعه شهری بکار گرفته و سطح معابر و شبکه های دسترسی و سطح فضای سبز به استانداردهای شهرسازی نزدیک می شود.


از سوی دیگر، نسبت جمعیت شهری به کل جمعیت کشور و رشد فزایندة آن در دهه های اخیر اهمیت و ضرورت موضوع را از جنبه مذکور دوچندان کرده و ضرورت استفاده از ظرفیت های جمعیت پذیری بافت های فرسودة شهری و سایر اراضی مستعد اسکان سرریز جمعیت در درون شهرها را مى رساند، چرا که از بین سیاست‌های توسعه شهری برای اسکان سرریز جمعیت، سیاست توسعه درونی شهرها، از منظر صرفه هاى مقیاس و برخى هزینه‌هاى ثابت و سرمایه هاى قبلى در زیرساخت‌ها، هزینه های کمتری بر مردم و دولت تحمیل مى کند و به دلیل استفادة بهتر و بیشتر از ظرفیت هاى موجود، باعث ارتقاى بهره وری و استفاده بهینه از زمین شهری خواهد شد.

بنا بر این برنامه ریزی بهینه برای اسکان سرریز جمعیت شهری با کمترین هزینه و دستیابی به ارتقاى بهره وری زمین شهری، فارغ ازموضوع حفظ سرمایة انسانی و کاهش خسارات مالی، جانی و صدمات روحی و روانی، به لحاظ ابعاد اقتصادی و تخصیص بهینة منابع ملی، واجد اهمیت فراوان است.
لازمه بهسازی و نوسازی این بافتها، اصلاح وضع اقتصادی بافت های مزبور و بازگرداندن مجدد آنها به حیات اقتصادی شهر و مستعد کردن آنها برای پذیرش سرمایه های جدید و تنو ع بخشی به ابزارهای مالی در بازار سرمایة مربوطه و قرار دادن آنها در کانون توجه مدیران و مسئولان توسعه شهری است.
لذا می بایست نوسازی و بهسازی بافتهای فرسوده و سکونتگاههای غیررسمی شهری به عنوان ابزار اصلی توسعه شهری و هم افزای شهری در حوزه کار سیاست توسعه شهری قرار گیرد.
هم اکنون بیش از ۷۲ هزار هکتار بافت فرسوده در ۴۷۱ شهر کشور شناسایی شده و این بافتها به طور متوسط قریب به ۱۰ درصد شهرهای مزبور را دربر می گیرد و حدود ۱۵ درصد از سطح اراضی ساخته شده شهری که مستعد جمعیت پذیری هستند، در قالب اراضی بایر ، رها شده وبا کاربری نامناسب شهری نظیر پادگان ها، صنایع مزاحم و نظایر آن را به خود اختصاص داده است.
در کنار این موضوع، بکارگیری اراضی بایر و تغییر کاربری اراضی دارای کاربری نامناسب در محدوده شهر ظرفیت بسیار بالایی را در اختیار برنامه ریزان شهری قرار خواهد داد که تا سالهای دور حتی نیاز به یک متر مربع اراضی خارج از محدوده های شهری و توسعه دادن محدوده شهر و از بین بردن باغات و اراضی کشاورزی نباشد.

ظرفیت های موجود در فرآیند بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده و نتایج بررسی ها، ضمن تأیید فرضیه سیاست توسعه درون شهری، ابزار خوبی برای جذب سرریز جمعیت است، اولویت توسعه شهرها از طریق نوسازی بافت فرسوده ( پرهیز از تخریب باغات یا گسترش محدوده شهر) را نشان می دهد. پس بنابراین برای ارزیابی و تعیین میزان نیاز به توسعه و گسترش محدوده وگسترش کالبدی شهرها و استفاده از آن، ابتدا باید بررسی کرد و مطمئن شد آیا حداکثر استفاده از زمین شهری و ظرفیت موجود در درون شهرها شده است یا خیر؟
بى توجهى به مزیت های نسبی و صرفه های اقتصادی سیاست توسعة درون شهری وارتقای بهره وری زمین، به منزله هدر دادن منابع و تخصیص ندادن بهینة منابع ملی است.
بررسی موردی شهرهای ایران نشان داده است در صورت افزایش تراکم در مسکن تخریبی(فرسوده)به دو برابر وضع فعلی، می توان صددرصد تقاضا برای مسکن را تا سال ۱۴۰۲ در محدودة گستره‌های موجود شهری تأمین کرد.

در رابطه با هدف گذاری توسعه درونی شهری اولین مرحله مهم در هر شهر این است که تعدادی شاخص که نمایانگر وضع موجود شهر از توسعه یافتگی درونی باشد، تهیه شود . برای ملموس تر شدن توسعه درونی شهر ، لازم است ابتدا شاخص هایی را طراحی کرد که با اندازه گیری آن شاخص ها می توان میزان توسعه درونی هر شهر را با توجه به استاندارد های مربوط سنجید.
ازمهمترین شاخص های مربوط می توان به شاخص بهره‌وری زمین شهری، شاخص یا شاخص های مربوط به سرانه‌های استاندارد یا مصوب شهری، شاخص روند تخریب باغات و اراضی کشاورزی و غیر کشاورزی حاشیه شهر ،شاخص سازگاری و ناسازگاری کاربری ها، شاخص کیفیت وقدمت ابنیه، شاخص نفوذ پذیری ،شاخص های اجتماعی – اقتصادی (از قبیل نرخ اشتغال، نسبت شاغلان به نسبت جمعیت فعال ،بار تکفل ،بعد خانوار ،تراکم خانوار در واحد مسکونی وتراکم نفر در اتاق) شاخص های زیست محیطی و تعداد تشکل های مردمی مربوط به مسائل شهری اشاره کرد.

در کشورهای توسعه یافته با توجه به اهمیت بالای توسعه پایدار،حفظ محیط زیست و استفاده کارا از منابع مختلف مباحثی چون رشد هوشمند، توسعه درونزای شهری بسیار مدنظر بوده و هست.
سیاست توسعه شهری در اینگونه کشورها، به مفهوم ارتقا بهره وری و بهینه سازی استفاده از زمین و امکان توسعه درون زای شهری ( به ویژه در شهرهای بزرگ و کلان شهر ها) و ارتقا سطح دسترسی ساکنان بافتهای قدیمی و فرسوده شهری به خدمات شهری و اجتماعی است.
در پایان بصورت جمع بندی می توان مزیت های توسعه درونی شهرها را به شرح ذیل عنوان کرد:

- حفظ و صیانت از سرمایه و منابع انسانی
- بهینه سازی استفاده از زمین با ارتقاء شاخص نفر در هکتار و کاهش اراضی بایر و رهاشده در درون شهرها و استفاده از ظرفیت بالای جمعیت پذیری مناطق مزبور (میانگین
تراکم نفر در هکتار شهرهای ایران به مراتب و به میزان قابل توجهی از میانگین بسیاری از شهرهای عمده سایر کشورها پایین‌تر است)
- کاهش هزینه های اسکان سرریز جمعیت(حداقل ۴۰ درصد) (آماده سازی و اجرای شهر جدید هزینه های پنهان بسیاری دارد)
- کاهش هزینه های نگهداری شهرها (بین ۲۰ تا ۳۰ در صد)
- کاهش هزینه های امنیتی و انتظامی شهرها
- کاهش هزینه های رفت و آمد خانوارها
- کاهش مصرف انرژی و آلودگی هوا با توجه به گسترش نیافتن سطح شهر
- کاهش هزینه های تامین زیرساختهای مورد نیاز شهری
- کمک به حفظ محیط زیست ومنابع طبیعی ودرنهایت تخصیص بهینه منابع ملی(با جلوگیری از بین رفتن باغات و اراضی کشاورزی)
- رونق بخشیدن به صنعت گردشگری و جذب توریست از طریق زنده سازی هویت تاریخی و فرهنگی موجود در بافتهای فرسوده شهری و آشکار کردن جاذبه های توریستی آنها
- کاهش ناهنجاری ها و معضلات اجتماعی در بافتها و جلوگیری از سرایت آنها به دیگر بافتهای شهری
- افزایش رفاه ملی با ایجاد محیطی امن و راحت و ارتقا محیط زیست زندگی شهری
- افزایش مشارکت مردم بابهبود تصویر محله زندگی آنها
- ایجاد ظرفیت قابل توجه برای تأمین مسکن.



منبع:مجید کیان پور – معاون وزیر راه و شهر سازی و مدیر عامل شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران
خبرگزاری مهر
 

پیوست ها

  • 20-55-36.jpg
    20-55-36.jpg
    45.8 کیلوبایت · بازدیدها: 0

A.R.A.M.Del

عضو جدید
کاربر ممتاز
شهر پرتراكم و توسعه پايدار شهري

شهر پرتراكم و توسعه پايدار شهري

(قسمت اول)

http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifپيچيدگي پايداري شهري :


اعلام اين مطلب كه ترسيم واقعيت هاو مشخصات " شهرهاي پايدار" واجد فوريتي انكار ناپذير است سخني بديهي و تكراري است . با اين همه هنوز مفاهيم ماهيت "شهر پايدار" و امكانپذيري آن مورد اختلاف وسيع متفكران در مقوله شهرسازي است . ارزيابي پايداري فرايندهاي صنعتي و روشهاي توليد انرژي در قياس با پايداري شهرها مقوله هاي ساده اي بشمار مي آيند، زيرا كه يك شهر متشكل از مجموعه اي از نظامهاي فيزيكي ، تاريخي ، اقتصادي و اجتماعي است . بهمين سبب براي ارزيابي پايداري شهري كلاف سردرگمي از انواع پيچيدگيها را مي بايد شناخت و از يكديگر جدا كرد. موضوعهاي زير شاخصترين پيچيدگيهائي است كه پژوهشهاي ناظر بر پايداري شهرها با آن روبرو هستند.


http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifتعاريف مختلف واژه پايداري :

رايج ترين مفهوم توسعه پايدار همان است كه در كنفرانس سران در شهر ريودوژانيرو به كار گرفته شد. طبق اين مفهوم توسعه پايدار توسعه اي است كه ضمن آن كه به نيازهاي كنوني پاسخگوست ، توانائيهاي نسلهاي آينده را براي پاسخگويي به نيازها و خواسته هايشان به مخاطره نمي اندازد. با اين حال "وينتر" مدعي است كه اكنون بيش از 200 تعريف براي توسعه پايدار وجود دارد.
بدين سان اكنون مفهوم توسعه پايدار آنچنان در معرض تفسيرهاي گوناگون قرار گرفته كه فقدان چارچوبي محكم و عموم پذيرفتني از ديدگاههاي فلسفي و ماهوي ، مشكل اصلي كنوني در اين زمينه است.

http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifگستره وسيع موضوع ها:

توسعه پايدار نگران تهي شدن كنوني كره زمين از منابع است ، ليكن تنها منابع طبيعي نيستند كه در مخاطره قرار گرفته اند، بلكه كيفيتهاي ديگر نظير كيفيت چشم اندازها، ميراث فرهنگي ، و آرامش و توانائي مناطق شهري براي زيست ايمن و سالم نيز در خطر نابودي است .

هدف گذاري براي توسعه پايدار، توجه يكجا به عوامل و مقوله هاي اجتماعي و اقتصادي همراه با موضوعات مرتبط با محيط زيست طبيعي گريز ناپذير است ، زيرا كه شرايط اجتماعي ناپايدار در نهايت مي تواند به شرايط ناپايدار محيط زيست منجر شود. نيجكمپ وپرلز بر اين اعتقادند كه يك شهر ناپايدار را مي توان از افت جمعيتي ، افت زيست محيطي ، ناكارآمدي نظامهاي انرژي رساني ، كاهش فرصتهاي اشتغال ، دفع و مهاجرت فعاليتهاي صنعتي و خدماتي ، و عدم تعادل تركيب اجتماعي - جمعيتي آن تشخيص داد لوت نيز معتقد است كه فقر و اختلاف طبقاتي ، و از دست دادن فرصتها و بي احترامي و رنجش خاطر، عدم اطمينان به آينده و تنشهاي رواني ، از هم گسيختگيها و ناهنجاريهائي كه مردم يك شهر توانائي تحمل آن را دارند داراي محدوده خاصي است ، كه گذر از آنها منجر به از بين رفتن رفتارها و هنجارهاي درست و روحيه تحمل ناملايمات و بذل رحم و شفقت و هويت جمعي مي شود.انجمن بين المللي ابتكارهاي محلي محيط زيست تعريفي جديد از توسعه پايدار براي استفاده دولتهاي محلي فراهم آورده است . بنابراين تعريف ، "توسعه پايدار" خدمات زيست محيطي و اجتماعي و اقتصادي را براي همگان و بدون هرگونه تهديدي براي ماندگاري و پايداري نظامهاي طبيعي ، دست ساز، اجتماعي - شهري فراهم مي كند.

http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifموضوع هاي متعامل :

هر شهر دامنه وسيعي از موضوعهاي مختلف را در برمي گيرد و اين موضوعها برحسب ضرورت در تعامل با يكديگرند. نكته مهم آن كه تعامل اين موضوعها بايكديگر از عوامل موثر در پايداري هر شهر بشمار مي آيند. تقريب براي همه اقداماتي كه بمنظور پيشبرد توسعه پايدار، طراحي و به اجرا گذارده مي شوند، عقايد مختلف و تضادهاي دروني و بروني متفاوتي پديدار مي شود .

براي مثال ممكن است ممنوع كردن تردد وسائط نقليه در مركز شهر به منظور كاستن از آلودگي هوا از جنبه پايداري زيست محيطي اقدامي قابل دفاع بحساب آيد، لكن همين اقدام به سبب ضربه اي كه به كسب و كار مركز شهر وارد مي سازد، داراي آثاري منفي و مضر از ديدگاه پايداري اقتصادي است . يا آن كه ممكن است همين اقدام از ديدگاه پايداري اجتماعي نيز فاقد توجيه لازم باشد، زيرا كه عدم تردد وسائط نقليه در شب مي تواند منجر به احساس عدم امنيت پيادگان شود. جداسازي موضوعها در گزارش "راهبرد استراتژيك لندن 1995" مورد نقدي جدي قرار گرفته و نمونه اي بارز از شكست درك درست از تعامل در نظام بهم پيوسته فرآيندهاي اقتصادي، اجتماعي و زيست محيطي شهر بحساب آمده است براي ارزيابي پايداري شهري ، مي بايد شهر در كليت آن و يكجا در نظر گرفته شود و همه موضوعها مورد توجه و بررسي قرار گيرند.



...........
 

A.R.A.M.Del

عضو جدید
کاربر ممتاز

شهر پرتراكم و توسعه پايدار شهري
(قسمت دوم)

http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifپذيرش محلي :
ممكن است مسولان اقدامي را در جهت توسعه پايدار بدانند، لكن شهروندان نظري جز اين داشته باشند و در واقع پذيراي نظر مسولان نباشند. اين نكته به ويژه در جو سياسي كنوني كه به اقتصاد بازار الويت مي دهد، واجد اهميت است . شهر پرتراكم درصورتي پايدار خواهد بود كه بتواند شرائط زيست سطح بالائي را براي همه شهروندانش فراهم آورد. براين اساس "برنامه محيط زيست سازمان ملل متحد" توسعه پايدار را با عبارت "بهبود كيفيت زندگي در محدوده توانائي ظرفيت نظام اكوسيستم " تعريف كرده است . تجربه هاي اخير اميد چنداني براي پذيرش شهر پرتراكم به دست نمي دهد. بررسي انجام شده در كشور نروژ توسط "ناس نشان داده است كه توسعه شهري متمركز، كه از جمله مشخصات آن ساخت مساكن كم مساحت و ايجاد محدوديت براي تردد خودروي شخصي است ، مي تواند از سوي بسياري از افراد به عنوان سياستهائي غيرقابل قبول براي محدود كردن آزادي فردي بشمار آيد. طرفداران شهر پرتراكم چنين استدلال مي كنند كه گسترش شمار خانوارهاي يك نفره تقاضاهائي را براي مساكن كوچك و پرتراكم و بادسترسي آسان به تسهيلات فراغتي و فرهنگي مركز شهر بوجود آورده است .

با اين همه ، روندهاي اخير در بريتانيا حاكي از آن است كه نسبت مساكن ويلائي استفاده كننده از تسهيلات بانكي از حدود 38 درصد در سال 1992 به حدود 44 درصد در سال 1993 افزايش يافته است . درمقابل ، درهمين سالها نسبت آپارتمانهاي جديد از حدود 14 درصد استفاده كننده از تسهيلات بانكي به حدود 7 درصد فرو افتاده است از سوي ديگر به سبب تغيير مستمر معيارهاي زندگي و سكونت و نيز تغيير انتظارات افراد، مشكل پذيرش محلي پيچيده تر شده است . از اينرو پويائي عوامل و اثر آن برسياستهاي توسعه پايدار از جمله نكاتي است كه بايد در نظر گرفته شود.

http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifعدالت اجتماعي :
همانطور كه توسعه براي موردي خاص جنبه اي پايدار و براي موردي ديگر واجد جنبه هائي از ناپايداري است ، همانطور هم توسعه مي تواند براي بخشي از جمعيت پايداري و براي بخش ديگري ناپايداري بارمغان آورد. براي مثال ، ريس نشان داده است كه اثر يك مركز خريد جديد واقع در خارج از شهر مي تواند به ضرر طبقه محروم از خودروي شخصي و به نفع طبقه برخوردار و مرفه تر تمام شود، زيرا كه افت كمي و كيفي مراكز خريد محلي و عدم قابليت دسترسي آسان به فرصتهاي جديد خريد مي تواند منجر به افزايش هزينه و محدوديت حق انتخاب افراد فاقد خودروي شخصي )كه عموم از طبقه كم درآمد مي باشند( گردد. استرتون هشدار مي دهد كه بهم پيوستگيها و تراكم بسيار در شهر مي تواند پاياني بركيفيت برابري در شهرهاي استراليا كه در آنها تخصيص اراضي براي دارا و ندار به طور نسبي يكسان است ، بحساب آيد. استرتون تاكيد مي كند كه اگر دولتهاي محلي موفق شوند كه تراكم بيشتري را بر شهرهاي استراليا تحمل كنند، اين اقدام تاثير چنداني بر وضعيت مساكن خانوارهاي پردرآمد و متوسط نخواهد گذارد، زيرا كه اين خانوارها خواهند توانست مساكن ويلائي خود را حفظ كنند. تاثير مهمتر اين اقدام بر وضعيت مسكن كم درآمدترين خانوارها متجلي خواهد شد، زيرا كه اين خانوارها فضاي اختصاصي خود را از دست خواهند داد.

انجمن دوستان زمين برعدالت اجتماعي به عنوان يكي از چهار اصل توسعه پايدار تاكيد مي ورزند و بسياري افراد ديگر نيز از اين نظريه طرفداري مي كنند.هر چند همه محققان درباره معني و مفهوم عدالت اجتماعي نظري يكسان ندارند و بحثهاي فراواني در اين زمينه در جريان است ، لكن عموم معتقدند كه عدالت اجتماعي معطوف به سياستهاي توزيعي يا اجرائي است كه نهايت جامعه را به سمت نوعي تعادل بين طبقات برخوردار و محروم از مواهب طبيعي سوق مي دهد تاكيد برعدالت اجتماعي ، به لحاظ مشكلات مخاطره آميزي كه افزايش فاصله بين جمعيت برخوردار و غيربرخوردار از مزيتها، براي پايداري زيست محيطي بوجود مي آورد، واجد اهميت است . اكنون اين واقعيتي عريان است كه محروميت و فقر از مهمترين عوامل تخريب محيط زيست و تهي سازي منابع طبيعي اند.

http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifتفاوت بين سطوح توسعه پايدار:
پايداري يك شهر در سطوح مختلف - از محدوده يك خيابان تا پهنه يك محله و يا كل شهر - قابل بررسي است .طبق نظر ناس "آثار مصرف منابع و آلودگيهاي يك شهر تنها به روستاهاي اطراف آن محدود نمي شود، زيرا متابوليسم شهرها به گونه اي است كه آثار مهمي را بر محيط زيست جهاني بجاي مي گذارد" از اينرو ممكن است تضادهائي بين پايداري در سطوح مختلف ، يا بين هدفهاي راهبردي و محلي وجود داشته باشد.لوينز معتقد است كه "هيچ مكاني نبايد برپايه مشخصات مطلق آن ارزيابي شود و براي مثال تنها با ضوابط سطح ملي مقايسه گردد، بلكه هر مكان بايد در متن شهر مربوط و در ارتباط با گونه هاي زيستي آن و چگونگي دسترسيهاي جمعيت محلي به آنها مورد ارزيابي قرار گيرد." علاوه براين ، اقداماتي كه براي "پايداري " محلي خاص طراحي و به اجرا گذارده مي شود، آثاري منفي در محلي ديگر بجاي مي گذارد. بنابراين ارزيابيهاي ناظر برپايداري شهري نه تنها بايد آثار اقدامات مربوط را بر پهنه شهر و بيشتر از ديدگاههاي راهبردي بسنجد، بلكه آثار ناشي از هر اقدام بايد در محدوده منطقه و در بعد جهاني نيز سنجيده شود.

http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifپيچيدگي مفهوم شهر پرتراكم :
اجراي مفهوم شهر پايدار و پرتراكم از طريق متراكم سازي ساختمانها از جمله مواردي است كه براي دستيابي به شهرهاي پايدار پيشنهاد شده است . در بخش پيشين به پيچيدگيهاي پايداري شهر اشاره شد، بهمين سبب در اين بخش تنها به ارائه خلاصه اي از پيچيدگيهاي مفهومي شهر پرتراكم اكتفا مي شود. در ارتباط با ارزيابي امكان دستيابي به پايداري از طريق متراكم سازي بررسي موارد زير ضروري است .

............
 

A.R.A.M.Del

عضو جدید
کاربر ممتاز
شهر پرتراكم و توسعه پايدار شهري
(قسمت سوم)



http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifگوناگوني چهره هاي شهر پرتراكم :
شهر پرتراكم را مي توان به گونه هاي مختلف تعريف كرد، زيرا كه اين گونه شهرها پديده اي متجانس نيستند. برپائي يك شهر پر تراكم مي تواند از طريق افزايش تراكم ساختماني ، تغيير در فرم ساخت ، و يا از راه افزايش تراكم فعاليتها، عملي گردد. هر كدام از اين فرايندها در بر گيرنده تقدم و تاخر نامحدود در مقوله هائي مختلف است .
براي مثال افزايش تراكم مي تواند از طريق توسعه مجدد زمينهاي شهري موجود، توسعه جديد بر اراضي آزاد، توسعه پيوسته ، يا تجديد بنا صورت گيرد
افزايش تراكم فعاليتها مي تواند در نتيجه افزايش شمار ساكنان يا شاغلان يا بازديدكنندگان از يك ناحيه شهري ، يا افزايش تردد وسائط نقليه در مسيرهائي خاص و يا دراثر استفاده بيشتر از موجودي اراضي و ساختمانها بوجود آيد. علاوه براين ، هر يك از گونه هاي افزايش تراكم ساختماني داراي ويژگيهاي خاص است ، به طوري كه هركدام باكاربري ، نوع طراحي ، و مقياس اجرائي رابطه اي مستقيم دارد.

افزايش تراكم از ديدگاه مقياس زماني نيز متفاوت است و مي تواند طولاني ، يكباره ، كوتاه مدت ، يا مرحله بندي شده و تدريجي باشد.
افزايش تراكم شهرها توسط هريك از اين سياستها گونه هاي متفاوتي از شهرهاي پرتراكم را به دست مي دهد. با اين همه نظريه و انديشه شهر پرتراكم را مي توان به صور مختلف عملي ساخت ، كه در اين حالت هر يك از صور آن از ديدگاه معيارهاي پايداري كه در مبحث قبل به آنها اشاره شد وضعيتي دگرگونه خواهد داشت . براي مثال ، فرض غالب براين است كه تراكم فعاليتها، در قياس با افزايش تراكم توسعه شهر آثار منفي بيشتري در پي دارد، به ويژه اگر تراكم فعاليتها منجر به افزايش ترافيك غير محلي شود. در مقابل بازسازيهايي كه بمنظور آبادكردن اراضي متروك و موات انجام مي گيرد و يا عمليات عمراني كه در راستاي بهسازي و يا جايگزيني ساختمانهاي مخروبه و بي قواره بعمل مي آيد اقداماتي مثبت و پذيرفتني تلقي مي شود. درهمين حال مردم در برابر پروژه هاي خرد مقياس ، تكميلي ، و پروژه هائي كه كمتر بچشم مي آيند مقاومت منفي كمتر نشان مي دهند. بدينسان بايد به تنوع و گوناگوني شهر پرتراكم اذعان كرد.

http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifمشخصات مناطق متراكم :
ويژگيهاي مناطقي كه در آنها فرايند افزايش تراكم انجام مي گيرد عامل ديگر اثرگذار برپايداري و افزايش تراكم است . مشخصات هر منطقه دربرگيرنده ويژگيهاي اجتماعي و زيست محيطي آن است . براي مثال ، توسعه شهري و افزايش تراكم در مناطق واجد اهميت زيست محيطي مي تواند از نظر همين ديدگاه)محيط زيست ناپايدار تلقي شود. در مقابل افزايش تراكم در منطقه اي كه داراي اراضي متروك و موات زياد است مي تواند بهبود وضعيت و نيز ارتقاء سطح پايداري اجتماعي و اقتصادي آن را در پي داشته باشد.

مناطق ثروتمند شهر به سبب افت ارزش ملك و مطلوبيتهاي محلي بيشترين زيانها را از انجام اقدامات توسعه اي و افزايش تراكم متحمل مي شوند و از اينرو بيشترين مقاومت را در برابر سياستهاي افزايش تراكم از خود نشان مي دهند. برپايه نظرسنجي كه در شهر پرث استراليا انجام گرفت ثابت شد كه به تناسب نزديكي به مركز شهر، تاييد ساكنان در مورد اقدامات توسعه اي پرتراكم نيز افزايش مي يابد. هم چنين نظرسنجي نشان داد كه نظر ساكنان جوانتر درمورد اقدامات يادشده مثبت تر است . به سخن ديگر، نظرات ابراز شده در اين نظرسنجي حاكي از تنوع رفتارها در برابر افزايش تراكم شهري است . براين اساس محققان نظرسنجي بالا اعلام داشته اند كه در محدوده هاي مكاني مناسب و دربين گروههائي خاص ، انديشه توسعه مبتني بر تراكم بيشتر، مي تواند بااقبال و پذيرش مردمي مواجه شود.


http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifحد و مرز افزايش تراكم :
همواره اين امكان وجود دارد كه گونه مشخصي از اقدامات توسعه اي يا محل اجراي آن از پايداري لازم برخوردار باشد، لكن بايد توجه كرد كه اين مقوله بدون حد و مرز نيست . " راهبردهاي توسعه پايدار" در بريتانيا به برنامه ريزان شهري هشدار مي دهد كه تعيين حد و مرزي براي انجام اقدامات توسعه در مناطق ساخته شده براي پرهيز از بمخاطره انداختن مطلوبيتهاي محلي امري ضروري است ، بدينسان حدي از اقدامات توسعه اي در جهت افزايش تراكم را مي توان پايدار و تجاوز از آن حد را ناپايدار تلقي كرد. بااين حال ميتوان با اتخاذ تدابيري آستانه پذيرش عمومي يا پايداري را بمنظور جذب بيشتر اقدامات توسعه اي به سطحي بالاتر ارتقاء داد. براي مثال ممكن است افزايش تراكم واحدهاي مسكوني در منطقه اي خاص فشاري ناپذيرفتني به شبكه هاي تامين برق ، آب ، گاز يا فاضلاب منطقه وارد سازد، لكن چنانچه تكنولوژيهاي پيشرفته تر براي افزايش ظرفيت شبكه هاي ياد شده به كارگرفته شود، همواره اين امكان وجود دارد كه بتوان اجراي اقدامات توسعه اي بيشتري را پيگيري كرد. بنابراين افزايش تراكم فرايندي پوياست ، لكن شناخت درست حد و مرز و آستانه هاي آن براي پايداري شهرهاي پرتراكم بسيار مهم است .

...............
 

A.R.A.M.Del

عضو جدید
کاربر ممتاز
شهر پرتراكم و توسعه پايدار شهري
(قسمت چهارم)


http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifعوامل برون زا:
عوامل برون زا نيز برپايداري شهرهاي پرتراكم تاثير مي گذارند. اثرات اين عوامل بدين سبب برون زا مي باشند كه علاوه برتراكم ، در شكل گيري دامنه وسيعي از اقدامات توسعه اي شهر نيز موثرند. براي مثال سياستگذاريها و مديريت شهري مي توانند در شكل گيري شهرهاي پرتراكم موثر واقع شوند. نظام مديريت مي تواند در حل و فصل ناسازگاريها و مغايرتهاي ذاتي اقدامات توسعه اي در جهت افزايش تراكم نقشي فعال ايفاكند، يا آن كه مقامات محلي مي توانند با ارتقاء سطح كيفيت فضاهاي عمومي و دسترسي به فضاهاي آزاد موجود، زمينه را براي پذيرش توسعه فضاهاي باز ديگر فراهم آورند. نيروها و فرايندهاي متعدد ديگري نيز وجود دارند كه مي توانند در امكانپذيري و پايداري شهرهاي پرتراكم موثر واقع شوند.

كاهش فعاليت صنايع كارخانه اي .
حومه گرائي در مقابل تمركز زادئي.
فعاليتها و مكانهاي جديد اقتصادي .
تغييرات تكنولوژيك .
روندهاي اجتماعي و شيوه هاي زندگي .

در بررسيهائي كه از پايداري يك شهر پرتراكم به عمل مي آيد، شناخت درست و ارزيابي عوامل برون زا، از اهميت بسيار برخوردار است .

http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifتحقيقات شهر پرتراكم :
چنان كه در مقدمه اشاره شد، انجام تحقيقات درباره سه مقوله مختلف و مرتبط باشهرهاي پرتراكم ضروري است . اين سه عبارتند از:

1) نياز به آزمون ادعاي پايداري در مورد انديشه شهر پرتراكم.
2) آزمون امكانپذيري و پذيرش اجتماعي انديشه شهر پرتراكم .
3) ايجاد ابزار لازم براي حصول اطمينان از اجراي موفق شهر پرتراكم . تاكنون تحقيقات گسترده اي در اين زمينه ها انجام گرفته و تحقيقات ديگري نيز در دست انجام است . خلاصه اي از نتايج بدست آمده از اين تحقيقات در ادامه اين مقاله آمده است .

ترديدي نيست كه قبل از هرگونه اظهارنظر قطعي در مورد شهر پرتراكم ، پاسخگوئي به سوالات پيچيده اي كه در بالا مطرح شد ضروري است .


http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifآزمون ادعاي پايداري :
توجه و علاقمندي به توسعه پايدار ابعادي بسيار گسترده پيدا كرده است به طوري كه طرفداران پژوهش و تحقيق در باب آن ، طيف وسيعي از موسسات آموزشي ، دولتهاي سطوح ملي و محلي ، نهادهاي سياسي سطوح بين المللي ، سازمانهاي جهاني ، موسسات تحقيقاتي ، و جوامع محلي را در برمي گيرد.

هرچند بخش بزرگي از تحقيقاتي كه درباره توسعه پايدار انجام مي گيرد، رابطه مستقيمي با موضوع شهر پرتراكم ندارد، لكن نتايج برخي از اين تحقيقات دربرگيرنده آثاري ضمني براي انديشه شهر پرتراكم است . موضوعات مورد بررسي از طيفي بسيار گسترده برخوردارند و شامل مواردي از قبيل : پايداري در سطوح جهاني ، اكولوژي ، سبزسازي اقتصاد و فعاليتهاي تجاري ، كشاورزي و جنگلداري پايدار، جهانگردي پايدار، سبزسازي قوانين زيست محيطي ، پايداري در صنايع انرژي ، و موضوعات ناظر بر اقتصاد سياسي مي گردد. گرچه ممكن است در نگاه اول بين اين گونه تحقيقات و انديشه شهر پرتراكم رابطه نزديكي ديده و احساس نشود، لكن به سبب آثاري كه فرمهاي شهري بر موضوعات تحقيقاتي ياد شده بجاي مي گذارند و در عين حال به لحاظ كمكي كه اين تحقيقات به شفاف سازي انديشه شهر پرتراكم مي كنند، توجه به نتايج آنها واجد اهميت است .

از سوي ديگر برخي مطالعات در دست انجام درباره توسعه پايدار رابطه اي نزديكتر با مسائل شهري دارند. در اين مطالعات مسائلي از قبيل : توسعه پايدار از طريق برنامه ريزي كاربري زمين ، ساختمانهاي پايدار، انرژي و فرمهاي شهري ، حمل و نقل پايدار، پراكنش آلودگيها و فرمهاي شهري ، و البته تراكم در دستيابي به پايداري ، مطرح است . اغلب مطالعات يادشده همچنان در مرحله نظري قرار دارند و اثبات آنها نيازمند انجام مطالعات كاربردي و آزمونهاي ميداني بيشتر است ، اما اغلب مطالعات كاربردي مسائل مرتبط را به صورت تك بعدي مطرح مي كنند و تنها به يكي از ادعاهاي ناظر بر شهرهاي پرتراكم مي پردازند. از اين دسته از مطالعات مي توان به تحقيقات "نيومن " و "كن ورثي " در سال 1989 درباره كاهش تقاضاي سفر و تحقيقات اون در سال 1992 درباره استفاده كارآمد از انرژي اشاره كرد. مشكل اين گونه تحقيقات ناديده گرفتن سازگاريهاي موضوع مورد مطالعه با عوامل ديگر است . براي ارزيابي درست ، عوامل بايد يك جا درنظر گرفته شوند و در اين ارتباط سهم نسبي هر كدام مشخص شود. انجام اين كار مستلزم تعيين اهميت نسبي هر يك از عوامل مورد بررسي است .

هنوز درباره شهر پرتراكم نظرات متفاوت و بعض متضادي وجود دارد و در فعاليتهاي تحقيقاتي هم براي معاني و تعاريف مرتبط با شهرهاي پرتراكم اتفاق نظر لازم بوجود نيامده است . بهمين سبب در حال حاضر انجام مقايسه تطبيقي بين مطالعات در دسترس كاري بس مشكل است .
براي مثال ، هنوز تفاهم فني و حرفه اي لازم براي اندازه گيري تراكم فراهم نشده است . بنظر "لاك بدون فراهم آمدن زباني مشترك ، تشخيص مولفه هاي مورد نياز براي حصول موفقيت در فعاليتهاي ناظر برافزايش تراكم و يافتن راهكارهايي كه بايد پيگيري شوند امري بسيار مشكل است . اكنون وقت آن رسيده كه رويكردي جامع و علمي براي ارزيابي مطالعات پراكنده اي كه در زمينه تراكم و شهر پايدار انجام مي گيرد تدوين شود، زيرا تنها از اين طريق مي توان به نظري متعادل و علمي در مورد پايداري يا عدم پايداري شهر پرتراكم دست يافت . با توجه به نكات بالاست كه هنوز تحقيقات كاربردي و آزموني نتوانسته اند پايداري يا ناپايداري شهر پرتراكم را بدون چون و چرا به اثبات برسانند و بهمين سبب نيز اختلاف نظر شديد بين طرفداران و مخالفان اين انديشه همچنان ادامه دارد، و انجام تحقيقات بيشتر در اين مبحث ضروري است .
..............
 

A.R.A.M.Del

عضو جدید
کاربر ممتاز
شهر پرتراكم و توسعه پايدار شهري
(قسمت پنجم)



http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifآزمون امكانپذيري شهر پرتراكم
اكنون نتايج تحقيقات بسياري كه در مورد پذيرش هدف پايداري در جوامع مختلف انجام شده ، در دسترس است . اين پژوهشها شامل بررسي درك عمومي از توسعه پايدار و ارزشهاي ناظر برآن ، ظرفيت مشاركت جوامع و مردم سالاري در ايجاد تغييرات ، پتاسيل و توان موسسات در اجراي توصيه ها براي شهر پايدار، اهميت و پايندگي تغييرات در شيوه زندگي ، و نقش آموزشهاي زيست محيطي مي گردد. مي بايد به اجرا درآمدن برنامه 21 ريودوژانيرو را از جمله محركهاي انجام تحقيقات در زمينه نقش فعاليتهاي زيست محيطي مردمي برشمرد. بي ترديد همه فعاليتهاي تحقيقاتي ياد شده مي توانند در تبيين بهتر انديشه شهر پرتراكم - كه از جمله موضوعات و مسائل توسعه پايدار است - نقشي موثر داشته باشند.

در عين حال اكنون تحقيقاتي هم كه به طور مشخص امكانپذيري شهر پرتراكم را بررسي مي كند در جريان است . برخي از اين تحقيقات بر امكانپذيري افزايش تراكم در شهرها متمركز شده اند. براي مثال ، دستور كار يكي از اين تحقيقات كه براي وزارت محيط زيست بريتانيا انجام مي شود، بررسي موانع اصلي توسعه اراضي شهري و راهكارهاي افزايش شمار واحدهاي مسكوني در مناطق شهري است .

http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifايجاد ابزار مديريتي مورد نياز براي شهر پرتراكم
مسولان برنامه ريزي محلي بايد بتوانند اقدامات توسعه شهري را از ديدگاه پايداري ارزيابي كنند و در عين حال سياستهائي را كه منجر به پايدارترين فرمهاي شهري مي شود ارائه نمايند. مسولان ياد شده بايد بدانند كه كدام گونه از افزايش تراكم و شدت استفاده از زمين واجد بيشترين پايداري براي محله اي خاص است و كدام دسته از سياستها آثار منفي بر توسعه پايدار شهري دارند. علاوه براين ، آنها بايد حد و مرز اقدامات توسعه اي را بدرستي بشناسند و اين بدان معني است كه مي بايد روشي براي تعيين ظرفيت تراكم درهر محل در اختيار داشته باشند. مقايسه تطبيقي پژوهشهائي كه شهر پرتراكم را به نقد و آزمون كشانده اند مي تواند شواهد و راهنمائيهائي لازم را درباره اجراي گونه هاي موفق افزايش تراكم در شهرهاي معين و يا نقاط خاصي از شهرها ارائه كند، لكن بايد توجه كرد كه به طور معمول اين شواهد از شفافيت و صراحت لازم براي به كارگيري در همه شرائط برخوردار نيستند. بهمين سبب ارزيابي مورد به مورد هر اقدام همراه با ارزشيابي مستمر آن از جمله ابزار بسيار مهم است .

در اجلاس سران كشورها در شهر ريودوژانيرو، شركت كنندگان برضرورت تدوين شاخصهائي كه بتوانند:
1. داده هاي لازم را براي توسعه پايدار در اختيار تصميم گيرندگان سطوح مختلف بگذارند و 2. به نظامهاي فراگير زيست محيطي و توسعه پايدار خود تعادلي ياري رسانند تاكيد كردند.

اكنون سازمانهائي چون برنامه محيط زيست سازمان ملل متحد، سازمان همكاري و توسعه اقتصاديOECD،واتحاديه اروپا، مطالعاتي را براي تدوين شاخصهاي ياد شده در دست تهيه دارند.


http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifنتيجه گيري :
اين مقاله با اين نكته آغاز شد كه گام نخست براي حل و فصل هر مشكل درك درست آن است و مشكلي را كه در اين مقاله به آن پرداخته ايم مشكلي بس بزرگ و مهم است .
اين مشكل را مي توان اين چنين بيان كرد:
چگونه مي توان از طريق بهره گيري از انديشه شهر پرتراكم به پايداري شهري دست يافت . در اين مقاله بحث ناظر بر مشكل پايداري شهري تا حدودي شكافته شد و نشان داده شد كه مشكل ياد شده در برگيرنده دامنه وسيعي از موضوعاتي است كه نه تنها در تعامل يكديگر و در سطوح مختلف عمل مي كنند بلكه بربخشهاي مختلف جمعيت نيز آثار متفاوتي بجاي مي گذارند: شهر پرتراكم بايد ازجنبه هاي عملي امكانپذير و از جنبه هاي نظري مفيد باشد. اين كه شهر پرتراكم چگونه مي تواند انتظارات مرتبط باپايداري را پاسخگو باشد مساله اي است بس پيچيده ، كه بخشي از پاسخ آن را بايد در رابطه بين فرم شهر و مكان افزايش تراكمها، گستره افزايش تراكمها و سياستها، مديريت و ساير زمينه هاي سياسي ، اجتماعي - اقتصادي جستجو كرد.

مطالعات و تحقيقات در زمينه شهر پرتراكم ، و حتي بيش از آن ، تحقيقات توسعه پايدار، داراي شعب و شاخه هاي بسيار زيادي مي باشند. بحث شهر پرتراكم جدا از ساير مباحث توسعه پايدار قابل دفاع نيست . بهمين سبب قراردادن اين بحث در چارچوب تحقيقاتي گسترده تر كه دامنه اي تفصيلي از موضوعات مرتبط را دربردارد واجد اهميت است . براي مثال براي پاسخ به اين سوال كه آيا شهر پرتراكم مي تواند راه حلي قابل توجه و عملي براي دستيابي به پايداري تلقي شود، بايد با گزينه هاي ديگر مقايسه شود، زيرا ممكن است گزينه هاي ديگر موثر باشند. ترديدي نيست كه آموزش و بحث و گفت و شنود در اين زمينه محور اصلي بدست آوردن درك بهتر از اين مقولات است . درعين حال بايد پذيرفت كه ايجاد آينده اي پايدارتر براي كره زمين در گرو همكاري و همياري جهاني است و براي تحقق آن ، پخش و در اختيارگذاردن و يا ادغام يافته هاي علمي رشته هاي مختلف دانش بشري امري ضروري است . بهمين سبب بايد برتاكيد عصر حاضر بر فرديت و فرد نگري كه از ويژگيهاي جهان پسامدرن است غلبه كرد.

خوشبختانه در اين جهت گامهائي برداشته شده است . موسسات تحقيقاتي تشكيل گروههائي را براي بررسي مقوله هاي مرتبط با پايداري آغاز كرده اند. يكي از موسسات فعاليتهائي را در جهت پيشبرد تحقيقات چند رشته اي كه مي تواند به دولتهاي مركزي و محلي و بخشهاي متفاوت اقتصادي ياري رساند آغاز كرده است . در اين فعاليت تحقيقاتي ، پيچيدگيهاي موضوع مورد بحث از طريق تاكيد بر رابطه بين تكنولوژي ، خواستهاي شهروندان و گزينه هاي سياسي بررسي و مطالعه مي شود. كنفرانسهاي متعددي نيز براي توزيع اطلاعات مرتبط با موضوعات پايداري در فراسوي مرزهاي ملي برپا شده است و شمار قابل توجهي از مجلات تخصصي به طرح اطلاعات و يافته هاي فعاليتهاي تحقيقاتي توسعه پايدار مي پردازند.

با اين همه براي دستيابي به موفقيتهاي بيشتر، گسترش هر چه بيشتر گفتگوها و تبادل اطلاعات مرتبط با مقوله پايداري ضروري است . براي افزايش بازده گفتگوها و تبادل اطلاعات ، ايجاد زباني مشترك و تعاريفي مشترك براي هدفهاي پايداري ضروري است . درغياب تفاهم لازم در مورد هدفها، دستيابي به راه حل مشترك و پذيرفتني عملا غيرممكن است .

گفته مي شود كه راه حل ساده براي مشكلات پيچيده وجود ندارد. بهمين سبب نيز تحقيقات در زمينه شهر پرتراكم پرداختن به پيچيدگيها را آغاز كرده است . با اين همه ، هنوز بايد تحقيقات بيشتري در اين زمينه انجام داد و مهمتر آن كه اين تحقيقات بايد از هماهنگي بيشتر با يكديگر و از ساختار كاملتر برخوردار شوند. مشكل مورد بحث را نمي توان ساده كرد و يا آن كه اميدوار بود كه خودبخود حل شود. اما اگر تحقيقات ، بادرك بهتري از مشكل انجام گردند، مي توان اميدوار بود كه دستيابي به هدف پايداري شهري نزديكتر گردد. اگر سياست را هنر ممكن كردن ناممكن بدانيم ، بايد تحقيقات را هنر بيان و حل مشكل نام گذاري كنيم.

:gol:
 

A.R.A.M.Del

عضو جدید
کاربر ممتاز
توسعه پایدار شهری از تئوری تا عمل
فریدون وردی نژاد
میثم یزدانی

مقدمه:
توسعه پایدار از جمله مفاهیمی است که در دهه اخیر موضوع بسیاری از مطالعات در حوزه های گوناگون قرار گرفته است.لزوم بکارگیری اهرم های اساسی توسعه پایدار در طراحی و تبیین خطی مشی راهبردی نهادهای تصمیم گیری در سطوح مختلف ،تجدید نظر ساختار شکنانه ای را در تعاریف معمول باعث گردیده است که این خود تبعات گوناگونی را به همراه داشته است.این امر بالاخص در تعاریف تسعه شهری نمود ویژه ای یافته است .به گونه ای که سرعت تغییرات در این حوزه به واسطه برخورداری از شاخصه های منحصر بفرد از شتاب بالایی بهره مند بوده است.شدت تاثیرات رویکرد فوق الذکر بحدی است که توفیق یا عدم توفیق در پیاده سازی مفاهیم توسعه پایدار در روند توسعه شهری به معیار غیر قابل انکاری در سنجش کیفیت یا قابلیت سکونت شهرها بدل گشته است.از این رهگذر شناخت دلایل توفیق تجارب موفق در کنار بررسی موانع پیش روبا رویکردی آسیب شناسانه از اهمیتی والا برخوردار می باشد.
...............
 

پیوست ها

  • tose paydar az teori ta amal.zip
    78.5 کیلوبایت · بازدیدها: 0

A.R.A.M.Del

عضو جدید
کاربر ممتاز
http://www.www.www.iran-eng.ir/images/icons/icon14.gifتوسعه پایدار شهری و رفاه اجتماعی شهروندی

توسعه پایدار شهری را می توان بهبود کیفیت زندگی در ساختار شهری دانست که بهبود کیفیت زیست محیطی را نیز بهمراه دارد. بر این اساس توسعه پایدار شهری، توسعه انسانی پایدار را نیز به همراه می آورد که به شکل گیری سرمایه اجتماعی و ایجاد عدالت اجتماعی مدد می رساند. مفهوم پایداری در توسعه، با بسترسازی برای افزایش رفاه شهروندی ممکن می گردد که بهبود زیرساختها و مسکن شهری و توزیع متناسب و عادلانه تسهیلات و خدمات شهری را بهمراه دارد. بر این اساس رفاه شهروندی را می توان محور اصلی توسعه پایدار شهری دانست که افزایش امنیت انسانی و رضایتمندی اجتماعی را امکان می دهد. این نوشتار نیز به توسعه پایدار شهری و طراحی شهری پایدار می پردازد و بر ملاحظاتی برای افزایش رفاه اجتماعی شهروندی در ساختار شهری، اشارت دارد.

................

:gol:
 

پیوست ها

  • tose va refah ejtemai.zip
    38.3 کیلوبایت · بازدیدها: 0

A.R.A.M.Del

عضو جدید
کاربر ممتاز
حاشیه نشینی چالشی فراروي؛توسعه پایدار شهري
(با تأکید بر شهر همدان)

اسداله نقدي
دکتر جامعه شناس، عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان

رسول صادقی
کارشناس ارشد جمعیت شناسی، دانشگاه بوعلی سینا همدان


چکیده:

طرح مسئله: جهان به سرعت در حال گسترش زندگی شهري است . سرعت رشد شهرنشینی در کشورهاي در حال توسعه بیشتر از کشورهاي توسعه یافته است . در ایران نیز شهرنشینی با روندي سریع و شتابان همراه بوده و این رشد شتابان، مسائل و معضلات بسیاري براي شهرهاي ایران به دنبال داشته است . در این میان، حاشیه نشینی به عنوان آیینه تمام نماي مسائل
شهري، جایگاه و اهمیت خاصی در تحقیقات اجتماعی دارد.

روش: این مقاله، به بررسی حاشیه نشینی به عنوان چالشی فراروي توسعه پایدار شهري پرداخته و در این ارتباط علل، مکانیسم و پیآمدهاي حاشیه نشینی در شهر همدان با استفاده از رویکردهاي کمی و کیفی مورد کندوکاو و بررسی قرار گرفته است . در این تحقیق با استفاده از تکنیکهاي مصاحبه و مشاهده و پرسشنامه محقق ساخته در مناطق حاشیه شهر همدان داده هاي مورد نیاز جمع آوري گردیده است.

یافته ها و نتایج:
براساس یافته هاي این مطالعه بخش عمده اسکان غیررسمی شهر همدان ناشی از مهاجرتهاي روستا شهري است . حاشیه نشینان از شهر و محله زندگی خود رضایت بالایی ندارند و از احساس تعلق شهروندي پایینی برخوردار هستند . بهبود زیرساختهاي فیزیکی شهر یا محله مهم ترین اولویت آنان براي بهبود وضعیتشان محسوب می گردد.
.........

کلید واژه ها: توسعه پایدار، حاشیه نشینی، شهرنشینی، مسائل اجتماعی، مهاجرت
 

پیوست ها

  • hasheie neshini.pdf
    0 بایت · بازدیدها: 0
بالا