این مقاله برای درس مدیریت کیفیت و بهره وری ارائه شده بود که اینجا برای مطالعه و استفاده دوستانم قرار می دهم. امیدوارم که مورد توجه و فایده دوستان واقع شود.
نقش بسته بندی در ایجاد مزیت رقابتی
و مقابله با محصولات تقلبی
چکیده
بسته بندی امروزه بخش جدایی ناپذیری از زنجیره تامین است. عرضه بسیاری از کالاها و محصولات - به جز گروه معدودی که بدون بسته بندی هم در بازارهای سنتی قابل عرضه می باشند مانند حبوبات و قند و شکر و ... - تنها به واسطه بسته بندی ممکن می گردد. در دنیای رقابتی امروز که جذب و حفظ مشتری یکی از اصلی ترین شاخصه های بقا و موفقیت سازمانها است، بسته بندی مناسب نه تنها شرط لازم تحقق چنین هدفی است بلکه به دلایل متعددی چون نقش بسته بندی در حفاظت از کالا، ایمنی مصرف کنندگان، اطلاع رسانی مناسب به مشتریان، بازاریابی و معرفی محصول، رعایت حقوق مصرف کنندگان از طریق مقابله با توزیع محصولات تقلبی، حفظ محیط زیست از طریق بازیافت مواد، کاهش زمان توزیع و افزایش سرعت حمل و نقل، می تواند مزیت رقابتی زیادی نیز ایجاد نماید. امروزه بسته بندی نوآورانه به این دلیل که می تواند محصول را از محصول رقیب متمایز سازد نقش مهمی را در بازاریابی و فروش محصولات بازی می کند و یک مزیت رقابتی ویژه محسوب می شود که هزینه نوآوری در آن نیز در مقایسه با هزینه تحقیقات نوآوری های دیگر کمتر است.
این مقاله ضمن تشریح و تبیین نقش بسته بندی در این ارزش آفرینی و جذب و تامین رضایت مشتریان، به طور مشخص به برخی از شیوه ها و تکنولوژی های جدید شناسایی و ردیابی محصولات و مقابله با توزیع کالاهای تقلبی جهت حفاظت از نام تجاری تولید کنندگان و تامین حقوق مصرف کنندگان، به عنوان یکی از شاخصه های جدید مشتری مداری می پردازد.
واژه های کلیدی: بسته بندی - زنجیره تامین - ارزش - مزیت رقابتی – کالای تقلبی
1) مقدمه
انتخاب محصولات ارائه شده در زنجیره تامین، در ارتباط مستقیم با کیفیت آنان به مفهوم توجه به خواست و نیاز مشتری و حفظ ویزگی های کارکردی و ظاهری آنان در هنگام تحویل قرار دارد. بسته بندی محصولات تاثیر بسیاری بر کیفیت محصول به معنای قابلیت اعتماد و قابل استفاده بودن محصول می گذارد. بسته بندی مناسب، جذاب و سازگار با نیازهای مصرف کننده، که شخصیت و شأن مشترى را حفظ كند و فرهنگ و ارزش‌های كشور هدف مد نظر دهد، اطلاعات مورد نیاز را به مشتری برساند، به محیط زیست صدمه نزند و ضمن داشتن قیمت مناسب قابلیت جذب مشتری را نیز داشته باشد در انتخاب محصول تاثیر بسیاری خواهد گذاشت. درست است که بهبود کیفیت بسته بندی و استفاده از مواد و فناوری های جدیدتر (ابداعات) هزینه هایی را بر سازمانها تحمیل می کند اما از سوی دیگر با کاهش هزینه های ناشی از آسیب دیدگی محصولات در حین توزیع، کاهش هزینه های انبارش و استفاده بهینه از فضا ، کاهش هزینه های بارگیری و حمل و نقل از طریق تسهیل و تسریع آنها ، و پیشگیری از ضرر و زیان های ناشی از دفع مشتری و از دست دادن بازارهای رقابتی، در نهایت به ایجاد ارزش افزوده برای تولید کنندگان و توزیع کنندگان و مصرف کنندگان در زنجیره تامین منجر می گردد.در مورد تاثیر بسته بندی بر زنجیره تامین کالا موضوعات بسیاری مانند حفاظت از کالاها، تامین سلامت و امنیت مصرف کنندگان، بسته بندی سبز و حفاظت از محیط زیست، تاثیر بسته بندی بر جابجایی، انبارش، حمل و نقل و کنترل موجودی، اطلاع رسانی، بازاریابی و جذب مشتری و ... قابل بررسی است که در این مقاله به برخی از آنها با رویکرد ارزش آفرینی و ایجاد مزیت رقابتی برای تولید کنندگان پرداخته خواهد شد. از سوی دیگر و با توجه به گسترش تولید و توزیع کالاهای تقلبی و تاثیر آن بر سلامت و اعتماد مصرف کنندگان، به برخی از روش های سنتی و فن آوری های جدید در مقابله و مبارزه با پدیده تقلب و جعل کالا اشاره خواهد شد و در پایان جمع بندی و نتیجه گیری مطالب ذکر می گردد.
2) کلیات
2-1) تعریف بسته بندی (Packaging)
بسته بندی در فارسی معادل واژه انگلیسی Packaging به کار برده می شود. در واقع هر گاه محصول متناسب با ویژگی های آن مانند جنس یا مواد اولیه بکار رفته در تولید آن، حالت فیزیکی آن (جامد، مایع یا گاز)، مقاومت یا شکنندگی آن و ... درون پوشش، پاکت، جعبه، قوطی یا سایر محفظه های تهیه شده به منظور نگهداری، حمل و نقل و عرضه کالاها قرار گیرد؛ یا آنرا بپیچنند، بچسبانند و عمل بستن کالا بصورت متعارف انجام شود، عمل بسته بندی انجام شده است.
در انگلیسی واژه Packaging به معنای انجام فعل Package به مفهوم بستن، پیچیدن یا چسباندن یک شیی یا گروهی از اشیاء تعریف شده است؛ معانی گوناگونی دیگری نیز برای واژه Packaging ارائه شده است از جمله:
"جعبه و یا بسته بندی که در آن یک محصول برای فروش ارائه شده است" و یا "طراحی یک جعبه و یا بسته بندی، با اشاره به توانایی آن برای جذب مشتریان" [SUP](1) [/SUP] "عمل، فرآیند، صنعت، شیوه و فن، هنر یا سبک بسته بندی ؛ مواد مورد استفاده برای بسته بندی یا شیوه ای که در آن یک چیز مانند یک پیشنهاد یا فرآورده به عموم عرضه می شود "(که این فرآورده می تواند حتی یک برنامه تلویزیونی باشد) [SUP](2) [/SUP]"بسته بندی برای حمل و نقل" [SUP](3)[/SUP]
با توجه به معانی زیادی که برای بسته بندی ارائه شده است، به طور کلی بسته بندی را می توان بدین صورت تعریف کرد:
کلیه تولیدات ساخته شده از مواد گوناگون با رعایت قواعد فنی و الزامات گوناگون، که بصورت پوشش، ظرف یا محافظ برای حفاظت از محصول و تامین کیفیت آن در مراحل تولید یا پس از آن تا رسیدن محصول به دست مصرف کننده، برای جابجایی، حمل و نقل، انبارش، توزیع و عرضه کالا یا محصول به مصرف کننده مورد استفاده قرار می گیرد.
2-2) انواع بسته بندی
بسته بندی ها با توجه به ویژگی ها و معیارهای گوناگون مانند مواد اولیه مورد استفاده در بسته بندی، فناوری تولید، محتوای درون بسته بندی، سیستم توزیع، بازارهای مصرف و نوع مصرف کنندگان کالای بسته بندی شده طبقه بندی و دسته بندی می شوند. به عنوان مثال بسته بندی ها با توجه به مواد اولیه مورد استفاده به انواع مختلف کارتن، جعبه چوبی، فلزی، شیشه و بطری ها، روکش نایلونی، پلاستیک، کامپوزیت و ... قابل تفکیک می باشند. آنچه در این زمینه حایز اهمیت است تناسب بین انواع بسته بندی با اهداف بسته بندی است به گونه ای که در طراحی و تولید بسته بندی دست یابی به اهداف تعیین شده برای آن مورد توجه قرار گیرد. در تعیین نوع بسته بندی بایستی به خصوصیات فیزیکی و ویژگی های محصول و میزان آسیب پذیری آن، شیوه حمل و نقل و ... نیز توجه کرد. به عنوان نمونه استفاده از بطری های شیشه ای شفاف برای مایعات که محصول درون آن قابل مشاهده است و با توجه به نیاز و خواست مشتریان و تاثیر آن بر جذب مشتری مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین توجه به وزن و ابعاد و شکل ظاهری بسته بندی به خصوص در مورد کالاهایی که به وسیله کانتینر، کامیون، قطار و ... در مسیرهای طولانی جابجا می شوند و وجود دستگیره برای سهولت جابجایی بار نیز از دیگر مواردی است که می توان در طراحی و تولید انواع بسته بندی به آن اشاره کرد.
2-3) اهداف بسته بندی
بسته بندی کالاها با توجه به مشخصه ها و زمینه ی استفاده آنان و با توجه به الزامات مختلف برای دستیابی به اهداف گوناگونی صورت می گیرد، اهداف اصلی بسته بندی را می توان شامل موارد زیر دانست:
2-3-1) حفاظت از کالا
اولین و اصلی ترین هدف بسته بندی حفاظت از محتویات بسته بندی و تامین سلامت و کیفیت آن طی زنجیره تامین از مرحله تولید تا جابجایی و نگهداری آن در انبار، و حمل و نقل و در نهایت عرضه به مصرف کننده، در برابر مخاطرات گوناگون مانند ضربه، لغزش، سقوط و عوامل محیطی مانند سرما، گرما، رطوبت، تابش آفتاب و فعل و انفعالات شیمیایی (فساد محصول) می باشد. مواد استفاده شده در بسته بندی متناسب با جنس محصول و مشخصه های آن به گونه ای انتخاب می شوند که ضمن آسیب نرساندن به محصول در حین جابجایی و حمل و نقل، قابلیت محافظت از کالا در برابر مخاطرات را نیز داشته باشد.
با توجه به وسعت بازار مصرف و فاصله زیاد بین محل تولید و عرضه محصولات به ویژه در مورد کالاهایی که به کشور های دیگر صادر می شوند و انتظار روز افزون مشتریان بر تحویل سالم کالا و مطابق با ویژگی های کیفی مورد انتظار ، بر اهمیت قابلیت بسته بندی در حفاظت از کالا افزوده است. در مورد برخی از محصولات و انواع فرآورده ها مانند مواد غذایی، حفظ شکل ظاهری محصول و جلوگیری از تغییر شکل و فرم آن (مانند له شدگی و خرد شدن بر اثر فشار) با توجه به فضای رقابتی موجود و افزایش انتظارات و قدرت انتخاب مشتریان، در حفظ مشتری و ایجاد مزیت رقابتی ماندگار تاثیری بیش از گذشته خواهد داشت و در این زمینه استفاده از بسته بندی های مناسب اهمیت و ارزشی دو چندان پیدا کرده است. همچنین در مورد این گونه از محصولات الزامات قانونی و بهداشتی بسیاری با توجه به نیاز مصرف کنندگان و تامین سلامت عمومی انسان ها وضع و رعایت آنان الزامی شده است که بر اهمیت بسته بندی و استفاده از مواد مناسب و بدون خطر برای مصرف کنندگان، که در عین حال قابلیت حفاظت از کالا در برابر فاسد شدگی و واکنش های شیمیایی را داشته باشد، افزوده است.
به جز موادی که بطور سنتی در بسته بندی محصولات پرکاربرد و رایج بوده اند (مانند چوب، کارتن، فلز) برخی مواد و ترکیبات جدیدتر نیز به منظور حفاظت مطلوب تر از کالاها در صنایع گوناگون مورد استفاده قرار گرفته است. به عنوان مثال ترکیب کاغذ کرافت (نوعی کاغذ ساخته شده از خمیر کاغذ سولفات که دارای مقاومت مکانیکی زیادی می باشد و به ویژه برای تولید کاغذ و مقواهای محکم و مقاوم مورد استفاده قرار می گیرد) با روکش پلی اتیلن که آن را در برابر آب و رطوبت مقاوم می سازد[SUP](4)[/SUP]. یا فیلم های پلی اتیلن (اتیلن-وینیل-استات EVA) بدون رنگدانه و تقویت نشده با دانسیته پایین که برای مصارف عمومی و بسته بندی مورد استفاده قرار می گیرند.[SUP](5)[/SUP] همچنین استفاده از پلاستیک با چگالی بالا نیز به دلایل گوناگون مانند هزینه پایین، فرم پذیری بیشتر و آسان تر، وزن کم، مقاومت مناسب و ... در بسته بندی و ساخت ظروف و جعبه ها استفاده می شود. به عنوان نمونه می توان به استفاده از پالت های پلاستیکی سخت چند بار مصرف برای بسته بندی قطعات خودرو اشاره کرد.[SUP](6)[/SUP] بسته بندی به کالاهایی که به وسیله پالت جابجا می شوند، شکل و قالبی مناسب میدهد, آنها را در برابر تکانهای شدید مقاوم می سازد. و همچنین موجب می شود که به راحتی روی هم چیده شوند و به سلامت و به راحتی پشته های پالت چیده شده بر روی هم به وسیله لیفت تراک منتقل شوند. سیستم مدیریت انبارداری (WMS) نیز چیدمان پالتی را برای اصلاح فضای انبارش تعیین و توصیه نموده است.[SUP] (7)[/SUP]
2-3-2) ایمنی ، حفاظت از مصرف کنندگان و محیط زیست
فارغ از نقش بسته بندی در حفظ سلامت مصرف کنندگان که بطور غیر مستقیم با حفاظت از کالا تامین می شود، از جمله اهداف بسته بندی حفظ ایمنی و سلامت افرادی است که با توجه به الزامات شغلی یا به منظور استفاده با کالا در تماس می باشند. در برخی از محصولات به دلیل وجود ویژگی های ظاهری مانند سطوح تیز و برنده یا نوک تیز و یا خصوصیات شیمیایی مانند مواد سمی یا اشتعال زا و یا گازهای فرار، مخاطراتی برای نیروی انسانی دست اندر کار تولید، حمل و نقل، نگهداری، توزیع کنندگان و فروشندگان و کاربران وجود دارد که بسته بندی مناسب و ایمن و مطابق با مقررات و الزامات بین المللی می تواند از آنها جلوگیری کند. همچنین برخی از کالاها می توانند برای محیط زیست خطر ساز باشند و به محیط زیست پیرامون خود آسیب برسانند. گازهای سمی خطرناک یا زباله های هسته ای که در بسته بندی آنان از مواد و فناوری های ویژه ای استفاده می شود که از نشت آنان به محیط زیست جلوگیری شود.
امروزه بسته بندی سبز و استفاده از مواد برگشت پذیر به طبیعت به عنوان یک مزیت رقابتی از سوی صنایع گوناگون به کار گرفته می شود. از یک سو استفاده از مواد برگشت پذیر موجب کاهش هزینه های بسته بندی می شود. به عنوان مثال استفاده از ترکیبات جدید پلی اتیلن خالص و بازیافتی (PET) که یک رزین بسته بندی محافظ مواد غذایی به شیوه انرژی بهینه است که Artenius مخصوص نامیده می شود و طبق اعلام سازمان سلامت غذایی اروپا (EFSA) و نهاد غذا و دارو آمریکا (FDA) برای همه ی کاربردهای تماس مستقیم با مواد غذایی و ظرف های یکبار مصرف قابل استفاده می باشند. [SUP](8) [/SUP] بر طبق تحقیقات بازار توسط گروه صنعتی فریدونیا تقاضا برای بسته بندی سبز ادامه یافته و به رشد سالانه دو رقمی خواهد رسید از سوی دیگر با توجه به تغییر نیازها و رفتار مشتریان امروزه با اقبال روز افزون مشتریان به بسته بندی های سبز که موجب حفظ محیط زیست می شوند می باشیم. یک مطالعه در سال 1392 نشان داد که برای 93 درصد از افراد اثرات زیست محیطی یک محصول در زمان خرید آن مهم است و در سال 1994 نیز محققان به این نتیجه رسیدند که 42 درصد مصرف کنندگان اروپا محصولات را بر اساس عملکرد محیطی انتخاب می کنند و 25 درصد افراد در انگلستان محصولاتی با سازگاری بالای 25 درصد با محیط را خریداری می کنند.[SUP](10) [/SUP]
2-3-3) اطلاع رسانی
یکی دیگر از اهداف بسته بندی انتقال اطلاعات مورد نیاز در زمینه های گوناگون از جمله مشخصات و ویژگی های کالای بسته بندی شده با هدف شناسایی آن، نحوه حمل و نگهداری، نحوه مصرف و استفاده از محصول، اطلاعات تولید مانند نام سازنده و تاریخ تولید و ... به مصرف کنندگان و یا سایر افراد مرتبط می باشد. در واقع بسته بندی فقط برای انتقال بار و محتویات آن نیست، اطلاعات را نیز حمل می کند. الزامات اطلاع رسانی در صنایع گوناگون متناسب با ویژگی های محصولی که ارائه می شود تغییر می کند. در مورد مواد غذایی ارائه اطلاعات در مورد مشخصات کالا و عناصر تشکیل دهنده آن، تاریخ تولید و انقضاء مصرف کالا، نحوه مصرف و آماده سازی، مشخصات تولید کننده، مطابقت با استانداردهای اجباری در مورد مواد غذایی گوناگون و ... الزامی می باشد. همچنین درباره کالاهای خاص مانند مواد شیمیایی یا سمی و خطرناک، نشانه گذاری های لازم در مورد نحوه حمل کالا، جهت قرار دادن بسته بندی و باز کردن آن، هشدارهای لازم در مورد خطرناک بودن محتویات بسته بندی برای مصون ماندن افراد از آسیب های احتمالی ناشی از آن مواد ضرورت دارد. در استانداردهای بین المللی و ملی نشانه ها و علایمی (Symbol) برای مفاهیم و اطلاعات مشخص به عنوان نشانه های مورد پذیرش در بیشتر کشورهای جهان تعیین شده است که تولیدکنندگان با استفاده از این علائم اطلاعات مورد نظر خود را به اطلاع مصرف کنندگان می رسانند. به عنوان نمونه استانداردهای EN 980: 2008 و EN 1041: 2008 که برای نشانه گذاری محصولات پزشکی تهیه و تدوین شده اند.
امروزه در صنعت بسته بندی نوآوری های بسیاری در استفاده از مواد مناسب برای بسته بندی جهت اطلاع رسانی هرچه بهتر به مشتریان انجام می پذیرد. استفاده از مواد شفاف که محتویات بسته بندی و اطلاعات درج شده بر روی محصول قابل رویت باشد (مانند فیلم های شفاف پلی اتیلن و یا استفاده از طلق) از آن جمله است.
2-3-4) بازاریابی و جذب مشتری
بسته بندی اولین برخورد مستقیم مشتری با محصول و در واقع اولین چیزی است که مشتری از محصول مشاهده می کند و به نوعی بیشترین نقش را در ارائه یک تصویر ذهنی مطلوب یا نامطلوب بر عهده دارد. در بسته بندی محصولات دو جنبه کلی کاربردی بودن و جذابیت مورد توجه قرار می گیرد که بخش اول ناظر بر ویژگی هایی چون هزینه کم، محافظت از محصول، سهولت در جابجایی و چیدمان، و بخش دوم (جذابیت) بر ویژگی هایی چون طراحی منحصر به فرد، رنگ، شکل و نوشتار دلالت می کند. طراحی بسته بندی در ارتباط تنگاتنگی با شناخت کامل از بازار مصرف و مشتریان کالا قرار دارد. در مورد کالاهایی که در سبد خرید اصلی افراد قرار داشته و بخشی از نیازهای اساسی محسوب می شوند (مانند مواد غذایی پرمصرف شامل برنج یا تخم مرغ ) کاهش هزینه و قیمت تمام شده در عین کارایی مطلوب (کاربردی بودن) بیش از جذابیت ظاهری ارزش آفرین خواهد بود. همانطور که بسته بندی تخم مرغ (شانه تخم مرغ) در طول سال ها کمترین تغییر را در شکل ظاهری خود داشته است. اما در سوی مقابل در مورد کالاهای لوکس، تزئینی و تنقلات و ... هزینه در طراحی منحصر به فرد (که به محصول هویت منحصر به خود می دهد) و جاذب مشتری می تواند برای تولید کننده، مزیتی رقابتی در مقایسه با رقبا محسوب گردد. استفاده از فرم و شکل و رنگ مطلوب محصولی که ارائه می شود با توجه به ویژگی های خود محصول و قشر، طبقه و نسلی از مشتریان که مخاطب آن هستند حائز اهمیت است. به عنوان مثال استفاده از شیشه های عطر کوچک محصول را ارزشمند تر نشان می دهد یا استفاده از رنگ های شاد که در کالاهای مربوط به کودکان (مانند اسباب بازی ها) از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که کودکان بیشتر به رنگ توجه نشان می دهند در حالی که بزرگسالان به فرم و شکل توجه و اهمیت بیشتری نشان می دهند.
با توجه به بازار رقابتی محصولات، استفاده از طراحی های خلاقانه و نوآوری ها در بسته بندی با نگاه به نیاز و توجه به بازار مصرف در جذب مشتریان اهمیت بیشتری پیدا کرده است. در همین راستا به عنوان نمونه طراحان بسته بندی دارو، چندین ویژگی مختلف را در بسته بندی های جدید خود لحاظ می کنند که از آن جمله می توان به آگاهی رسانی در مورد مضرات احتمالی دارو، میزان دوز مناسب برای هر وعده، رفتارهای مکمل بیمار در مدت زمان مصرف دارو، سهولت باز شدن بسته بندی و غیره اشاره کرد. یکی از گرایش های جدید بازار از طرف مصرف کنندگان محصولات دارویی را می توان علاقه آنان در خرید بسته های جامع دارویی مشاهده نمود. جایی که یک بسته دارو حاوی لوازم و ابزار ایده آل مصرف دارو برای بیمار است. برخی شرکت های توليد كننده دارو پا را بسیار فراتر از این نهاده و بسته های دارویی خود را به همراه ابزار کمک آموزشی همچون جداول مصرف روزانه، DVD های آموزشی، انواع بروشور، قوانین مرتبط با دارو، کوپن های تبلیغی خرید محصولات بهداشتی، کارت های هدیه و غیره عرضه می کنند.
3) مقابله با محصولات تقلبی
3-1) ضرورت مقابله با کالاهای تقلبی
مبارزه با کالاهای تقلبی امروزه به یکی از چالش های اصلی و عمده تولید کنندگان تبدیل شده است و به جرات می توان گفت جدا از برندهای (نام تجاری) بزرگ و درای نام و نشان، حتی تولید کنندگان کوچک تر نیز از آسیب های آن در امان نیستند. طبق برآوردها 7 تا 10 درصد کل محصولات به فروش رسیده در سال 2007 به ارزش تقریبی 450 میلیارد دلار تقلبی بوده است. طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی ارزش بازار کالاهای تقلبی و غیر استاندارد پزشکی-بهداشتی به تنهایی بیش از 32 میلیارد دلار برآورد شده است.[SUP](12)[/SUP] مطابق اعلام اتاق بازرگانی و صنایع آلمان (DIHK)، استفاده غیر مجاز یا دزدی از نام تجاری و نام محصول، تنها در آلمان موجب 20 تا 30 میلیارد یورو خسارت اقتصادی شده است.[SUP](7) [/SUP]در حال حاضر صنعت داروسازي بيش از هر صنعت ديگري از تقلب متضرر شده است. مقدار تخميني ضرر در حدود سالانه 5.10 ميليارد يورو در اروپا است. در حالي كه بزرگي بازار فناوري هاي ضد تقلب 324 ميليون يورو در سال 2009 بوده است كه شامل محدوده وسيعي از فناوري ها از باركد تا شناسايي فركانس بوده است. از سوی دیگر در مورد بعضی از محصولات مانند مواد غذایی، محصولات دارویی و پزشکی، آرایشی و بهداشتی، جدای از زیان های مالی وارده به تولید کنندگان، توزیع محصولات تقلبی موجب آسیب به سلامت جسمی و روانی مصرف کنندگان نیز می شود. یکی از نکات جالب توجه بازار دارو، آگاهی مصرف کنندگان از شرایط موجود می باشد که آنها را وادار کرده تا در خرید خود نهایت دقت را به کار گیرند. حتی را از این هم فراتر رفته و خود متقاضی بسته بندی های ایمن تری هستند. مردم در این مورد کاملا در موضع حق قرار دارند. چرا که پای سلامتی و زندگی شان در میان است. وجود برخی روزنه ها و کاستی ها در قوانین دولتی و بین المللی بازدارنده نیز کار را برای متقلبان آسان تر نموده است.
درست است که برندها دائما در حال تغییر و تمایز بسته بندی خود از رقبای کاری برای افزایش فروش و ایجاد تصویری مطلوب از نام تجاری خود هستند اما هم زمان، جعل کنندگان نیز سازمان یافته تر و ماهرتر می شوند، بسته بندی اولین هدف آنها است، آنها اغلب کپی های بی نقصی را نزدیک به طرح اصلی ظروف و جعبه ها تولید میکنند که حتی تولید کننده های اصلی گاه به سختی میتوانند آنها را از هم متمایز کنند، به خصوص هنگامی که نفوذ به زنجیره های توزیع با توجه به روزنه های موجود امکان پذیر است. بسته بندی جذاب محصولات برای جعل کنندگان میتواند آسان باشد چرا که جعل کنندگان هیچ فعالیتی برای بازاریابی و یا برخی هزینه های توزیع قانونی را متحمل نمی شوند و اغلب هزینه سربار مستقیم بسیار کمی می پردازند. بنابراین قادر هستند به طور نامتناسبی در تولید بسته بندی با کیفیت که از مواد و تکنیک های مشابه محصولات اصلی استفاده می شود، سرمایه گذاری کنند. (آقای گیلبرت، مدیر توسعه تجارت در تکنولوژی Ingenia) [SUP](7) [/SUP] در چنین شرایطی بسته بندی در صف اول مبارزه و مقابله با جاعلان و متقلبان قرار گرفته است.
3-2) شیوه های مقابله با کالاهای تقلبی در صنعت بسته بندی
از گذشته تا به امروز شیوه های گوناگونی مانند بارکدها، برچسب هولوگرام اصل بودن کالا، طراحی بسته بندی منحصر به فرد، رنگ های امنیتی، علائم و مهر و موم و ... برای مقابله با جاعلان به کار برده شده است. اما با توجه به ماهرتر شدن جاعلان در کپی کردن شیوه های فوق نیاز به استفاده از روش های جدیدتر و ایمن تر بیش از هر زمانی احساس می شود. در ادامه به برخی روش های مقابله با کالاهای تقلبی اشاره می شود:
استفاده از بارکد:
استفاده از سیستم رمز گذاری منحصر به فرد یکی از قدیمی ترین شیوه هایی است که برای ردیابی و شناسایی کالاها مورد استفاده قرار می گیرد. در این شیوه به هر کالا یک کد اختصاص می یابد که روی بسته بندی آن درج می شود. اما همانطور که اشاره شد با توجه به پیشرفت های جاعلان در کپی کردن، امروزه بارکدها به راحتی توسط توزیع کنندگان محصولات تقلبی جعل و بر روی محصول تقلبی الصاق می شوند. در مقابله با جاعلان می توان از بارکد های نانویی برای محصولات خاص و حساس استفاده کرد. فن آوری نانو امروزه به صورت گسترده در حال ورود به صنعت بسته بندی و استفاده در روش های گوناگون شناسایی و ردیابی محصولات می باشد. در روش بارکد نانویی الگوي پليمري سه بعدي در ابعاد ده ها نانو متر بر روي لايه از سيليكون ايجاد می شود تا يك سيستم رمزگذاري سه بعدي همانند باركد در مقياس نانو به وجود آید. مزاياي اين روش در مقايسه با باركدهاي قديمي، پيچيدگي در تشخيص وجود آنها، نشانه گذاري مخفي و كپي كردن از آنها است. اين روش مي تواند در مورد اسكناس، اوراق امنيتي، آثار هنري، جواهرات و سنگ هاي قيمتي نيز به كار رود.
هولوگرام:
هولوگرام نیز یکی از روش های اولیه در مقابله با کالاهای تقلبی بوده است که تا به امروز هم به کار برده می شود. هولوگرام در سال 1989 براي اولين بار توسط شركت Glaxo و براي محصول zantac مورد استفاده قرار گرفت. استفاده از هولوگرام ها بسيار متنوع است و انواع گوناگوني از آنها در بازار يافت مي شوند. اين برچسب ها معمولا در مكان هايي نصب مي شوند كه كاملا قابل رويت باشند، به راحتی شناسایی می شوند و به عنوان مثال لوگوی شرکت سازنده را نشان می دهند، ولي نوع طراحي آنها به گونه اي است كه تقريبا غيرقابل جعل باشند. اما امروزه جاعلان موفق به جعل هولوگرام ها در نمونه های بسیار یکسان با نمونه اصلی نیز شده اند. از تکنولوژی نانو برای افزایش امنیت هولوگرام ها نیز می توان استفاده نمود. هم پوشاني دو بعدي در مقياس نانو، پليمرهاي نوري و نانو مواد درخشان مي توانند به منظور فراهم آوردن ايمني بيشتر در هولوگرام ها به كار روند.
تصدیق لیزری سطح:
یکی از شیوه های جدید و بسیار کارامد برای مبارزه با توزیع کنندگان محصولات تقلبی تصدیق ظاهری به وسیله لیزر (LSA) است. در فن آوری Lngenia با استفاده از ابزار LSAمی توان به سرعت سطح هر جنس و کالا را تجزیه و تحلیل نمود و یک DNA منحصر به فرد، مانند کد برای هر محصول منحصر به فرد ایجاد می شود. این کد بر پایه ی "انتخاب اتفاقی" از ساختار سطح یک جنس منحصر به فرد به وجود می آید، به این معنی که هر تکه ی مشخص و منحصر به فرد از کاغذ، تکه ای از مقوا یا کارتن پلاستیکی، یک ساختار میکرو-سطح متفاوت دارد. کد سریال به طور خودکار ایجاد شده و از طریق هیج کدام از مراحل ساخت اضافه نمی شود. بنابراین به منظور شکستن کدحفاظتLSA یک جاعل مجبور خواهد بود بارهای بار امتحان کند که عینا عیوب سطح را با دقت مورد نیاز کپی کند. در حالی که فرایند تولید برای انجام این کار شناخته شده نیست. به منظور تشخيص زبري سطح يك ماده پرتو ليزر به كار برده مي شود. پيچيدگي و منحصر به فرد بودن سختي سطح همانند اسكن عنبيه چشم و اثر انگشت است. مزاياي اين روش اين است كه سختي سطح در مقياس نانو، قابل شبيه سازي نيست. در نتيجه اين روش سطح ايمني بالاتري براي محصولات در مقايسه با روش هولوگرام و چاپ سفيد به وجود مي آورد.
استفاده از کدهای رنگی:
کمپانی آلمانی سیستم های امنیتی 3S(GmbH) برای مقابله با چالش کالاهای تقلبی، سیستم های امنیتی3S,Secupack ® را ایجاد کرده است. یک راه حل صنعتی که به طور خاص برای صنعت بسته بندی طراحی شده است. "جعبه های چند لایه، جوش ها، لوله ها و قوطی ساخته شده از مواد مختلف به وسیلهSecupack ® ایمن می شوند به آنها اجازه می دهد تا به روشنی به عنوان کالای اصل شناخته شوند. در این شیوه کدهای رنگی با استفاده از روش های مختلف چاپ، بر روی مواد یا مستقیما درون محصولات اضافه می شوند. وقتی که کدهای رنگی مانند تلگراف (بصورت چاپ روی بسته بندی) به کار برده می شوند، دیگر نیازی به تغییرات پیچیده در فرایند های تولید نیست. با ترکیب راه حل های صنعتی و خصیصه های قابل ردیابی، ردیابی مجدد بسته بندی و محصولات در طول کل فرآیند تولید و زنجیره تامین (توزیع) امکان پذیر می شود".(رولف سیمون مدیر عامل کمپانی سیستم های امنیتی3S (GmbH) )
استفاده از کدهای شناسایی منحصر به فرد:
امروزه و به لطف استفاده از فن آوری های IT و شبکه ارتباطات گسترده، روش های شناسایی به وسیله کدهای انحصاری نیز توسعه یافته است. در این روش به هر کالا یک کد اختصاصی و منحصر به فرد اختصاص می یابد که کلیه اطلاعات مربوط به تولید کننده و توزیع کننده و محل توزیع را در بر می گیرد و مشتریان با استفاده از شبکه اینترنت یا موبایل به راحتی می توانند اصل بودن کالا را از طریق کنترل نمودن کد درج شده بر روی برچسب شناسایی کنترل نمایند. به عنوان نمونه در جهت ارتقای سطح استفاده مصرف کنندگان از محصولاتی اصلی و غیر تقلبی، شرکت لیتوس (Laetus) اقدام به طراحی و عرضه یک سامانه پی گیری ایمن محصول با عنوان اختصاری (S-TTS) نموده است. به گفته مدیران لیتوس این سامانه با توجه به امکانات موجود شرکت سازنده دارو و بسته بندی، طراحی و عرضه شده است تا از حداکثر انعطاف پذیری در کارآیی برخوردار بوده و مورد استقبال همگان واقع شود.
همچنین شرکت Anderson Bercon که به صورت تخصصی بر روی تولید شماره سریال و کدهای رهگیری فعالیت می کند، اخیرا دست به یک ابداع زده و سیستمی را طراحی نموده است که به صورت آنلاین ما بین Anderson و شرکت دارویی فعالیت داشته و وظیفه اش تولید شماره سریال های کاملا منحصر به فرد برای محصولات می باشد. در این روش یک ماتریس دو بعدی از اطلاعات که حاوی یک شماره سریال منحصر به فرد می باشد، بر روی بسته بندی اعمال می شود. این ماتریس علاوه بر شماره سریال، حاوی تاریخ انقضا، شماره GTIN و Lot نیز می باشد. ماتریس های ارائه شده توسط Anderson همواره در حال چک شدن در پایان داده ها می باشند تا از صحت آنها اطمینان حاصل شود. از این فن آوری (کدهای شناسایی) در کشور ایران نیز در طرح "شبنم" برای تشخیص اصل بودن کالاهای وارداتی و مبارزه با قاچاق کالا استفاده می شود.
برچسب هاي نانو كامپوزيتي:
اين برچسب ها بر مبناي الگويي از مواد ساخته شده اند كه خواص مغناطيسي يا نوري دارند و قسمتي از ليبل يا برچسب را مي سازند .خواص مغناطيسي يا نوري كه در مقياس نانو وجود دارند به شكل تصادفي در هنگام توليد به وجود مي آيند و يك "اثر انگشت" منحصر به فرد را ايجاد مي كنند كه در يك بانك اطلاعاتي مركزي خوانده و ذخيره مي شود. حاصل كار هويت امنيتي براي يك محصول خاص است كه به شكل بازدارنده اي گران و كپي كردن آن بسيار مشكل است.[SUP](13)[/SUP]
نتیجه گیری:
استفاده از بسته بندی به عنوان وسیله ای برای حفاظت از محصولات و حمل و نقل آنها از گذشته های دور متداول بوده است و امروزه نیز به عنوان بخشی پیشرو و پویا در تولید و زنجیره تامین محصولات، با انواع نوآوری ها و ابداعات و اختراعات عجین شده است. با گسترش روز افزون تجارت و ایجاد فضای رقابتی فزاینده با توجه به تغییرات به وجود آمده در جوامع بشری و دسترسی فزاینده مشتریان به اطلاعات و قرار گرفتن در معرض بمباران تبلیغات، نیاز به نوآوری و استفاده مناسب از فن آوری های جدید در همه بخش های صنایع به خصوص در صنعت بسته بندی و به ویژه برای جلب و حفظ مشتریان و بازار رقابتی بیش از هر زمانی احساس می شود. وجود ظرفیت های گسترده در بسته بندی برای جذب مشتریان و افزایش فروش با توجه به هزینه کمتر نوآوری در این بخش نسبت به طراحی محصول و هزینه های تبلیغات و بازاریابی، توجه بیشتر به آن را به ویژه در کشور های در حال توسعه (مانند ایران) می طلبد. از سوی دیگر جعل و کپی کالا همگام با افزایش سود کمپانی ها گسترش یافته است و امروزه خود به عنوان یک صنعت سود آور محسوب می شود. با توجه به تاثیرات مخرب جعل و ساخت و توزیع کالاهای تقلبی بر اعتبار کمپانی های بزرگ، اعتماد مشتریان و در نهایت تهدید درآمد و سودآوری آنان، نمی توان تنها به انتظار الزامات قانونی و تصمیمات مهار کننده دولتی نشست و مقابله با کالاهای تقلبی به عنوان یک مزیت رقابتی ویژه از طرف تولید کنندگان مورد توجه واقع شده است. پیشرفت در تکنولوژی ضد جعل معمولا با پیشرفت در مهارت جعل توام و همراه است؛ و بسیار حایز اهمیت است که تولید کنندگان و توزیع کنندگان، برای مواجهه و مقابله با راه های دیگر همواره یک قدم جلوتر از جاعلان باقی بمانند.
منابع
1) http://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/packaging?showCookiePolicy=true
2) http://www.answers. com/ topic.packaging # after_ ad1 [in: American Heritage Dictionary]
3) http://www. the freedictionary. com/packaging [in: Thesaurus]
4) استاندراد ملی ایران شماره 14558، "بسته بندی- کاغذ پوشیده شده با پلی اتیلن- ویژگی ها و روش آزمون"، چاپ اول، 8/5/1391
5) استاندراد ملی ایران شماره 16166، "فیلم های پلی اتیلنی ساخته شده از پلی اتیلن با دانسیته پایین برای مصارف عمومی و بسته بندی-ویژگی ها"، چاپ اول، اردیبهشت 1392
6) استاندراد ملی ایران شماره 14479، " بسته بندی-جعبه های پلاستیکی سخت مورد استفاده برای قطعات خودرو-ویژگی های ابعادی"، چاپ اول، 22/3/1391
7) Packaging and Logistics: keeping goods Moving / Elisabeth Skoda / Packaging Europe, 07/08/2012 ; http://www.packagingeurope.com/Pack...ging-and-logistics-Keeping-goods-moving-.html
8) New material combines virgin PET and rePET, Bridging the gap/ Packaging Europe
9) Global Green Packaging Market: $212 Billion by 2015; MaterialL Handling & Logistics; September 201 1 ; www.mhlnews.com; News Beat
10) هاجر محمدپور کچلامی، "نوآوری در بسته بندی ، بسته بندی سبز" ، فناوری و توسعه صنعت بسته بندی / شماره 85 ، سال هشتم ، دی ماه 91 ، ص 48
11) روح الله جعفری، " مروری بر بسته بندی محصولات دارویی " ، فناوری و توسعه صنعت بسته بندی / شماره 87 ، سال هشتم ، اسفند ماه 91 ، ص 18
12) روح الله جعفری، " هولوگرام در نبرد با متقلبان (برگرفته از نشریه Packaging Word) " ، فناوری و توسعه صنعت بسته بندی / شماره 68 ، سال هفتم ، خرداد ماه 90 ، صفحه 51
13) ماهنامه فن آوری نانو، قابل مشاهده در www.nano.ir
نقش بسته بندی در ایجاد مزیت رقابتی
و مقابله با محصولات تقلبی
چکیده
بسته بندی امروزه بخش جدایی ناپذیری از زنجیره تامین است. عرضه بسیاری از کالاها و محصولات - به جز گروه معدودی که بدون بسته بندی هم در بازارهای سنتی قابل عرضه می باشند مانند حبوبات و قند و شکر و ... - تنها به واسطه بسته بندی ممکن می گردد. در دنیای رقابتی امروز که جذب و حفظ مشتری یکی از اصلی ترین شاخصه های بقا و موفقیت سازمانها است، بسته بندی مناسب نه تنها شرط لازم تحقق چنین هدفی است بلکه به دلایل متعددی چون نقش بسته بندی در حفاظت از کالا، ایمنی مصرف کنندگان، اطلاع رسانی مناسب به مشتریان، بازاریابی و معرفی محصول، رعایت حقوق مصرف کنندگان از طریق مقابله با توزیع محصولات تقلبی، حفظ محیط زیست از طریق بازیافت مواد، کاهش زمان توزیع و افزایش سرعت حمل و نقل، می تواند مزیت رقابتی زیادی نیز ایجاد نماید. امروزه بسته بندی نوآورانه به این دلیل که می تواند محصول را از محصول رقیب متمایز سازد نقش مهمی را در بازاریابی و فروش محصولات بازی می کند و یک مزیت رقابتی ویژه محسوب می شود که هزینه نوآوری در آن نیز در مقایسه با هزینه تحقیقات نوآوری های دیگر کمتر است.
این مقاله ضمن تشریح و تبیین نقش بسته بندی در این ارزش آفرینی و جذب و تامین رضایت مشتریان، به طور مشخص به برخی از شیوه ها و تکنولوژی های جدید شناسایی و ردیابی محصولات و مقابله با توزیع کالاهای تقلبی جهت حفاظت از نام تجاری تولید کنندگان و تامین حقوق مصرف کنندگان، به عنوان یکی از شاخصه های جدید مشتری مداری می پردازد.
واژه های کلیدی: بسته بندی - زنجیره تامین - ارزش - مزیت رقابتی – کالای تقلبی
1) مقدمه
انتخاب محصولات ارائه شده در زنجیره تامین، در ارتباط مستقیم با کیفیت آنان به مفهوم توجه به خواست و نیاز مشتری و حفظ ویزگی های کارکردی و ظاهری آنان در هنگام تحویل قرار دارد. بسته بندی محصولات تاثیر بسیاری بر کیفیت محصول به معنای قابلیت اعتماد و قابل استفاده بودن محصول می گذارد. بسته بندی مناسب، جذاب و سازگار با نیازهای مصرف کننده، که شخصیت و شأن مشترى را حفظ كند و فرهنگ و ارزش‌های كشور هدف مد نظر دهد، اطلاعات مورد نیاز را به مشتری برساند، به محیط زیست صدمه نزند و ضمن داشتن قیمت مناسب قابلیت جذب مشتری را نیز داشته باشد در انتخاب محصول تاثیر بسیاری خواهد گذاشت. درست است که بهبود کیفیت بسته بندی و استفاده از مواد و فناوری های جدیدتر (ابداعات) هزینه هایی را بر سازمانها تحمیل می کند اما از سوی دیگر با کاهش هزینه های ناشی از آسیب دیدگی محصولات در حین توزیع، کاهش هزینه های انبارش و استفاده بهینه از فضا ، کاهش هزینه های بارگیری و حمل و نقل از طریق تسهیل و تسریع آنها ، و پیشگیری از ضرر و زیان های ناشی از دفع مشتری و از دست دادن بازارهای رقابتی، در نهایت به ایجاد ارزش افزوده برای تولید کنندگان و توزیع کنندگان و مصرف کنندگان در زنجیره تامین منجر می گردد.در مورد تاثیر بسته بندی بر زنجیره تامین کالا موضوعات بسیاری مانند حفاظت از کالاها، تامین سلامت و امنیت مصرف کنندگان، بسته بندی سبز و حفاظت از محیط زیست، تاثیر بسته بندی بر جابجایی، انبارش، حمل و نقل و کنترل موجودی، اطلاع رسانی، بازاریابی و جذب مشتری و ... قابل بررسی است که در این مقاله به برخی از آنها با رویکرد ارزش آفرینی و ایجاد مزیت رقابتی برای تولید کنندگان پرداخته خواهد شد. از سوی دیگر و با توجه به گسترش تولید و توزیع کالاهای تقلبی و تاثیر آن بر سلامت و اعتماد مصرف کنندگان، به برخی از روش های سنتی و فن آوری های جدید در مقابله و مبارزه با پدیده تقلب و جعل کالا اشاره خواهد شد و در پایان جمع بندی و نتیجه گیری مطالب ذکر می گردد.
2) کلیات
2-1) تعریف بسته بندی (Packaging)
بسته بندی در فارسی معادل واژه انگلیسی Packaging به کار برده می شود. در واقع هر گاه محصول متناسب با ویژگی های آن مانند جنس یا مواد اولیه بکار رفته در تولید آن، حالت فیزیکی آن (جامد، مایع یا گاز)، مقاومت یا شکنندگی آن و ... درون پوشش، پاکت، جعبه، قوطی یا سایر محفظه های تهیه شده به منظور نگهداری، حمل و نقل و عرضه کالاها قرار گیرد؛ یا آنرا بپیچنند، بچسبانند و عمل بستن کالا بصورت متعارف انجام شود، عمل بسته بندی انجام شده است.
در انگلیسی واژه Packaging به معنای انجام فعل Package به مفهوم بستن، پیچیدن یا چسباندن یک شیی یا گروهی از اشیاء تعریف شده است؛ معانی گوناگونی دیگری نیز برای واژه Packaging ارائه شده است از جمله:
"جعبه و یا بسته بندی که در آن یک محصول برای فروش ارائه شده است" و یا "طراحی یک جعبه و یا بسته بندی، با اشاره به توانایی آن برای جذب مشتریان" [SUP](1) [/SUP] "عمل، فرآیند، صنعت، شیوه و فن، هنر یا سبک بسته بندی ؛ مواد مورد استفاده برای بسته بندی یا شیوه ای که در آن یک چیز مانند یک پیشنهاد یا فرآورده به عموم عرضه می شود "(که این فرآورده می تواند حتی یک برنامه تلویزیونی باشد) [SUP](2) [/SUP]"بسته بندی برای حمل و نقل" [SUP](3)[/SUP]
با توجه به معانی زیادی که برای بسته بندی ارائه شده است، به طور کلی بسته بندی را می توان بدین صورت تعریف کرد:
کلیه تولیدات ساخته شده از مواد گوناگون با رعایت قواعد فنی و الزامات گوناگون، که بصورت پوشش، ظرف یا محافظ برای حفاظت از محصول و تامین کیفیت آن در مراحل تولید یا پس از آن تا رسیدن محصول به دست مصرف کننده، برای جابجایی، حمل و نقل، انبارش، توزیع و عرضه کالا یا محصول به مصرف کننده مورد استفاده قرار می گیرد.
2-2) انواع بسته بندی
بسته بندی ها با توجه به ویژگی ها و معیارهای گوناگون مانند مواد اولیه مورد استفاده در بسته بندی، فناوری تولید، محتوای درون بسته بندی، سیستم توزیع، بازارهای مصرف و نوع مصرف کنندگان کالای بسته بندی شده طبقه بندی و دسته بندی می شوند. به عنوان مثال بسته بندی ها با توجه به مواد اولیه مورد استفاده به انواع مختلف کارتن، جعبه چوبی، فلزی، شیشه و بطری ها، روکش نایلونی، پلاستیک، کامپوزیت و ... قابل تفکیک می باشند. آنچه در این زمینه حایز اهمیت است تناسب بین انواع بسته بندی با اهداف بسته بندی است به گونه ای که در طراحی و تولید بسته بندی دست یابی به اهداف تعیین شده برای آن مورد توجه قرار گیرد. در تعیین نوع بسته بندی بایستی به خصوصیات فیزیکی و ویژگی های محصول و میزان آسیب پذیری آن، شیوه حمل و نقل و ... نیز توجه کرد. به عنوان نمونه استفاده از بطری های شیشه ای شفاف برای مایعات که محصول درون آن قابل مشاهده است و با توجه به نیاز و خواست مشتریان و تاثیر آن بر جذب مشتری مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین توجه به وزن و ابعاد و شکل ظاهری بسته بندی به خصوص در مورد کالاهایی که به وسیله کانتینر، کامیون، قطار و ... در مسیرهای طولانی جابجا می شوند و وجود دستگیره برای سهولت جابجایی بار نیز از دیگر مواردی است که می توان در طراحی و تولید انواع بسته بندی به آن اشاره کرد.
2-3) اهداف بسته بندی
بسته بندی کالاها با توجه به مشخصه ها و زمینه ی استفاده آنان و با توجه به الزامات مختلف برای دستیابی به اهداف گوناگونی صورت می گیرد، اهداف اصلی بسته بندی را می توان شامل موارد زیر دانست:
2-3-1) حفاظت از کالا
اولین و اصلی ترین هدف بسته بندی حفاظت از محتویات بسته بندی و تامین سلامت و کیفیت آن طی زنجیره تامین از مرحله تولید تا جابجایی و نگهداری آن در انبار، و حمل و نقل و در نهایت عرضه به مصرف کننده، در برابر مخاطرات گوناگون مانند ضربه، لغزش، سقوط و عوامل محیطی مانند سرما، گرما، رطوبت، تابش آفتاب و فعل و انفعالات شیمیایی (فساد محصول) می باشد. مواد استفاده شده در بسته بندی متناسب با جنس محصول و مشخصه های آن به گونه ای انتخاب می شوند که ضمن آسیب نرساندن به محصول در حین جابجایی و حمل و نقل، قابلیت محافظت از کالا در برابر مخاطرات را نیز داشته باشد.
با توجه به وسعت بازار مصرف و فاصله زیاد بین محل تولید و عرضه محصولات به ویژه در مورد کالاهایی که به کشور های دیگر صادر می شوند و انتظار روز افزون مشتریان بر تحویل سالم کالا و مطابق با ویژگی های کیفی مورد انتظار ، بر اهمیت قابلیت بسته بندی در حفاظت از کالا افزوده است. در مورد برخی از محصولات و انواع فرآورده ها مانند مواد غذایی، حفظ شکل ظاهری محصول و جلوگیری از تغییر شکل و فرم آن (مانند له شدگی و خرد شدن بر اثر فشار) با توجه به فضای رقابتی موجود و افزایش انتظارات و قدرت انتخاب مشتریان، در حفظ مشتری و ایجاد مزیت رقابتی ماندگار تاثیری بیش از گذشته خواهد داشت و در این زمینه استفاده از بسته بندی های مناسب اهمیت و ارزشی دو چندان پیدا کرده است. همچنین در مورد این گونه از محصولات الزامات قانونی و بهداشتی بسیاری با توجه به نیاز مصرف کنندگان و تامین سلامت عمومی انسان ها وضع و رعایت آنان الزامی شده است که بر اهمیت بسته بندی و استفاده از مواد مناسب و بدون خطر برای مصرف کنندگان، که در عین حال قابلیت حفاظت از کالا در برابر فاسد شدگی و واکنش های شیمیایی را داشته باشد، افزوده است.
به جز موادی که بطور سنتی در بسته بندی محصولات پرکاربرد و رایج بوده اند (مانند چوب، کارتن، فلز) برخی مواد و ترکیبات جدیدتر نیز به منظور حفاظت مطلوب تر از کالاها در صنایع گوناگون مورد استفاده قرار گرفته است. به عنوان مثال ترکیب کاغذ کرافت (نوعی کاغذ ساخته شده از خمیر کاغذ سولفات که دارای مقاومت مکانیکی زیادی می باشد و به ویژه برای تولید کاغذ و مقواهای محکم و مقاوم مورد استفاده قرار می گیرد) با روکش پلی اتیلن که آن را در برابر آب و رطوبت مقاوم می سازد[SUP](4)[/SUP]. یا فیلم های پلی اتیلن (اتیلن-وینیل-استات EVA) بدون رنگدانه و تقویت نشده با دانسیته پایین که برای مصارف عمومی و بسته بندی مورد استفاده قرار می گیرند.[SUP](5)[/SUP] همچنین استفاده از پلاستیک با چگالی بالا نیز به دلایل گوناگون مانند هزینه پایین، فرم پذیری بیشتر و آسان تر، وزن کم، مقاومت مناسب و ... در بسته بندی و ساخت ظروف و جعبه ها استفاده می شود. به عنوان نمونه می توان به استفاده از پالت های پلاستیکی سخت چند بار مصرف برای بسته بندی قطعات خودرو اشاره کرد.[SUP](6)[/SUP] بسته بندی به کالاهایی که به وسیله پالت جابجا می شوند، شکل و قالبی مناسب میدهد, آنها را در برابر تکانهای شدید مقاوم می سازد. و همچنین موجب می شود که به راحتی روی هم چیده شوند و به سلامت و به راحتی پشته های پالت چیده شده بر روی هم به وسیله لیفت تراک منتقل شوند. سیستم مدیریت انبارداری (WMS) نیز چیدمان پالتی را برای اصلاح فضای انبارش تعیین و توصیه نموده است.[SUP] (7)[/SUP]
2-3-2) ایمنی ، حفاظت از مصرف کنندگان و محیط زیست
فارغ از نقش بسته بندی در حفظ سلامت مصرف کنندگان که بطور غیر مستقیم با حفاظت از کالا تامین می شود، از جمله اهداف بسته بندی حفظ ایمنی و سلامت افرادی است که با توجه به الزامات شغلی یا به منظور استفاده با کالا در تماس می باشند. در برخی از محصولات به دلیل وجود ویژگی های ظاهری مانند سطوح تیز و برنده یا نوک تیز و یا خصوصیات شیمیایی مانند مواد سمی یا اشتعال زا و یا گازهای فرار، مخاطراتی برای نیروی انسانی دست اندر کار تولید، حمل و نقل، نگهداری، توزیع کنندگان و فروشندگان و کاربران وجود دارد که بسته بندی مناسب و ایمن و مطابق با مقررات و الزامات بین المللی می تواند از آنها جلوگیری کند. همچنین برخی از کالاها می توانند برای محیط زیست خطر ساز باشند و به محیط زیست پیرامون خود آسیب برسانند. گازهای سمی خطرناک یا زباله های هسته ای که در بسته بندی آنان از مواد و فناوری های ویژه ای استفاده می شود که از نشت آنان به محیط زیست جلوگیری شود.
امروزه بسته بندی سبز و استفاده از مواد برگشت پذیر به طبیعت به عنوان یک مزیت رقابتی از سوی صنایع گوناگون به کار گرفته می شود. از یک سو استفاده از مواد برگشت پذیر موجب کاهش هزینه های بسته بندی می شود. به عنوان مثال استفاده از ترکیبات جدید پلی اتیلن خالص و بازیافتی (PET) که یک رزین بسته بندی محافظ مواد غذایی به شیوه انرژی بهینه است که Artenius مخصوص نامیده می شود و طبق اعلام سازمان سلامت غذایی اروپا (EFSA) و نهاد غذا و دارو آمریکا (FDA) برای همه ی کاربردهای تماس مستقیم با مواد غذایی و ظرف های یکبار مصرف قابل استفاده می باشند. [SUP](8) [/SUP] بر طبق تحقیقات بازار توسط گروه صنعتی فریدونیا تقاضا برای بسته بندی سبز ادامه یافته و به رشد سالانه دو رقمی خواهد رسید از سوی دیگر با توجه به تغییر نیازها و رفتار مشتریان امروزه با اقبال روز افزون مشتریان به بسته بندی های سبز که موجب حفظ محیط زیست می شوند می باشیم. یک مطالعه در سال 1392 نشان داد که برای 93 درصد از افراد اثرات زیست محیطی یک محصول در زمان خرید آن مهم است و در سال 1994 نیز محققان به این نتیجه رسیدند که 42 درصد مصرف کنندگان اروپا محصولات را بر اساس عملکرد محیطی انتخاب می کنند و 25 درصد افراد در انگلستان محصولاتی با سازگاری بالای 25 درصد با محیط را خریداری می کنند.[SUP](10) [/SUP]
2-3-3) اطلاع رسانی
یکی دیگر از اهداف بسته بندی انتقال اطلاعات مورد نیاز در زمینه های گوناگون از جمله مشخصات و ویژگی های کالای بسته بندی شده با هدف شناسایی آن، نحوه حمل و نگهداری، نحوه مصرف و استفاده از محصول، اطلاعات تولید مانند نام سازنده و تاریخ تولید و ... به مصرف کنندگان و یا سایر افراد مرتبط می باشد. در واقع بسته بندی فقط برای انتقال بار و محتویات آن نیست، اطلاعات را نیز حمل می کند. الزامات اطلاع رسانی در صنایع گوناگون متناسب با ویژگی های محصولی که ارائه می شود تغییر می کند. در مورد مواد غذایی ارائه اطلاعات در مورد مشخصات کالا و عناصر تشکیل دهنده آن، تاریخ تولید و انقضاء مصرف کالا، نحوه مصرف و آماده سازی، مشخصات تولید کننده، مطابقت با استانداردهای اجباری در مورد مواد غذایی گوناگون و ... الزامی می باشد. همچنین درباره کالاهای خاص مانند مواد شیمیایی یا سمی و خطرناک، نشانه گذاری های لازم در مورد نحوه حمل کالا، جهت قرار دادن بسته بندی و باز کردن آن، هشدارهای لازم در مورد خطرناک بودن محتویات بسته بندی برای مصون ماندن افراد از آسیب های احتمالی ناشی از آن مواد ضرورت دارد. در استانداردهای بین المللی و ملی نشانه ها و علایمی (Symbol) برای مفاهیم و اطلاعات مشخص به عنوان نشانه های مورد پذیرش در بیشتر کشورهای جهان تعیین شده است که تولیدکنندگان با استفاده از این علائم اطلاعات مورد نظر خود را به اطلاع مصرف کنندگان می رسانند. به عنوان نمونه استانداردهای EN 980: 2008 و EN 1041: 2008 که برای نشانه گذاری محصولات پزشکی تهیه و تدوین شده اند.
امروزه در صنعت بسته بندی نوآوری های بسیاری در استفاده از مواد مناسب برای بسته بندی جهت اطلاع رسانی هرچه بهتر به مشتریان انجام می پذیرد. استفاده از مواد شفاف که محتویات بسته بندی و اطلاعات درج شده بر روی محصول قابل رویت باشد (مانند فیلم های شفاف پلی اتیلن و یا استفاده از طلق) از آن جمله است.
2-3-4) بازاریابی و جذب مشتری
بسته بندی اولین برخورد مستقیم مشتری با محصول و در واقع اولین چیزی است که مشتری از محصول مشاهده می کند و به نوعی بیشترین نقش را در ارائه یک تصویر ذهنی مطلوب یا نامطلوب بر عهده دارد. در بسته بندی محصولات دو جنبه کلی کاربردی بودن و جذابیت مورد توجه قرار می گیرد که بخش اول ناظر بر ویژگی هایی چون هزینه کم، محافظت از محصول، سهولت در جابجایی و چیدمان، و بخش دوم (جذابیت) بر ویژگی هایی چون طراحی منحصر به فرد، رنگ، شکل و نوشتار دلالت می کند. طراحی بسته بندی در ارتباط تنگاتنگی با شناخت کامل از بازار مصرف و مشتریان کالا قرار دارد. در مورد کالاهایی که در سبد خرید اصلی افراد قرار داشته و بخشی از نیازهای اساسی محسوب می شوند (مانند مواد غذایی پرمصرف شامل برنج یا تخم مرغ ) کاهش هزینه و قیمت تمام شده در عین کارایی مطلوب (کاربردی بودن) بیش از جذابیت ظاهری ارزش آفرین خواهد بود. همانطور که بسته بندی تخم مرغ (شانه تخم مرغ) در طول سال ها کمترین تغییر را در شکل ظاهری خود داشته است. اما در سوی مقابل در مورد کالاهای لوکس، تزئینی و تنقلات و ... هزینه در طراحی منحصر به فرد (که به محصول هویت منحصر به خود می دهد) و جاذب مشتری می تواند برای تولید کننده، مزیتی رقابتی در مقایسه با رقبا محسوب گردد. استفاده از فرم و شکل و رنگ مطلوب محصولی که ارائه می شود با توجه به ویژگی های خود محصول و قشر، طبقه و نسلی از مشتریان که مخاطب آن هستند حائز اهمیت است. به عنوان مثال استفاده از شیشه های عطر کوچک محصول را ارزشمند تر نشان می دهد یا استفاده از رنگ های شاد که در کالاهای مربوط به کودکان (مانند اسباب بازی ها) از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که کودکان بیشتر به رنگ توجه نشان می دهند در حالی که بزرگسالان به فرم و شکل توجه و اهمیت بیشتری نشان می دهند.
با توجه به بازار رقابتی محصولات، استفاده از طراحی های خلاقانه و نوآوری ها در بسته بندی با نگاه به نیاز و توجه به بازار مصرف در جذب مشتریان اهمیت بیشتری پیدا کرده است. در همین راستا به عنوان نمونه طراحان بسته بندی دارو، چندین ویژگی مختلف را در بسته بندی های جدید خود لحاظ می کنند که از آن جمله می توان به آگاهی رسانی در مورد مضرات احتمالی دارو، میزان دوز مناسب برای هر وعده، رفتارهای مکمل بیمار در مدت زمان مصرف دارو، سهولت باز شدن بسته بندی و غیره اشاره کرد. یکی از گرایش های جدید بازار از طرف مصرف کنندگان محصولات دارویی را می توان علاقه آنان در خرید بسته های جامع دارویی مشاهده نمود. جایی که یک بسته دارو حاوی لوازم و ابزار ایده آل مصرف دارو برای بیمار است. برخی شرکت های توليد كننده دارو پا را بسیار فراتر از این نهاده و بسته های دارویی خود را به همراه ابزار کمک آموزشی همچون جداول مصرف روزانه، DVD های آموزشی، انواع بروشور، قوانین مرتبط با دارو، کوپن های تبلیغی خرید محصولات بهداشتی، کارت های هدیه و غیره عرضه می کنند.
3) مقابله با محصولات تقلبی
3-1) ضرورت مقابله با کالاهای تقلبی
مبارزه با کالاهای تقلبی امروزه به یکی از چالش های اصلی و عمده تولید کنندگان تبدیل شده است و به جرات می توان گفت جدا از برندهای (نام تجاری) بزرگ و درای نام و نشان، حتی تولید کنندگان کوچک تر نیز از آسیب های آن در امان نیستند. طبق برآوردها 7 تا 10 درصد کل محصولات به فروش رسیده در سال 2007 به ارزش تقریبی 450 میلیارد دلار تقلبی بوده است. طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی ارزش بازار کالاهای تقلبی و غیر استاندارد پزشکی-بهداشتی به تنهایی بیش از 32 میلیارد دلار برآورد شده است.[SUP](12)[/SUP] مطابق اعلام اتاق بازرگانی و صنایع آلمان (DIHK)، استفاده غیر مجاز یا دزدی از نام تجاری و نام محصول، تنها در آلمان موجب 20 تا 30 میلیارد یورو خسارت اقتصادی شده است.[SUP](7) [/SUP]در حال حاضر صنعت داروسازي بيش از هر صنعت ديگري از تقلب متضرر شده است. مقدار تخميني ضرر در حدود سالانه 5.10 ميليارد يورو در اروپا است. در حالي كه بزرگي بازار فناوري هاي ضد تقلب 324 ميليون يورو در سال 2009 بوده است كه شامل محدوده وسيعي از فناوري ها از باركد تا شناسايي فركانس بوده است. از سوی دیگر در مورد بعضی از محصولات مانند مواد غذایی، محصولات دارویی و پزشکی، آرایشی و بهداشتی، جدای از زیان های مالی وارده به تولید کنندگان، توزیع محصولات تقلبی موجب آسیب به سلامت جسمی و روانی مصرف کنندگان نیز می شود. یکی از نکات جالب توجه بازار دارو، آگاهی مصرف کنندگان از شرایط موجود می باشد که آنها را وادار کرده تا در خرید خود نهایت دقت را به کار گیرند. حتی را از این هم فراتر رفته و خود متقاضی بسته بندی های ایمن تری هستند. مردم در این مورد کاملا در موضع حق قرار دارند. چرا که پای سلامتی و زندگی شان در میان است. وجود برخی روزنه ها و کاستی ها در قوانین دولتی و بین المللی بازدارنده نیز کار را برای متقلبان آسان تر نموده است.
درست است که برندها دائما در حال تغییر و تمایز بسته بندی خود از رقبای کاری برای افزایش فروش و ایجاد تصویری مطلوب از نام تجاری خود هستند اما هم زمان، جعل کنندگان نیز سازمان یافته تر و ماهرتر می شوند، بسته بندی اولین هدف آنها است، آنها اغلب کپی های بی نقصی را نزدیک به طرح اصلی ظروف و جعبه ها تولید میکنند که حتی تولید کننده های اصلی گاه به سختی میتوانند آنها را از هم متمایز کنند، به خصوص هنگامی که نفوذ به زنجیره های توزیع با توجه به روزنه های موجود امکان پذیر است. بسته بندی جذاب محصولات برای جعل کنندگان میتواند آسان باشد چرا که جعل کنندگان هیچ فعالیتی برای بازاریابی و یا برخی هزینه های توزیع قانونی را متحمل نمی شوند و اغلب هزینه سربار مستقیم بسیار کمی می پردازند. بنابراین قادر هستند به طور نامتناسبی در تولید بسته بندی با کیفیت که از مواد و تکنیک های مشابه محصولات اصلی استفاده می شود، سرمایه گذاری کنند. (آقای گیلبرت، مدیر توسعه تجارت در تکنولوژی Ingenia) [SUP](7) [/SUP] در چنین شرایطی بسته بندی در صف اول مبارزه و مقابله با جاعلان و متقلبان قرار گرفته است.
3-2) شیوه های مقابله با کالاهای تقلبی در صنعت بسته بندی
از گذشته تا به امروز شیوه های گوناگونی مانند بارکدها، برچسب هولوگرام اصل بودن کالا، طراحی بسته بندی منحصر به فرد، رنگ های امنیتی، علائم و مهر و موم و ... برای مقابله با جاعلان به کار برده شده است. اما با توجه به ماهرتر شدن جاعلان در کپی کردن شیوه های فوق نیاز به استفاده از روش های جدیدتر و ایمن تر بیش از هر زمانی احساس می شود. در ادامه به برخی روش های مقابله با کالاهای تقلبی اشاره می شود:
استفاده از بارکد:
استفاده از سیستم رمز گذاری منحصر به فرد یکی از قدیمی ترین شیوه هایی است که برای ردیابی و شناسایی کالاها مورد استفاده قرار می گیرد. در این شیوه به هر کالا یک کد اختصاص می یابد که روی بسته بندی آن درج می شود. اما همانطور که اشاره شد با توجه به پیشرفت های جاعلان در کپی کردن، امروزه بارکدها به راحتی توسط توزیع کنندگان محصولات تقلبی جعل و بر روی محصول تقلبی الصاق می شوند. در مقابله با جاعلان می توان از بارکد های نانویی برای محصولات خاص و حساس استفاده کرد. فن آوری نانو امروزه به صورت گسترده در حال ورود به صنعت بسته بندی و استفاده در روش های گوناگون شناسایی و ردیابی محصولات می باشد. در روش بارکد نانویی الگوي پليمري سه بعدي در ابعاد ده ها نانو متر بر روي لايه از سيليكون ايجاد می شود تا يك سيستم رمزگذاري سه بعدي همانند باركد در مقياس نانو به وجود آید. مزاياي اين روش در مقايسه با باركدهاي قديمي، پيچيدگي در تشخيص وجود آنها، نشانه گذاري مخفي و كپي كردن از آنها است. اين روش مي تواند در مورد اسكناس، اوراق امنيتي، آثار هنري، جواهرات و سنگ هاي قيمتي نيز به كار رود.
هولوگرام:
هولوگرام نیز یکی از روش های اولیه در مقابله با کالاهای تقلبی بوده است که تا به امروز هم به کار برده می شود. هولوگرام در سال 1989 براي اولين بار توسط شركت Glaxo و براي محصول zantac مورد استفاده قرار گرفت. استفاده از هولوگرام ها بسيار متنوع است و انواع گوناگوني از آنها در بازار يافت مي شوند. اين برچسب ها معمولا در مكان هايي نصب مي شوند كه كاملا قابل رويت باشند، به راحتی شناسایی می شوند و به عنوان مثال لوگوی شرکت سازنده را نشان می دهند، ولي نوع طراحي آنها به گونه اي است كه تقريبا غيرقابل جعل باشند. اما امروزه جاعلان موفق به جعل هولوگرام ها در نمونه های بسیار یکسان با نمونه اصلی نیز شده اند. از تکنولوژی نانو برای افزایش امنیت هولوگرام ها نیز می توان استفاده نمود. هم پوشاني دو بعدي در مقياس نانو، پليمرهاي نوري و نانو مواد درخشان مي توانند به منظور فراهم آوردن ايمني بيشتر در هولوگرام ها به كار روند.
تصدیق لیزری سطح:
یکی از شیوه های جدید و بسیار کارامد برای مبارزه با توزیع کنندگان محصولات تقلبی تصدیق ظاهری به وسیله لیزر (LSA) است. در فن آوری Lngenia با استفاده از ابزار LSAمی توان به سرعت سطح هر جنس و کالا را تجزیه و تحلیل نمود و یک DNA منحصر به فرد، مانند کد برای هر محصول منحصر به فرد ایجاد می شود. این کد بر پایه ی "انتخاب اتفاقی" از ساختار سطح یک جنس منحصر به فرد به وجود می آید، به این معنی که هر تکه ی مشخص و منحصر به فرد از کاغذ، تکه ای از مقوا یا کارتن پلاستیکی، یک ساختار میکرو-سطح متفاوت دارد. کد سریال به طور خودکار ایجاد شده و از طریق هیج کدام از مراحل ساخت اضافه نمی شود. بنابراین به منظور شکستن کدحفاظتLSA یک جاعل مجبور خواهد بود بارهای بار امتحان کند که عینا عیوب سطح را با دقت مورد نیاز کپی کند. در حالی که فرایند تولید برای انجام این کار شناخته شده نیست. به منظور تشخيص زبري سطح يك ماده پرتو ليزر به كار برده مي شود. پيچيدگي و منحصر به فرد بودن سختي سطح همانند اسكن عنبيه چشم و اثر انگشت است. مزاياي اين روش اين است كه سختي سطح در مقياس نانو، قابل شبيه سازي نيست. در نتيجه اين روش سطح ايمني بالاتري براي محصولات در مقايسه با روش هولوگرام و چاپ سفيد به وجود مي آورد.
استفاده از کدهای رنگی:
کمپانی آلمانی سیستم های امنیتی 3S(GmbH) برای مقابله با چالش کالاهای تقلبی، سیستم های امنیتی3S,Secupack ® را ایجاد کرده است. یک راه حل صنعتی که به طور خاص برای صنعت بسته بندی طراحی شده است. "جعبه های چند لایه، جوش ها، لوله ها و قوطی ساخته شده از مواد مختلف به وسیلهSecupack ® ایمن می شوند به آنها اجازه می دهد تا به روشنی به عنوان کالای اصل شناخته شوند. در این شیوه کدهای رنگی با استفاده از روش های مختلف چاپ، بر روی مواد یا مستقیما درون محصولات اضافه می شوند. وقتی که کدهای رنگی مانند تلگراف (بصورت چاپ روی بسته بندی) به کار برده می شوند، دیگر نیازی به تغییرات پیچیده در فرایند های تولید نیست. با ترکیب راه حل های صنعتی و خصیصه های قابل ردیابی، ردیابی مجدد بسته بندی و محصولات در طول کل فرآیند تولید و زنجیره تامین (توزیع) امکان پذیر می شود".(رولف سیمون مدیر عامل کمپانی سیستم های امنیتی3S (GmbH) )
استفاده از کدهای شناسایی منحصر به فرد:
امروزه و به لطف استفاده از فن آوری های IT و شبکه ارتباطات گسترده، روش های شناسایی به وسیله کدهای انحصاری نیز توسعه یافته است. در این روش به هر کالا یک کد اختصاصی و منحصر به فرد اختصاص می یابد که کلیه اطلاعات مربوط به تولید کننده و توزیع کننده و محل توزیع را در بر می گیرد و مشتریان با استفاده از شبکه اینترنت یا موبایل به راحتی می توانند اصل بودن کالا را از طریق کنترل نمودن کد درج شده بر روی برچسب شناسایی کنترل نمایند. به عنوان نمونه در جهت ارتقای سطح استفاده مصرف کنندگان از محصولاتی اصلی و غیر تقلبی، شرکت لیتوس (Laetus) اقدام به طراحی و عرضه یک سامانه پی گیری ایمن محصول با عنوان اختصاری (S-TTS) نموده است. به گفته مدیران لیتوس این سامانه با توجه به امکانات موجود شرکت سازنده دارو و بسته بندی، طراحی و عرضه شده است تا از حداکثر انعطاف پذیری در کارآیی برخوردار بوده و مورد استقبال همگان واقع شود.
همچنین شرکت Anderson Bercon که به صورت تخصصی بر روی تولید شماره سریال و کدهای رهگیری فعالیت می کند، اخیرا دست به یک ابداع زده و سیستمی را طراحی نموده است که به صورت آنلاین ما بین Anderson و شرکت دارویی فعالیت داشته و وظیفه اش تولید شماره سریال های کاملا منحصر به فرد برای محصولات می باشد. در این روش یک ماتریس دو بعدی از اطلاعات که حاوی یک شماره سریال منحصر به فرد می باشد، بر روی بسته بندی اعمال می شود. این ماتریس علاوه بر شماره سریال، حاوی تاریخ انقضا، شماره GTIN و Lot نیز می باشد. ماتریس های ارائه شده توسط Anderson همواره در حال چک شدن در پایان داده ها می باشند تا از صحت آنها اطمینان حاصل شود. از این فن آوری (کدهای شناسایی) در کشور ایران نیز در طرح "شبنم" برای تشخیص اصل بودن کالاهای وارداتی و مبارزه با قاچاق کالا استفاده می شود.
برچسب هاي نانو كامپوزيتي:
اين برچسب ها بر مبناي الگويي از مواد ساخته شده اند كه خواص مغناطيسي يا نوري دارند و قسمتي از ليبل يا برچسب را مي سازند .خواص مغناطيسي يا نوري كه در مقياس نانو وجود دارند به شكل تصادفي در هنگام توليد به وجود مي آيند و يك "اثر انگشت" منحصر به فرد را ايجاد مي كنند كه در يك بانك اطلاعاتي مركزي خوانده و ذخيره مي شود. حاصل كار هويت امنيتي براي يك محصول خاص است كه به شكل بازدارنده اي گران و كپي كردن آن بسيار مشكل است.[SUP](13)[/SUP]
نتیجه گیری:
استفاده از بسته بندی به عنوان وسیله ای برای حفاظت از محصولات و حمل و نقل آنها از گذشته های دور متداول بوده است و امروزه نیز به عنوان بخشی پیشرو و پویا در تولید و زنجیره تامین محصولات، با انواع نوآوری ها و ابداعات و اختراعات عجین شده است. با گسترش روز افزون تجارت و ایجاد فضای رقابتی فزاینده با توجه به تغییرات به وجود آمده در جوامع بشری و دسترسی فزاینده مشتریان به اطلاعات و قرار گرفتن در معرض بمباران تبلیغات، نیاز به نوآوری و استفاده مناسب از فن آوری های جدید در همه بخش های صنایع به خصوص در صنعت بسته بندی و به ویژه برای جلب و حفظ مشتریان و بازار رقابتی بیش از هر زمانی احساس می شود. وجود ظرفیت های گسترده در بسته بندی برای جذب مشتریان و افزایش فروش با توجه به هزینه کمتر نوآوری در این بخش نسبت به طراحی محصول و هزینه های تبلیغات و بازاریابی، توجه بیشتر به آن را به ویژه در کشور های در حال توسعه (مانند ایران) می طلبد. از سوی دیگر جعل و کپی کالا همگام با افزایش سود کمپانی ها گسترش یافته است و امروزه خود به عنوان یک صنعت سود آور محسوب می شود. با توجه به تاثیرات مخرب جعل و ساخت و توزیع کالاهای تقلبی بر اعتبار کمپانی های بزرگ، اعتماد مشتریان و در نهایت تهدید درآمد و سودآوری آنان، نمی توان تنها به انتظار الزامات قانونی و تصمیمات مهار کننده دولتی نشست و مقابله با کالاهای تقلبی به عنوان یک مزیت رقابتی ویژه از طرف تولید کنندگان مورد توجه واقع شده است. پیشرفت در تکنولوژی ضد جعل معمولا با پیشرفت در مهارت جعل توام و همراه است؛ و بسیار حایز اهمیت است که تولید کنندگان و توزیع کنندگان، برای مواجهه و مقابله با راه های دیگر همواره یک قدم جلوتر از جاعلان باقی بمانند.
منابع
1) http://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/packaging?showCookiePolicy=true
2) http://www.answers. com/ topic.packaging # after_ ad1 [in: American Heritage Dictionary]
3) http://www. the freedictionary. com/packaging [in: Thesaurus]
4) استاندراد ملی ایران شماره 14558، "بسته بندی- کاغذ پوشیده شده با پلی اتیلن- ویژگی ها و روش آزمون"، چاپ اول، 8/5/1391
5) استاندراد ملی ایران شماره 16166، "فیلم های پلی اتیلنی ساخته شده از پلی اتیلن با دانسیته پایین برای مصارف عمومی و بسته بندی-ویژگی ها"، چاپ اول، اردیبهشت 1392
6) استاندراد ملی ایران شماره 14479، " بسته بندی-جعبه های پلاستیکی سخت مورد استفاده برای قطعات خودرو-ویژگی های ابعادی"، چاپ اول، 22/3/1391
7) Packaging and Logistics: keeping goods Moving / Elisabeth Skoda / Packaging Europe, 07/08/2012 ; http://www.packagingeurope.com/Pack...ging-and-logistics-Keeping-goods-moving-.html
8) New material combines virgin PET and rePET, Bridging the gap/ Packaging Europe
9) Global Green Packaging Market: $212 Billion by 2015; MaterialL Handling & Logistics; September 201 1 ; www.mhlnews.com; News Beat
10) هاجر محمدپور کچلامی، "نوآوری در بسته بندی ، بسته بندی سبز" ، فناوری و توسعه صنعت بسته بندی / شماره 85 ، سال هشتم ، دی ماه 91 ، ص 48
11) روح الله جعفری، " مروری بر بسته بندی محصولات دارویی " ، فناوری و توسعه صنعت بسته بندی / شماره 87 ، سال هشتم ، اسفند ماه 91 ، ص 18
12) روح الله جعفری، " هولوگرام در نبرد با متقلبان (برگرفته از نشریه Packaging Word) " ، فناوری و توسعه صنعت بسته بندی / شماره 68 ، سال هفتم ، خرداد ماه 90 ، صفحه 51
13) ماهنامه فن آوری نانو، قابل مشاهده در www.nano.ir