بوتولیسم(botulism) :

mycobacter

عضو جدید
بوتولیسم یک اختلال حاد عصبی است که بالقوه می تواند زندگی فرد مبتلا را به خطر بیاندازد و به دلیل تولید سموم مؤثر بر اعصاب ناشی از فعالیت باکتری Clostridium botulinum باعث فلج عصبی گردد. این توکسین به صورت برگشت ناپذیر به غشاهای پیش‌سیناپسی اتصالات اعصاب اتونومیک و عصبی عضلانی سطحی پیوند می یابد. با این پیوند آزادسازی استیل کولین متوقف و مهار میگردد و باعث ایجاد علائمی نظیر ضعف ، فلجی شل flaccid paralysis و اغلب موارد ایست تنفسی می شود.


سه شکل عمده بیماری بوتولیسم را می توان در سه دسته اطفال ، غذایی و زخم طبقه بندی نمود. بعلاوه ، بدلیل قدرت توکسین ، بصورت بالقوه می توان بوتولیسم را به عنوان یک عامل تهدید بیوتروریسمی یا سلاح بیولوژیک هم دانست.

بوتولیسم در اطفال با بلع اسپور بوتولیسم و ایجاد توکسین در روده اتفاق می افتد. این اسپورها ممکن است توسط زنبورهای عسل یا از محیط به اطفال انتقال یابند. اغلب اطفال مبتلا پس از درمان حمایتی به طور کامل بهبود می یابند بطوریکه میزان مرگ و میر در آنها کمتر از یک درصد است.

کنسروهای معیوب یا غذاهای خانگی ناسالم را باید عمده منابع توکسین برای ایجاد بوتولیسم غذایی دانست. از سویی دیگر آلودگی زخم با توکسین باکتری کلاستریدیوم بوتولینوم را هم می توان علت ایجاد بوتولیسم از راه زخم عنوان نمود. از آنجایی که این دو نوع اخیر بیشتر در بالغین رخ میدهند تمرکز این نوشتار هم بر آنها استوار خواهد بود.



کلاستریدیوم بوتولینوم (CB) یک باکتری غیرهوازی و گرم مثبت است که در خاک با تشکیل اسپور یافت می شود. تحت شرایط بی هوازی جوانه زدن هاگ رخ میدهد و و باعث آزادسازی توکسین قوی می شود. هشت نوع توکسین از نظر آنتی ژنیکی برای این باکتری شناخته شده که شامل G,F,E,D,C(beta),C(alpha),B,A است. هر سویه این باکتری قادر است تنها یک نوع از این توکسین ها را تولید کند. انواع E,B,A و به ندرت F سبب ایجاد بیماری در انسان می گردند. توکسین های A و B بسیار قوی هستند و مصرف میزان ناچیزی از آنها همراه غذا برای ایجاد یک بیماری جدی کافی است. در طی ۲۰ سال گذشته ، توکسین A عمده‌ترین علت ایجاد بوتولیسم غذایی بوده و پس از آن توکسین های B و E قرار دارند. در ۱۵ درصد موارد وقوع این بیماری ، توکسین عامل ایجاد بوتولیسم تشخیص داده نشده است. توکسین های C,D می توانند در حیوانات مختلف بیماری ایجاد کنند. در گزارشات توکسین G باعث مرگ ناگهانی شده ولی سبب ایجاد فلج عصبی نشده است. این توکسین از نمونه های پس از مرگ ۵ بیمار در سال ۱۹۷۷ در سوئیس جدا شد.

جالب است بدانید که در آمریکا سالانه ۲۴ مورد بوتولیسم غذایی ، سه مورد از طریق زخم و ۷۱ مورد مربوط به اطفال با میانگین سنی سه ماهگی گزارش میشود. البته بوتولیسم یک بیماری جهانی است. در اروپا بیشتر می توان ابتلا در اثر توکسین B را مشاهده نمود. در کشورما نیز اولین همه گیری این بیماری در سال ۱۳۴۴ در شمال کشور اتفاق افتاد.

میزان مرگ و میر ناشی از بیماری بسیار به سن بیمار و نوع بوتولیسم وابسته است. در نوع غذایی آن ۲۵ درصد را بطور کلی می توان بعنوان میزان مرگ و میر دانست ، با این حال این میزان در بیماران زیر ۲۰ سال ۱۰ درصد است! در نوع وابسته به زخم بیماری به طور متغیری از ۱۵ تا ۱۷ درصد و در نوع اطفال معمولاً همانطور که قبلاً اشاره شد میزان مرگ و میر کمتر از یک درصد است.

دوره بهبود این بیماری اغلب طولانی است.(بین یکماه تا ۱۰۰ روز) برخی از بیماران علائم ضعف یا نقص عملکرد اعصاب اتونومیک را یک سال پس از شروع بیماری هم نشان میدهند. با این حال بهبود کامل عصبی امری معمول است.

در ابتلا به نوع غذایی مردان و زنان از شانس مشابهی برخوردارند اما در نوع وابسته به زخم بیماری ، مردان بیشتر به بیماری دچار شده اند.

دوره کمون معمول بیماری ۱۲ تا ۳۶ ساعت است اما توکسین تا ۳۰ روز هم ممکن است در بدن باقی بماند. تهوع ، استفراغ و درد شکمی زودرس ترین علائم هستند. شکایات عصبی مشخصه بوتولیسم عبارتند از فلج عضلات خارجی و داخلی چشم (که منجر به دوربینی می شود) ، افتادگی پلک ، گشاد شدن مردمک ها و عدم واکنش به نور ، عدم ترشح بزاق و خشک شدن مخاط دهان ، گرفتگی صدا هنگام حرف زدن ، اشکال در بلع غذا ، یبوست مداوم (ناشی از فلج اعصاب اتونوم) ، اشکال در ادرار کردن و ضعف عضلات تنفسی.

بیماران معمولاً هوشیار هستند و نسبت به زمان و مکان آگاهی دارند ولی ممکن است گیج ، بیقرار و مضطرب باشند. معمولاً تب وجود ندارد. رفلکس Gag ممکن است از بین رفته باشد و رفلکس های وتری عمقی ممکن است طبیعی یا کاهش یافته باشند.

چهار علامت مشخصه بیماری عبارتند از :

- مسمومیت غذایی بدون تب

- فلج شل پایین رونده قرینه

- درگیری اعصاب حرکتی کرانیال (بدون درگیری اعصاب ۱ و ۲ و اعصاب حسی)

- دیلاتاسیون پاپی

برای تشخیص بیماری ، توکسین در مدفوع ، نمونه خون و ترشحات معده بیمار و نیز نمونه غذایی آلوده با استفاده از روشهای آزمایشگاهی کشت ، بیوشیمی ، PCR و کروماتوگرافی قابل شناسایی است.

این بیماری در کشورمان یک اورژانس محسوب شده و مشمول گزارش دهی فوری است.

شما همکار محترم در صورت برخورد با بیمار مظنون به ابتلاء بوتولیسم اقدامات زیر را انجام دهید :

۱ - در صورت برخورد با مورد محتمل بلافاصله با هماهنگی بیمارستان ، وی را برای بستری ارجاع و مورد را به مرکز بهداشت شهرستان گزارش دهید.

۲ - نمونه های غذایی آلوده و مشکوک را با رعایت زنجیره سرد و اصول ایمنی جمع آوری کنید.

۳ - کلیه افرادی را که با بیمار منبع غذایی مشترک داشته اد معاینه و از نظر بروز علایم بررسی کنید.

۴ - در صورت تماس بعدی با مرکز بهداشت شهرستان می توانید اطلاعات بیشتری در مورد بیمار خود دریافت کنید.
 
بالا