روستای پاژ، از زادگاه فردوسی تا گردشگاه توریست*ها
سفر > گردشگری - گروه شهرستان*ها - حامد فوقانی:
حدود 20*تا*25کیلومتر از جاده کلات در شمال مشهد را که در پیش بگیرید، به* راه انشعابی سد کارده خواهید رسید که شما را به سمت روستای پاژ می*برد.
شاید در همان نظر نخست، عمق مشکلات اهالی این روستا را دریابید. روستاییان پاژ در سال*های دورتر آنقدر کم*لطفی دیده*اند که دیگر به هیچ*کس اعتماد ندارند و حوصله*ای برایشان نمانده که جواب یک*خبرنگار را بدهند.
شعر فردوسی خانه*اش را نازیبا کرد
بر بلندای تپه*ای در این روستا خانه*ای قرار دارد که به* گفته اهالی و برخی از کارشناسان خانه فردوسی است. این خانه قدیمی (حتی اگر به*واقع خانه فردوسی نباشد) به*لحاظ قدمت می*تواند محلی برای جذب گردشگر و رونق روستا باشد، ولی حالا چیزی جز یک*خرابه که اغلب محل بازی بچه*ها می*شود، نیست. دیوار خانه پر*شده است از دل*نوشته*های افراد و شاید در آینده*ای نزدیک کل دیوارها فرو بریزد. جالب اینجاست که حتی برخی از افراد، با اقدام ناآگاهانه خود، روی قسمت*هایی از این خانه ابیاتی از اشعار حماسی فردوسی را نوشته*اند.
اینجا خانه فردوسی نیست
در حالی که اغلب گردشگران این خانه را به*عنوان خانه فردوسی می*شناسند اما سازمان میراث فرهنگی، صنایع*دستی و گردشگری استان خراسان*رضوی می*گوید که این خانه، خانه فردوسی نیست. مجتبی رجایی، رئیس اداره کل میراث فرهنگی، صنایع*دستی و گردشگری خراسان رضوی در این ارتباط به خبرنگار ما می*گوید: «براساس منابع موجود نخستین نویسنده*ای که از پاژ نام و نشانی به*دست داده نظامی عروضی سمرقندی بوده است. در متن وی آمده است: «استاد ابوالقاسم فردوسی از دهقانان توس بود. از دیهی که دیه را پاژ خوانند و از ناحیت طبران است؛ بزرگ است و از وی هزار مرد بیرون* آید.
فردوسی در آن دیه، شوکتی تمام داشت.» در اواخر اردیبهشت سال 89 نخستین برنامه گمانه*زنی باستان*شناسی به*منظور بازشناسایی علمی این روستای قدیمی توسط دفتر حفظ و احیای محوطه*های تاریخی معاونت میراث فرهنگی استان انجام شد که منجر به شناسایی قلعه*ای بزرگ به ابعاد تقریبی 45 در 65متر و ارتفاع 12متر در میانه روستای کنونی پاژ شد. براساس اسناد موجود، بنیاد این قلعه در سده*های نخستین اسلامی بوده و اواخر دوره قاجار نیز چندین خانه روی بقایای تاریخی آن ساخته شده است. از جمله این خانه*ها یک*باب منزلی است که در سمت شرق قلعه و بلندتر از دیگر ساختمان*هاست. بنابر اظهار نظر معتمدین محل، خانه مذکور حدود 90سال پیش به دستور کدخدای روستای پاژ به*نام کریم*ا*لله اسدی توسط یک*استادکار از مشهد ساخته شده است؛ یک*اتاق 3 *در با ابعاد تقریبی 3 در 5متر و با دیوارهای خشتی و گلی و گچ اندود که به*عنوان تنها فضای نشیمن خانه هنوز باقی*مانده است.
در سال*های اخیر برخی از اهالی روستای پاژ به*خاطر جلب نظر بازدیدکنندگان از این روستا این خانه را منزل شخصی حکیم ابوالقاسم فردوسی معرفی کرده*اند، اما تمام شواهد موجود از جمله طرح و مصالح به*کار رفته و همچنین پژوهش*های باستان*شناسان بیانگر این است که خانه مذکور کمتر از 100سال قدمت دارد. با وجود این، معاونت میراث فرهنگی با توجه به معماری سنتی در ساخت این خانه و همچنین در راستای توجه به روستای تاریخی و گردشگری پاژ مراتب مستندسازی، مرمت و بازسازی خانه را در سال*جاری در دست اجرا دارد.»
شهرک یا باغ شاهنامه؟
اوایل سال 88 خبرهایی در رابطه با جزئیات طرح ساخت شهرک شاهنامه در روستای پاژ اعلام شد. این طرح به*منظور احیای روستا و تبدیل آن به شهرکی با امکانات مناسب برای جذب گردشگر اعلام شده بود. در این طرح راه*اندازی فرهنگسرای فردوسی شامل موزه، کتابخانه تخصصی، تالار سخنرانی، دانشگاه فرهنگ و تمدن اسلامی ایرانی، شهر شاهنامه، دهکده نمونه پاژ و کلینیک تخصصی، مجتمع آکادمیک ورزشی و ایجاد کارگاه*های صنایع*دستی و هنرهای دستی در آرامگاه و زادگاه فردوسی به*تصویب رسید. همچنین در آن به موقعیت جغرافیایی و توپوگرافیک زادگاه فردوسی در ارتباط با آرامگاه وی (شهر توس) پرداخته شده و به*همراه حرم مطهر امام هشتم شیعیان، امام رضا(ع) به*عنوان 3ضلع مثلث فرهنگی خراسان** رضوی بزرگ یاد شده بود ولی گویا جای خودش را به باغ شاهنامه داد.
باغ شاهنامه در سالروز آغاز هزاره دوم سرایش شاهنامه، 26اردیبهشت سال90 افتتاح شد. این مجموعه در فضایی به مساحت ۳ هکتار و در بلوار توس مشهد احداث شده و شامل بخش*های موزه*ای، نگارخانه، نمایشگاه محیطی اقوام مختلف ایرانی، نمایشگاه سنگ، فضای اجرای نمایش، نقالی و شاهنامه*خوانی و سالن اجتماعات است.
روستایی با گاز لوله*کشی*شده
در رابطه با وضعیت خانه فردوسی جواد آرین*منش، نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی به همشهری می*گوید: حفظ آثار تاریخی و کهن کشور جزو وظایف ذاتی میراث فرهنگی، صنایع*دستی و گردشگری است. با وجود این، مجلس نیز در رابطه با حفظ و مرمت این خانه بارها تذکرات لازم را داده و اقدامات موردنیاز را گوشزد کرده است. وی با اشاره به سابقه این روستای کهن که به قرن 4هجری*قمری بازمی*گردد ادامه می*دهد: روستای پاژ با 4هکتار بافت مسکونی و درمجموع با 800هکتار وسعت می*تواند جزو آثار تاریخی محسوب شود و سازمان میراث فرهنگی باید نه*تنها از خانه فردوسی بلکه از کل روستا همانگونه که از آرامگاه فردوسی در توس محافظت می*کند، حراست کند. وی با بیان اینکه مجلس مکررا در مورد حفظ *آثار و بناهای تاریخی مانند بناهای روستای پاژ، تذکر داده است، خاطرنشان کرد: در جسله*ای که حدود 4سال پیش تشکیل شد و همچنین در دیدار رهبر معظم انقلاب اسلامی از روستای پاژ، تاکید شد که دولت باید توجه خاصی به این منطقه داشته باشد.
