دردوران باستان ایرانی ها ، راستگویی و دلاوری را ارج بسیار می دادند و این ویژگی برای زن و مرد یکسان بود. زنان همتای مردان دلیرانه در جنگها شرکت می کردند. در تاریخ باستانی ایران نام زنان قهرمان و فداکار به چشم میخورد که جا دارد از چند تن از آنها نام برده شود.
گرد آفرید :
زنی شجاع بود که در رزم با سهراب دلاوری ها نشان داد. در یورش سهراب به ایران ، گرد آفرید خود را به لباسرزم آراست و موی را در زیر لباس خود پنهان کرده و همچون مرد رزمجویی به رزمگاه رفت. پس از رو در رویی و گفتمان با سهراب ، رزم و ستیز بین آنها درگرفت. به ناگاه سهراب شگفت زده او را شناخت و دریافت که دختری است. سهراب شرمسار رزمگاه را رها کرد و به توران بازگشت. فردوسی از این شگفتی چنین یاد می کند:
هماورد را دید گردآفرید
که بر سان آتش همی بر دمید
سر نیزه را سوی سهراب کرد
عنان و سنان را پر از تاب کرد
رها شد ز بند زره موی او
درافشان چو خورشید شد روی او
شگفت آمدش گفت از ایران سپاه
چنین دختر آید به آوردگاه؟
زنانشان چنینند ز ایرانیان
چگونند گردان جنگ آوران؟
چو بشنید سهراب ننگ آمدش
به تاراج داد آن همه بوم و رست
به یکبارگی دست بد را بشست
چو گفت این عنان را بتابید و رفت
سوی جای خود راه را برگرفت
و به این گونه دلاور توران و چین را زنی دلیر از رزمگاه بیرون راند و کشور را از تاراج دشمن رهانید.
گرد آفرید :
زنی شجاع بود که در رزم با سهراب دلاوری ها نشان داد. در یورش سهراب به ایران ، گرد آفرید خود را به لباسرزم آراست و موی را در زیر لباس خود پنهان کرده و همچون مرد رزمجویی به رزمگاه رفت. پس از رو در رویی و گفتمان با سهراب ، رزم و ستیز بین آنها درگرفت. به ناگاه سهراب شگفت زده او را شناخت و دریافت که دختری است. سهراب شرمسار رزمگاه را رها کرد و به توران بازگشت. فردوسی از این شگفتی چنین یاد می کند:
هماورد را دید گردآفرید
که بر سان آتش همی بر دمید
سر نیزه را سوی سهراب کرد
عنان و سنان را پر از تاب کرد
رها شد ز بند زره موی او
درافشان چو خورشید شد روی او
شگفت آمدش گفت از ایران سپاه
چنین دختر آید به آوردگاه؟
زنانشان چنینند ز ایرانیان
چگونند گردان جنگ آوران؟
چو بشنید سهراب ننگ آمدش
به تاراج داد آن همه بوم و رست
به یکبارگی دست بد را بشست
چو گفت این عنان را بتابید و رفت
سوی جای خود راه را برگرفت
و به این گونه دلاور توران و چین را زنی دلیر از رزمگاه بیرون راند و کشور را از تاراج دشمن رهانید.