[ابنیه سنتی ایران] پل

مهناز

عضو جدید
سلام و درود بر دوستان ِ عزیز معماری ..

این تاپیک را برای
" پل ها" افتتاح می کنیم ، و از این پس مطالب مرتبط را در اینجا قرار می دهیم .

موفق باشید...:gol:
.
.
.

قوانین این تاپیک :
1- لطفا ،در عنوان پست ِ خود ، نام ِ مکانی را که می خواهید ارائه و بررسی کنید ، بنویسید .
2- به خاطر احترام به قانون ِ نشر ، ذکر ِ منبع را فراموش نفرمایید .
3- عکسها را از سایتهای معتبر آپلود کنید، تا پست ها بعد از گذشت ِ زمان ، دچار مشکل نشوند .
4- لطفا جهت ِ حفظ ِ انسجام و تسلسل ، از دادن ِ پست های بی ارتباط با موضوع (اسپم) اکیدا خودداری نمائید .


فهرست مطالب:

پل‌سازي در ايران ( معماري فراموش شده)#1
تحليل كالبدي پل ها#2
بعضی از پلهای هخامنشی وساسانی#3
اولین پل معلق درایران پل سفید #4
پل شهرستان #5
پل ورسک شاهکار معماری جهان #6
آشنایی با تاریخچه پل در ايران #8
پل بیستون#9
اولین پل‌هایی که ایرانی‌ها ساختند#10
قدیمی ترین پل جهان در دزفول #11
پل سازی قبل و بعد از اسلام #12
پل چم نمشت #14
لاتیدان؛ طولانی ترین پل تاریخی ایران#15
پل شاپوری خرم آباد#16
نقـش "پـل ورسک" در تغییـر نقـشه جـهان#17
آشنایی با تاریخچه پل در ایران #18
پل #19
پل آباره دشتو، لارستان #20
پل آبرسان بادامک، شهریار #21
پل آب بر بالا، جهرم #22
پل آبرسان ورامینک، شهریار #23
پل آبنیک، رودبار قصران #24
پل آبرسان، لامرد #25
پل آجری بالا جنید لاک پل #26
پل آذر، سلسله #27
پل آجری بالا تجن، قائم شهر #28
پل آجری خرما کلا، قائم شهر #29
پل آهو چر، زرقان #30
پل آزان، جویبار #31
پل آغلاغان، نیر #32
پل آلی کون، مسجد سلیمان #33
پل ابراهیم‌ آباد، اردبیل #34
پل اروان، بوئین زهرا #35
پل ابریشم، جاجرم #36
پل استخر، مرودشت #37
پل امامزاده عبدا... (پل سپه)، قم #38
پل الله یاربن، شهرکرد #39
پل افراکتی، قائم شهر #40
پل انبوه، رودبار #41
پل بازارک، رباط کریم #42
پل بابا محمود، فلاورجان #43
پل اوسور، مسجد سلیمان #44
پل باقرآباد، محلات #45
پل بالا رود، اندیمشک #46
پل بالو، سوادکوه #47
پل برغان، ساوجبلاغ #48
پل بانو صحرا، ساوجبلاغ #49



پل‌سازي در ايران ( معماري فراموش شده)
:: بيژن كاموري مقدم
در سده‌هاي بسيار، معماري و مهندسي ما با عناصر 4 گانه آب، باد، خاك و آتش، هم‌خواني و هم‌نشيني بسيار داشته است، خاك كه عنصر اصلي معماري است، در فرم و شكل‌هايي مانند طاق، گنبد، ديواره‌ها، فضاهاي معماري اصلي ما را ساخته‌اند. آتش، كه در جاي‌جاي ميهن ما، ايران‌زمين، به نشانه احترام به فروزش آن آتشكده‌هاي بي‌شماري را بنا كرده‌اند و باد كه با ساختن بادگيرهاي كويري كه در زير تابش بي‌امان نور خورشيد كوير، گرماي طاقت‌گير را به آرامش كشيده‌اند، شرح آنها داستان‌هاي طول و درازي دارند كه بايد هر يك در طي گفتار و نوشتاري طولاني و با حوصله بسيار به زبان و قلم در آيند. در اين يادداشت كه در مورد پل‌هاي ايراني است فرصت پرداختن به آن‌ها نيست، اما آب، اين شوينده و پاك‌كننده كه مظهري است از تضادها،‌ آرامش و صفا،‌ غرش و توفندگي، آباداني و سرسبزي، داستاني ديگر دارد كه در بحث پل‌ها (به‌ويژه پل‌هاي زندگي به تعبيري) اهميت بسيار مي‌يابد.
چه چيز بيشتر از آب، در عطش سوزان سرزمين كوير مي‌تواند گرامي باشد. روان و جاري، خنك و آرامش‌بخش، شوينده و توفنده.
آب در بركه‌ها و آبگيرها، پاكي و زلالي و در رودها پويندگي و حركت، جنبش و جهندگي و در دشت‌ها، سرسبزي و خرمي را به محيط زيست انسان‌ها ارمغان مي‌دارد.
با اين تعبير وقتي كه آب را مي‌ستاييم و آن را از عناصر چهار گانه زندگاني و زندگي بخش مي‌دانيم آيا براي عبور از روي آن بايد به ساختن پل آن هم به شكل كنوني آن‌ها بسنده كنيم؟
ايراني، پل‌سازي را با ستايش آب آميخته است. اگر به سال‌هاي ديرين برگرديم، پل در ايران، فرم و شكل نماد گونه‌اي را پيدا مي‌كند كه در آتشكده‌ها و بعدها در بادگيرها و گنبدهاي خشتي، اين فرم تجلي يافته‌‌اند.
پل در ايران يك نماد معمارانه است. همان‌طور كه بادگير، همان‌گونه كه آتشكده و طاق و گنبد چنين هستند و بدين‌گونه در سرزمين‌ ما ايران، پل‌سازي از ديرباز با معماري آميخته است. از ديرباز و از زمان پارت‌ها، هخامنش‌ها، ساساني‌ها ك با نام پل‌دخترها و بندها و در چند قرن اخير سي وسه پل خواجو شناخته شده‌اند.
وقتي كه قرار شد چهار باغ كه به احترام و صفاي 4 فصل سال بنا نهاده شده بود به سوي ديگر زاينده‌رود به‌پيوندد، نه تنها نمي‌توانست از معماري زاينده عصر خود، صفاي چهارباغ و آرامش زيباشناختي نقش جهان و بازار قيصريه فاصله بگيرد، بلكه بايد اين همه، جلوه‌هاي هنر و زيبايي و معماري را با خود به آن سوي رود همراه ببرد. بدين علت در‌مي‌يابيم كه چگونه سي‌وسه‌پل، صفاي چهارباغ را و پل‌خواجو، صلابت و لطافت نقش‌جهان و مسجد شاه و چهل‌ستون و بازار را به آن سوي پل، با زيبايي و هم‌نواختي تحسين برانگيز، انتقال مي‌دهند.
هر چند اين پل‌هاي زندگي، زاينده‌رود را كه هر لحظه و ساعت و روزش يك زندگي است، با انسان مي‌آميزند، انسان از پل‌ها تنها گذر نمي‌كند، بلكه مي‌ماند و تامل مي‌كند و به فكر فرو مي‌رود و با رود و محيط اطراف آن زندگي مي‌كند و زندگي را در صفا و شويندگي و در آرامش و پويندگي زاينده‌رود تجربه مي‌كند. در شب‌هاي مهتابي آسمان را، ستاره‌ها و ماه را، ابرها را درون آب مي‌جويد. در روزهاي گرم تابستاني، هرم آفتاب را با آب رود، پر از لطف و دلگشا مي‌يابد. بدين معني است كه پل‌هاي ساخته شده بر روي زاينده‌رود، پل‌هاي زندگي ناميده مي‌شوند، چرا كه انسان‌ها در حجره‌هاي آن‌ها مي‌نشينند و به صفاي رود مي‌پيوندند و هر آنگاه كه بخواهند با پله‌هايي كه به آب مي‌رسند، طراوت آب را به جان و دل مي‌نشانند. چنانچه پل‌هاي چنين ساخته شده را كه به ميراث برده‌ايم با پل‌هايي كه در 50 سال اخير بر روي همين رود ساخته‌ايم مقايسه كنيم به تفاوت فاحش ميان آنها و ارزش‌هاي از دست داده پي‌ خواهيم برد.
چندي پيش، وقتي كه كتاب (
The in habited bridges past present and future) پل‌هاي زندگي (يا زيستاپل) را ورق مي‌زدم و در صفحات اول، عكس و تفصيل پل‌خواجو را يافتم،‌ احساس غريبانه عجيبي به من دست داد. غربت‌ هويت ملي، گلويم را فشرد كه با داشتن چنين پل‌ها، چنين افتخارات و ميراث غني معماري، در كجاي كار هستيم.
هر روز يك پل زشت و بي‌قواره و ناموزون را به‌عنوان يك عنصر مهندسي بدون رعايت هيچ اصلي از اصول زيباشناسي رج مي‌زنيم و توسط وزير و وكيل و مقام‌هاي بالاتر و پايين‌تر نوار افتتاح آنها را قيچي مي‌كنيم و عكس و خبر در رسانه‌ها به گزاف پخش مي‌كنيم، بدون آن‌كه لحظه‌اي به ميراث‌ها، ارزش‌هاي فرهنگي و به هويت ملي انديشيده‌ باشيم.
اميدوار هستيم مهندسان ما و مسئولان، به‌ويژه وزراء و مقامات بالاي مملكتي به نويسنده اين نوشتار خرده نگيرند كه چرا مدعي است. آن‌ها 400 سال از حسن‌بيگ (سازنده پل‌ها) و از الله‌وريخان (وزير و سردار شاه عباس مجري طرح اين پل‌ها) عقب‌تر مانده‌اند.
امروزه در جهان، پل‌هاي بزرگ همانند پل‌هاي 400 سال پيش در ايران طراحي مي‌شوند. طراحي اين‌گونه پل‌ها را معماران مشهور جهاني به عهده دارند. در مسابقات بين‌المللي طرح اين‌گونه پل‌ها به مسابقه گذاشته مي‌شوند و اين در حالي‌است كه ما ساليان دراز (به استثناي پل‌هاي اوايل پهلوي اول) پل‌هاي فاقد رعايت اصول زيباشناختي، حتي نه براساس تكنولوژي روزآمد، بي‌روح و بدقواره مي‌سازيم.
سي‌وسه‌پل و پل خواجو و بندامير و پل‌دخترها را ما به ميراث برده‌ايم و با داشتن چنين ميراث و فرهنگي اقدام به ساختن پل‌هايي مي‌كنيم، نظير آن‌چه كه شهرداري تهران بر روي بزرگ‌راه‌هاي داخل شهر مي‌سازد و يا وزارت راه بر بزرگ‌راه‌ها و راه‌هاي سراسر كشور.‌ چنانچه خوب بيانديشيم در خواهيم يافت كه تا چه حد از ارزش‌هاي بالنده ديرينه خود به‌دور مانده‌ايم.
كمي توجه به يك يا همه آن‌ها (در مقايسه با سي‌وسه‌پل و پل‌خواجو و پل‌هاي دخترها) به افول صنعت و هنر پل‌سازي كشورمان ايران در سال‌هاي اخير واقف خواهيم شد. نگارنده فقط مايل است توجه مسوولان را به بي‌توجهي كه اعمال مي‌دارند، جلب كند. بي‌توجهي به هويت فرهنگي، معماري و مهندسي كشورمان و اين در حالي است كه در كشورهاي ديگر، پل‌هاي بر روي رودهايي مانند تيمز،سن، ذاهاحديد و دانوب را معماران بزرگ مانند «نورمن فاستز، ذاهاحديد» و در ژاپن پل شهر تويوتا را معمار شناخته شده جهاني «كيشو كوروكوا» طراحي مي‌كنند. زيبايي آن‌ها چنان چشمگير است كه نه تنها ساكنان اطراف پل‌ها، بلكه ميليون‌ها گردش‌گر و پژوهنده زيباشناس، ظرافت و هم‌نواختي و زيبايي اين پل‌ها را ستايش مي‌كنند و ساليانه ميليون‌ها دلار به درآمد ملي كشورهاي صاحب آن‌ها افزوده مي‌شود. اتفاقي كه مي‌تواند در مورد پل‌هاي زيباي ايراني هم رخ دهد.
 
آخرین ویرایش توسط مدیر:

wildshaghayegh

عضو جدید
تحليل كالبدي پل ها

تحليل كالبدي پل ها

قرار گيري شهر ها بر ساحل رودها و ضرورت ارتباط با مناطق واقع در سمت ديگر رود باعث ايجاد شدن پل در رودخانه ها شده.عملكرد پل ها منحصرا ايجاد ارتباط بين دو منطقه زيستي بوده كه دو طرف رود قرار داشتند ولي كم كم با شكل گيري نظم در بافت شهري پل ها تقريبا بخشي از ستون فقرات شهر مي شوند و ديگر آب نمي تونه بازدارنده گسترش شهر بشه.
محله هاي شهري حالا ديگه جرات پيدا ميكنند تا لبه آب و تا نزديك اون پيش بياند در حالي كه رود با جريان آروم و هميشگي خودش وارد زندگي شهري ميشه.حالا كم كم نقش پل ها عوض ميشه...

پل با يه مفهوم جديد نمايان ميشه.مثلا يه پل ميشه محل نمايش دادن جشن آبريزان يا آب پاشان مثل سي وسه پل اصفهان و كم كم براي اينكه شاهان عزيز و خانواده هاي محترمشون هم ميخواستند جشن رو ببينند وسط پل ها يه جايي براي اقامت موقت شاه ساخته ميشه مثل پل خواجو...
.
اين بنا ها به نام بيگلر بيگي شهرت پيدا ميكند.
وحتي گاهي شاه سفرا و امرا را در اين محل ها ملاقات ميكرده...
شكل كالبدي و خطي پل ها عوض ميشه و پل نه فقط مسير حركت_بلكه بخشي از فضاي شهري ميشه كه زندگي در اون جريان داره .اين جريان با جريان آب ارتباط پيدا ميكنه (بر خورد دو جريان خطي) و يه تقطه يا گره به وجود مياره .گره اي كه محلي ميشه براي گفتگو ميان (زندگي) و (آب) ...


ويژگي پل ها:
.
1_ پل بخشي از محور شهري و جزئي از اونه.
.
2_ پل به عنوان عاملي براي تغيير سرعت جريان آب و ايجاد آبشار استفاده ميشه:
پل با محدود كردن مسير آب _سرعت جريان آب را افزايش ميده.به علاوه پل هايي هستند كه داراي چندين دهنه هستند و ميتونند با باز و بسته كردن اين دهنه ها سرعت آب رو كنترل كنند.
.
3_ برخي از پل ها تنها عملكرد عبور و مرور ندارند بلكه به صورت يه فضاي شهري طراحي شدند.
.
4_ پل امكان دسترسي مستقيم به آب رو ايجاد ميكنه :
رابطه نزديك بين شهر و آب باعث ميشه كه آب به عنوان يه عنصر در طراحي شهري مطرح بشه.
.
5_ طراحي پل به صورتيه كه امكان استفاده از باد مطلوب رو بيشتر ميكنه :
مسير حركت جريان اب معمولا يه مسير خطيه كه ميتونه مسير خوبي هم براي حركت باد و سرعت گرفتن اون باشه . حالا پل 2 تا نقش اساسي بازي ميكنه:
+ به عنوان يه مانع سر راه باد قرار ميگيره و چون بر اين مسير عموده سرعت باد رو ميشكنه و اجازه سرعت گيري به اونو نميده.
+ چون پل ها بر مسير حركت باد عمودند _ باعث تغيير مسير باد ميشند _ مسير باد (كه سرعتش حالا ديگه كم شده) ميچرخه و به سمت فضاي شهري حركت ميكنه.و همه ميدونيم كه بنا به كلي دليل_ وجود جريان هوا در مسير هاي حركتي چقدر كمك ميكنه كه اون فضا به حد آسايش انسان نزديك بشه.
.
6_ طراحي پل به صورتيه كه با تمهيدات كالبدي امكان استفاده نمادين از فضاهاي اطراف رود رو ايجاد مي كنه:
مثل ايجاد كردن درياجه هاي كوچيك به كمك پل ها در شهر ها و استفاده از ويژگي هاي ديگه آب مثل خاصيت (آيينه واري) و مفهومش.
از اين خاصيت در پل خواجوي اصفهان استفاده شده.
.
7_ پل اين امكان رو به وجود مياره كه از موسيقي آب استفاده بشه:
معمولا رودخانه ها در شهر ها سرعت كمي دارند و اگه يه مانع مانند پل سر راهشون قرار نگيره _صدايي از اونها شنيده نمي شه.
اين موضوع رو ميتونيد با فاصله گرفتن از يه پل در مسير رودخانه و حركت كردن مجدد به سمت پل امتحان كنيد.
.
8_ طراحي پل امكان ديد و منظر به محوطه سبز اطراف رو ميده:
به همين دليل هميشه طراحي فضاي سبز اطراف پل داراي طراحي متفاوتيه.
.
9_پل ها مسير رود را تقسيم ميكنند و اين باعث ميشه هرمنطقه داراي شرايط زيستي متفادتي براي رشد گياهان و جانوران بشه.
.
10_ استفاده از تركيب نيمه باز و نيمه بسته در پل ها _امكان خلق فضاهاي مختلف با عملكرد هاي متفاوت رو ايجاد ميكنه.
.
.
.
منابع:
حبيبي_سيد محسن : از شار تا شهر
حبيبي_سيد محسن : مكتب اصفهان
شاردن_‍‍ژان : سفر نامه شاردن

 
آخرین ویرایش توسط مدیر:

Hamid MB

مدیر تالار زنگ تفریح
مدیر تالار
کاربر ممتاز
بعضی از پلهای هخامنشی وساسانی ( + توضیح )

بعضی از پلهای هخامنشی وساسانی ( + توضیح )

پلسازی از قدیم مورد توجه ایرانیان بوده است و از زمان هخامنشیان پلهای بزرگی در ایران ساخته می شده است. به علت نیازی که در این سرزمین به آبیاری وجود داشته و از آنجا که سطح بعضی از رودخانه ها پایین تر از زمین های پیرامون بوده است ، پلهایی که در ایران ساخته می شده ، ساختمانهایی "چند منظوره" محسوب می گردیده اند و عمل سد را نیز انجام می داده اند. بیشتر پلهای قدیمی ایران در واقع "پل-بند" بشمار می رفته اند ، یعنی پل هایی بوده اند که به صورت سد عمل کرده و آب را تا سطحی بالا می برده اند و قابل جاری شدن به زمین های پیرامون می کرده اند.
همچنین ، در هنگام سیلابی این پلهای بندگونه تا اندازه ای کار کنترل سیل را انجام می داده و گاهی نیز به گونه ی انبارهای آب عمل می کرده اند. منظورهایی که برای آن از قدیم در ایران پل ساخته می شده به این ترتیب شامل استفاده پل برای عبور و مرور ، رد کردن سیلابها ، بالا بردن سطح آب رودخانه و نگهداری آب و گاهی نیز نیرودهی بوده است. افزون بر این هدفهای فنی ، ساختمان پلها در ایران همواره با توجه ی خاص به جنبه های هنری و زیبایی پل نیز همراه بوده و این نقطه نظر در آثار بر جای مانده از بعضی از پلهای قدیمی به خوبی منعکس گشته است.
در زمان [FONT=arial, helvetica, sans-serif]هخامنشیان[/FONT] تعدادی پلهای بندی در بخش های فارس و خوزستان و میانرودان ساخته شده بوده است که امروزه تنها پایه های این آثار بر جای مانده و پلها و سدهای دوره ساسانی و اسلامی بر روی برخی از این پایه ها بنا شده است.
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]پل گاومیشان - دره شهر[/FONT]​
یکی از نمونه های پلسازی و مدیریت دوران هخامنشی که داستان آن در تاریخ آمده ، ماجرای ساختن پل موقت بر روی رودخانه [FONT=arial, helvetica, sans-serif]هلسیپونت[/FONT] بوده که داستان آن در تاریخ هرودت آمده است.
در دوره ی ساسانیان پلسازی بیشتر در بخش های فارس و خوزستان انجام می گرفته و علت آن نیاز زیادی بوده که در این مناطق به پلسازی داشته اند.
پلهای عمده ای که در دوره ی ساسانیان ساخته شده عبارت بوده اند از :
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]پل و بند شوشتر :[/FONT] درازای این پل سدی متجاوز از پانصد متر است . این پل دارای 41 پایه است که در زمان ساسانیان به سبک رومی ساخته شده است. برای کم کردن فشار ناگهان آب این پل بند در دو طرف دارای تونلهای دریچه ای بوده است.
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]پل شوشتر - دوره ساسانی[/FONT]​
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]پلهای دختر :[/FONT] در نقاط مختلف ایران پلهایی از قدیم ساخته شده بوده که همگی امروزه به نام پل دختر معروفند. یکی از پلهای دختر ، پلی است که بقایای آن نزدیک سروستان از دوره ی ساسانیان به جای مانده است.
نمونه های دیگر از پلهای دختر که منسوب به آناهیتان ، ایزد آبها ، هستند ، عبارتند از : پل دختر میانه و پل دختر روی تالارود.
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]پل دختر میانه[/FONT]​
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]پل دختر - شهر پلدختر - لرستان[/FONT]​
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]پل خوراذ :[/FONT] ابودلف سیاح سده ی چهارم هجری پل واقع در شوشتر موسوم به پل خوراذ را با ذکر جزئیات ساختمانی به گونه قابل تحسینی توصیف می کند . وی درباره ی آن پل چنین می گوید :
"در شوشتر پل های متعدد و همچنین سد شاذروان وجود دارد. اینجانب در هیچ یک از نقاط دیگر مانند آن ندیده ام. این منطقه معدن زیادی دارد. بیشتر ساختمانهای آن مربوط به قردجشنس فرزند "[FONT=arial, helvetica, sans-serif]شاه مرد[/FONT]" است که از بزرگان ایرانی بشمار می رفته و بیشتر به کارهای عمرانی و ساختمان بناهای محکم و مهم همت می گماشت در آنجا نیز پل عجیب و معروفی است که خواهر او موسوم به خوراذ مادر اردشیر بنا نموده ..."
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]پل ساسانی یا پل خسرو - بیستون کرمانشاه[/FONT]
پلهای عمده دیگری در زمان ساسانیان ساخته شدند عبارتند از :
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]پل زال[/FONT] که نزدیک خرم آباد واقع و دهانه ی آن با یک قوس سهمی شکل پوشانیده شده است.
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]پل زاب[/FONT] که قوس میانی آن دارای شکل سهمی است.
پل روی رودخانه دزفول که به سبک رومی ساخته شده است.
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]پل دزفول - ساخته شده توسط شاپور ساسانی[/FONT]​
پل بین اهواز و جزیره ای به نام کانتارا (قنطره) هندوان و روی کارون. این پل از آجر پخته ساخته شده و بوسیله عضدالدوله ی دیلمی تعمیر گشته است.
پل [FONT=arial, helvetica, sans-serif]زر[/FONT] که قوسی است و قوس آن بیضی شکل است.
پل [FONT=arial, helvetica, sans-serif]کلهر[/FONT] در فارس.
پل [FONT=arial, helvetica, sans-serif]شهرستان[/FONT] روی زاینده رود در اصفهان که دارای سبک رومی است. این پل بر روی سنگ شیست بنا شده است.
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]پل شهرستان - اصفهان[/FONT]​
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]نمایی دیگر از پل شهرستان[/FONT]​
پل [FONT=arial, helvetica, sans-serif]لشکر[/FONT] در جنوب غربی ایران که ابن حوقل از آن نام برده است.
پل رودخانه ی [FONT=arial, helvetica, sans-serif]خوباهان[/FONT] که مقدسی ذکر آن را کرده است.
[FONT=arial, helvetica, sans-serif]پل شاهپوری - لرستان[/FONT]​
 

komail_1988

عضو جدید
پل‌سازي در ايران ( معماري فراموش شده)

پل‌سازي در ايران ( معماري فراموش شده)

در سده‌هاي بسيار، معماري و مهندسي ما با عناصر 4 گانه آب، باد، خاك و آتش، هم‌خواني و هم‌نشيني بسيار داشته است، خاك كه عنصر اصلي معماري است، در فرم و شكل‌هايي مانند طاق، گنبد، ديواره‌ها، فضاهاي معماري اصلي ما را ساخته‌اند. آتش، كه در جاي‌جاي ميهن ما، ايران‌زمين، به نشانه احترام به فروزش آن آتشكده‌هاي بي‌شماري را بنا كرده‌اند و باد كه با ساختن بادگيرهاي كويري كه در زير تابش بي‌امان نور خورشيد كوير، گرماي طاقت‌گير را به آرامش كشيده‌اند، شرح آنها داستان‌هاي طول و درازي دارند كه بايد هر يك در طي گفتار و نوشتاري طولاني و با حوصله بسيار به زبان و قلم در آيند. در اين يادداشت كه در مورد پل‌هاي ايراني است فرصت پرداختن به آن‌ها نيست، اما آب، اين شوينده و پاك‌كننده كه مظهري است از تضادها،‌ آرامش و صفا،‌ غرش و توفندگي، آباداني و سرسبزي، داستاني ديگر دارد كه در بحث پل‌ها (به‌ويژه پل‌هاي زندگي به تعبيري) اهميت بسيار مي‌يابد.
چه چيز بيشتر از آب، در عطش سوزان سرزمين كوير مي‌تواند گرامي باشد. روان و جاري، خنك و آرامش‌بخش، شوينده و توفنده.
آب در بركه‌ها و آبگيرها، پاكي و زلالي و در رودها پويندگي و حركت، جنبش و جهندگي و در دشت‌ها، سرسبزي و خرمي را به محيط زيست انسان‌ها ارمغان مي‌دارد.
با اين تعبير وقتي كه آب را مي‌ستاييم و آن را از عناصر چهار گانه زندگاني و زندگي بخش مي‌دانيم آيا براي عبور از روي آن بايد به ساختن پل آن هم به شكل كنوني آن‌ها بسنده كنيم؟
ايراني، پل‌سازي را با ستايش آب آميخته است. اگر به سال‌هاي ديرين برگرديم، پل در ايران، فرم و شكل نماد گونه‌اي را پيدا مي‌كند كه در آتشكده‌ها و بعدها در بادگيرها و گنبدهاي خشتي، اين فرم تجلي يافته‌‌اند.
پل در ايران يك نماد معمارانه است. همان‌طور كه بادگير، همان‌گونه كه آتشكده و طاق و گنبد چنين هستند و بدين‌گونه در سرزمين‌ ما ايران، پل‌سازي از ديرباز با معماري آميخته است. از ديرباز و از زمان پارت‌ها، هخامنش‌ها، ساساني‌ها ك با نام پل‌دخترها و بندها و در چند قرن اخير سي و سه پل خواجو شناخته شده‌اند.
وقتي كه قرار شد چهار باغ كه به احترام و صفاي 4 فصل سال بنا نهاده شده بود به سوي ديگر زاينده‌رود به‌پيوندد، نه تنها نمي‌توانست از معماري زاينده عصر خود، صفاي چهارباغ و آرامش زيباشناختي نقش جهان و بازار قيصريه فاصله بگيرد، بلكه بايد اين همه، جلوه‌هاي هنر و زيبايي و معماري را با خود به آن سوي رود همراه ببرد. بدين علت در‌مي‌يابيم كه چگونه سي‌وسه‌پل، صفاي چهارباغ را و پل‌خواجو، صلابت و لطافت نقش‌جهان و مسجد شاه و چهل‌ستون و بازار را به آن سوي پل، با زيبايي و هم‌نواختي تحسين برانگيز، انتقال مي‌دهند.
هر چند اين پل‌هاي زندگي، زاينده‌رود را كه هر لحظه و ساعت و روزش يك زندگي است، با انسان مي‌آميزند، انسان از پل‌ها تنها گذر نمي‌كند، بلكه مي‌ماند و تامل مي‌كند و به فكر فرو مي‌رود و با رود و محيط اطراف آن زندگي مي‌كند و زندگي را در صفا و شويندگي و در آرامش و پويندگي زاينده‌رود تجربه مي‌كند. در شب‌هاي مهتابي آسمان را، ستاره‌ها و ماه را، ابرها را درون آب مي‌جويد. در روزهاي گرم تابستاني، هرم آفتاب را با آب رود، پر از لطف و دلگشا مي‌يابد. بدين معني است كه پل‌هاي ساخته شده بر روي زاينده‌رود، پل‌هاي زندگي ناميده مي‌شوند، چرا كه انسان‌ها در حجره‌هاي آن‌ها مي‌نشينند و به صفاي رود مي‌پيوندند و هر آنگاه كه بخواهند با پله‌هايي كه به آب مي‌رسند، طراوت آب را به جان و دل مي‌نشانند. چنانچه پل‌هاي چنين ساخته شده را كه به ميراث برده‌ايم با پل‌هايي كه در 50 سال اخير بر روي همين رود ساخته‌ايم مقايسه كنيم به تفاوت فاحش ميان آنها و ارزش‌هاي از دست داده پي‌ خواهيم برد.
چندي پيش، وقتي كه كتاب (The in habited bridges past present and future) پل‌هاي زندگي (يا زيستاپل) را ورق مي‌زدم و در صفحات اول، عكس و تفصيل پل‌خواجو را يافتم،‌ احساس غريبانه عجيبي به من دست داد. غربت‌ هويت ملي، گلويم را فشرد كه با داشتن چنين پل‌ها، چنين افتخارات و ميراث غني معماري، در كجاي كار هستيم.
هر روز يك پل زشت و بي‌قواره و ناموزون را به‌عنوان يك عنصر مهندسي بدون رعايت هيچ اصلي از اصول زيباشناسي رج مي‌زنيم و توسط وزير و وكيل و مقام‌هاي بالاتر و پايين‌تر نوار افتتاح آنها را قيچي مي‌كنيم و عكس و خبر در رسانه‌ها به گزاف پخش مي‌كنيم، بدون آن‌كه لحظه‌اي به ميراث‌ها، ارزش‌هاي فرهنگي و به هويت ملي انديشيده‌ باشيم.
اميدوار هستيم مهندسان ما و مسئولان، به‌ويژه وزراء و مقامات بالاي مملكتي به نويسنده اين نوشتار خرده نگيرند كه چرا مدعي است. آن‌ها 400 سال از حسن‌بيگ (سازنده پل‌ها) و از الله‌وريخان (وزير و سردار شاه عباس مجري طرح اين پل‌ها) عقب‌تر مانده‌اند.
امروزه در جهان، پل‌هاي بزرگ همانند پل‌هاي 400 سال پيش در ايران طراحي مي‌شوند. طراحي اين‌گونه پل‌ها را معماران مشهور جهاني به عهده دارند. در مسابقات بين‌المللي طرح اين‌گونه پل‌ها به مسابقه گذاشته مي‌شوند و اين در حالي‌است كه ما ساليان دراز (به استثناي پل‌هاي اوايل پهلوي اول) پل‌هاي فاقد رعايت اصول زيباشناختي، حتي نه براساس تكنولوژي روزآمد، بي‌روح و بدقواره مي‌سازيم.
سي‌وسه‌پل و پل خواجو و بندامير و پل‌دخترها را ما به ميراث برده‌ايم و با داشتن چنين ميراث و فرهنگي اقدام به ساختن پل‌هايي مي‌كنيم، نظير آن‌چه كه شهرداري تهران بر روي بزرگ‌راه‌هاي داخل شهر مي‌سازد و يا وزارت راه بر بزرگ‌راه‌ها و راه‌هاي سراسر كشور.‌ چنانچه خوب بيانديشيم در خواهيم يافت كه تا چه حد از ارزش‌هاي بالنده ديرينه خود به‌دور مانده‌ايم.
كمي توجه به يك يا همه آن‌ها (در مقايسه با سي‌وسه‌پل و پل‌خواجو و پل‌هاي دخترها) به افول صنعت و هنر پل‌سازي كشورمان ايران در سال‌هاي اخير واقف خواهيم شد. نگارنده فقط مايل است توجه مسوولان را به بي‌توجهي كه اعمال مي‌دارند، جلب كند. بي‌توجهي به هويت فرهنگي، معماري و مهندسي كشورمان و اين در حالي است كه در كشورهاي ديگر، پل‌هاي بر روي رودهايي مانند تيمز،سن، ذاهاحديد و دانوب را معماران بزرگ مانند «نورمن فاستز، ذاهاحديد» و در ژاپن پل شهر تويوتا را معمار شناخته شده جهاني «كيشو كوروكوا» طراحي مي‌كنند. زيبايي آن‌ها چنان چشمگير است كه نه تنها ساكنان اطراف پل‌ها، بلكه ميليون‌ها گردش‌گر و پژوهنده زيباشناس، ظرافت و هم‌نواختي و زيبايي اين پل‌ها را ستايش مي‌كنند و ساليانه ميليون‌ها دلار به درآمد ملي كشورهاي صاحب آن‌ها افزوده مي‌شود. اتفاقي كه مي‌تواند در مورد پل‌هاي زيباي ايراني هم رخ دهد


http://www.forum.parsiland.com/showthread.php?t=10717
 

zoha22

عضو جدید
اولین پل معلق درایران پل سفید

اولین پل معلق درایران پل سفید

تصاویراولین پل معلق درایران تقدیم به تمام دوستان مهندس معماری وعمران
 

پیوست ها

  • پل سفید.pdf
    135.8 کیلوبایت · بازدیدها: 0

gharibeye tanha

عضو جدید
پل شهرستان

پل شهرستان

قدیمی‏ترین پل زاینده‏ رود است كه به عقیده بعضی از محققین اساس امروز آن ساسانی است ولی ریشه و پایه هخامنشی دارد و قسمتهای فوقانی آن الحاقاتی از آثار دوره دیالمه و سلاجقه را در بر می‏گیرد. این‌ پل‌ قدیمی‌ در ناحیه‌ «جی‌ قدیم‌» ‌ واقع‌ شده‌ و از نظر معماری‌ فوق‌العاده‌ جالب‌ توجه‌ است‌ و یكی از پل های باستانی است كه در چهاركیلومتری مشرق اصفهان واقع و از دو طرف از آن پل عبور می‏كنند. یكی از خیابانهای مشتاق و سارویه و از دامنه تپه اشرف و دیگر از دالان بهشت؛ در دوطرف این پل بیشه و باغها و آپارتمانهای تابستانی وجود دارد.
این پل از نظر معماری بسیار جالب و بعقیده باستان شناسان مربوط به دوره ساسانیان است و پایه ‏های آن بر روی سنگهای طبیعی كف رودخانه استوار گردیده است عده‏ای هم ساختمان آن را به دوره دیلمیان مربوط می ‏دانند. این پل در نه كیلومتری مشرق پل خواجو واقع شده است ثبت این پل در گردش اداری است.
امروزه این پل را پل شهرستان می‏ نامند، ولی در روزگاران قدیم جسر حسین و پل جی هم نامیده می‏شده. از نویسندگان قدیم، مفضل بن سعدبن‏حسین مافروخی اصفهانی در كتاب خود بنام محاسن اصفهان، از این پل بنام جسر حسین یاد كرده است و قصرهایی كه نزدیك این پل بنا شده بوده را ستوده است. با توجه به مطالب كتب تاریخی و آثار به دست آمده كه به آن اشاره خواهد شد، پل مذكور از پل‏های معروف اصفهان در دوران دیلمیان و سلجوقیان بوده است. بر پایه شباهت پل شهرستان با پل‏های ساسانی خوزستان، مانند: پل شادروان شوشتر و پل دزفول، اساس و بنیاد این پل را به دوران ساسانی نسبت داده‏اند. زیرا توجه ساسانیان به پل سازی كه یكی از لازمه‏های شهرهای كنار رودخانه یا است شهرت دارد.
اقدامات ساسانیان در زمینه ایجاد تاسیسات زیربنایی، نظیر جاده، پل، سد و كانال‏های آبرسانی، نشانه‏ای از توجه آنها به برنامه ریزی عمرانی است و از پیش می‏توان پذیرفت كه شكوفایی زندگی شهری با جمعیت رو به افزایش شهرها، بدون وجود تجهیزات فوق، امكان‏پذیر نبوده است. برخی از آثار بجا مانده از تاسیسات ساسانی و همچنین اشارات مورخین اسلامی به جنبه هایی از اقدامات مزبور، بیانگر توجه ساسانیان به هر دو نوع برنامه ریزی فوق الذكر است. افزایش جمعیت و گسترش ابعاد شهرها، بی شبهه مسایل متعدی بر كارگردانان عصر ساسانی مطرح می‏كرد كه از آن جمله، مشكل تامین آب مردم بود. ساسانیان سدهای متعدد بدین منظور ایجاد كردند و به توزیع آب، میان شهرنشینان اهتمام نمودند. سپس با استفاده از نوشته ‏های اصطخری و این حوقل در می‏یابیم كه حتی قرنها پس از اسلام، اداره تقسیم آب در شهرهایی چون سمرقند، به عهده زرتشتیان بود.
سمرقند، منبع آبی مهم و شبكه توزیعی از لوله‏های فلزی (قلعی) داشت و نموداری از ابتكارات ارزنده ساسانیان به شمار می‏رفت. توزیع آب در محلات نیشابور نمونه دیگری از اقدامات ساسانیان در زمینه تاسیسات آبرسانی شهر ی است. در زمان قدیم، آب رودخانه‏ای را كه از طرف شمال به شهر نیشابور سرازیر می‏شد، از زیرزمین به داخل شهر می‏آوردند و آن را پس از رسیدن به شهر، به وسیله رشته‏های متعدد قنوات به محله‏های و خانه‏ها تقسیم می‏كردند. به طوری كه تقریباً بیشتر مناطق، دارای آب جاری بوده است.
تقسیم آب زاینده رود نیز همانطور كه ذكر شد، به اردشیر بابكان نسبت داده شده است. شاید احداث مادی ‏های اصفهان نیز از اقدامات دوره ساسانی باشد. این رسته یادآور می ‏شود كه نامگذاری رودخانه زرین رود (زاینده رود) از اقدامات اردشیر بابكان بوده است.
● مصالح ساختمان به كار رفته در پل شهرستان
الف) سنگ
از لاشه سنگ و ملات برای ساختن پل استفاده شده است.
ب) آجر
در ساختمان پل و بنای موسوم به گمرك خانه، از آجر استفاده شده است. ابعاد آجرها به این شرح است ۲۵*۲۵*۵ سانتیمتر، قرمز رنگ ۲۶*۲۶*۵ سانتیمتر، كرمی مایل به سبز.
پ) خشت
ابعاد خشت‏ها به علت اندودی كه در اثر مرمت‏های مكرر بر روی آن انجام شده، نامشخص می ‏باشد. از خشت، در ساختمان گمرگ خانه پل استفاده شده است.
● خصوصیات پل شهرستان
طول پل مزبور از ستون مدور آجری تا انتهای سنگفرش قدیمی، در حدود ۱۰۵ متر و عرض آن از ۴/۲۵ تا۵ متر متغیر است. جهت پل، شمالی - جنوبی با كمی انحراف است. انحراف آن از فاصله چهل متری از سمت جنوب آغاز می‏گردد كف پل هموار نیست، بلكه از مركز پل در دو سمت دارای شیب ملایمی است.
پل شهرستان دارای یازده چشمه و دوازده پایه سنگی بزرگ است دو دهنه كناری آن، مربوط به نهرهای منشعب از رودخانه است. بر روی هر كدام از پایه ‏های سنگی، یك طاقنما دیده می‏شود كه از پایه سوم (سمت جنوب) شروع شده و تعداد آنها به هشت عدد می ‏رسد، ابعاد آنها متفاوت است در سمت شمال پل، بنایی از خشت و آجر ساخته شده كه سقف آن فرو ریخته بود. بنا دارای اتاق كوچك و دو طاقنما به عرض ۱/۱۶ متر و ارتفاع ۹۳ سانتیمتر می‏باشد. این ساختمان به گمرك خانه شهرت دارد كه مرمت كرده و به صورت چاپخانه سنتی در آورده ‏اند.
در یكی از جرزها، یك ستون مدور آجری به ارتفاع ۱/۳۰ سانتیمتر به دست آمده كه ابعاد آن ۲۵*۱۷/۵*۵ سانتیمتر و قرمز رنگ می ‏باشد آجرها، به دلیل اینكه بتوانند ستون دایره‏ای شكل ایجاد كنند، به صورت ذوزنقه‏ای ساخته شده ‏اند.
● شیوه ساختمان پل
همانطور كه ذكر شد، پل بر بستر صخره‏ای رودخانه احداث شده است. در زمان‏های باستان، برای ایجاد پل‏ها، بستر صخره‏ای رودخانه انتخاب می‏شد. همچنین محل مورد نظر را در جایی انتخاب می‏كردند كه رودخانه باریك شده است. این شیوه، برای استحكام و صرفه جویی در مصرف مصالح در ساختمان پل به كار گرفته می‏شد در این شیوه، ابتدا صخره را تراشیده سپس با سنگ و ساروج پایه‏های پل را به وجود می ‏آوردند. در ساختن پل شهرستان نیز از همین شیوه استفاده شده، و پایه‏ها را از سنگ لاشه و ساروج ساخته ‏اند.
به نظر می ‏رسد تمام پل از سنگ و ملات ساخته شده و سپس بعد از ویرانی كه بر اثر طغیان‏های مكرر زاینده رود صورت گرفته، طاق‏ها را مرمت كرده‏اند. آثار مرمت، به خاطر ناهمگونی قوس های طاق مشخص می‏باشد . آثار بجامانده از پل و مرمت‏ها را اینگونه می‏توات تقسیم بندی كرد:
۱) آثار بنای اولیه در پا طاق قوس‏ ها كه از سنگ و ملات استفاده شده، با پایه‏های پل از نظر مصالح یكسان می ‏باشند.
۲) آثار مرمت بعدی كه به شیوه اولیه ساختمان پل و با سنگ و ملات انجام گرفته است. این مصالح اندكی با مصالح اولیه از نظر ابعاد سنگ‏ها متفاوت می ‏باشد.
۳) قسمت‏های بالای طاق چشمه‏ها كه مرمت شده، در دوران بعدی (احتمالاً سلجوقیان) با آجر مرمت شده است. ابعاد آجرهای این قسمت ۲۵*۲۵*۵ و رنگ قرمز ملایم می‏باشند. آجرهای مذكور با آجرهای ستون روی پل، از نظر جنس و ابعاد یكسان می ‏باشد. بر روی آجرها از اندود مقاومی استفاده شده است.
۴) قسمت‏های دیگری از پل، از جمله حاشیه قوس‏ها و بعضی نقاط دیگر طاق‏ها یا آجرهایی به ابعاد ۲۶*۲۶*۵ به رنگ كرمی مایل به سبز مرمت شده است. این مرمت بر اساس نوع آجرها، احتمالاً به دوران صفوی مربوط می‏گردد. نمونه آجرهای یاد شده در ساختمان پل خواجوی اصفهان نیز به كار گرفته شده و مرمت‏های دوران اخیر نیز با آجری به همین شكل انجام گرفته است.
۵) آجرهای دیگر در مرمت پل به كار گرفته شده كه ابعاد آن عبارتند از: ۲۰*۲۰*۴ ۲۳*۲۳*۷ سانتیمتر، رنگ این آجرها، كرمی مایل به زرد و كرمی مایل به قرمز است.
● نتیجه
از سبك ساختمان پل می‏توان دریافت كه تاریخ احداثل پل، با ساختمان اولیه كه در تپه اشرف ایجاد شده، مربوط به یك دوره است. به كارگیری مصالح و بریدن صخره‏ها، همه حاكی از این موضوع می‏باشد. احتمالاً پل،
در دوران آل بویه، سلجوقی و صفوی، مورد مرمت كلی قرار گرفته است. اهمیت پل كه تا دوران صفوی، راه اصفهان به شیراز از فراز آن می‏گذشت، محرز می‏باشد.
اصفهان، دارای دو پل دیگر نیز هست كه به شیوه پل شهرستان، بر روی صخره‏های كف رودخانه ایجاد شده‏اند. ساختمان اولیه آنها را نیز به دوران پیش از اسلام نسبت می‏دهند، مانند پل مارنان . پل مزبور در طغیان‏های زاینده رود ویران شده و در سال ۱۳۶۷ به طور كامل بازسازی شد. در عكسی كه زمان ویرانی پل برداشته شده است، می‏توان استفاده از مصالح متنوع را، مانند پل شهرستان، مشاهده كرد؛ همچنین پل خواجو كه در دوران صفوی به طور كامل بازسازی شد. بنابراین شاید بتوانیم اساس بنای این سه پل را از احداثات زمان ساسانیان بدانیم.
از دیوار خشتی كه به موازات رودخانه، در حفاری سال ۱۳۵۲ به دست آمد، می‏توان پی برد كه قسمت شمالی پل - كه شهرستان نامیده می ‏شده - كاملاً محصور بوده و راه دست یافتن به شهر، تنها از طریق بنای گمرك خانه پل بوده و در واقع گمرك خانه، دوازه شهرستان محسوب می‏ شده است.
یا آثار بجا مانده از پل و پیرامون آن، می ‏توان نتیجه گرفت كه پل شهرستان در دوره ساسانی ساخته شد و سپس در دوران بعد از اسلام، به دفعات مورد مرمت قرار گرفت. زیرا پل، بنایی است كه برای همگان سودمند است و باید آن را حفظ می‏كردند. بنای گمرك خانه پل، مربوط به دوران بعدی است. با این نوع بناها از روزگار آل بویه آشنا هستیم. نمونه‏های از آن، در بند امیر در جلگه مرودشت باقی مانده است. ولی به احتمال زیاد، این شیوه ماخوذ از دوره پیش از اسلام می‏باشد و، شاید گمرك خانه بر بنایی كهنتر ساخته شده باشد. بنابراین اگر ساختمان اولیه تپه اشرف را بنای تدافعی قلمداد كنیم، دلیل منطقی خواهیم یافت كه نگهبانی از پل ورود و خروج به شهر را از وظایف ساكنان قلعه بدانیم.
 

omran1

کاربر بیش فعال
کاربر ممتاز
پل ورسک شاهکار معماری جهان

پل ورسک شاهکار معماری جهان

یکی از افتخارات معماری و پل سازی در راه آهن کشور «پل ورسک» است که به عنوان مهمترین و مرتفع ترین پل خط آهن شمال ایران مطرح است. این پل که شهرت جهانی نیز دارد و نام آن در تمامی آثاری که پس از پایان جنگ جهانی دوم منتشر شد، با عنوان «پل پیروزی» یاد شده است. ساخت پل ورسک که از مهمترین رویدادهای فنی مهندسی راه آهن کشور محسوب می شود، توسط مهندسان آلمانی و اتریشی و کارگران فنی انجام شده است. به لحاظ ویژگی های منحصر به فرد، این پل در فهرست آثار ملی کشورمان نیز به ثبت رسیده است.
پل ورسک که در واقع از شاهکارهای معماری جهان به شمار می رود، در دره ورسک واقع در ۸۵ کیلومتری جنوب قائم شهر در محور سواد کوه قرار دارد و راه آهن سراسری تهران شمال را به هم متصل می کند. عظمت این پل که در واقع دو کوه عظیم و سخت را به یکدیگر اتصال می دهد، حقیقتی انکار ناپذیر است که حتی جهانگردان خارجی نیز به آن اعتراف دارند و در برابر عظمت و بزرگی و اراده آهنین طراح وسازندگان آن سر تعظیم فرود می آورند.
گفتنی است در سال ۱۳۲۰ که نیروهای متفقین در زمان جنگ جهانی دوم وارد ایران شدند، یکی از دلایل پیروزی خود را در این جنگ وجود راه آهن سراسری ایران عنوان کردند. از طرفی، «چرچیل» نخست وزیر وقت انگلیس نیز پل ورسک مستقر در راه آهن شمال را پل پیروزی لقب داد.
طراح پل ورسک کیست؟

باید توجه داشت که این بنا برخلاف ادعای برخی افراد مبنی بر ساخته شدن آن بدست مهندس آلمانی بنام ورسک، ساخت یک معمار اتریشی متولد وین به نام ((والتر اینگر)) در سال 1310 هجری شمسی است و نام این پل بر گرفته از نام قریه ورسک واقع در قسمت شمالی این پل می باشد. قریه ورسک در زمان احداث پل دارای حدود 20 خانوار جمعیت بوده است.
به روایت بومیان منطقه، هنگامی که این پل ساخته شد، مهندس سازنده پل به همراه همسر و فرزندانش در هنگام عبور نخستین قطار از روی این پل در زیر آن قرار گرفتند تا به این ترتیب اطمینان سازه ساخته شده ثابت شود. آرامگاه والتر اینگر در نزدیکی پل ورسک قرار دارد.
عکس بالا و عکس پایین در دو فصل متفاوت و در یک مکان عکاسی شده است.
مشخصات فنی پل ورسک و اصطلاح سه خط طلا

این بنا از ملات سیمان و شن شسته شده و آجر ساخته شده و در ساختمان آن از آرماتور استفاده نشده است. به بیان دیگر این بنا از ملات غیر مسلح ساخته شده است.
پل ورسک دارای ۶۶ متر دهانه قوسی و ۱۱۰ متر ارتفاع از ته دره است. طول کلی پل 2/73 متر است. هزینه ساخت آن در آن زمان، بالغ بر ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان بوده است. برای ساخت این پل عظیم چند طرح مبتنی بر استفاده از مصالح بنایی که بیشتر مقرون به صرفه بوده به تصویب رسید.
پل ورسک در شمار مهمترین آثار فنی مهندسی راه آهن ایران محسوب می شود و شماره ثبت تاریخی ملی آن 1534 می باشد. ورسک از جمله پل های استراتژیک ایران است که توسط مهندسان آلمانی و اتریشی با تضمین ۷۰ ساله احداث شد.
اصطلاح سه خط طلای راه آهن شمال مربوط به دره ای در سه کیلومتری بعد از پل ورسک و بعد از روستای ورسک به سمت گدوک در ارتفاعات شرق جاده تهران – شمال مشاهده می باشد. طراحی این خطوط به جهت کم کردن شیب و افزایش ضریب قدرت لوکوموتیوها در نظر گرفته شده است که برای ایرانیان ارزشی به مراتب بیشتر از طلا دارد.
در هر برهه ای از زمان و هرجا كه اراده ای توانا به منصه ظهور می رسد، در پی آن شگفتی ها پدید می آید. شگفتی هایی كه دراین میان فقط اهل نظر می توانند به عظمت آن پی ببرند. با نگاه به چشم انداز راه آهن ایران، چه در شمال هنگام عبور از قلل شامخ البرز وچه در جنوب هنگام گذشتن از فراز دره ها وكوههای سخت وبلند به راحتی می توان به اهمیت وعظمت آن پی برد.
یكی از شاهكارهای راه آهن كشور «پل ورسك» است كه به عنوان مهمترین و مرتفع ترین پل خط آهن شمال ایران مطرح است . ازاین پل كه شهرت جهانی نیز دارد و نام آن در تمامی آثاری كه پس از پایان جنگ جهانی دوم منتشر شد ، با عنوان «پل پیروزی » یاد شده است . ساخت پل ورسك كه از مهمترین رویدادهای فنی مهندسی راه آهن كشور محسوب می شود، توسط مهندسان آلمانی و اتریشی و كارگران فنی انجام شده است. به لحاظ ویژگی های منحصر به فرد، این پل در فهرست آثار ملی كشورمان نیز به ثبت رسیده است .
پل ورسك كه در واقع از شاهكارهای معماری جهان
به شمار می رود، در دره ورسك واقع در ۸۵كیلومتری جنوب قائم شهر در محور سوادكوه قرار دارد و راه آهن سراسری تهران ـ شمال را به هم متصل می كند. عظمت این كه در واقع دوكوه عظیم وسخت گذر عباس آباد را به یكدیگر اتصال می دهد، حقیقتی انكارناپذیر است كه حتی جهانگردان
خارجی نیز به آن اعتراف دارند ودر برابر عظمت و بزرگی و اراده آهنین طراح وسازندگان آن سرتعظیم فرود می آورند.


امروز پل ورسك علاوه براهمیت ویژه در صنعت حمل ونقل، از جاذبه های سیاحتی كشور نیز محسوب می شود كه مسیر دسترسی به آن در صورت كسب مجوز از مقامات ذیصلاح از ارتفاعات شرق ورسك، است . گفتنی است در سال ۱۳۲۰ كه نیروهای متفقین در زمان جنگ جهانی دوم وارد ایران شدند، یكی از دلایل پیروزی خود را دراین جنگ وجود راه آهن سراسری ایران عنوان كردند. از طرفی ، «چرچیل»، نخست وزیر وقت انگلیس نیز پل ورسك مستقر در راه آهن شمال را پل پیروزی لقب داد.

طراح پل ورسك كیست؟
باید توجه داشت که این بنا برخلاف ادعای برخی افراد مبنی بر ساخته شدن آن بدست مهنس آلمانی بنام ورسک ، ساخت یک معمار اتریشی به نام (( والتر اینگر )) در سال 1310 هجری شمسی است و نام این پل بر گرفته از نام قریه ورسک واقع در قسمت شمالی این پل میباشد. قریه ورسك در زمان احداث پل دارای حدود 20خانوار جمعیت بوده است .
به روایت بومیان منطقه، هنگامی كه این پل ساخته شد، به فرمان رضا شاه ، مهندس سازنده پل به همراه همسر و فرزندانش در هنگام عبور نخستین قطار از روی این پل در زیر آن قرار گرفتند تا به این ترتیب اطمینان سازه ساخته شده، ثابت شود. آرامگاه والتر اینگر در نزدیکی پل ورسک قرار دارد . که عکس آن در زیر قرار دارد:

مشخصات فنی پل ورسك:
این بنا از ملات سیمان و شن شسته شده و آجر ساخته شده و در ساختمان آن از آرماتور استفاده نشده است . به بیان دیگر این بنا از ملات غیر مسلح ساخته شده است .
حجم پل ورسك كه دارای ۶۶ متر دهانه قوسی و ۱۱۰متر ارتفاع از ته دره است ، جمعاً ۴۵۰۰ مترمكعب است . طول کلی پل 2/73 متر است. هزینه ساخت آن در آن زمان، بالغ بر۲میلیون و۶۰۰هزار تومان بوده است . برای ساخت این پل عظیم چندطرح مبتنی براستفاده از مصالح بنایی كه بیشتر مقرون به صرفه بوده، به تصویب رسید.پل ورسک در شمار مهمترین آثار فنی مهندسی راه آهن شمال ایران محسوب می شود و شماره ثبت تاریخی ملی آن 1534 می باشد .ورسک از جمله پل‌های استراتژیک ایران است که توسط مهندسان آلمانی و اتریشی با تضمین ۷۰ ساله احداث شد.
سه خط طلا
سه خط طلای راه‌آهن شمال در سه كیلومتری پل ورسك و بعد از آبادی ورسك به سمت گدوك در ارتفاعات شرق جاده تهران – شمال مشاهده می‌شود. این خطوط برای كم كردن شیب و افزایش ضریب قدرت لوكوموتیوها به این شكل بنا شده است.


منبع: ویکی پدیا، en.wikipedia.org/wiki/Veresk_Bridge


منتشر شده توسط ویوان نیوز در تاریخ ۱۳۸۹ سه شنبه ۱۳ مهر
کدخبر:2980منبع:ویوان نیوزتاریخ انتشار:۱۳۸۹ سيزدهم مهرلینک خبر: http://www.vivannews.com/Pages/News-2980.html

 
آخرین ویرایش:

maryam28

عضو جدید


پل ورسك در سال 1306 همزمان با ساخت راه آهن سراسري توسط مهندسان كشورهاي اروپايي دانمارك و آلمان ساخته شده است.
اجراي اين طرح به مدت 11 سال به طول انجاميد كه سرانجام در سال 1317 پل ورسك آماده بهره‌برداري شد.
مهندسان آلماني و دانماركي عمر اين پل را70 تا 75 سال تخمين زده‌اند كه اين زمان در سال گذشته به پايان رسيده است،طي بازديد فني كه مسئولان و مهندسان سازنده پل از اين پل داشته‌اند به دليل شرايط بسيار مطلوب اين پل در نگهداري، اين پل طول عمر بيشتر از 10 سال ديگر را نيز خواهد داشت.
اين پل در سال 1356 به عنوان آثار ملي به ثبت رسيده و مسئولان ميراث فرهنگي به دنبال ثبت جهاني اين پل نيز هستند.

محل استقرار رضا شاه و سران مملکتی جهت افتتاح پل ورسک


تصویری از پل ریلی و روستای دو آب بین ورسک و پل سفید

Www.salman.ir
www.farsnews.com
 

mina.eror

عضو جدید
کاربر ممتاز
آشنایی با تاریخچه پل در ايران

آشنایی با تاریخچه پل در ايران



پل طاقی است روی رودخانه، دره، یا هر نوع گذرگاه که رفت‌و‌آمد را ممکن می‌سازد. امروزه در مبحث مدیریت شهری، پل را سازه‌ای برای عبور از موانع فیزیکی قلمداد می‌کنند تا ضمن استفاده از فضا بتواند عبورومرور و دسترسی به اماکن را تسهیل کند.
واژه پل که در پهلوی به صورت (Puhl) آمده، در زبان فارسی به صورت پول نیز به کار رفته است.
ساخت پل‌های سنگی به دوران قبل از رومی‌ها برمی‌گردد که در خاور میانه و چین پل‌های زیادی به این شکل برپا شده است.
در ایران نیز ساختن پل‌های کوچک و بزرگ از زمان‌های بسیار قدیم رواج داشته و پل‌هایی نظیر سی و سه پل، پل خواجو و پل کرخه بیش از 400 سال قدمت دارند.
در زبان عربی واژه‌های جِسر و قنطره به معنای پل است؛ با اینکه لغت‌شناسان عرب این دو واژه را به یک معنا گرفته‌اند، در عین حال تفاوت‌هایی هم میان آنها گذاشته‌اند و قنطره را به معنای پل سنگی یا آجری (قوس دار) گرفته‌اند.



علاوه بر این، قنطره گاه به معنی مجرای آب، سدّ و قلعه هم به کار رفته است.
در متون تاریخی و جغرافیایی معمولاً جسر به معنای پل‌های قایقی یا چوبی به کار رفته است و احتمالاً از همین روست که برخی از محققان تصریح کرده‌اند که جسر به معنای پل زورقی یا چوبی است.
احتمالاً قدیمترین و ابتدایی‌ترین شکل پل به زمانی بازمی‌گردد که بشر توانست با استفاده از تنه درختان و سنگ‌های بزرگ، امکان عبور از نهرها و درّه ها و مسیل‌ها را فراهم آورد.
از اینرو ساخت پل و استفاده از آن در مناطق کوهستانی و دارای عوارض طبیعی، بیش از نواحی مسطّح و کویری معمول بوده است.
اما پل‌های واقعی از وقتی شکل گرفتند که تکیه گاه و پایه‌های پل ابتدا آماده می‌شد و سپس یک تخته سنگ یا چند تیر چوبی را روی دو پایه می‌نهادند و روی آنها را تخته پوش می‌کردند.
قدیمترین پل قوسی در ایران که آثار آن تاکنون نیز بر جای مانده، پلی است که اورارتوها در قرن هشتم پیش از میلاد بر رود ارس بنا کردند.
در ساحل ایرانی رود ارس یک پایه از این پل بر جای مانده که از سنگ‌های بزرگی ساخته شده است.
از دوره هخامنشی نیز پل‌های قوسی باقی مانده است. باستان شناسان انگلیسی یکی از این پل‌ها را که در قرن چهارم و پنجم پیش از میلاد در پاسارگاد ساخته شده، شناسایی کرده و از زیر خاک بیرون آورده‌اند.



این پل با 16 متر پهنا روی 3 ردیف پایه، هر ردیف شامل 5 ستون سنگی، بنا شده و سطح روی آن از چوب بوده است.
از دیگر پل‌های قوسی دوره ساسانی که 7 چشمه از ویرانه‌های آن باقی مانده، پل شاپوری در 2 کیلومتری خرّم آباد است.
دیگر پل قوسی مهم دوره ساسانی پل چم نمشت روی رود صیمره است که اکنون قسمتی از پایه‌های فروریخته آن برجای مانده است.
علاوه بر پل‌های قوسی زیبا و متعدد که پیش از اسلام به دست رومیان یا ایرانیان ساخته شده بود، پل‌های زیادی نیز در عصر اسلامی برپا گردید.
در میان پل‌های قوسی دوره اسلامی پل سنگی ایذه که یاقوت حموی آن را از عجایب جهان خوانده اهمیت ویژه ای دارد. این پل به نام مادر اردشیر بابکان، خرّزاد نامیده می‌شده و دارای طاقی به ارتفاع 150 ذراع از سطح آب بوده است.
همچنین پل آجری هندوان که دو محله خاوری و باختری اهواز را به هم وصل می‌کرده، اهمیت داشته است.
لرستان نیز چندین پل از زمان ساسانیان بر رودخانه کشگان، که از نزدیکی خرم آباد می‌گذشت، وجود داشت که بعدها احیا و مرمت شد.
یکی دیگر از پل‌ها، که برخی باستان شناسان آن را متعلق به دوره ساسانی می‌دانند، پل شهرستان در ناحیه جی قدیم بوده که بقایای آن اکنون در 4 کیلومتری شرق اصفهان وجود دارد. پایه‌های این پل روی سنگ‌های طبیعی کف رودخانه استوار شده است.
در فاصله قرون سوم تا پنجم در خراسان بزرگ و ماوراءالنهر چند پل مشهور وجود داشت. در روزگار معاویه، عطاءبن سائب، فرمانده مسلمانان، روی 3 رود در شهر بلخ 3 پل ساخت که به نام او به قناطر عطا شهرت یافتند.



در قرن سوم روی رود وخشاب بر سر راه تملیات به واشجرد در قبادیان پل سنگی معروفی بوده که دو پایه آن بر دو صخره برجسته بنا شده بود.
یکی از جالب‌ترین پل‌های ایران پل قافلانکوه بر رودخانه قزل اوزن در میانه است که بر اساس کتیبه آن در دوره تیموری و در سال‌های 889 ـ890 ساخته شده است.
در دوره صفویه، بویژه به دلیل اتخاذ ---------- گسترش راه‌های کاروانرو و افزایش بنای کاروانسراها، پل‌های بسیاری در مناطق مختلف ایران احداث شد.
در 50 کیلومتری غرب بندرعباس در جاده کاروانرو اصفهان ـ بندرعباس در 20 کیلومتری مصب رود کُول، بقایای پلی به چشم می‌خورد که با 800 متر طول طویل‌ترین پل ایران محسوب می‌شده است.
در دوره صفوی چند پل بسیار زیبا در اصفهان ساخته شده که از جمله مهمترین آنها می‌توان به پل خواجو، پل مادنان، سي و سه پل و پل جویی اشاره کرد.
مادنان یا پل سرفراز در زمان شاه سلیمان صفوی و به دست یکی از ثروتمندان ارامنه ساخته شد. پل جالب توجه دیگر پل خان است که در اوایل قرن 11 بر سر راه اصفهان به شیراز بر رود کُر ساخته شد.
در این دوره در آذربایجان نیز پل‌های زیادی ساخته شد، از جمله پل سرخ مهاباد که در 1079 بر رود ساوجبلاغ بنا شد و برخی از پژوهشگران پایه‌های آن را متعلق به دوره هخامنشی می‌دانند.
پل دیگر که در شهر نیر در استان اردبیل واقع است، پایه‌هایی به ارتفاع 1.5متر دارد و در ساخت آن از سنگ‌های مستطیل شکل تراش خورده گورستان‌های متروک استفاده شده است.
در ساخت پل دختر در میانه نیز سنگ‌های قبرستان‌ها را به کار برده‌اند.
پل سازی همراه با احداث جاده‌های کاروانرو در دوره قاجار نیز کمابیش ادامه یافت. پل‌هایی که در دوره اخیر ساخته شده، به پیروی از معماری جدید، با آهن یا بتون مسلح ایجاد و روی آنها با سنگ‌های طبیعی تزیین شده است.
در مسیر راه آهن ایران دو پل از اهمیت بیشتری برخوردارند: پل وِرِسک، در مسیر تهران ـ گرگان، دیگری پلی فولادی كه در درّة قُطور است.
انواع پل‌ها:
پل قوسی، پلی است با تکیه گاه‌های انتهائی در هر طرف، که شکلی نیم دایره مانند دارد. پلی که از رشته‌ای از قوس‌ها تشکیل شده باشد، پل دره‌ای نامیده می‌شود. پل قوسی ابتدا توسط یونانی‌ها و از سنگ ساخته شد. بعدها، مردم باستان از ملات در پل‌های قوسی خود استفاده کردند
پل فلزی
پل بتنی مسطح
پل بازویی
پل کابلی
پل نظامی
پل معلق
پل تشریفاتی
پل سواره‌رو
پل هوایی

http://www.parsianforum.com
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
پلی در اندوه فراموشی

پلی در اندوه فراموشی

[h=1]پلی در اندوه فراموشی[/h]



سالیان درازی است، محكم، پا برجا، باصلابت و مغرور ایستاده است، نه خشم و خروش «دینور آب» در پاییز تكانش داده و نه زلزله‌های معروف دینور پشتش را لرزانده است.
هنگامی كه از جاده كرمانشاه ـ همدان می‌گذری، در حاشیه شرقی شهر كنونی بیستون روی رودخانه خروشان دینور آب، پل كهنه‌ای نظرت را جلب می‌كند.


نمای زیبا و باستانی آن وسوسه‌ات می‌كند تا خودت را به روی پل برسانی و روی سنگفرش آن قدمی بزنی. روی پل بیستون كه می‌ایستی، آب زلال رودخانه «دینور» آب نگاهت را تا آنجا كه چشم كار می‌كند با خود می‌برد و خنكای نسیمی كه از اطراف پل به صورتت می‌خورد، روحت را تازه می‌كند.
طبیعت زیبای كنار پل بیستون، روستای قدیمی مجاور آن با مردمانی مهمان‌نواز و خونگرم و چشم‌انداز بی‌بدیل كوه بیستون، مكانی آرام و دلنشین را در تمامی فصول سال بخصوص فصل بهار رقم می‌زند.
پل بیستون كه به پل شاه‌عباس، پل صفوی و پل كهنه نیز معروف است یكی از آثار ملی كشور به شمار می‌رود كه نه‌تنها از نظر تاریخی كه به لحاظ معماری نیز از ارزش و جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.
این پل با 144 متر طول و حدود هشت متر عرض از استحكام بسیار زیادی برخوردار است. پایه‌های پل بیستون به استثنای پایه‌های كناری، دارای یلان شش ضلعی است و تمام سنگ‌های روكار پایه‌ها، از سنگ‌های تراش دامنه كوه بیستون است.
نمای شمالی این پل كه دو دهانه بزرگ و سه دهانه كوچك دارد، با آجر‌های مربع‌شكل و رنگ‌های زرد كمرنگ، زرد اخرایی، زرد متمایل به قرمز و قرمز تیره تزئین شده كه هنگام درخشش خورشید از جلوه‌ای خاص برخوردار است.
طی این سال‌ها آجر‌های رنگارنگ پل بیستون به دلیل هنری كه در پختشان به كار رفته، آسیبی ندیده و هنوز هم شكننده نیستند، اما متاسفانه نمای جنوبی پل دستخوش تغییراتی شده است. این پل شش بار در دوره‌های مختلف مرمت شده است.
به اعتقاد كاوشگران، پایه‌های سنگی پل در دوره ساسانی بنا شده است، زیرا با توجه به اهمیت و اعتبار خاص منطقه بیستون، در دوره پادشاهی خسرو دوم، در این محوطه تاسیساتی بنا شده كه هرگز تكمیل نشده و احتمالا این پل نیز از آن جمله بوده است. ساخت بخش فوقانی پل به زمان حسنویه‌ها و بازسازی قسمت‌های زیادی از پل به زمان ایلخانی منسوب می‌شود.
در زمان پهلوی اول نیز نیرو‌های متفقین اقدام به بازسازی كامل دهانه دوم پل كرده‌اند و مورخان سنگفرش فوقانی پل را حاصل كار آنان دانسته‌اند.
در سال‌های اخیر گرچه میراث فرهنگی بخش‌هایی از پل از جمله بستر و پایه‌های سنگی را بازسازی كرده است، اما متاسفانه سهل‌انگاری‌هایی در این بازسازی به چشم می‌خورد كه ممكن است پل بیستون را كه یادگاری به جا مانده از هنر معماران سلسله‌های مختلف تاریخی است، به ورطه نابودی بكشاند.


بخش گردشگری تبیان
 
آخرین ویرایش:

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
اولین پل‌هایی که ایرانی‌ها ساختند

اولین پل‌هایی که ایرانی‌ها ساختند

احتمالا ابتدایی‌ترین شكل پل به زمانی برمی‌گردد كه بشر توانست با استفاده از تنه درختان و سنگ‌های بزرگ، از نهرها و دره‌‌ها و مسیل‌ها عبور كند. اما پل‌های واقعی از وقتی شكل گرفت كه انسان تكیه گاه و پایه‌های پل را ساخت، سپس یك تخته سنگ یا چند تیر چوبی را روی 2 پایه گذاشت و روی آنها را تخته پوش كرد.
از دوره هخامنشی هم پل‌های قوسی باقی مانده اند. باستان شناسان انگلیسی یکی از این پل‌ها را که در قرن چهارم و پنجم پیش از میلاد در پاسارگاد ساخته شده، شناسایی کرده و از زیر خاک بیرون آورده‌اند. پلی با 16 متر پهنا و سطح چوبی که روی 3 ردیف پایه ساخته شده و هر ردیف شامل 5 ستون سنگی، است.

به علت نیازی كه در این سرزمین به آبیاری وجود داشته و از آنجا كه سطح بعضی رودخانه‌ها پایین‌تر از زمین‌های پیرامون بوده است؛ پل‌هایی كه در ایران ساخته می‌شده، ساختمان‌هایی «چند منظوره» محسوب می‌شده‌اند و عمل سد را نیز انجام می‌دادند. بیشتر پل‌های قدیمی‌ ایران در واقع «پل‌ ‌ـ‌ بند» بودند و آب را تا سطحی بالا می‌برده‌اند كه قابل جاری شدن به زمین‌های پیرامون باشد.

[h=2]زیباترین ها[/h]پل های قوسی زیباترین نوع پل در ایران هستند. قدیمی‌ترین پل قوسی در ایران كه آثار آن، تاكنون نیز بر جای مانده، پلی است كه اورارتوها در قرن هشتم پیش از میلاد بر رود ارس بنا كردند. در حال حاضر در ساحل ایرانی رود ارس یک پایه از این پل بر جا مانده که از سنگ‌های بزرگی ساخته شده است.
یکی از این نمونه پلها را می توانید در لرستان ببینید که بازمانده از دوره ساسانی است و 7چشمه از ویرانه‌های آن باقی مانده است. پلی به نام شاپوری که می توانید آن را در 2 كیلومتری خرم‌آباد ببینید.

دیگر پل قوسی مهم دوره ساسانی پل چم‌نمشت روی رود سیمره است كه اكنون قسمتی از پایه‌های فروریخته آن برجای مانده است. دیگر پل قوسی مهم دوره ساسانی پل چم نمشت روی رود صیمره است که اکنون قسمتی از پایه‌های فروریخته آن برجای مانده است.
علاوه بر پل‌های قوسی زیبا و متعدد آن دوران، پل‌های زیادی هم در عصر اسلامی‌ برپا شد. در دوره صفویه، بویژه به دلیل اتخاذ سیاست گسترش راه‌های كاروان‌رو و افزایش بنای كاروانسراها، پل‌های بسیاری در مناطق مختلف ایران احداث شد.

[h=2]جالب ترین پل های ایران[/h]- در میان پل‌های قوسی دوره اسلامی پل سنگی ایذه که یاقوت حموی آن را از عجایب جهان خوانده اهمیت ویژه ای دارد. این پل به نام مادر اردشیر بابکان، خرّزاد نامیده می‌شده و دارای طاقی به ارتفاع 150 ذراع از سطح آب بوده است. همچنین پل آجری هندوان که دو محله خاوری و باختری اهواز را به هم وصل می‌کرده، اهمیت داشته است.
- یکی دیگر از پل‌ها، که برخی باستان شناسان آن را متعلق به دوره ساسانی می‌دانند، پل شهرستان در ناحیه جی قدیم بوده که بقایای آن اکنون در 4 کیلومتری شرق اصفهان وجود دارد. پایه‌های این پل روی سنگ‌های طبیعی کف رودخانه استوار شده است.
- در قرن سوم روی رود وخشاب بر سر راه تملیات به واشجرد در قبادیان پل سنگی معروفی بوده که دو پایه آن بر دو صخره برجسته بنا شده بود.

- یکی از جالب‌ترین پل‌های ایران پل قافلانکوه بر رودخانه قزل اوزن در میانه است که بر اساس کتیبه آن در دوره تیموری و در سال‌های 889 ـ890 ساخته شده است.
- در 50 کیلومتری غرب بندرعباس در جاده کاروانرو اصفهان ـ بندرعباس در 20 کیلومتری مصب رود کُول، بقایای پلی به چشم می‌خورد که با 800 متر طول طویل‌ترین پل ایران محسوب می‌شده است.
- در دوره صفوی چند پل بسیار زیبا در اصفهان ساخته شده که از جمله مهمترین آنها می‌توان به پل خواجو، پل مادنان، سی و سه پل و پل جویی اشاره کرد.
- پل دیگری که در شهر نیر در استان اردبیل واقع است، پایه‌هایی به ارتفاع 1.5متر دارد و در ساخت آن از سنگ‌های مستطیل شکل تراش خورده گورستان‌های متروک استفاده شده است. در ساخت پل دختر در میانه هم سنگ‌های قبرستان‌ها را به کار برده‌اند!

http://www.tebyan.net/social/sevencontinents/irantour_geographical_/2012/1/18/195207.html
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
قدیمی ترین پل جهان در دزفول

قدیمی ترین پل جهان در دزفول

قدیمی ترین پل جهان در دزفول



قدیمی ترین پل جهان در دزفول با گذشت بیش از 10 قرن از ساخت آن همچنان سالم و با دوام محل تردد عابرین و خودروهای سواری است.
این پل در سال 260 میلادی به دستور شاپور اول ساسانی توسط 70 هزار اسیر رومی دربند ایرانیان احداث شد و در حالی كه بیش از 10 قرن از عمر آن می گذرد به عنوان باستانی ترین پل جهان اكنون نیز محل تردد خودروهای سواری دزفول و اندیمشك است. این پل دارای 14 دهانه است و آب رودخانه دز از زیر آن عبور می كند.
پل مزبور از سنگ ساروج و آهك بنا شده و در دوران حكومت عضدالدوله دیلمی، صفویان و پهلوی چندین بار بازسازی شده اما پایه های پل حكایت از دوران ساسانی دارد.
به گفته مورخان این پل یك اثر منحصر بفرد تاریخی است كه تاكنون توانسته تا این زمان دوام بیاورد.
این پل كه در مركز شهر دزفول قرار دارد شرق و غرب شهر را به هم متصل كرده و راه عبور و مرور شهرهای اندیمشك، شوشتر و دزفول را به هم پیوند داده است.
شایان ذكر است طی 2سال اخیر به خاطر حفاظت از این اثر مهم باستانی، تردد خودروهای سواری از پل دزفول یك طرفه اعلام شد و امید است با آغاز ساخت پل پنجم دزفول كه پایین تر از پل قدیم احداث می شود و بهره برداری از آن، پل قدیم دزفول به طور كامل بسته اعلام شود تا این اثر مهم باستانی همچنان محفوظ بماند.

منبع:
نمای ایران
 

آوا شمس

عضو جدید
پل سازی قبل و بعد از اسلام

پل سازی قبل و بعد از اسلام

در دوره ساسانيان با تحول عظيمي كه در تكنيكهاي طاق زني همزمان با يك دوره طولاني آرامش و رونق تمدني به وجود آمد يكي از مهمترين دوره هاي پل سازي ايران شكل گرفت كه باوجود گذشت نزديك به 1500 سال هنوز حدود 74 پل ازاين دوره باقي مانده كه برخي كاملاًَ سالم اند ، جز اينها پلهايي هم هنوزهستند كه دردوره هاي بعد روي پايه هاي پلهاي ساساني ساخته شده اند . از مهمترين پلهاي اين دوره پل دختر دراستان لرستان روي كرخه است .
پس از اسلام تا قرن چهارم پل سازي عملاًَ تحت تأثير تكنيكها و روشهاي ساساني بود و با وجود پلهاي بسيار بزرگ و تماشايي نو آوري خاصي در آن پديد نيامد پل كلهر و پل كشكان در استان لرستان از مهم ترين پلهاي اين دوره اند . دراين دوره بخش مهمي از پلهاي ساساني مرمت و بازسازي شدند . ازجمله پل گاوميشان در ايلام .
شايد سلسله سلجوقيان مهم ترين امپراطوري مستقر در فلات ايران پس از ساسانيان باشد . با آنكه در همه منابع مكتوب به رونق راه ها و پلهاي بزرگ دراين دوره اشاره شده امروز تعداد اندكي از اين پلها باقي مانده اند . پل خدا آفريد روي ارس درنزديكي پل صفوي به همين نام و پل توس در خراسان ازجمله پلهاي اين دوره اند . شايد حمله مغول يكي از دلايل باقي نماندن پلهاي اين دوره باشد اگر چه بعيدبه نظر مي رسد كه مغولها صرفاًَ آثار اين دوره را تخريب كرده باشند . از دوره هاي ايلخانان و تيموري نيز با وجود همه تخريبها ، چند پل به جا مانده است . از جمله پل با با محمود در فلاورجان ( دوره ايلخاني )و پل دختر ميانه (دوره تيموري) شايد بخش مهمي از پلهاي دوره صفوي حاصل بازسازيهاي وسيع پلهاي اين دوره باشد . دوره صفوي با 143 پل درخشان ترين دوره پل سازي ايران است . طبيعي است درراه هاي پررونقي كه نزديك هزاركاروانسرا دركنار آنها ساخته شده بود . به تعداد زيادي پل نيز نيازبوده است . خوشبختانه استحكام و دقت در ساخت اين پلها و فاصله زماني كمتر آنها با امروز ، موجب شده كه پلهاي اين دوره سالم باقي مانده باشند . شايد مهم ترين اتفاق اين دوره پيدايش پلهاي شهري باشد كه نمونه هاي استثنائي آن در اصفهان از شاهكارهاي پل سازي و معماري محسوب مي شوند اهميت اين پلها نه فقط به دليل قرار گرفتن درمركز شهر بلكه كاربردشان به عنوان فضاي شهري است ، زيرا پل صرفاًَ راهي براي عبور از رودخانه نيست و با ساختن گردشگاه هايي درداخل و زير پلها ، به جاي دوركردن مردم از آب امكان دسترسي و لذت بردن از حركت زاينده رود راهم فراهم كرده اند . با توجه به كوتاه بودن دوره زنديه و افشاريه . پلهاي زيادي از اين دوره باقي نمانده پنج پل از زنديه و يك پل از دوره افشارتا امروز شناسايي شده از جمله : پل خاتون در جاده خوي سلماس از دوره زنديه و پل كلات دركلات نادري از زمان افشاريه .دوره قاجار، يكي از دوره هاي مهم معماري ايراني ، از نظر پل سازي نيز دوره بسيارمهمي است. درتبريز پنج پل از دوره قاجار به جاي مانده مهران رود رودي فصلي است و البته سنت پل سازي اصفهان در پلهاي آن وجود ندارد . با اين همه آنها بسيار زيبا هستند . پلهاي سه گانه زنجان شامل مير بها الدين ، حاج سيد محمد و سردار نيز از نمونه هاي عالي پل سازي در امتداد راه هاي برون شهري اند . اغلب پلهاي شهري ، حتي دالان – اتاق و فضاهايي داشتند كه صرفاًَ براي توقف و تفرج ساخته مي شده . پل الله وردي خان يا سي و سه پل و پل خواجه نمونه هايي عالي و پل قاري در تبريز از آخرين نمونه هاي اين نوع پل سازي اند . پلهاي شهري افقي و معمولاًَ با تعدادي دهانه يك اندازه و يك شكل ساخته مي شدند و داراي تزئينات بودند .

پلهاي برون شهري عملكرد ي نرو تابع توپوگرافي محل بودند . بنابراين ضرورتاًَ دهانه هاي برابر نداشتند اغلب بيشترين حجم آب از زير دهانه مياني كه بزرگ تر بوده عبور مي كرده . درمواردي هم بنا به شكل رود يكي از دهانه هاي كناري بزرگ ترين دهانه بوده . اين مسئله بر شكل پل تأثير مي گذاشته است وانگهي چون قوسهاي بادهانه بزرگ تر خيز بيشتري دارند . اين پلها افقي نيستند و سطح آنها شيبدارشده است . درمواردي كه دهانه كناري بزرگ تر است . پل شكل متقارن خودرا از دست مي دهد .

استان لرستان پایتخت پل‌های تاریخی
استان لرستان با دارا بودن بیش از 60 پل تاریخی حائز لقب پایتخت پل‌های تاریخی ایران است که این جاذبه‌های منحصر به فرد در انتظارثبت جهانی قرار دارند. پل‌های گاومیشان، شاپوری، پل آجری، پل دختر، کلهر و کشکان: از جمله پل‌های تاریخی لرستان هستند که بیش از 1400 سال قدمت تاریخی دارند و از معماری وهنر و پل سازی منحصر به فرد برخوردارند. در این استان بیش از 63 پل تاریخی وجود دارد. پل‌های تاریخی لرستان که در مسیر شاه راهی هگمتانه به شوش واقع شده‌اند، از شاه‌کارهای معماری پل سازی ایران در زمان ساسانیان و دوران اسلامی به حساب می‌آیند. تعداد زیادی از این پل‌های حیرت انگیز با طول 200متر و چشمه‌ تاق‌هایی به طول بیش از 30متر جلوه‌هایی از فناوری و معماری پیشنیان خردمند این دیار را به نمایش گذارده‌اند.
پل شاپوری: پل شاپوری یا تاق پل شکسته در قسمت جنوبی خرم‌آباد واقع شده و عامل ارتباط غرب استان (طرهان) با شرق و از آن‌جا به خوزستان و تیسفون (پایتخت ساسانیان)بوده و احتمالاً جهت توزیع آب نیز مورد بهره‌برداری قرار می‌گرفته است . طول این پل 312 متر و ارتفاع آن 75/10 متر است که از 28 چشمه تاق و 27 پایه تشکیل شده و سطح هر پایه 61 متر و فاصله بین دو پایه 5/7 متر است . هم اکنون پنج چشمه تاق پل سالم بوده و مابقی بر اثر عوامل طبیعی تخریب شده است. چشمه تاق‌های پل به صورت جناقی ساخته شده و سبک سازی پل در قسمت طولی پل در زیر رو گذر پل صورت گرفته است و پایه‌های پل و موج شکن‌های آن به صورت لوزی شش ضلعی از سنگ ساخته شده است. مصالح پل را سنگ‌های قلوه‌رودخانه‌ای ولاشه سنگ در چشمه تاق‌ها تشکیل داده‌اند و از سنگ‌های پا تراش در قسمت پایه‌ها استفاده شده است. کف پل از سنگ فرش و از نوع سنگ بلوک قرمز است که در اثر فرسایش اب از صورت کادر بودن خارج شده است. این پل عظیم و دیدنی مربوط به دوره ساسانی، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
پل دختر: پل دختر که از آثار ارزنده معماری پیش از اسلام در لرستان محسوب می‌شود در ورودی شهر پل دختر واقع شده است. این دومین پلی است که در لرستان بنام "کرودت" یا پل دختر مشهور است. هر چند این بنا در قرن چهارم ه‌.ق مورد مرمت و تجدید بنا قرار گرفته است. اما اصل آن بنا به احتمال قریب به یقین مربوط به دوره ساسانی است. جهت پل شرقی غربی و طول آن 270 متر است. پایه‌های پهن و قطور این پل که از سنگ‌های پاک تراش ساخته‌شده‌انددر داخل رودخانه هنوز پا برجاست در حال حاضر تنها یک تاق از پل موجود است که جاده خرم‌آباد- اندیمشک از زیر آن می‌گذرد. بلندای این تاق 18 متر از سطح آسفالت است و نزدیک به30متر از آب رودخانه ارتفاع دارد. این پل اهمیت ویژه‌ای در ارتباط بین مناطق جنوب با غرب و مرکز و شمال داشته و علاوه بر اتصال لرستان و ایلام راه اصلی به جندی شاپور شهر قدیمی خوزستان (دوره ساسانی) به شمار می‌رفته است.

پل قدیم دزفول
پل قدیم دزفول نماد شکوه تاریخ ایران و مایه افتخار هر ایرانیست . این پل که بعد از شکست امپراطور روم در زمان شاپور اول ساسانی توسط مهندسان ایرانی و اسرای رومی بر روی رود همیشه جاری و زلال دز در شهر دزفول ساخته شده است با توجه به قدمت بسیار خود چند بار در دوره های دیلمیان ، فویه و قاجاریه و پهلوی مرمت شده است. ساخت این پل به سال ۲۶۳ میلادی می رسد و بیش از ۱۷۴۰ سال قدمت دارد . این پل جزو اولین آثاری بوده که در کشور به ثبت رسیده و در سال 1310به شماره ۸۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

پل قدیم دزفول مهمترین اثر تاریخی شهرستان دزفول می باشد و در سال های اخیر تلاش های بیشتری برای حفظ این اثر ارزشمند صورت گرفته است.

طولانی ترین پل تاریخی کشور در هرمزگان

طولانی ترین پل تاریخی ایران در شهرستان خمیر هرمزگان قرار دارد. پل تاریخی لاتیدان در سال 1372 بر اثر وقوع سیلاب در نزدیکی روستای نیم کار شهرستان خمیر از خاک نمایان شد.
این پل با 500 سال قدمت به طول یک کیلومتر در دوره صفویه در مسیر کاروانی بندرعباس- لار در استان فارس ساخته شده است که از نظر طولی 3 برابر سی و سه پل اصفهان است.
از 233 دهانه این پل 33 دهانه آن سالم و بیش از 200 متر آن قابل احیاء است.

پل تاریخی لاتیدان در سال 1372 بر اثر وقوع سیلاب در نزدیکی روستای نیم کار شهرستان خمیر از خاک نمایان شد.
این پل در سالهای 1379 و 1386 در دو مرحله با هزینه 80 میلیون تومان بخش هایی از آن مرمت شد.
برای مرمت این پل 56 میلیون تومان اعتبار در نظر گرفته شده است.

پل لاتیدان در دوره صفویه برای عبور کاروانهای نظامی برای بیرون راندن پرتغالیها ازخلیج فارس ساخته شد و سپس به یک پل تجاری در مسیر کاروانی بندرعباس ، لار تبدیل شد.
پل لاتیدان در فهرست آثار ملی کشورمان به ثبت رسیده است.


سی ‌و سه‌ پل یا پل الله‌وردی خان

سی ‌و سه‌ پل یا پل الله‌وردی خان که بر روی زاینده رود در شهر اصفهان ساخته شده ‌است در نوع خود شاهکار بی نظیری از آثار دوره شاه عباس اول صفوی است و به هزینه و نظارت سردار معروف الله وردی خان بنا شده است . تاریخ ساخت این پل 1005-1011 هـ.ق می باشد.
نام‌های دیگر این پل «سی و سه پل» و «پل سی و سه چشمه» و «پل چهارباغ» و «پل جلفا» و سرانجام «پل زاینده رود» است.
این شاهکار ابنیه تاریخی ایران با طول 295 و عرض 75/13 متر از سنگ وآجر با پایه‌های آهکی ساخته شده است .
مساحت این پل را سیاحان انگلیسی چهارصد و نود یارد تعیین کرده‏ اند. هفت دهانه این پل گرفته شده و اکنون 33 دهانه دارد و از این رو به پل 33 چشمه شهرت دارد.


پل تاریخی ورسک


يكي از شاهكارهاي راه آهن كشور «پل ورسك» است كه به عنوان مهمترين و مرتفع ترين پل خط آهن شمال ايران مطرح است . ازاين پل كه شهرت جهاني نيز دارد و نام آن در تمامي آثاري كه پس از پايان جنگ جهاني دوم منتشر شد ، با عنوان «پل پيروزي » ياد شده است . ساخت پل ورسك كه از مهمترين رويدادهاي فني مهندسي راه آهن كشور محسوب ميشود، توسط مهندسان آلماني و اتريشي و كارگران فني انجام شده است. به لحاظ ويژگيهاي منحصر به فرد، اين پل در فهرست آثار ملي كشورمان نيز به ثبت رسيده است .
پل ورسك كه در واقع از شاهكارهاي معماري جهان به شمار مي رود، در دره ورسك واقع در ۸۵ كيلومتري جنوب قائمشهر در محور سوادكوه قرار دارد و راه آهن سراسري تهران ـ شمال را به هم متصل ميكند. عظمت اين كه در واقع دوكوه عظيم وسخت گذر عباس آباد را به يكديگر اتصال مي دهد، حقيقتي انكارناپذير است كه حتي جهانگردان خارجي نيز به آن اعتراف دارند ودر برابر عظمت و بزرگي و اراده آهنين طراح وسازندگان آن سرتعظيم فرود ميآورند. در محور سوادكوه قرار دارد و راه آهن سراسري تهران ـ شمال را به هم متصل ميكند
توضیح : به روايت بوميان منطقه، هنگامي كه اين پل ساخته شد، به فرمان رضا شاه ، مهندس سازنده پل به همراه همسر و فرزندانش در هنگام عبور نخستين قطار از روي اين پل در زير آن قرار گرفتند تا به اين ترتيب اطمينان سازه ساخته شده، ثابت شود. آرامگاه والتر اینگر در نزدیکی پل ورسک قرار دارد .
مشخصات فني پل ورسك
این بنا از ملات سیمان و شن شسته شده و آجر ساخته شده و در ساختمان آن از آرماتور استفاده نشده است . به بیان دیگر این بنا از ملات غیر مسلح ساخته شده است .
حجم پل ورسك كه داراي ۶۶ متر دهانه قوسي و ۱۱۰متر ارتفاع از ته دره است ، جمعاً ۴۵۰۰ مترمكعب است . طول کلی پل 2/73متر است.هزينه ساخت آن در آن زمان، بالغ بر۲ميليون و۶۰۰هزار تومان بوده است . براي ساخت اين پل عظيم چندطرح مبتني براستفاده از مصالح بنايي كه بيشتر مقرون به صرفه بوده، به تصويب رسيد.پل ورسک در شمار مهمترین آثار فنی مهندسی راه آهن شمال ایران محسوب می شود و شماره ثبت تاریخی ملی آن 1534 می باشد .ورسک از جمله پل‌های استراتژیک ایران است که توسط مهندسان آلمانی و اتریشیبا تضمین۷۰ ساله احداث شد

پل جویی

معروف به: سعادت آباد، پل هفت دست و پل درياچه موقعيت: خيابان كمال اسماعيل سال تاسيس: 1065 هجري(دوره شاه عباس دوم) عرض آن: 6 متر و طول آن 147 متر
ارتباط باغ هاي سلطنتي دو ساحل شمالي و جنوبي رودخانه با باغ هاي وسيع سعادت آباد، و بناهاي با شكوه هفت دست، آئينه خانه، كشكول و نمكدان برقرار مي ساخت و محل عبور خانواده شاه صفوي، امرا، اشراف، مهمان ها و سفيراني بود كه اجازه ملاقات با شاه عباس دوم را مي يافتند وجه تسميه آن به جويي به مناسبت جوي كوچك ظريفي از سنگ پارسي بود كه بر پل تعبيه شده بود چند صد قدم بالاتر از پل الله ورديخان پل جوئي نمايان مي گردد. اين پل در محاورات مردم اصفهان (چوبي) گفته مي شود. عرض پل 4 ذرع و طول آن بيش از 100 ذرع است. وجه تسميه آن به پل جوئي اين است كه چون در دو طرف پل عمارات سلطنتي واقع شده بود، در آن عصر اين پل را براي ارتباط اين دو قسمت ساخته يودند و آب را نيز بوسيله جوي سنگي كه در روي پل كنده بودند به اين عمارت مي رساندند. در وسط پل برج 6 گوشه اي وجود داشت كه از هرگوشه آن سه چشمه جاري مي شد. يكي از خارجياني كه پل را بازديد كرده و درباره آن مي نويسد "...پل با چهارده طاق يك ريخت و معبري براي بردن آب به قصر هفت دست واقع در ساحل زاينده رود ساخته شده بود..." عمارات زيبا و باشكوه سعادت آباد، هفت دست، آينه خانه، كلاه فرنگي، نمكدان در اطراف اين پل بوده است كه بوسيله مسعود ميرزاي ظل السلطان حاكم اصفهان در زمان ناصرالدين شاه قاجار خراب و با خاك يكسان گرديد.

پل شهرستان
یا پل جی یا جسر حسین



قدیمی ترین پل اصفهان روی رودخانهٔ زاینده رود است. این پل در زمان ساسانیان ایجاد گردید و در زمان دیلمیان و سلجوقیان تعمیر و مرمت شده است. پل شهرستان در جی‌ قدیم در شرق اصفهان واقع شده است. پایه ‏هاى آن بر روى سنگهاى طبیعى کف رودخانه استوار گردیده است.
این پل در چهار کیلومتری شرق بافت تاریخی شهر اصفهان بنا شده بود که امروزه با گسترش شهر، در محدوده ی شهری قرار گرفته است(انتهای خیابان مشتاق دوم) و دلیل نامگذاری آن به پل شهرستان قرار گرفتنش در روستایی به نام شهرستان بوده است.
طول پل از ستون مدور آجرى تا انتهای سنگفرش قدیمى، در حدود ۱۰۵ متر و عرض آن از ۴/۲۵ تا ۵ متر متغیر است. جهت پل، شمالی - جنوبی با کمی انحراف است. پل شهرستان داراى یازده چشمه و دوازده پایه سنگی بزرگ است.
این پل در واقع یک پل جنگی و نظامی بوده و به لحاظ اینکه تاریخ ساخت آن قبل از اسلام است بسیار حائز اهمیت می باشد .
از نظر معماری و قدمت زمان ساختمان در مجموعه پل های قدیمی ایران، فقط پل های دزفول و شوشتر با این پل برابری می کنند که تاریخ احداث آنها عصر ساسانیان است.





پل مارنان
این پل در اصل ماربیننام داشته‌است که خود ماربین دیگرگون شده «مهربین» از فرهنگ اوستایی است و چون قرنها قبل از ظهور زرتشت معبد مهرپرستان بر فراز کوهچه آتشگاه از تمام روستاهای اطراف آن مشاهده می‌شده‌است، نام این بلوک هم مهربین بوده که با تصحیف این نام در زبان پهلوی ساسانی به «ماربین» در دوره ساسانیان و به دنبال آن در طول مدت ۱۵ قرن تاریخ اسلامی ایران پیوسته با همین نام شناخته شده‌است.
و اما درباره قدمت ساختمان این پل یادآور می‌شویم که از زمان های بسیار دور همچنان که پل جی یا پل شهرستان واسطه اتصال شمالی‌ترین ساحل شهری زاینده‌رود به جنوبی‌ترین ساحل مقابل بوده‌است، پل مارنان نیز وجود داشته و واسطه اتصال دو ساحل شمالی و جنوبی رودخانه در غربی‌ترین قسمت شهر اصفهان بوده‌است و روستاهای آباد و سرسبز ماربین از طریق پل مارنان (پل ماربانان و پل ماربین) به روستاهای مقابل آن در ساحل جنوبی رود خانه متصل می‌شده‌است.
شکل امروزی پل مارنان با نمای ساختمانی آن در عصر صفویه تغییری نکرده ولی تعمیرات مکرر داشته‌است.

پل خواجو

پل خواجو به دستور شاه عباس دوم در سال 1060 هجری قمری بر روی زاینده رود و به صورت امروزی آن ساخته شد. طبق گفته ی تاریخ نگاران، در جای کنونی پل خواجو پل دیگری از عصر تیموری وجود داشته که دیگر قابل استفاده نبوده و این پل به جای آن و در نزدیکی باغ سعادت آباد و عمارت آینه خانه ساخته شد.
بعد ها در وسط این پل، ساختمان مخصوصی به نام بیگلربیگی بنا شد.در باب ساختمان این پل و زمان ساختن آن و بانى ساختمان و کیفیت آن اقوال گوناگونى نوشته اند ولى آنچه مناسب به نظر مى رسد شرحى است که مؤلف تاریخچه ابنیه تاریخى اصفهانى در این باب نگاشته و از این رو نوشته مزبور عیناً نقل مى گردد.
در انتهاى شرقى خیابان کمال اسماعیل و انتهاى جنوبى خیابان چهارباغ خواجو که به طرف تخت فولاد (گورستان قدیمی اصفهان) و راه یزد مى رود پل زیبا و تاریخى خواجو واقع شده - این پل بر روى خرابه هاى پل حسن بیک به وسیله شاه عباس دوم صفوى در سال (1065 ه) ساخته شده است. آن را با اسامى: پل خواجو - پل حسن بیک پل بابا رکن الدین - پل گبرها نوشته اند.


کاشی کاری پل خواخو


تارونیه سیاح اروپائى نوشته است که در دو طرف خیابان این پل دو خانه وجود دارد که متعلق به شاه است و رودخانه در هیچ کجا بسترى به قشنگى این ندارد و چون این محل از همه جا گودتر است همین امر تا اندازهاى شاه عباس را وادار به ساختمان این پل نمود و چون محل گبرها آن طرف رودخانه بوده براى این که آنان از خیابان چهارباغ نگذرند و از این پل که راه را کوتاهتر مىنمود زودتر به منزل برسند ساخته شد و تاریخ آن 1057 تا 1077 هجرى است.
و نیز نوشته شده است وقتى که پل به اتمام رسید به همان نام حسن بیک نامیده شد. این پل که طولش 150 متر و عرضش 14 و معبر آن 7/5 متر مىباشد از سنگ و آجر ساخته شده و 21 جوى و 26 چشمه دارد.









 
آخرین ویرایش توسط مدیر:

آوا شمس

عضو جدید
[FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]مشخصههاي معماري و سازه [/FONT]
[FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]شايد درهيچ يك از انواع بناها ، سازه و معماري چنين وابسته به هم نباشند . درواقع معماري پل تركيب سازه هايي است كه خود تحت تاثير شكل بستررود . استحكام زمين و ميزان آب عبوري از زير آن ، چه در مواقع عادي و چه در طغيانهاي هر چند سال يك بارند . مهم ترين مسئله براي معماران پل ، طغيان رود بوده است كه پديده اي هميشگي است ولي به دلايل آب و هوايي . دريك چرخه تقريباًَ منظم كه مي تواند 50 يا 100 سال باشد . يك رود با سيلها و طغيانهاي عظيمي روبه رو مي شود . [/FONT]
[FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]به همين دليل در پلهاي قديمي گاه ده ها دهانه وجود دارد كه آب تنها اززير يك يا دودهانه آن مي گذرد يا قوس چنان بلند است كه به نظر مي رسد در استفاده از مصالح اسراف شده است . معماران معمولاًَ در عريض ترين قسمت رود . درجايي كه امكان عبور حتي با پاي پياده وجودداشته (گدار) . پل مي ساخته اند . دراين موارد ابعاد دهانه ها معمولاًَ مساوي و به دليل تعداد زياد چندان بزرگ نبوده اند . پل كشكان لرستان . پل شوشتر و پل لاتيدان بندرعباس از اين جمله اند . [/FONT]
[FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]درنقاط كوهستاني كه بستر رودخانه تنگ بوده با ساخت يك پل يك دهانه بسيار مرتفع . از تنگ ترين قسمت بستر مي گذشته اند . پل كلهر و پل دختر در استان لرستان از اين گونه پلها هستند .سازه مهم و مؤثر در شكل پل . پايه پل است . نكته مهم درساخت پايه ، انحراف آب ازمسير پايه است . در مناطقي كه عرض بستر به نسبت حجم آب بيشتر است . مشكلي از اين نظر به وجود نمي آيد . شواهد تاريخي هم اين امر را تأييد مي كنند اما درمورد رودهاي پر آب كه تمام بستر رود را پرمي كنند . براي ساختن پي از تكنيك خاصي استفاده مي شده است . به اين صورت كه تيرهاي چوبي نوك تيزي را دربستر رودخانه مي كوبيده اند كه شمع نيز ناميده مي شوند .آنها را به هم مي چسباندند و بين آنها را با گل يا حتي قير پر مي كردند . سپس آب آن قسمت خالي مي شد ودر صورت نياز بخشي از خاك كف نيز برداشته مي شد. پس از تكميل پي . چوبها از اطراف آن برداشته مي شدند . به اين عمل گوم گذاري نيز مي گفتند . پس از مرحله پي سازي . بستر سازي با سنگ و ملاطهاي آبي انجام مي شد و تا چندين متر بعد از پل نيز امتداد مي يافت . طراحان با يك شيب ملايم ، هم آب را درزيرپل به اندازه همه دهانه ها تقسيم مي كردند و هم مانع شسته شدن خاك اطر اف پي درتند آبها ي شديد مي شدند .بستر سازي پلهاي خواجو و سي و سه پل ازنمونه هاي عالي اند . در پل خواجو معمار از چند متر جلوتر به استقبال آب رفته و تا مسافتي هم آب را بدرقه كرده است . پايه پل ازدوقسمت تشكيل مي شد. قسمت پايين با آب درتماس بود و قسمت بالا بدنه اصلي پل را تشكيل مي داد در طراحي . قسمت پايين پايه ((آب بر)) ناميده مي شد و با توجه به ديناميك آب ، بخشي كه در برابر آب قرار مي گرفت يا به شكل نوك تيز با پلان مثلث يا نيم دايره طراحي مي شد. معمولاًَ دررودهاي با جريان تند از نوع نوك تيز و دررودهاي آرام از آب برهاي نوك گرد استفاده مي شد تا ضربه آب به پايه پل به حداقل برسد و گل ولاي درجلوي پايه جمع نشود . براي جلوگيري از شسته شدن زير پي . شكل دوكي مانند يا مثلثي درقسمت پشت به آب پل نيز ساخته مي شد قسمت بالاي پايه كه عملاًَ محل تقاطع پايه قوسهاي مجاور است سطح بزرگي را به وجود مي آورد كه زماني كه آب از پاكار قوس نيز بالاتر مي رود فشار زيادي به پل وارد مي كند كه مي تواند آن را تخريب كند . به همين دليل يك دهانه كوچك كه تيزه آن تقريباًَ در ارتفاع تيزه طاق اصلي و كف آن بالاتر از پاكارطاق اصلي باشد در تراز بالا ساخته مي شدكه بچه طاق يا كونونام داشت و درواقع يك راه حل سازه اي – معماري براي مقاومت دربرابر طغيانهاي شديد بود . كونوها درشكل و زيبايي پلها بسيارمؤثر بودند و گاهي حالت تزئين پيدا مي كردند . در برخي پلها . هم به دلايل سازه اي وهم زيبايي شناسانه اين كونوها در دو طبقه ساخته مي شدند . مثل كونوي دوطبقه در پل كول بندرعباس دربعضي موارد به جاي كونو ، موج شكن تا بالاي پل امتداد مي يافت و علاوه برحذف فشار از قسمت جلوي پل ، به عنوان نوعي پشت بند به مقاومت پل دربرابر فشار آب مي افزود .پوشاندن دهانه پل با طاق دشوارترين بخش ساخت پل بود ، به خصوص چون پل سازان مي بايست بيشترين فاصله ممكن را براي پايه ها در نظر بگيرند و به همين دليل از روش رومي كه مقاومت بيشتري داشت استفاده مي كردند . اين روش به قالب نيازداردو درمواردي كه جريان آب درزيرپل دائمي بود ، ساخت دهانه بسياردشوارمي شد . ولي به هرحال راهي جز استفاده از قالب چوبي براي ساخت طاق دهانه وجود نداشت . دربسياري از پلها هنوز محل قرار گرفتن چوبهاي قالب در پاكار قوسها ديده مي شود دهانه پلها تاحد امكان زياد درنظر گرفته مي شد.بنابراين وزن روي طاقها بايد به حداقل مي رسيد . پس علاوه بر ساخت كونو كه دلايل خودرا داشت .تعدادي بچه طاق يا كنال عمود به قوس دهانه ها ساخته مي شد كه بار وارد برشانه طاقها راكم مي كرد . كف سازي پل معمولاًَ باسنگ يا آجر انجام مي شد. دست انداز دوطرف پل و گاه ميلهاي راهنما درابتدا و انتهاي پل هم عناصري صرفاًَ معمارانه بودند . يكي از مهم ترين عناصر معماري كه دربرخي پلها وجود دارد .يك ساختمان در ابتداي پل است كه معمولاًَ كاربرد نظامي داشته وبراي كنترل راه هاي مهم يا حفاظت از پل و درمواردي نيز براي اخذ عوارض مورد استفاده قرار مي گرفته است ، مثلاًَ در پل ((شهرستان )) اصفهان چنين راهدارخانه اي ديده مي شود . دربرخي موارد اين ساختمانها براي اقامت كاروانهاي كوچك نيز مورد استفاده قرار مي گرفتند .[/FONT]
[FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]اغلب پلها فاقد تزئيناتي چون آجركاري و كاشي كاري بوده اند تنها نمونه هاي تزئين پلها در پلهاي شهري ديده مي شوند كه عالي ترين نمونه آن پل خواجوي اصفهان است. پل آجري آق قلا متعلق به دورۀتيموري و صفوي هم آجر كاريهاي مفصلي روي آب بر پل دارد . در پل قاري تبريز تزئينات سنگي قابل توجهي ديده مي شود .دربرخي پلها كتيبه اي سنگي تاريخ ساخت يا تعميرات پل را نشان ميدهد و خطاطي و سنگ تراشي آن خود به عنصري تزئيني در پل تبديل شده است . [/FONT]


[FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif][/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]مصالح [/FONT][FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]

[/FONT]

[FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif]پي پلها معمولاًَ از لاشه سنگ و ملاطهاي آهكي همچون ماسه آهك ساخته مي شد ، ولي پايه ها در بخش آب بر اغلب تركيبي از سنگ و ملاطهاي آهكي چون ماسه آهك يا ساروح بودند البته دربرخي نمونه ها قسمت آب بر با آجر ساخته مي شد. به خصوص روي رودهايي كه جريان آرام داشتند . يا دسترسي به سنگ درمحل محدود بود (مثل اغلب پلهاي گيلان و مازندران كه ادامه سازه بسياري از آنها با آجر ساخته شده است ) اگر چه تعداد پلهاي سنگي نيز كم نيست . ملاط ماسه آهكي همچنان ملاط غالب دراين پلها بود . از سنگ به صورت تراش هم استفاده مي شد.(معمولا در پلهاي دوره هخامنشي وقبل از آن ) كه اتصال بين آنها گاه با سرب يا آهن هفت جوش بود . اما شيوه رايج استفاده از سنگ لاسه يا قلوه به شكل غوطه وردرملاط بود پل كشكان لرستان يا پل كول بندرعباس ازنمونه هاي خوب اين نوع به شمار مي آيند . اما حتي در پلهاي سنگي دهانه ها معمولاًَ با آجر و با تكنيك رومي و ملاط گچ ساخته مي شد . استفاده از گچ در طاقهابه علت زود گيربودن ضروري بود . پلها نيز همچون هربنايي نيازمند نگهداري اند ، اما امروزه بسياري از پلهاي تاريخي با تغيير مسير جاده ها به حال خود رها شده و نگهداري نمي شوند ودر معرض تخريب اند . اين بناهاي زيبا و مستحكم كه اغلب دردل طبيعت رها شده اند . مي توانند موضوعات بكري براي مطالعه درمورد تاريخ معماري – سازه و اصولاًَ تمدن اين سرزمين باشند .


[/FONT]
منبع:وبسایت معماری AD Office!


[FONT=Tahoma, Arial, Helvetica, sans-serif][/FONT]
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
[h=1]پل 1500 ساله ایران[/h]


جاده‌ها و راه‌ها را می‌توان شریان حیاتی هر سرزمین نامید. در هر دوره از تاریخ راه‌های ارتباطی میان شهر‌ها و مناطق مختلف هر كشور، نمایانگر میزان تمدن و پیشرفت آن سرزمین بوده است. در این میان نقش پل‌ها و گذرگاه‌هایی كه انسان‌ها روی رودخانه‌ها و دره‌ها و گذرگاه‌های سیلاب بنا می‌كند، بسیار پراهمیت بوده و قدمت و نوع آنها نشان‌دهنده سطح علمی و هنری معماران و سازندگان آنهاست.
یكی از این پل‌ها كه حدود 1500 سال پیش در ایران ساخته شده و هنوز بقایای آن پابرجا باقی مانده است، پل چم نمشت است كه در خط مرزی استان‌های ایلام و لرستان قرار گرفته است.
این پل در چهار كیلومتری شمال دره‌شهر مقابل روستای چم‌كلان قرار دارد. نكته جالب توجه این است كه پایه‌های این پل امروزه در فاصله حدود 500 متری از بستر فعلی رود قرار گرفته و در میان مزارع روستاییان است؛ یعنی این ‌كه رود خروشان و پر آب سیمره كه روزگاری دور یعنی در زمان احداث پل در دوره ساسانیان از زیر آن عبور می‌كرده.
پرود سیمره در حد وسط ایلام و لرستان قرار دارد و نقش مرزی طبیعی میان دو استان را بازی می‌كند؛ به گونه‌ای كه در شمال این رودخانه، استان لرستان و در جنوب آن استان ایلام واقع شده و پل در بخش شمالی ساحل رود است و شاید یكی از دلایل كم‌توجهی به وضعیت این پل همین مساله موقعیت آن است كه مسوولان هر استان آن را در حوزه دیگری می‌دانند!​


به تدریج با تغییر مسیر خود از پایه‌های این پل جدا شده و امروزه به هیچ عنوان تماسی میان پل و آب وجود ندارد و از بد حادثه قرار گرفتن این پل بین زمین‌های كشاورزی موجب شده است به‌صورت ناخواسته هر سال همراه با كشت و زرع در زمین‌های اطراف، بخش‌هایی از پل دچار آسیب‌دیدگی شود. رود سیمره در حد وسط ایلام و لرستان قرار دارد و نقش مرزی طبیعی میان دو استان را بازی می‌كند؛ به گونه‌ای كه در شمال این رودخانه، استان لرستان و در جنوب آن استان ایلام واقع شده و پل در بخش شمالی ساحل رود است و شاید یكی از دلایل كم‌توجهی به وضعیت این پل همین مساله موقعیت آن است كه مسوولان هر استان آن را در حوزه دیگری می‌دانند!
به هر حال پس از پیاده شدن از خودرو برای رسیدن به پل با مانعی بزرگ به نام رود سیمره رو‌به‌رو شدم كه متاسفانه در آن حوالی هم پلی كه بتواند ما را به آن سمت برساند وجود نداشت كه احتمالا دلیل آن هم نبود روستا یا شهری در آن حوالی است.
روستاییان برای عبور از این رود راه‌حلی ابتكاری و عجیب و البته بسیار خطرناك ابداع كرده‌اند؛ یعنی آنها عرض رود را با استفاده از تیوپ باد شده تراكتور كه روی آن با تخته پوشیده شده است، طی می‌كنند و من هم به ناگزیر و با لطف یكی از همین كشاورزان مهربان، توانستم با این وسیله عجیب و غریب و در حالی كه دوربینم را از ترس افتادن در آب محكم در دست نگاه داشته بودم، گذر كنم!
در حال حاضر 17 پایه ستون پل به صورت مخروبه باقی مانده و هیچ شواهدی مبنی بر شكل و فرم قوس‌ها و چشمه‌ها دیده نمی‌شود.
كشاورزان محلی كه برایشان خیلی عجیب بود كسی تنها برای دیدن این پایه‌های سنگی به این منطقه سفر كند، در تمام‌ مراحل عكاسی و تهیه گزارش كنجكاوانه كارهای مرا زیر نظر داشته و در پایان هم مرا به یك استكان چای داغ با طعم دود و طبیعت مهمان كردند.
در حال حاضر بقایای پایه‌های بیرونی پل و موج شكن‌های آن بوضوح دیده می‌شود. كیفیت معماری پل و نوع مصالح به كار رفته و روش ساخت آن با آثار تاریخی دره‌شهر مطابقت دارد. این پل با خطی مستقیم به دهلیز ورودی آثار دوران ساسانی دره‌شهر مربوط می‌شود.
ابودلف جهانگیرعرب درباره این پل می‌نویسد: «میان سیمره و طرحان پل بزرگ زیبا و عجیبی وجود دارد كه دو برابر پل خانقین است». یاقوت حموی مولف معحم البلدان (623 ه.ق.) نیز درباره این پل نوشته است: «سیمره هم نخل و هم زیتون و هم بادام و هم برف دارد و در راه بین سیمره و دهكده مجاور آن طرحان پل عجیب و شگفت‌آوری است كه از عجایب پل‌های عالم محسوب می‌شود.این پل 18 چشمه داشته و اندازه دهانه هر طاق فاصله بین دو پایه 15 متر و طول تمام پل بیش از 270 متر بوده است.»


بخش گردشگری تبیان

برگرفته از چمدان
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
[h=1]لاتیدان؛ طولانی ترین پل تاریخی ایران
[/h]
برای دیدن طولانی ترین پل تاریخی ایران باید به شهرستان خمیر استان هرمزگان سفر کنید. پلی که در سال 1372 با وقوع سیلاب در نزدیکی روستای نیم کار شهرستان خمیر از خاک بیرون آمد و چند سال بعد در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.
پل تاریخی لاتیدان 500 سال قبل، یعنی در اواخر دوران صفویه و اوایل دوره افشاریه در مسیر کاروانی بندرعباس- لار در استان فارس ساخته شد. آن هم با یک کیلومتر طول که چیزی حدود سه برابر طولانی تر از سی و سه پل اصفهان می شود.

آن روزها قرار بود این پل محل عبور کاروان های نظامی ای باشد که راهی هرمزگان می شدند تا پرتغالی ها را ازخلیج فارس بیرون کنند اما بعد از اخراج پرتغالی ها از ایران، رفته رفته از اهمیت بندری جزیره هرمز كاسته شد و بندرعباس جای آن را گرفت تا مهم ترین بندر ارتباطی ایران باشد. به این ترتیب، پل لاتیدان در گذر زمان کم کم به یک پل تجاری در مسیر کاروانی بندرعباس، لار تبدیل شد که برای گسترش امور بازرگانی مورد استفاده قرار می گرفت.


این پل که به پل کول هم معروف است درست در 50 کیلومتری غرب شهر بندرعباس در20 کیلومتری غرب مغ احمد بر روی رودخانه کول قرار گرفته و بر خلاف پل‌های دیگر دوره صفویه که آجری هستند، از سنگ های بدون شکل ساخته شده است.


اگر گذارتان به این پل بیفتد، دهانه های بسیار زیادی را در آن می بینید که توصیه می کنیم یک صبح تا ظهر برای شمردن آنها وقت نگذارید! کسانی که قبل از شما این دهانه ها را شمرده اند تعداد آنها را 233 دهانه اعلام کرده اند که 33 دهانه آن سالم و بیش از 200 متر آن قابل احیاء است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید در میان دهانه های این پل چشمه تاق‌هایی در دو طبقه تعبیه شده‌ و بنای این پل را تبدیل به یکی از عالی‌ترین طرح‌های پل‌سازی ایران قدیم کرده است.


گروه گردشگری تبیان- رستم زاد
 

Seti.Star

عضو جدید
کاربر ممتاز
روزگار ناخوش تنها پل تمام سنگ دنیا

روزگار ناخوش تنها پل تمام سنگ دنیا

خرم آباد - خبرگزاری مهر:

http://www.cloob.com/club/article/show/clubname/ghalibaf_ir/articleid/5230138
پل شاپوری خرم آباد به عنوان یکی از میراث های گرانقدر به جا مانده از عصر ساسانی این روزها حال و روز چندان خوشی ندارد و چشم به راه آزادسازی حریم خود باقی مانده است. به گزارش خبرنگار مهر، پل شکسته یا پل شاپوری که نمادی از معماری غنی ایرانی در دوره ساسانی است به دلیل بی توجهی های متولیان امر تبدیل به زباله دانی شده که ساماندهی این اثر تاریخی و آزادسازی حریم آن باید مورد توجه قرار گیرد.
پل شکسته (شاپوری) در زمان شاپور اول ساسانی همزمان با ساخت قلعه فلک الافلاک در یک کیلومتری جنوب قلعه در شهر خرم آباد ساخته شد. این پل که بیش از 330 متر طول دارد از بزرگترین پلهای سنگی ایران است که برای عبور کاروانیان و سپاهیان ایرانی از شوش به سمت هگمتانه احداث شد.​
پل شکسته یا پل شاپوری که در گویش لری به آن "طاقِ پیل اِشکِسَه" گفته می شود، بدون شک یکی از شاهکارهای معماری لرستان است که عمر آن به دوره ساسانیان و شاپور اول ساسانی می رسد.طاق پیل اشکسه سالیان دراز مهمترین عامل ارتباطی غرب استان لرستان (طرهان) به شرق این استان و از آنجا به خوزستان و تیسفون (پایتخت ساسانیان) بوده‌ است.این پل بیش از ۱۹ چشمه طاق داشته که در حال حاضر فقط پنج چشمه طاق از آنها بر جای مانده ‌است. چشمه طاقهای پل به صورت جناقی ساخته شده اند و پایه‌های پل و موج شکنهای آن به صورت لوزی شش ضلعی از سنگ ساخته شده‌ اند.​
اگر این پل را از نزدیک ببینید، می توان مصالحی مثل قلوه سنگهای رودخانه‌ای و لاشه سنگهای چشمه، ملات گچ و ساروج را دید که در کنارهم، چنین بنای عظیمی را به وجود آورده اند. کف این پل با سنگهای بلوک قرمز سنگفرش شده که در اثر فرسایش آب زوایای خود را از دست داده اند و شکل مسطح و نرمی پیدا کرده اند.این پل عظیم و دیدنی مربوط به دوره ساسانی و به شماره 1058 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.به هر حال این روزها جنوب شهر خرم آباد که محل قرارگیری این بنای تاریخی نیز است تبدیل به زباله دانی شده است که این امر علاوه بر اینکه قابلیت توریستی این اثر دوره ساسانی را کمرنگ کرده از طرف دیگر مشکلاتی را برای ساکنان این منطقه نیز به وجود آورده است. از سوی دیگر بی توجهی به استفاده از ظرفیت منحصر به فرد گردشگری این اثر تاریخی موضوعی است که تاکنون مغفول باقی مانده است تا بسیاری از گردشگرانی که خرم آباد را مقصد سفر خود قرار می دهند ازوجود چنین جاذبه ای در مرکز لرستان بی اطلاع باشند.​
همچنین تاکنون هیچ گونه حرکتی برای ایجاد زیرساختهای لازم به منظور جذب گردشگران و علاقمندان به آثار تاریخی در محل این اثر باستانی صورت نگرفته است، موضوعی که به دلیل غفلت متولیان امر مردم منطقه را از برکات وجود این اثر تاریخی بی نصیب کرده است.با این اوصاف بارها این مباحث در رسانه های مختلف به مسئولان گوشزد شد ولی علی رغم وعده ها برای ساماندهی این اثر باستانی هنوز روند کار در این زمینه به کندی پیش می رود تا همچنان قابلیت توریستی پل شاپوری در لرستان به عنوان دیار پلهای تاریخی مهجور باقی بماند. این در حالیست که پل شاپوری از جمله آثاری است که در نوبت ثبت جهانی قرار دارد و ثبت جهانی پلهای تاریخی استان لرستان از جمله مصوبات دور دوم سفر هیئت دولت به این استان است.مشاور میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان پیش از این در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه در استان لرستان بیش از 100 پل تاریخی شناسایی شده است، بیان داشت: در حال حاضر کار ثبت جهانی شش پل شاخص استان لرستان در دستور کار قرار گرفته است.​
محمد رضا اسدی یادآور شد: این پلهای شاخص شامل پل کشکان، پل شکسته(شاپوری)، پل کلهر، پلدختر، پل گاومیشان و پل زال است.اسدی با اشاره به وضعیت کارگاههای مرمت پلهای تاریخی لرستان یادآور شد: در حال حاضر کارگاههای مرمت پلهای تاریخی لرستان به صورت فعال مشغول به فعالیت هستند.وی با اشاره به ویژگی های منحصر به فرد پل شکسته استان لرستان نیز بیان داشت: این پل متعلق به دوره ساسانی و تنها پلی در دنیا است که تمام سنگ است.​
مشاور میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان لرستان افزود: حجم و بزرگ بودن این پل نیز از دیگر ویژگی های منحصر به فرد پل شکسته استان لرستان است.و اما با حضور سرپرست جدید اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان حرکت های خوبی برای ساماندهی آثار تاریخی استان شروع شده است که در این میان توجه به آزادسازی حریم پل شکسته یکی از این موارد محسوب می شود.عباس گودرزی در این رابطه از همکاری اداره کل میراث فرهنگی و شورای شهر و شهرداری خرم‌آباد به منظور تملک زمین‌های اطراف پل شکسته به منظور حفظ حریم این اثر تاریخی خبر داد.وی گفت: در جلساتی که طی روزهای گذشته در شورای شهر و شهرداری خرم‌آباد برگزار شد تصمیم گرفته شد تا با همکاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان و این دو نهاد، زمین‌های اطراف پل شکسته از طریق ماده 5 از مالکان حقیقی خریداری شود.​
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان یادآور شد: با خرید این زمین‌ها، می‌توانیم در درجه اول حریم پل تاریخی شکسته خرم آباد را حفظ کرده و از آن صیانت کنیم و در مراحل بعدی با اجرای طرح‌های گردشگری در این زمینه نیز فعال باشیم.گودرزی تصریح کرد: البته تمام این اقدامات منوط به تایید کمیته فنی معاونت میراث فرهنگی کشور است که در صورت تایید، کلیات طرح به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور ارسال خواهد شد و پس از تایید در شورای فنی سازمان، با همکاری استانداری لرستان نسبت به اجرای طرح فوق و آزادسازی کامل حریم پل شکسته اقدام خواهیم کرد.به هر روی امید می رود حرکت آغاز شده برای ساماندهی این اثر تاریخی استمرار داشته باشد تا شرایط برای ثبت جهانی این میراث ارزشمند فراهم شود.


 

*** s.mahdi ***

مدیر بازنشسته
کاربر ممتاز
نقـش "پـل ورسک" در تغییـر نقـشه جـهان‎ !

نقـش "پـل ورسک" در تغییـر نقـشه جـهان‎ !

نقـش "پـل ورسک" در تغییـر نقـشه جـهان‎ !

پل ورسک حدود ۷۵ سال پیش در شهرستان سوادکوه استان مازندران ساخته شد. از شگفتی‌های ساخت این پل عدم
استفاده از هیچ سازه فلزی در ساخت آن است. این پل در مسیر راه آهن سراسری شمال - جنوب و در ارتفاع ۱۱۰ متری از ته دره
با دهانه ۶۶ متری و با وسایلی ابتدایی ساخته شد. این پل دو كوه عظیم و سخت‌گذر عباس‌آباد را به هم متصل می‌کند.





ساخت پل ورسک از اواسط آبان سال ۱۳۱۳ آغاز و افتتاح رسمی آن روز ۵ اردیبهشت ۱۳۱۵ انجام شد.
هزینه احداث پل ورسک ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار ریال اعلام شد. نمایی از عملیات ریل گذاری روی پل ورسک.



پیمان صدفی پژوهشگر که درباره تاریخچه این پل تحقیق کرده است، درباره اهمیت این پل می‌گوید: "پل ورسک در زمان جنگ‌جهانی دوم به‌خاطر نقشی که در كمک‌رسانی به اتحاد جماهیر شوروی محاصره شده توسط آلمان هیتلری ایفا کرد معروف شد و لقب پل پیروزی گرفت. به قول فرماندهان متفقین اگر راه آهن ایران وجود نداشت، نقشه جهان به شكل دیگری بود."



به گزارش روزنامه "آفتاب یزد"، رضا‌شاه برای افتتاح پل ورسک شخصا به سوادكوه که زادگاه خودش نیز بود آمد. در برخی روایت‌ها درباره روز افتتاح این پل آمده است که به دستور رضا شاه سرمهندس اتریشی این پل موظف شد تا در هنگام عبور اولین قطار زیر پل قرار بگیرد تا در صورت تخریب پل، اولین شخص کشته شده از این حادثه خود او باشد.



پیمان صدفی درباره نتیجه تحقیقات خود از روند ساخت پل ورسک ادامه می‌دهد: "به دستور دولت آلمان، لادیسلاوس فون رابسویچ اهل اتریش که در ایران به مهندس ورسک مشهور شده به همراه همسر و فرزندانش به ایران آمد تا یكی از سخت ترین كارهای دنیا را در فیروزكوه به انجام برساند. پل ورسک هنوز هم نماد مهندسی پیشرفته آلمانی‌ها و انجام كار محكم و درست است."



در پژوهشی با نام " افسانه مهندس ورسک" که پیمان صدفی گرداوری کرده، آمده است مهندس ورسک (لادیسلاوس فون رابسویچ) در اوقات فراغت به‌ویژه در فصل زمستان كه به‌دلیل رعایت ایمنی عملیات احداث پل ورسک تعطیل می‌شد، به كار مورد علاقه‌اش یعنی نقاشی می‌پرداخت. یک نمونه از نقاشی‌های او تصویر زیر است كه پل ورسک را در مرحله اتمام بخش قوسی و ستون‌های نگهدارنده تاج پل نشان می‌دهد.



نقاشی بعدی پل ورسک که توسط مهندس ورسک (لادیسلاوس فون رابسویچ) کشیده شده است، مراحل آخر ساخت
پل ورسک در زمستان سال ۱۳۱۴ را نشان می‌دهد. همچنین در پائین عكس، تونل زیر رودخانه و بر روی آن كانال
هدایت رودخانه دیده می‌شود.




تصویری کمیاب از مهندس ورسک (لادیسلاوس فون رابسویچ). مهندس ورسک در سال ۱۹۳۸ ایران را ترک كرد و
در كوران جنگ دوم جهانی، پروژه های بسیاری را در آلمان، نروژ و مصر اجرا نمود. رابسویچ در سال ۱۹۵۱ دكترای خود را
از دانشگاه گراتس اتریش دریافت و بعدها به‌عنوان مشاور سازمان‌ملل در سال‌های ۱۹۵۶تا ۱۹۵۸ در ونزوئلا خدمت کرد.



نظارت بر احداث این پل به مهندس ورسک (لادیسلاوس فون رابسویچ) سپرده شد. به همین دلیل
رابسویچ و خانواده‌اش حدود دو سال در خانه‌ای در پائین دست پل و در كنار رودخانه زندگی می كردند.
نمایی از ارتباط كابلی بین دو کوه جهت انتقال تجهیزات هنگام ساخت پل ورسک.

نمایی از کارگران در حال ساخت پل ورسک. پل ورسک از ملات سیمان و شن شسته شده
و آجر ساخته شده و در ساختمان آن از بتن‌آرمه استفاده نشده است.



کارگران در حال حرکت به سمت کارگاه ورسک.



روزنامه اطلاعات در تاریخ ۵ اردیبهشت سال ۱۳۱۵ به نقل از مهندس لادیسلاوس فون رابسویچ نوشت: "روزی كه این مدل را برای احداث پل ورسك تهیه كردم مهندسان دیگر با نظر حیرت به آن نگریسته و اجرای نقشه و احداث آن را در شمار یكی از فتوحات علم مهندسی به حساب آوردند. امروز كه این پل احداث شده، همه، من و رفقایم را تشویق و تحسین می‌‌كنند و آن را در شمار بهترین پل‌های قشنگ و شاهكار مهندسی می‌‌دانند."



با شروع جنگ دوم جهانی و با توجه به احتمال ورود متفقین به ایران و استفاده آنان از راه‌آهن ایران، تصمیم گرفته شد كه همه پل‌ها مین‌گذاری شوند. پل راه آهن ورسک نیز شامل این دستور بود، اما پل‌ها هیچ‌گاه منفجر نشدند و متفقین پس از اطلاع از این موضوع اقدام به خنثی كردن مین‌ها كردند.



محمد سجادی وزیر راه ایران بین سال‌های ۱۳۱۷ تا ۱۳۲۰ با اشاره به مین‌گذاری پل ورسک گفته بود:
"با شنیدن اخبار وحشتناک از جبهه‌های جنگ شوروی، دستور مین‌‌گذاری پل ورسک و پل‌های مهم دیگر راه‌آهن داده شد
و این كار با دقت و به صورت محرمانه انجام پذیرفت. لیكن پس از اشغال ایران توسط متفقین، دستوری برای انفجار پل‌ها صادر نشد."



با گذشت حدود ۷۵ سال از ساخت پل ورسک، قطار تهران - ساری هر روز دو بار از روی این پل می‌گذرد.
قطارهای گرگان و قطارهای باربری و سوختی نیز، از روی پل ورسک می‌گذرند. پل ورسک به‌عنوان یکی
از مهم‌ترین آثار مهندسی راه آهن ایران به ثبت ملی رسیده‌ است.





نمایی از کارگران در حال احداث داربست پل ورسک.

 

معمار_ایرانی

عضو جدید
آشنایی با تاریخچه پل در ایران

آشنایی با تاریخچه پل در ایران

امروزه در مبحث مدیریت شهری، پل را سازه ای برای عبور از موانع فیزیکی قلمداد می کنند تا ضمن استفاده از فضا بتواند عبورومرور و دسترسی به اماکن را تسهیل کند.
واژه پل که در پهلوی به صورت (Puhl) آمده، در زبان فارسی به صورت پول نیز به کار رفته است.
ساخت پل های سنگی به دوران قبل از رومی ها برمی گردد که در خاور میانه و چین پل های زیادی به این شکل برپا شده است.
در ایران نیز ساختن پل های کوچک و بزرگ از زمان های بسیار قدیم رواج داشته و پل هایی نظیرسی و سه پل ، پل خواجو و پل کرخه بیش از ۴۰۰ سال قدمت دارند.
در زبان عربی واژه های جِسر و قنطره به معنای پل است؛ با اینکه لغت شناسان عرب این دو واژه را به یک معنا گرفته اند، در عین حال تفاوت هایی هم میان آنها گذاشته اند و قنطره را به معنای پل سنگی یا آجری (قوس دار) گرفته اند.
علاوه بر این، قنطره گاه به معنی مجرای آب، سدّ و قلعه هم به کار رفته است.
در متون تاریخی و جغرافیایی معمولاً جسر به معنای پل های قایقی یا چوبی به کار رفته است و احتمالاً از همین روست که برخی از محققان تصریح کرده اند که جسر به معنای پل زورقی یا چوبی است.
احتمالاً قدیمترین و ابتدایی ترین شکل پل به زمانی بازمی گردد که بشر توانست با استفاده از تنه درختان و سنگ های بزرگ، امکان عبور از نهرها و درّه ها و مسیل ها را فراهم آورد.
از اینرو ساخت پل و استفاده از آن در مناطق کوهستانی و دارای عوارض طبیعی، بیش از نواحی مسطّح و کویری معمول بوده است.
اما پل های واقعی از وقتی شکل گرفتند که تکیه گاه و پایه های پل ابتدا آماده می شد و سپس یک تخته سنگ یا چند تیر چوبی را روی دو پایه می نهادند و روی آنها را تخته پوش می کردند.
قدیمترین پل قوسی در ایران که آثار آن تاکنون نیز بر جای مانده، پلی است که اورارتوها در قرن هشتم پیش از میلاد بر رود ارس بنا کردند.
در ساحل ایرانی رود ارس یک پایه از این پل بر جای مانده که از سنگ های بزرگی ساخته شده است.
از دوره هخامنشی نیز پل های قوسی باقی مانده است. باستان شناسان انگلیسی یکی از این پل ها را که در قرن چهارم و پنجم پیش از میلاد در پاسارگاد ساخته شده، شناسایی کرده و از زیر خاک بیرون آورده اند.
این پل با ۱۶ متر پهنا روی ۳ ردیف پایه، هر ردیف شامل ۵ ستون سنگی، بنا شده و سطح روی آن از چوب بوده است.
از دیگر پل های قوسی دوره ساسانی که ۷ چشمه از ویرانه های آن باقی مانده، پل شاپوری در ۲ کیلومتری خرّم آباد است.
دیگر پل قوسی مهم دوره ساسانی پل چم نمشت روی رود صیمره است که اکنون قسمتی از پایه های فروریخته آن برجای مانده است.
علاوه بر پل های قوسی زیبا و متعدد که پیش از اسلام به دست رومیان یا ایرانیان ساخته شده بود، پل های زیادی نیز در عصر اسلامی برپا گردید.
در میان پل های قوسی دوره اسلامی پل سنگی ایذه که یاقوت حموی آن را از عجایب جهان خوانده اهمیت ویژه ای دارد. این پل به نام مادر اردشیر بابکان، خرّزاد نامیده می شده و دارای طاقی به ارتفاع ۱۵۰ ذراع از سطح آب بوده است.
همچنین پل آجری هندوان که دو محله خاوری و باختری اهواز را به هم وصل می کرده، اهمیت داشته است.
لرستان نیز چندین پل از زمان ساسانیان بر رودخانه کشگان، که از نزدیکی خرم آباد می گذشت، وجود داشت که بعدها احیا و مرمت شد.
یکی دیگر از پل ها، که برخی باستان شناسان آن را متعلق به دوره ساسانی می دانند، پل شهرستان در ناحیه جی قدیم بوده که بقایای آن اکنون در ۴ کیلومتری شرق اصفهان وجود دارد. پایه های این پل روی سنگ های طبیعی کف رودخانه استوار شده است.
در فاصله قرون سوم تا پنجم در خراسان بزرگ و ماوراءالنهر چند پل مشهور وجود داشت. در روزگار معاویه، عطاءبن سائب، فرمانده مسلمانان، روی ۳ رود در شهر بلخ ۳ پل ساخت که به نام او به قناطر عطا شهرت یافتند.
در قرن سوم روی رود وخشاب بر سر راه تملیات به واشجرد در قبادیان پل سنگی معروفی بوده که دو پایه آن بر دو صخره برجسته بنا شده بود.
یکی از جالب ترین پل های ایران پل قافلانکوه بر رودخانه قزل اوزن در میانه است که بر اساس کتیبه آن در دوره تیموری و در سال های ۸۸۹ ـ۸۹۰ ساخته شده است.
در دوره صفویه، بویژه به دلیل اتخاذ سیاست گسترش راه های کاروانرو و افزایش بنای کاروانسراها، پل های بسیاری در مناطق مختلف ایران احداث شد.
در ۵۰ کیلومتری غرب بندرعباس در جاده کاروانرو اصفهان ـ بندرعباس در ۲۰ کیلومتری مصب رود کُول، بقایای پلی به چشم می خورد که با ۸۰۰ متر طول طویل ترین پل ایران محسوب می شده است.
در دوره صفوی چند پل بسیار زیبا در اصفهان ساخته شده که از جمله مهمترین آنها می توان به پل خواجو، پل مادنان، سی و سه پل و پل جویی اشاره کرد.
مادنان یا پل سرفراز در زمان شاه سلیمان صفوی و به دست یکی از ثروتمندان ارامنه ساخته شد. پل جالب توجه دیگر پل خان است که در اوایل قرن ۱۱ بر سر راه اصفهان به شیراز بر رود کُر ساخته شد.
در این دوره در آذربایجان نیز پل های زیادی ساخته شد، از جمله پل سرخ مهاباد که در ۱۰۷۹ بر رود ساوجبلاغ بنا شد و برخی از پژوهشگران پایه های آن را متعلق به دوره هخامنشی می دانند.
پل دیگر که در شهر نیر در استان اردبیل واقع است، پایه هایی به ارتفاع ۱.۵متر دارد و در ساخت آن از سنگ های مستطیل شکل تراش خورده گورستان های متروک استفاده شده است.
در ساخت پل دختر در میانه نیز سنگ های قبرستان ها را به کار برده اند.
پل سازی همراه با احداث جاده های کاروانرو در دوره قاجار نیز کمابیش ادامه یافت. پل هایی که در دوره اخیر ساخته شده، به پیروی از معماری جدید، با آهن یا بتون مسلح ایجاد و روی آنها با سنگ های طبیعی تزیین شده است.
در مسیر راه آهن ایران دو پل از اهمیت بیشتری برخوردارند: پل وِرِسک، در مسیر تهران ـ گرگان، دیگری پلی فولادی که در درّة قُطور است.
● انواع پل ها:
پل قوسی، پلی است با تکیه گاه های انتهائی در هر طرف، که شکلی نیم دایره مانند دارد. پلی که از رشته ای از قوس ها تشکیل شده باشد، پل دره ای نامیده می شود. پل قوسی ابتدا توسط یونانی ها و از سنگ ساخته شد. بعدها، مردم باستان از ملات در پل های قوسی خود استفاده کردند
▪ پل فلزی
▪ پل بتنی مسطح
▪ پل بازویی
▪ پل کابلی
▪ پل نظامی
▪ پل معلق
▪ پل تشریفاتی
▪ پل سواره رو
▪ پل هوایی

روزنامه همشهری ( www.hamshahrionline.ir )​
 

mpb

مدیر تالار مهندسی معماری
مدیر تالار
پل

پل

سرزمين پهناور ايران، فلاتى مرتفع با پستى و بلندى‌هاى متعدد است. ايران داراى شبکه گسترده و وسيعى از آب‌هاى روان چه به‌صورت رودهاى دائمى و چه به‌صورت رودخانه‌هاى موقت است.
رودخانه‌ها موانع بزرگى بر سر راه‌هاى کاروان‌رو به‌حساب مى‌آمدند. لاجرم براى جاده‌سازى لزوم احداث پل به‌شدت احساس مى‌شد.

از دوره‌هاى بسيار کهن، يعنى از همان هنگام که انسان توانست با انباشتن سنگ‌ها يا خاک‌ها در جلو آب‌ها سد ايجاد کند و آب رودها را به مسيرهاى دلخواه هدايت کند و با استفاده از تنه درختان عبور و مرور از رودها معبر ايجاد کند، کار پل‌سازى آغاز شده است. در ايران آثار تقريباً کافى براى بررسى هنر پل‌سازى از دوران کهن باقى مانده است. منابع و متون تاريخى اشاره به وجود پل‌هاى عظيمى مى‌نمايند که در عهد آشورى‌ها، مخصوصاً به‌وسيله فرمانروايان بابل، ساخته شده‌اند.


پل ‌فرهاد آباد- قُروِه

به عقيده برخى از مورخين و باستان‌شناسان اولين پل که تا حدى جنبه مهندسى داشته، پلى بوده که بر روى رودخانه فرات در شهر بابل زده شده بود. در سرزمين امروزى ايران، قديمى‌ترين پلى که آثار آن به‌جا مانده، پلى است که اورارتوها روى رود ارس که در حال حاضر مرز بين ايران و جمهورى آذربايجان است، بنا کرده‌اند. با اين‌که اين پل حدود قرن هشتم قبل از ميلاد منهدم شده است، هنوز به اندازه کافى آثارى از آن به‌جا مانده که بتوان با آن به‌ وجود پل و طرح و اندازه آن پى برد.

در دوره هخامنشيان پل‌هاى متعددى در مسير راه ساخته شده که امروزه آثار کمى از آنها وجود دارد. از دوران هخامنشى دو بنا از قديمى‌ترين ترکيب پل و سد نيز در حدود شمال غربى تخت‌جمشيد باقى مانده است. از پل‌هاى دوره اشکانى آثارى به دست نيامده، شايد در تحقيقات آينده باستان‌شناسان آثارى از اين قبيل به‌دست آيد.

ساسانيان در فعاليت‌هاى ساختمانى و معمارى داراى تاريخ درخشانى بوده و پل‌سازي، مانند ديگر فعاليت‌هاى معماري، مورد توجه قرار داشته است. هرچند قسمت اعظم پل‌هاى دوره ساسانى از بين رفته، ليکن آثار منتسب به اين دوره به‌جاى مانده در منطقه فارس چون پل پيرين و خيرآباد، پل ساسانى دره‌شهر، پل دختر ممولان، پل ساسانى کشکان در منطقه لرستان گواه اهميت جاده و پل‌سازى در اين عصر است.

در خوزستان نيز موارد متعددى از ترکيب پل و بند مشاهده مى‌شود. در بسيارى از موارد فقط پايه‌ها متعلق به دوره ساسانى است و بقيه بنا، از جمله طاق‌ها در قرون اوليه اسلامى احداث شده‌اند. پل‌سازى در دو قرن اوليه اسلام دچار رکود گرديد. در مورد بناى اولين پل در دوره اسلامى مدارک و مآخذ موثقى در دست نيست. دوران ديلميان از نظر ساختماني، به‌خصوص پل‌سازي، يکى از دوران درخشان معمارى به‌حساب مى‌آيد.

در لرستان کردهاى حسنويه، به‌خصوص ابوالنجم بدرين حسنويه، در احداث ابنيه، به‌ويژه پل‌هاى عظيم کوشش نمودند. هم اکنون بقاياى پل عظيم کشکان، پل کلهر و چندين پل ديگر در منطقه لرستان از آثار وى ديده مى‌شود.


پل دختر - بويراحمد


پل شاه عباسى- قزوين



پل شوشتر

پل سازى در دوره هاى تاريخى



پل ‌خشتى- لنگرود

پل‌سازى در دوره غزنوى و سلجوقى

از دوران غزنويان چند سد و پل مخروبه باقى مانده است. شايد معروف‌ترين آنها پل طوس باشد که بر روى رود کشف‌رود بر سر راهى که طوس را به شهرهاى هرات و بلخ متصل مى‌کرده، قرار گرفته بود. در دوره سلجوقيان پل‌سازى از اهميت خاصى برخوردار بوده است.

يکى ديگر از آثار مهم دوره سلجوقى که بنا به شواهد بسيار در همين دوره احداث شده، پل ضياءالملک است که بقاياى پايه‌هاى ويرانه آن در ۲۰ کيلومترى نخجوان بر روى رودخانه ارس ديده مى‌شود. اين پل را ضياءالملک نخجوان، وزير دربار سلجوقيان، احداث کرده است.
پل‌سازى در دوره ايلخانى تا صفويه

در دوره ايلخانان مغول که در کشور آرامش برقرار شد، احداث پل‌ها و جاده‌ها تداوم يافت. از مهم‌ترين پل‌هاى اين دوره مى‌توان به پل محکم و زيبايى که على‌شاه جيلاني، وزير غازان‌خان، بر روى رودخانه اندرآب اهر و پل بابا محمود از پل‌هاى مشهور زاينده‌رود ساخت، اشاره کرد که در سه کيلومترى جنوب روستاى سهروفيروزان از توابع فلاورجان واقع شده است. اين پل را محمد بن محمود اشترجاني، ملقب به خواجه فرج‌الدين منشى اولجايتو و ابوسعيد بهادرخان، بانى مسجد جامع اشترجان ساخته است.
پل‌سازى در دوره صفويه

با روى کار آمدن شاه‌عباس، و از هنگامى که اصفهان به پايتختى برگزيده شد، اين شهر به‌عنوان يکى از درخشان‌ترين شهرهاى شرق گسترش يافت و آينه تمام‌نماى هنر معمارى دوران صفوى گرديد. در اين شهر پل‌هاى متعددى بر روى رودخانه زاينده‌رود احداث گرديد. سى‌وسه پل، پل خواجو و پل چوبى علاوه بر تأمين عبور و مرور، محل تفرج‌ شاه و درباريان و گاه سفراى کشورهاى خارجى در اين عصر به‌شمار مى‌رفته است.


پل ‌صفوى

در هيچ دوره از تاريخ ايران، از دوران اسلامى تا زمان صفوى راه‌سازى و ساختمان‌هاى مربوط به آن، يعنى پل و کاروانسرا، همچون دوران صفوى گسترش نيافته است و اکثر پل‌هايى که امروزه در گوشه و کنار اين سرزمين پهناور به چشم مى‌خورد از آثار ارزنده مربوط به اين دوره با منتسب به آن است.

پل سياه‌کوه و سفيدآب در مسير راهى بوده است که شاه‌عباس از کاشان به طرف سواحل درياى مازندران و فرح‌آباد احداث کرده بود. راه تهران به قم از پل‌هاى دلاک و کنارگرد مى‌گذشته است. راه اصفهان به قزوين جاده‌‌اى سنگ‌چين و ارابه‌رو بوده که در مسير آن پل‌هاى دودهک، پل يک چشمه سرخده، پل محمدآباد خره ساخته شده است.

در ۵۰ کيلومترى غرب بندرعباس که جاده کاروان‌رو از يک منطقه سيلابى واقع در ۲۰ کيلومترى مصب‌رود کول عبور مى‌کند، پل ويرانى است که هنوز بقاياى آن به چشم مى‌خورد. اين پل که در زمان آبادانى ۸۰۰ متر طول داشته و طويل‌ترين پل ايران محسوب مى‌شود، در دو قسمت احداث شده است. طول قسمت غربى پل رود کول حداقل ۴۲۰ متر بوده است. ارتفاع پل ۶ متر، پهناى آن ۸۰/۶ متر و پهناى پايه‌هاى آن ۸۰/۵ متر است. بناى پل رود کول از عالى‌ترين طرح‌هاى پل‌سازى در ايران قديم محسوب مى‌شود. اين پل از سنگ‌هاى تراش و بى‌شکل ساخته شده است.

در مسير راه قزوين به همدان تا کرمانشاه و سرپل ذهاب نيز پل‌هاى متعددى در اين دوره احداث شده‌اند که مهم‌ترين آنها پل فرسنج، پل شکسته، پل صفوى بيستون، پل کهنه کرمانشاه و پل ماهى‌دشت ... است.

علاوه بر راه‌هاى منتهى به اصفهان، شاه‌‌عباس به سبب علاقه وافر خود به گيلان و مازندران درصدد بود تا به کوره راه‌هايى که در اين ايالات از زمان‌هاى گذشته وجود داشت، سروسامانى بدهد. تلاش و کوشش شاه‌عباس براى معمور کردن اين راه‌ها به نتيجه رسيد و جاده وسيع سنگ‌فرش از جاجرم تا دشت مغان ادامه يافت. قسمتى از اين راه از اسپجين، سرحد ايالت مازندران و گيلان در آن عصر، تا آستارا را بهزادبيک ساخته است. اين جاده چه در شهر و روستا، چه در دشت و کوهستان از روى پل‌هاى بزرگ و کوچکى مى‌گذشت که از آن جمله مى‌توان به پل‌هاى کهنه گوراب لاهيجان، نياکو، تجن گوگه، کسيم، پردسر و پونل اشاره کرد.
پل‌سازى در دوره افشاريه و زنديه

در دوره افشاريه توجه بسيارى به ايجاد راه و پل‌سازى مبذول نگرديد. ليکن، به‌علت آرامش نسبى که در دوره زنديه به‌وجود آمد تلاش‌‌هايى را پادشاه زند و امرا و حکام ولايات صورت دادند و کم و بيش آثار مهمى از پل‌هاى اين دوره در گوشه و کنار کشور به يادگار مانده است؛ مانند پل رودخانه خشک در شيراز که از مستحدثات کريمخان است و پل صلوات‌آباد که داراى سنگ‌نبشته‌اى به تاريخ سال ۱۱۸۴ هجرى است و پل خاتون خوى که متون تاريخي، احداث آن را به جعفرخان دنبلي، حاکم خوى در دوره زنديه نسبت مى‌دهند.
پل‌سازى در دوره قاجاريه

در زمان حکومت سلاطين قاجار فقط در زمان کوتاه صدارت ميرزا تقى‌خان اميرکبير جاده و پل‌هاى قديمى مرمت شد و چند جاده جديد نيز احداث گرديد، از جمله دو راه بود که تهران را به مازندران مربوط مى‌ساخت. يکى راه تهران چالوس بود که ناصرالدين‌شاه، مهندس کاستکرخان را مأمور ساختن اين راه کرد و از پل‌هاى مهم اين جاده مى‌توان به شاه‌پل، پل آينه‌بندان، پل شوراوئک و پل اوشان اشاره کرد.

اهم پل‌هاى جاده تهران - قم نيز عسگرآباد و پل حوض سلطان است. علاوه بر آن، گاهى از طرف حکام محلى و افراد خير به دلايلى مختلف احداث پل صورت مى‌گرفت. مانند پل آصف‌الدوله در جاده کرج - اشتهارد، پل لوشان از آثار ناصرخان گرجي، پل ميرزا آقاخان نورى در نور، پل محمدحسن‌خان در بابل و پل‌هاى سه‌گانه در زنجان، پل خان‌زئيان و پل دالکى از مستحدثات مشيرالملک در فارس، اغلب پل‌ها در شهرها يا در مسير راه‌هاى کاروان‌رو ساخته مى‌شد.
پل‌سازى در قرن اخير

پل‌هايى که در قرن اخير در ايران ساخته شده‌اند از روش‌هاى معمارى جديد پيروى کرده، اغلب با آهن و بتون مسلح ايجاد شده‌اند يا در آنها سنگ‌هاى تراش به‌کار رفته است.

دو پل بسيار بزرگ در مسير راه‌‌آهن ايران موجود است که به‌واسطه عظمتى که دارند با پل‌هاى معمولى متفاوت‌اند. يکى از آنها پل ورسک در کوه‌هاى البرز است که مهندسان آلمانى آن را ساخته‌اند و ديگر پل قطور در آذربايجان غربى است که مهندسان اتريشى ساخته‌اند.

پل سفيد به طول ۱۵۳ متر که در سال ۱۳۰۹ افتتاح گرديد و پل عظيم اهواز بر روى رود کارون نيز از شاهکار‌هاى پل‌سازى در قرن اخير است. اين پل ۴۹۶ متر طول دارد و ساخت آن از شهريور ۱۳۴۶ آغاز شده، در سال ۱۳۴۹ به پايان رسيد.
معمارى پل



پل ‌خشتى- لنگرود

با بررسى ويرانه‌هاى به‌جاى مانده از قديمى‌ترين پل‌ها در مى‌يابيم با آن که پل‌سازى پيشينيان در عهد خود يکى از شاهکارها بوده؛ ولى به‌علت عميق بودن وسط رودخانه، عدم وجود اسباب و ابزار کافى و در نتيجه عدم رعايت پاره‌اى از نکات فني، پايه‌ها به‌تدريج در اثر شسته شدن ويران مى‌شده‌اند. در دوره ساسانى پايه‌ها شکل تکامل‌يافته‌ترى گرفتند و از وسعت بيشترى برخوردار گشتند.
آب‌برها

در اکثر پايه‌هاى پل چه در جهت خلاف جريان آب، چه موافق آن پيش‌آمدگى مثلثى‌شکل يا نيم‌دايره ايجاد مى‌گردد که اصطلاحاً به آن موج‌شکن يا آب‌بر مى‌گويند.


پل ‌نياكو- لاهيجان

افزايش مقطع طولى پل و سنگين‌تر نمودن پايه‌ها جهت خنثى‌سازى رانش حاصل از طاق‌هاى بزرگ، نقش استحکامى پل در مقابل فشارهاى سرسام‌‌آور آب در هنگام طغيان رودخانه‌ها و هدايت مناسب آب که از لحاظ مکانيکى و مهندسى در دوام پل تأثير بسيارى دارد؛ از جمله کاربردهاى مهم آب‌برها هستند.
طاق‌دهانه‌ها

هرچند از دوره هخامنشى و اشکانى پل سالمى باقى نمانده ولى بدون ترديد قوس‌هايى که در اين دوران به‌کار مى‌رفته، در دوره ساسانى به حد تکامل خود رسيده است. با بررسى قوس دهانه در پل‌هاى به‌جاى مانده از دوران ساسانى توفيق معماران آن عصر در احداث طاق‌هاى هلالى مرتفع، عملاً روشن مى‌شود. در دوران اوليه اسلامى به‌تدريج طاق‌هاى تيزه‌دار يا جناغى به صور مختلف براى ساخت طاق‌ها برگزيده شد و تا قرن دهم به همان فرم اصلى آن اجرا گرديد. ليکن در دوره صفوى فرم طاق‌ دهانه‌هاى پل به خيز کمترى تمايل پيدا کرد.

در اواخر دوره قاجاريه و قرن اخير که جاده‌سازى به معناى وسيع‌تر شروع شد، خواه‌ناخواه پاى مهندسان و شرکت‌هاى ساختمانى خارجى در کشور باز گرديد و اين امر در پل‌سازى تأثير گذاشت و معمارى مدرن جاى معمارى سنتى را گرفت. طاق‌زنى تابع محاسبات فنى دقيق قرار گرفته، پل‌ها با طاق‌هاى نيم دايره يا طاق معلق احداث شدند.
کانه ‌يا کنو

براى تخت کردن سطح پل لازم است که فرورفتگى موجود در پشت طاق يا مابين طاق‌ها و روى پايه‌ها به گونه‌اى پر شود که فشار وارده بر پايه‌ها را به حداقل برساند و جلوى رانش طاق‌ها را بگيرد. به همين جهت، بر روى پايه‌ها و اغلب عمود بر آنها دهليزهايى ساخته مى‌شود که به آن کانه يا کنو مى‌گويند.
مصالح ساختمانى

بدون شک مصالح به‌کار فته در بناى پل و بند، عامل مؤثرى در استحکام و استقامت در برابر سوانح طبيعى و يکى از عوامل ايستايى بنا در قرون متمادى است. مصالح ساختمانى مصرفى در دوره‌ەاى مختلف متفاوت بوده، چنانکه در دوران هخامنشى و ساسانى از سنگ‌تراش بست‌هاى آهنى يا سرب مذاب و در دوره‌هاى بعد از اسلام بيشتر از آجر با ملات قيرچارو، ساروج و گچ استفاده مى‌کردند.

در پايه نيز سنگ به صور مختلف شامل سنگ لاشه و سنگ‌تراش استفاده شده است. آهک به عنوان ملات چسبنده به صور گوناگون، به‌خصوص در بناهاى آبى اعم از پل و سد، کاربرد فراوانى داشته است.
منبع:aftabir

 

mpb

مدیر تالار مهندسی معماری
مدیر تالار
پل آباره دشتو، لارستان

پل آباره دشتو، لارستان

پل آباره دشتو مربوط به سده‌ها متاخر دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان لارستان، بخش مرکزی، دهستان حومه، روستای هرمود مهر خوی واقع شده و با شمارهٔ ثبت ۲۶۶۲۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

منبع:irandeserts
 

mpb

مدیر تالار مهندسی معماری
مدیر تالار
پل آبرسان بادامک، شهریار

پل آبرسان بادامک، شهریار

پل آبرسان بادامک مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان شهریار، روستای بادامک واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۱ شهریور ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۸۹۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. برای انتقال آب زراعی سازه هایی بر دره های عریض و عمیق رود خانه های منطقه که اکنون جز بستری خشک اثری از آنها باقی نیست ایجاد میکردند که اهالی محلی بادامک و ورامینک به آنها نا سمان (NASEMAN)میگویند.این سازه ها یا پلهای آّب رسان را «آباره» نیز میگویند. این پل آبرسان در غرب روستای بادامک و در مجاورت اراضی روستای ورامینک قرار دارد و برای دسترسی به آن می توان از جاده سعید آباد- شهریار استفاده کرد. قبل از رسیدن به پل رو گذر راه آهن مسیری خاکی بسوی ورامینک وجود دارد. بارز ترین اثری که در این قسمت به چشم می خورد پل آبرسان بادامک است.مصالح عمده به کار رفته در ساختار پل قلوه سنگهای طبیعی در قسمت بدنه و پی و آجرهایی در ابعاد( 20×20×4 )سانتی متری در دیواره ها و در طاق چشمه مرکزی می باشد.طاق پل به شکل گهواره ای و دارای 5/3 متر ارتفاع و عرض دهانه ای به طول 8/2متر و طول پایه اش 6/3 متر می باشد.بخش فوقانی پل 3متر عرض دارد که آب راهی به عرض90سانتیمتر و عمق 50 سانتی متر در آن ساخته و داخل آن را اندود کرده اند.این پل دارای تزئینات آجری به شکل لوزی بر دو سطح سقف گهواره ای و همچنین تلفیق آجر و سنگ بر روی دیواره ها می باشد.بر اساس شواهد و نوع معماری پل آبرسان بادامک این پل در دوران اسلامی و اوایل دوره قاجاری ساخته شده است.


منبع:irandeserts
 

mpb

مدیر تالار مهندسی معماری
مدیر تالار
پل آب بر بالا، جهرم

پل آب بر بالا، جهرم

پل آب بر بالا مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان جهرم، بخش سیمکان، دهستان پشت پر، ارتفاعات غربی روستای کوشک حسن آباد واقع شده است. اين اثر در حدود 300 متري شمال غربي روستاي کوشک حسن آباد ودر ارتفاع 1242 متري از سطح دريا واقع گرديده است و مربوط به دوره قاجاريه مي باشد . مصالح به کار رفته در اين بنا سنگ و گچ دستکوب است . ارتفاع پل حدود 15 متر است که نيمي از پايه هاي آن بر روي صخره هاي طبيعي دره بنا شده است . بر روي پل کانالي به طول حدود 35 متر عبور داده شده که آب چشمه و قنوات که از شمال غرب روستا جاري مي باشد را به مزارع پايين دست روستا هدايت مي کند نوع بهره برداري از اين اثر به صورت خدماتي مي باشد و.هيچگونه دخل و تصرفي در اثر صورت نگرفته است تنها در دوره هاي مختلف تعميرات جزئي در اثر صورت گرفته است .
به گزارش روابط عمومي سازمان ميراث فرهنگي،صنايع دستي و گردشگري فارس اين اثر در سالهاي گذشته توسط کارشناسان اين سازمان شناسايي و در سال 1387 کليه اقدامات ثبتي آن مهيا گرديد وپس از طي مراحل وتشريفات قانوني هم اکنون در فهرست آثار ملي ايران به شماره 24723 به ثبت رسيده است وتحت حفاظت وصيانت اين سازمان قرار گرفته است.
منبع:irandeserts
 

mpb

مدیر تالار مهندسی معماری
مدیر تالار
پل آبرسان ورامینک، شهریار

پل آبرسان ورامینک، شهریار

پل آبرسان ورامینک مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان شهریار، بخش مرکزی، روستای ورامینک واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۱ شهریور ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۹۸۹۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. پل آب رسان ورامینک بنای است آجری به طول 26،عرض1/2 و ارتفاع 6 متر در حال حاضر این پل یک چشمه طاق مرکزی به عرض دهانه 2/3 متر و آب راهی باریک بر فراز امتداد طولی خود دارد. به نظر می رسد این پل چشمه دیگری نزدیک به ساحل شرقی داشته است که اکنون تخریبی شده است . بدنه پل با عرض 210 سانتی متر متشکل از دو نمای آجری در طرفین و بخش میانی آن با خاک،شن و قطعات آجر پر شده است.ابعاد آجرهای بکار رفته (20×20×4)می باشد. سقف چشمه طاق مرکزی گهواره ای شکل است .آنچه به نظر میرسد این پل زمانی ساخته شده که رود خانه کرج و شاخه های آن دوران پر آبی را پشت سر می گذاشته اند. این پل در دوران قاجار و حتی پیش از آن ساخته شده است.



منبع:irandeserts
 

mpb

مدیر تالار مهندسی معماری
مدیر تالار
پل آبنیک، رودبار قصران

پل آبنیک، رودبار قصران

پل آبنیک مربوط به دوره پهلوی اول است و در فشم، تقاطع فشم، آبنیک، گرمابدر واقع شده و این اثر در تاریخ ۱ مهر ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۳۹۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در فاصله 12 کیلومتری شمال شرق فشم و در محل تقاطع سه راهی فشم –آبنیک-گرمابدر و در فاصله 1 کیلومتری شرق آبنیک و در موقعیت جغرافیایی 35 درجه و 59 دقیقه و 8.06 ثانیه عرض جغرافیایی و 51 درجه و 37 دقیقه و 08.1 ثانیه طول جغرافیایی و در ارتفاع 2395متر از سطح دریا و بر روی رودخانه آبنیک پل یک دهانه ای وجود دارد که سال احداث آن 1320 هجری شمسی است.
مصالح احداث پل سنگ مالون تراشیده و سیمان بوده و دارای قوس نیمدایره باز است و به سبک پلهای راه آهن سراسری و دیگر پلهای اول ساخته شده است در دو طرف بالای دهانه پل و در منتهی الیه قوس آن دو قطعه سنگ نسبتا بزرگ نسب شده است. در قسمت بالی سنگ سال 1320 و در پائین آن 1941 حک شده و جزآن نوشته دیگری ندارد.
پل تاریخی آبنیک علی رغم گذشت بیش از شصت سال از عمر آن از استحکام و ایستایی بسیار خوبی برخوردار بوده و کوچکترین خللی به آن وارد نشده است.
وجود چنین پلی در نقطه ای نسبتا دور و در مسیری که راه اصلی نبوده حائز اهمیت فراوان میباشد . در حال حاظر عبور جوی آب از پشت پایه جنوبی پل موجب ریزش دائم آب ازبدنه های آن شده و آنرا در وضعیت آسیب پذیری قرار داده است. شایسته است برای حفظ این سند ارزشمند مهندسی در منطقه نسبت به تغییر مسیر آب و رفع خطر از آن اقدام شود.
منبع:irandeserts
 

mpb

مدیر تالار مهندسی معماری
مدیر تالار
پل آبرسان، لامرد

پل آبرسان، لامرد

پل آبرسان مربوط به دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان لامرد، بخش اشکنان، روستای رکن آباد واقع شده و این اثر در تاریخ 1388 با شمارهٔ ثبت ۶۷۹۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این پل سنگ و ساروجی متعلق به حدود 1000 سال قبل است.
منبع:irandeserts
 

mpb

مدیر تالار مهندسی معماری
مدیر تالار
پل آجری بالا جنید لاک پل

پل آجری بالا جنید لاک پل

پل آجری بالا جنید لاک پل مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان قائم شهر، روستای بالا جنید لاک پل واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ بهمن ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۳۴۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

منبع:irandeserts
 

mpb

مدیر تالار مهندسی معماری
مدیر تالار
پل آذر، سلسله

پل آذر، سلسله

پل آذر مربوط به دوره پهلوی است و در شهرستان سلسله، بخش مرکزی، روستای کاکارضا واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۳ شهریور ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۱۷۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.


منبع:irandeserts
 

mpb

مدیر تالار مهندسی معماری
مدیر تالار
پل آجری بالا تجن، قائم شهر

پل آجری بالا تجن، قائم شهر

پل آجری بالا تجن مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان قائم شهر، بخش مرکزی، روستای استرآباد واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ بهمن ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۳۴۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

منبع:irandeserts
 

mpb

مدیر تالار مهندسی معماری
مدیر تالار
پل آجری خرما کلا، قائم شهر

پل آجری خرما کلا، قائم شهر

پل آجری خرما کلا مربوط به دوره صفوی است و در شهرستان قائم شهر، بخش مرکزی، روستای خرما کلا واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ بهمن ۱۳۸۳ با شمارهٔ ثبت ۱۱۳۳۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
منبع:irandeserts
 

Similar threads

بالا