| [h=1] | |
علاقه انسان ها به داشتن اطلاعاتی درمورد مغز و نحوه عملکرد آن به سال ها پیش باز می گردد. امروزه شواهد بسیاری وجود دارد که ثابت می کند هزاران سال قبل در کشورهایی نظیر مصر و یونان کنکاش و تحقیقات زیادی در مورد مغز انسان صورت گرفته است. این ارگان پیچیده و شگفت انگیز همیشه برای پژوهشگران و دانشمندان سوژه جالب و بحث برانگیزی بوده است. در این مقاله سعی شده است به شیوه بسیار ساده و قابل فهمی، چگونگی رشد و تکامل مغز و نوع کارکرد آن در مراحل مختلف زندگی از ابتدای پیدایش سلول های مغزی تا زمان پیری شرح داده شود. بسیاری از دانشمندان و کارشناسان امور روان شناسی عقیده دارند که با دانستن اطلاعات مفید و ضروری در مورد مغز انسان و نحوه عملکرد آن، می توان برای بسیاری از بیماری ها و ناهنجاری ها و اختلالات روانی توجیه مناسب و در خوری ارائه داد. ● مغز جنین انسان مغز جنین و نوزاد تازه متولد شده به عقیده دانشمندان یک معمای پررمز و راز است که به تازگی تلاش های زیادی برای پرده برداشتن از این رازهای پرابهام صورت گرفته است. شروع این معمای پیچیده در رحم مادر است. تنها چهار هفته بعد از لقاح و بارور شدن تخم، نخستین سلول های مغزی یعنی نورون ها، به میزان شگفت انگیز و حیرت آوری (حدود ۲۵۰ هزار نورون در هر دقیقه) شروع به رشد و تکثیر می کنند. میلیون ها سلول مغزی شروع به برقراری ارتباط با یکدیگر می کنند و بدین ترتیب میلیاردها میلیارد ارتباط میان سلول های مغزی ایجاد می شود. جالب اینکه هر سلول مغزی دقیقا در جای مناسب خود قرار می گیرد و تمامی ارتباطات و پیوند میان نورون ها با دقت و سازماندهی شده هستند. در این مجموعه عجیب و خارق العاده هیچ چیز اتفاقی یا تصادفی صورت نمی گیرد. گویی تشکیل مغز و پیوند سلول های مغزی یک برنامه کاملاً از پیش طراحی شده و منظم است. چشمان نوزاد تازه متولد شده و قشر مخ در ناحیه بصری و بینایی بعد از تولد نوزاد هم رشد می کند. بنابراین پاسخ به محرک های گوناگون از طریق چشم ها نشان می دهد که قشر مخ در حال تکامل و رشد است. به عقیده پزشکان چنانچه نوزادی با دید غیرعادی به دنیا بیاید و نتواند نسبت به محرک های محیطی از طریق چشمان خود به خوبی پاسخ دهد، باید از نظر مغزی مورد بررسی کامل قرار بگیرد. ● مغز کودکان مغز انسان در سنین کودکی مانند یک موتور بسیار فعال، آماده یادگیری است. یک کودک ابتدا می آموزد که چهار دست و پا حرکت کند، سپس راه برود و سرانجام دویدن را می آموزد. در همین سنین مغز انسان به او دستور می دهد که فکر کند، از عقل و شعور خود بهره ببرد، به اطراف توجه کند، به خاطر بسپارد و بیاموزد. اما به عقیده روان شناسان مغز یک کودک در یادگیری زبان به طور شگفت انگیزی عمل می کند. در سنین بزرگسالی مرکز تکلم و یادگیری زبان در نیمه چپ مغز است، اما مغز کودکان کمتر تخصصی است و در واقع هنوز قسمت های مختلف آن به فاکتورهای متفاوت مربوط نمی شود و تمامی قسمت های مغز یک کودک یک ساله برای یادگیری زبان و تکلم فرمان می دهد نه فقط سمت چپ مغز، اما کم کم و با بالا رفتن سن یادگیری زبان به سمت چپ مغز منحصر می شود. حال چنانچه به هر دلیلی مغز انسان در دوران کودکی تحت تاثیر یک بیماری خاص قرار بگیرد، تاثیرات مخربی بر رشد مغز و نحوه عملکرد آن می گذارد. مانند آنچه که در بیماری صرع روی می دهد. ● مغز نوجوانان و جوانان هنگامی که مغز یک انسان بالغ در سنین نوجوانی مورد بررسی قرار می گیرد، راز و رمز، پیچیدگی، افکار بکر و دست نخورده، هیجانات و در کنار همه اینها یاس و ناامیدی نیز یافت می شود. در این سنین هورمون های مختلفی در مغز انسان ترشح می شود که بر کل سیستم بدن انسان تاثیر گذارند. در این سن قشر پیشین مخ که مرکز استدلال و کنترل میل و هوس است، همچنان در حال پیشرفت و تکامل است. به همین دلیل سن نوجوانی، سن غلیان احساسات و عواطف و استدلال های بی منطق و نادرست است. نکته جالبی که توجه پژوهشگران و دانشمندان را به خود جلب کرده است، مساله خواب در سنین نوجوانی است که اکثر نوجوانان با آن مشکل دارند. مثلاً این که شب ها نمی توانند خوب بخوابند و صبح ها به سختی از خواب بیدار می شوند. این مساله قطعاً با مغز و نحوه عملکرد آن در این سن و یا تاثیر هورمون های مختلف بر آن در ارتباط است و دانشمندان در پی یافتن جوابی برای این سؤالات هستند. یکی از مهم ترین اختلالات مغزی و روانی که معمولاً افراد بالای ۱۲ سال را تهدید می کند، اسکیزوفرنی است که به جنون جوانی نیز شهرت دارد. ● مغز بزرگسالان مغز بزرگسالان یک نمونه کامل از نیروی عقلانی و فهم و هوش انسانی است. علاوه بر تفکر و تعقل احساسات نیز به طور عمده توسط مغز کنترل می شوند. میان احساسات و تعقل یک واکنش و تبادل حیاتی و مهم وجود دارد. همه ما می دانیم عملکرد نادرست مغز می تواند باعث بروز درد در نواحی مختلف بدن، گریه، افسردگی، استرس، ضعف و ناتوانی احساسی شود. ضمناً مغز به روی کنش ها و واکنش های احساسی و عاطفی نیز تاثیر مثبت دارد. مانند خنده، هیجان، شادی و عشق. دانشمندان توانسته اند بخشی از مغز را که باعث خنده می شود، به دقت مشخص کنند. بسیاری گمان می کردند که احساسات و عواطف ناملموس و غیرقابل درک هستند، اما امروزه با بررسی مغز افراد بزرگسال ثابت شده است که مرکز احساست و عواطف مختلف در مغز کاملاً مشخص است و این کیفیت ها غیرقابل لمس نامحسوس نیستند. سیستم مغز به گونه ای عمل می کند که ما حواس پنجگانه لامسه، بویایی، شنوایی، چشایی و بینایی را به طور کامل حس کرده و درک می کنیم. اما هیچ فکر کرده اید که زندگی ما انسان ها بدون احساسات و عواطف، بی معنی و پوچ خواهد بود؛ عملکرد مغز در این میان بسیار مهم و حیاتی است. ● مغز افراد سالخورده و پیر مغز انسان تا آخرین سال های عمر و در سنین پیری می تواند به خوبی کار کند و عملکرد مطلوبی داشته باشد. دانشمندان دریافته اند که مغز انسان حتی در سنین هفتاد تا هشتاد سالگی هم می تواند به ساختن نورون های جدید ادامه دهد. برخلاف برخی تصوراتی که در گذشته وجود داشت. مبنی بر این که با افزایش سن و پیر شدن انسان تعداد زیادی از سلول های مغز تحلیل می روند. این در حالی است که اخیراً ثابت شده است که با افزایش سن مغز انسان همچنان فعال است و حتی دانایی و تعقل و قدرت اندیشیدن نیز بیشتر ازگذشته می شود. با این حال بیماری های مغزی وجود دارند که با بالا رفتن سن و پیر شدن بیشتر خود را نشان می دهند مانند آلزایمر و زوال عقل، اما دانشمندان امیدوارند که با انجام مطالعات بیشتر بر روی این سیستم پیچیده و خارق العاده راه حل هایی برای پیشگیری از ابتلا به این قبیل بمیاری های مغزی بیابند. | |
| | |
| | |
| گردآوری:پرتال فرهنگی اجتماعی پرشین پرشیا | |
| - | :نویسنده |
| روزنامه اطلاعات | :منبع |
