sonichka
عضو جدید
بررسی شرایط و اوضاع اقتصادی ایران در دهه منتهی به سال 57 و مقایسه آن با سه دهه پس از انقلاب گویای بسیاری از حقایق است .
بی تردید دستیابی به عمق و گستره آثار و برکات انقلاب اسلامی در کشور عزیزمان زمانی بیش از پیش ممکن می شود که به مقایسه ای بین شرایط کشور قبل و بعد از انقلاب بهمن 1357 دست بزنیم تا گوشه ای از دستاوردها و برکات انقلاب اسلامی را درک کنیم . واقعیت این است که در این راستا بررسی شرایط و اوضاع اقتصادی ایران در دهه منتهی به سال 57 و مقایسه آن با سه دهه پس از انقلاب گویای بسیاری از حقایق است .
بررسی ها نشان می دهد رژیم پهلوی در دهه 40 شمسی (دهه 60 میلادی ) با استراتژی نادرست خود که تحت عنوان اصلاحات ارضی از آن یاد می شد , باعث بیمار شدن اقتصاد ایران شده بود.نشانه های این بیماری را در عرصه های مختلف اقتصاد می توانستیم به وضوح مشاهده کنیم .
شمایی از شرایط اقتصادی کشور پیش از انقلاب اسلامی
برنامه های عمرانی رژیم شاه , بر صنایع وابسته بویژه صنایع مربوط به کالاهای مصرفی اتکا داشت و نتیجه آن عدم توازنی فزاینده بین بخش کشاورزی و بخشهای دیگر اقتصادی بود به گونه ای که در بخش کشاورزی , تولید محصولات کشاورزی از 1,29 درصد تولید ناخالص ملی در سال 1339 به 1,9 درصد در سال 1356 , یک سال قبل از فروپاشی حکومت پهلوی , تنزل یافتن در بخش صنعت نیز باتوجه به بیگانگی صنایع مورد حمایت حکومت پهلوی با اقتصاد ملی و عدم توجه به نیازهای داخلی کشور , وابستگی اقتصاد کشور به غرب روز به روز افزوده شد و براساس برخی برآوردها , تا سال 1357 , سی درصد جمعیت کشور را خانوارهای ثروتمند تشکیل می دادند که معادل 90 درصد کل درآمد کشور را به خود اختصاص داده بودند و 70 درصد بقیه تنها 10 درصد درآمد کشور را در اختیار داشتند.
با اجرای استراتژی های نادرست رژیم پهلوی , بخش کشاورزی فراموش شد و بیشترین سرمایه گذاری و امکانات کشور در بخش صنعت و صنایع متکی به واردات صورت گرفت که همین امر باعث فاصله گرفتن امکانات شهری و روستایی بود که پیامد آن مهاجرت روزافزون روستاییان به شهرها بود . بنابراین در سال 1357 , سال پیروزی انقلاب اسلامی , کشور با یک اقتصاد بیمار که با تورم بیش از 16 درصد , استقراض خارجی , کسری بودجه و کاهش تولید ناخالص ملی روبرو بود .
در چنین شرایطی انقلاب اسلامی با اهداف مهمی در حوزه اقتصاد , که شاه بیت آن توجه به قشر نیازمند جامعه بویژه مردم محروم روستا , تامین استقلال اقتصادی , رفع بیکاری و تامین اجتماعی بود , به پیروزی رسید.
انقلاب اسلامی در سالهای اولیه به برنامه ریزی برای تحقق اهدافی که اشاره شد , پرداخت . در سالهای بعد انقلاب اسلامی اهدافی از جمله رشد و توسعه پایدار اقتصادی با محوریت بخش کشاورزی , تربیت نیروی انسانی , استفاده بهینه از منابع طبیعی , کشور و تلاش در جهت تحقق عدالت اجتماعی را دنبال کرد و توانست در پایان برنامه های پیش بینی شده , به رشد قابل توجهی در برنامه های توسعه خود دست یابد.
انقلاب اسلامی در ادامه برنامه های توسعه اقتصادی خود , تلاش خود را برای مهار تورم , اصلاح نظام مالیاتی , توسعه عمران روستایی , اشتغال زایی و آموزش نیروی انسانی متمرکز کرد. باید واقعیت را پذیرفت که امروز با وجود همه کاستی ها و ضعف هایی که در حوزه اقتصاد کشور وجود دارد , اما دولتمردان جمهوری اسلامی ایران طی سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی به موفقیت های مختلفی دست یافته اند و اقتصاد بیمار سال 57 را امروز به یک اقتصاد پویا و در حال رشد تبدیل کرده اند .
اکنون ایران اسلامی , با درایت رهبر معظم انقلاب اسلامی و با کوشش دولتمردان , کارشناسان اقتصادی و نخبگان کشور سعی دارد با پرداختن به چشم انداز 20 ساله , کشور را به جایگاه اول اقتصاد در منطقه ارتقا دهد .
● دستاوردهای انقلاب اسلامی در بخش کشاورزی
سرزمین ایران دارای مساحتی بالغ بر 164 میلیون هکتار است که بیش از 51 میلیون هکتار آن از اراضی خوب و با استعداد برای تولید محصولات کشاورزی است تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بدلیل سیاستهای نادرست رژیم پهلوی , کشاورزی کشور با ورشکستگی روبرو بود بسیاری از محصولات استراتژیک کشاورزی نظیر گندم و برنج از خارج وارد می شد و کسری فزاینده مواد غذایی به تورم قیمت این مواد در داخل کشور منجر شده بود.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی , علیرغم مشکلات بسیاری که کشور در سالهای نخست با آن روبرو بود نظیر آشوبهای گروههای ضد انقلاب , تحریم های اقتصادی ایران توسط غرب و نیز جنگ تحمیلی هشت ساله عراق علیه ایران , بخش کشاورزی همواره یکی از بخشهای اقتصادی مورد توجه دولتمردان جمهوری اسلامی ایران بوده است به گونه ای که امروزه بالغ بر 90 درصد از نیاز کشور به محصولات کشاورزی در داخل تامین می شود پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به دنبال تاکیدات بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی , حضرت امام خمینی (ره ) , مبنی بر ضرورت خودکفایی کشور در زمینه محصولات استراتژیک نظیر گندم , برنج و جو , حرکتهای قابل توجهی در راستای تولید این محصولات صورت گرفته است مثلا در زمینه گندم , با سرمایه گذاریهای مناسب انجام شده , میزان تولید آن نسبت به قبل از انقلاب اسلامی 3 برابر شده و بالغ بر 13 میلیون تن می باشد . تولید برنج , دومین محصول استراتژیک و پرمصرف کشور (پس از گندم ) , رشدی بالغ بر 52 درصد نسبت به قبل از انقلاب اسلامی داشته است که تا حد بسیار قابل توجهی از واردات آن کاسته شده است .
طی سالهای پس از انقلاب اسلامی , علیرغم دو برابر شدن جمعیت ایران و افزایش مصرف سرانه , با خودکفایی کشور در بخش دام و تامین مواد غذایی , واردات اقلامی نظیر گوشت قرمز , مرغ , تخم مرغ و شیر قطع شده است .
یکی از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی در بخش کشاورزی خودکفایی در تولید محصولات باغی بوده است . امروزه مرکبات , انار , کیوی , انبه , خرمالو و یا محصولاتی همانند پسته , زعفران , کشمش , همچنین میوه هایی همچون هلو , شلیل , زردآلو و سیب و انواع سبزیجات از ایران به کشورهای مختلف صادر می شود. شایان ذکر است ایران نخستین تولیدکننده محصولاتی نظیر پسته , زعفران و انار در جهان است .
در سالهای اخیر نیز با توجه به توانمندیهای بالقوه ایران برای تولید ارزان قیمت و نزدیکی به بسیاری از بازارهای مصرف , صنعت گل و گیاه مورد توجه بخش دولتی و خصوصی کشور قرار گرفته است در این راستا مسیولین کشور برآن هستند با استفاده از فن آوری جدید , تولیدکنندگان این بخش را یاری دهند.
همچنین در زمینه جنگل و مرتع , سطح جنگل کاری و احیای جنگلها نسبت به قبل ازانقلاب اسلامی 2 برابر شده است .
امروزه دولتمردان جمهوری اسلامی ایران با در پیش گرفتن سیاستهای حمایتی ازجمله تامین به موقع تسهیلات , خریدهای تضمینی , حمایت از خسارت دیدگان خشکسالی و گسترش بیمه محصولات کشاورزی و دامی , سعی در حمایت هرچه بیشتر از تولید کنندگان بخش کشاورزی دارند.
● گندم , نمونه ای از موفقیتها
خودکفایی در تولید گندم به عنوان یک محصول استراتژیک و تامین امنیت غذایی جمعیت 70 میلیونی کشور , از مهمترین اقدامات وزارت جهاد کشاورزی در طی سالهای پس از انقلاب
است .
گندم به عنوان محصول استراتژیک کشاورزی , سهم بسزایی درتامین نیازغذایی مردم دارد به طوریکه بیش از 50 درصد متوسط انرژی دریافتی هر نفردرطول روز ازطریق نان تامین می شود از این رو , با توجه به اهمیت خودکفایی کشوردراین محصول استراتژیک , برنامه افزایش تولید گندم پس از انقلاب اسلامی مورد توجه مسوولان نظام قرار گرفت وپس ازادغام وزرات کشاورزی و جهاد سازندگی و تشکیل وزرات جهاد سازندگی این بحث به طور جدی دنبال شد به طوریکه ایران در سال زراعی 83 ـ82 شاهد برگزاری جشن خودکفایی گندم در کشور بود.
طرح خودکفایی گندم دردولت رفسنجانی آغاز و در زمان مدیریت اسکندری به عنوان مجری طرح گندم دردولت خاتمی تحقق یافت و براین اساس دولت نهم مدعی است که کشور را به صادرکننده گندم در جهان تبدیل کرده است .
به دنبال خودکفایی در محصول گندم , انتقادهای متفاوتی از قبیل کاهش سطح زیر کشت سایر محصولات کشاورزی مثل جو و چغندرقند , تخریب منابع آب وخاک و زیست محیطی از سوی برخی از افراد مطرح شد که پاسخهای قانع کننده ای را نیز به همراه داشت .
آمار موجود حاکی از تولید 5 میلیون و 600 هزار تن گندم درسال 57 ـ 56 است به طوریکه میزان واردات گندم در سالهای قبل از انقلاب به بیش از یک میلیون و 140 هزار تن می رسید .
این میزان در سال زراعی 70 ـ 69 به تولید 8,8 میلیون تن با خرید 3,25 میلیون تن گندم مازاد بر نیاز کشاورزان و واردات 2,93 میلیون تن و در سال زراعی 80 ـ 79 به تولید 9,4 میلیون تن وخرید 5,66 میلیون تن گندم مازاد برنیاز کشاورزان و واردات 5,5 میلیون تن گندم افزایش یافت که آمار بالایی دربخش واردات محسوب می شود.
با اجرای طرح خودکفایی گندم , ایران با تولید 14,5 میلیون تن و خرید 11,2 میلیون تن گندم مازاد بر نیاز کشاورزان به خودکفایی در این محصول اساسی رسید.
هم اکنون ایران نه تنها از واردات بالای گندم بی نیاز شده است بلکه با افزایش تولید گندم به 15 میلیون تن و خرید 11,53 میلیون تن گندم مازاد بر نیاز کشاورزان ضمن قطع وابستگی , شاهد صادرات یک میلیون تنی گندم به کشورهای مختلف جهان بودیم .
نکته قابل توجه این است که به موازات خودکفایی گندم , کیفیت آن نیزمورد توجه قرار گرفت , در این رابطه با بهره گیری از تحقیقات علمی و تامین امکانات و نهاده های مورد نیاز , کیفیت گندم نیز ارتقا یافته است و درحال حاضر نیزگندم ایران از نظر کیفیت در گروه بالایی قرار گرفته است که تنوع ارقام از دلایل اصلی افزایش کیفیت گندم محسوب می شود
● کشاورزی ایران از زبان بیگانگان
شاید ارایه آمار محصولات کشاورزی ایران در سالهای پس از انقلاب بسیاد شیرنتر باشد.
سازمان جهانی خوار و بار و کشاورزی (فائو) در گزارشی در مورد وضعیت کشاورزی کشورمان در سالهای پس از انقلاب اسلامی با اعلام این که مجموع تولید حدود 100 رقم محصول کشاورزی ایران در سال 1978 بیش از 28 میلیون و 800 هزار تن بوده است , این قرم را در پایان سال 86 بیش از 84 میلیون و 104 هزار تن اعلام کرده است که بیش از 55 میلیون تن رشد نشان می دهد .
بنابراین گزارش , حجم تولید محصولات کشاورزی ایران طی سی سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی با رشد 192 درصدی مواجه شده است .
گزارش فائو حاکی است : تولید غلات در ایران در سال 1978 حدود 8 میلیون و 474 هزار تن بوده است که این رقم در حال حاضر به بیش از 22 میلیون و 809 هزار تن رسیده است .
بر اساس این گزارش , تولید غلات در ایران طی سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی با افزایش بیش از 14 میلیون تنی و رشد 169 درصدی مواجه شده است .
بر اساس این گزارش , تولید انواع میوه در کشور ما در سال 1978 حدود 2 میلیون و 883 هزار تن بوده است که این رقم در سال جاری با افزایش 11 میلیون تنی به 13 میلیون و 847 هزار تن رسیده است .
تولید انواع میوه در ایران طی سی سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی با رشد 4,8 برابری و یا 380 درصدی مواجه شده است .
سازمان جهانی خوار و بار و کشاورزی (فائو) در این گزارش اعلام کرد : حجم تولید محصولات تولید شکر یعنی نیشکر و چغندر قند در سال 1978 میلادی بیش از 4 میلیون و 557 هزار تن بوده است که این رقم در حال حاضر به بیش از 10 میلیون و 530 هزار تن رسیده است .
تولید نیشکر و چغندر قند طی سی سال گذشته بیش از 6 میلیون تن و به عبارتی 131 درصد رشد داشته است .
حجم تولید انواع سبزی جات و صیفی جات در سال 1978 بیش از 4 میلیون و 621 هزار تن بوده است که این رقم در سال جاری به بیش از 15 میلیون و 760 هزار تن افزایش یافته است .
تولید انواع سبزی جات و صیفی جات طی سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی با رشد 11 میلیون تنی و 241 درصدی مواجه شده است .
سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی اذعان میکند که ایران با تولید 23 میلیون تنی نهمین تولید کننده بزرگ غلات در قاره آسیا است .
سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی همچنین در گزارش خود پیش بینی کرده است تولید غلات در ایران طی سال جاری با نیم میلیون تن افزایش نسبت به سال قبل مواجه شده و به 23,5 میلیون تن برسد .
بر اساس این گزارش ایران نهمین تولید کننده بزرگ غلات در قاره آسیا شناخته شده است . چین با تولید 445 میلیون تن غلات در سال 2006 بزرگترین تولید کننده غلات در آسیا طی این سال بوده است .
سایر تولید کنندگان بزرگ غلات در آسیا طی این سال عبارتند از هند با 240 میلیون تن , اندونزی با 66 میلیون تن , بنگلادش با 41 میلیون تن , ویتنام با 39 میلیون تن , ترکیه با 35 میلیون تن , تایلند با 34 میلیون تن , پاکستان با 33 میلیون تن و ایران با 23 میلیون تن .
همچنین گرسنگی و سو تغذیه در ایران از 30 درصد جمعیت کشور در سال 1970 به کمتر از 4 درصد جمعیت در سالهای اخیر رسید.
سازمان خوار بار ملل متحد در تازه ترین گزارش خود به بررسی درآمد سرانه و میزان گرسنگی و سو تغذیه در کشورهای مختلف در سال 2006 میلادی و مقایسه آن با سال 1970 میلادی پرداخته است .
بنا بر این گزارش , درآمد سرانه ایران نسبت به فقیرترین کشور جهان طی سال گذشته 30,9 برابر بیشتر بود , این رقم در سال 1970 حدود 7,3 برابر بیشتر شده است .
در این گزارش 221 کشور جهان بر اساس میزان درآمد سرانه و نرخ گرسنگی و سو تغذیه رتبه بندی شده اند . میزان درآمد سرانه در ثروتمندترین کشور جهان 753 برابر بیشتر از فقیرترین کشور جهان است . این رقم در سال 1973 میلادی حدود 115 برابر بوده است . این مساله نشانگر شکاف درامدی شدید و بی عدالتی بین کشورهای ثروتمند و فقیر طی 30 سال اخیر است . اریتره بیشترین میزان گرسنه در جهان را در اختیار دارد . بیش از 75 درصد جمعیت این کشور هم کنون در گرسنگی و سو تغذیه به سر می برند . بروندی با درآمد سرانه 110 دلار فقیرترین کشور جهان به شمار می رود . روستاها , کانون تلاش و سازندگی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران , روند نابودی کشاورزی و روستاها به نحو شگفت انگیزی متوقف شد و به همت فرزندان جهادگر ملت در وزارت جهاد سازندگی آبادانی و توسعه روستاها و فعالیت های کشاورزی به تدریج بازگشت و سیل مهاجرت بی رویه به شدت کاهش یافت .
حضور جهادگران متخصص و متعهد در صحنه توسعه عمران و آبادانی روستاها و کشاورزی , تامین نهاده های مورد نیاز کشاورزان , اجرای طرح های عمرانی مختلف , توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی و انتقال دانش فنی به کشاورزان و توسعه تکنولوژی های جدید سبب شد که چهره ی کشاورزی در روستاهای ایران به تدریج تغییر یافته و امروزه به نقطه ای رسیده ایم که حداقل 93 درصد محصولات مورد نیاز کشور در داخل تولید شده و کشور از وابستگی به اجانب رهایی نسبی پیدا کرده است .
در این سالها صادرات محصولات کشاورزی به نحو بی سابقه ای رشد یافته و از 25 میلیون دلار در سال 1355 به رقم 2,1 دهم میلیارد دلار در سال 1385 افزایش یافته و پیش بینی می شود که امسال به حدود سه میلیارد دلار افزایش یابد و این در حالی است که هدف برنامه چهارم توسعه رسیدن به سقف صادرات دو میلیارد دلار در بخش کشاورزی در سال پایانی برنامه است که خوشبختانه این هدف در سال جاری محقق شده است .
بررسی وضعیت درآمد حقیقی خانوارهای روستاییان کشاورزان کشور نشان می دهد که نسبت به قبل از پیروزی انقلاب اسلامی درآمد حقیقی آنان حداقل 225 درصد افزایش یافته است به طوری که براساس قیمت های ثابت سال 76 مقدار درآمد سرانه هر خانوار کشاورز به طور میانگین از 6,2 میلیون ریال در سال 1355 به حدود 14 میلیون ریال در سال 1385 افزایش پیدا کرده است و جمعیت زیر خط فقر در روستاها از 65 درصد قبل از پیروزی انقلاب به کمتر از 30 درصد در سال گذشته کاهش یافته است .
استفاده از روش های آبیاری نوین برای کشور را حیاتی و سبب افزایش بهره وری مصرف آب در کشور دانست و گفت : قبل از پیروزی انقلاب اسلامی از روش های نوین آبیاری تحت فشار در سطح کمتر از 10 هزار هکتار استفاده می شد اما در حال حاضر در سطحی حدود 650 هزار هکتار از این نوع آبیاری استفاده می شود .
در سال 1355 در سطحی معادل 17 هزار هکتار فعالیت های آبخیزداری (حفاظت آب و خاک و ایجاد پوشش گیاهی ) در حوزه های آبخیز کشور انجام شده است در حالی که در شرایط فعلی سالانه در سطحی حدود یک میلیون هکتار فعالیت های آبخیزداری انجام می شود.
سرانه تولید محصولات کشاورزی از هر متر مربع آب در سال 1355 را حدود 500 گرم عنوان کرد و گفت : این رقم در زمان حاضر به دو برابر یعنی یک کیلوگرم افزایش یافته است که نشان دهنده افزایش بهره وری آب در بخش کشاورزی ایران است .
میزان عملکرد تولید محصول در واحد سطح از حدود دو تن در هکتار قبل از پیروزی انقلاب با افزایش معادل 300 درصد به بیش از شش تن در هکتار در زمان حاضر افزایش یافته است .
قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی به دلیل متکی بودن سیاست آن زمان به واردات از خارج کشور اهمیت خاصی داده نمی شد , اپس از پیروزی انقلاب اسلامی در این زمینه اقدامات بسیار خوبی صورت گرفته به گونه ای که در سال 1385 با تامین سرمایه لازم از طریق تسهیلات کم بهره , اعطای زمین و سایر کمک های دیگر , صنایع مرتبط با بخش کشاورزی توسعه یافته به گونه ای که ظرفیت فراوری محصولات کشاورزی کشور در سال 1385 به حدود 33 میلیون تن افزایش یافته است و تا پایان برنامه چهارم به رقم 42 میلیون تن افزیش خواهد یافت .
بی تردید دستیابی به عمق و گستره آثار و برکات انقلاب اسلامی در کشور عزیزمان زمانی بیش از پیش ممکن می شود که به مقایسه ای بین شرایط کشور قبل و بعد از انقلاب بهمن 1357 دست بزنیم تا گوشه ای از دستاوردها و برکات انقلاب اسلامی را درک کنیم . واقعیت این است که در این راستا بررسی شرایط و اوضاع اقتصادی ایران در دهه منتهی به سال 57 و مقایسه آن با سه دهه پس از انقلاب گویای بسیاری از حقایق است .
بررسی ها نشان می دهد رژیم پهلوی در دهه 40 شمسی (دهه 60 میلادی ) با استراتژی نادرست خود که تحت عنوان اصلاحات ارضی از آن یاد می شد , باعث بیمار شدن اقتصاد ایران شده بود.نشانه های این بیماری را در عرصه های مختلف اقتصاد می توانستیم به وضوح مشاهده کنیم .
شمایی از شرایط اقتصادی کشور پیش از انقلاب اسلامی
برنامه های عمرانی رژیم شاه , بر صنایع وابسته بویژه صنایع مربوط به کالاهای مصرفی اتکا داشت و نتیجه آن عدم توازنی فزاینده بین بخش کشاورزی و بخشهای دیگر اقتصادی بود به گونه ای که در بخش کشاورزی , تولید محصولات کشاورزی از 1,29 درصد تولید ناخالص ملی در سال 1339 به 1,9 درصد در سال 1356 , یک سال قبل از فروپاشی حکومت پهلوی , تنزل یافتن در بخش صنعت نیز باتوجه به بیگانگی صنایع مورد حمایت حکومت پهلوی با اقتصاد ملی و عدم توجه به نیازهای داخلی کشور , وابستگی اقتصاد کشور به غرب روز به روز افزوده شد و براساس برخی برآوردها , تا سال 1357 , سی درصد جمعیت کشور را خانوارهای ثروتمند تشکیل می دادند که معادل 90 درصد کل درآمد کشور را به خود اختصاص داده بودند و 70 درصد بقیه تنها 10 درصد درآمد کشور را در اختیار داشتند.
با اجرای استراتژی های نادرست رژیم پهلوی , بخش کشاورزی فراموش شد و بیشترین سرمایه گذاری و امکانات کشور در بخش صنعت و صنایع متکی به واردات صورت گرفت که همین امر باعث فاصله گرفتن امکانات شهری و روستایی بود که پیامد آن مهاجرت روزافزون روستاییان به شهرها بود . بنابراین در سال 1357 , سال پیروزی انقلاب اسلامی , کشور با یک اقتصاد بیمار که با تورم بیش از 16 درصد , استقراض خارجی , کسری بودجه و کاهش تولید ناخالص ملی روبرو بود .
در چنین شرایطی انقلاب اسلامی با اهداف مهمی در حوزه اقتصاد , که شاه بیت آن توجه به قشر نیازمند جامعه بویژه مردم محروم روستا , تامین استقلال اقتصادی , رفع بیکاری و تامین اجتماعی بود , به پیروزی رسید.
انقلاب اسلامی در سالهای اولیه به برنامه ریزی برای تحقق اهدافی که اشاره شد , پرداخت . در سالهای بعد انقلاب اسلامی اهدافی از جمله رشد و توسعه پایدار اقتصادی با محوریت بخش کشاورزی , تربیت نیروی انسانی , استفاده بهینه از منابع طبیعی , کشور و تلاش در جهت تحقق عدالت اجتماعی را دنبال کرد و توانست در پایان برنامه های پیش بینی شده , به رشد قابل توجهی در برنامه های توسعه خود دست یابد.
انقلاب اسلامی در ادامه برنامه های توسعه اقتصادی خود , تلاش خود را برای مهار تورم , اصلاح نظام مالیاتی , توسعه عمران روستایی , اشتغال زایی و آموزش نیروی انسانی متمرکز کرد. باید واقعیت را پذیرفت که امروز با وجود همه کاستی ها و ضعف هایی که در حوزه اقتصاد کشور وجود دارد , اما دولتمردان جمهوری اسلامی ایران طی سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی به موفقیت های مختلفی دست یافته اند و اقتصاد بیمار سال 57 را امروز به یک اقتصاد پویا و در حال رشد تبدیل کرده اند .
اکنون ایران اسلامی , با درایت رهبر معظم انقلاب اسلامی و با کوشش دولتمردان , کارشناسان اقتصادی و نخبگان کشور سعی دارد با پرداختن به چشم انداز 20 ساله , کشور را به جایگاه اول اقتصاد در منطقه ارتقا دهد .
● دستاوردهای انقلاب اسلامی در بخش کشاورزی
سرزمین ایران دارای مساحتی بالغ بر 164 میلیون هکتار است که بیش از 51 میلیون هکتار آن از اراضی خوب و با استعداد برای تولید محصولات کشاورزی است تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی بدلیل سیاستهای نادرست رژیم پهلوی , کشاورزی کشور با ورشکستگی روبرو بود بسیاری از محصولات استراتژیک کشاورزی نظیر گندم و برنج از خارج وارد می شد و کسری فزاینده مواد غذایی به تورم قیمت این مواد در داخل کشور منجر شده بود.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی , علیرغم مشکلات بسیاری که کشور در سالهای نخست با آن روبرو بود نظیر آشوبهای گروههای ضد انقلاب , تحریم های اقتصادی ایران توسط غرب و نیز جنگ تحمیلی هشت ساله عراق علیه ایران , بخش کشاورزی همواره یکی از بخشهای اقتصادی مورد توجه دولتمردان جمهوری اسلامی ایران بوده است به گونه ای که امروزه بالغ بر 90 درصد از نیاز کشور به محصولات کشاورزی در داخل تامین می شود پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به دنبال تاکیدات بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی , حضرت امام خمینی (ره ) , مبنی بر ضرورت خودکفایی کشور در زمینه محصولات استراتژیک نظیر گندم , برنج و جو , حرکتهای قابل توجهی در راستای تولید این محصولات صورت گرفته است مثلا در زمینه گندم , با سرمایه گذاریهای مناسب انجام شده , میزان تولید آن نسبت به قبل از انقلاب اسلامی 3 برابر شده و بالغ بر 13 میلیون تن می باشد . تولید برنج , دومین محصول استراتژیک و پرمصرف کشور (پس از گندم ) , رشدی بالغ بر 52 درصد نسبت به قبل از انقلاب اسلامی داشته است که تا حد بسیار قابل توجهی از واردات آن کاسته شده است .
طی سالهای پس از انقلاب اسلامی , علیرغم دو برابر شدن جمعیت ایران و افزایش مصرف سرانه , با خودکفایی کشور در بخش دام و تامین مواد غذایی , واردات اقلامی نظیر گوشت قرمز , مرغ , تخم مرغ و شیر قطع شده است .
یکی از دستاوردهای مهم انقلاب اسلامی در بخش کشاورزی خودکفایی در تولید محصولات باغی بوده است . امروزه مرکبات , انار , کیوی , انبه , خرمالو و یا محصولاتی همانند پسته , زعفران , کشمش , همچنین میوه هایی همچون هلو , شلیل , زردآلو و سیب و انواع سبزیجات از ایران به کشورهای مختلف صادر می شود. شایان ذکر است ایران نخستین تولیدکننده محصولاتی نظیر پسته , زعفران و انار در جهان است .
در سالهای اخیر نیز با توجه به توانمندیهای بالقوه ایران برای تولید ارزان قیمت و نزدیکی به بسیاری از بازارهای مصرف , صنعت گل و گیاه مورد توجه بخش دولتی و خصوصی کشور قرار گرفته است در این راستا مسیولین کشور برآن هستند با استفاده از فن آوری جدید , تولیدکنندگان این بخش را یاری دهند.
همچنین در زمینه جنگل و مرتع , سطح جنگل کاری و احیای جنگلها نسبت به قبل ازانقلاب اسلامی 2 برابر شده است .
امروزه دولتمردان جمهوری اسلامی ایران با در پیش گرفتن سیاستهای حمایتی ازجمله تامین به موقع تسهیلات , خریدهای تضمینی , حمایت از خسارت دیدگان خشکسالی و گسترش بیمه محصولات کشاورزی و دامی , سعی در حمایت هرچه بیشتر از تولید کنندگان بخش کشاورزی دارند.
● گندم , نمونه ای از موفقیتها
خودکفایی در تولید گندم به عنوان یک محصول استراتژیک و تامین امنیت غذایی جمعیت 70 میلیونی کشور , از مهمترین اقدامات وزارت جهاد کشاورزی در طی سالهای پس از انقلاب
است .
گندم به عنوان محصول استراتژیک کشاورزی , سهم بسزایی درتامین نیازغذایی مردم دارد به طوریکه بیش از 50 درصد متوسط انرژی دریافتی هر نفردرطول روز ازطریق نان تامین می شود از این رو , با توجه به اهمیت خودکفایی کشوردراین محصول استراتژیک , برنامه افزایش تولید گندم پس از انقلاب اسلامی مورد توجه مسوولان نظام قرار گرفت وپس ازادغام وزرات کشاورزی و جهاد سازندگی و تشکیل وزرات جهاد سازندگی این بحث به طور جدی دنبال شد به طوریکه ایران در سال زراعی 83 ـ82 شاهد برگزاری جشن خودکفایی گندم در کشور بود.
طرح خودکفایی گندم دردولت رفسنجانی آغاز و در زمان مدیریت اسکندری به عنوان مجری طرح گندم دردولت خاتمی تحقق یافت و براین اساس دولت نهم مدعی است که کشور را به صادرکننده گندم در جهان تبدیل کرده است .
به دنبال خودکفایی در محصول گندم , انتقادهای متفاوتی از قبیل کاهش سطح زیر کشت سایر محصولات کشاورزی مثل جو و چغندرقند , تخریب منابع آب وخاک و زیست محیطی از سوی برخی از افراد مطرح شد که پاسخهای قانع کننده ای را نیز به همراه داشت .
آمار موجود حاکی از تولید 5 میلیون و 600 هزار تن گندم درسال 57 ـ 56 است به طوریکه میزان واردات گندم در سالهای قبل از انقلاب به بیش از یک میلیون و 140 هزار تن می رسید .
این میزان در سال زراعی 70 ـ 69 به تولید 8,8 میلیون تن با خرید 3,25 میلیون تن گندم مازاد بر نیاز کشاورزان و واردات 2,93 میلیون تن و در سال زراعی 80 ـ 79 به تولید 9,4 میلیون تن وخرید 5,66 میلیون تن گندم مازاد برنیاز کشاورزان و واردات 5,5 میلیون تن گندم افزایش یافت که آمار بالایی دربخش واردات محسوب می شود.
با اجرای طرح خودکفایی گندم , ایران با تولید 14,5 میلیون تن و خرید 11,2 میلیون تن گندم مازاد بر نیاز کشاورزان به خودکفایی در این محصول اساسی رسید.
هم اکنون ایران نه تنها از واردات بالای گندم بی نیاز شده است بلکه با افزایش تولید گندم به 15 میلیون تن و خرید 11,53 میلیون تن گندم مازاد بر نیاز کشاورزان ضمن قطع وابستگی , شاهد صادرات یک میلیون تنی گندم به کشورهای مختلف جهان بودیم .
نکته قابل توجه این است که به موازات خودکفایی گندم , کیفیت آن نیزمورد توجه قرار گرفت , در این رابطه با بهره گیری از تحقیقات علمی و تامین امکانات و نهاده های مورد نیاز , کیفیت گندم نیز ارتقا یافته است و درحال حاضر نیزگندم ایران از نظر کیفیت در گروه بالایی قرار گرفته است که تنوع ارقام از دلایل اصلی افزایش کیفیت گندم محسوب می شود
● کشاورزی ایران از زبان بیگانگان
شاید ارایه آمار محصولات کشاورزی ایران در سالهای پس از انقلاب بسیاد شیرنتر باشد.
سازمان جهانی خوار و بار و کشاورزی (فائو) در گزارشی در مورد وضعیت کشاورزی کشورمان در سالهای پس از انقلاب اسلامی با اعلام این که مجموع تولید حدود 100 رقم محصول کشاورزی ایران در سال 1978 بیش از 28 میلیون و 800 هزار تن بوده است , این قرم را در پایان سال 86 بیش از 84 میلیون و 104 هزار تن اعلام کرده است که بیش از 55 میلیون تن رشد نشان می دهد .
بنابراین گزارش , حجم تولید محصولات کشاورزی ایران طی سی سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی با رشد 192 درصدی مواجه شده است .
گزارش فائو حاکی است : تولید غلات در ایران در سال 1978 حدود 8 میلیون و 474 هزار تن بوده است که این رقم در حال حاضر به بیش از 22 میلیون و 809 هزار تن رسیده است .
بر اساس این گزارش , تولید غلات در ایران طی سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی با افزایش بیش از 14 میلیون تنی و رشد 169 درصدی مواجه شده است .
بر اساس این گزارش , تولید انواع میوه در کشور ما در سال 1978 حدود 2 میلیون و 883 هزار تن بوده است که این رقم در سال جاری با افزایش 11 میلیون تنی به 13 میلیون و 847 هزار تن رسیده است .
تولید انواع میوه در ایران طی سی سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی با رشد 4,8 برابری و یا 380 درصدی مواجه شده است .
سازمان جهانی خوار و بار و کشاورزی (فائو) در این گزارش اعلام کرد : حجم تولید محصولات تولید شکر یعنی نیشکر و چغندر قند در سال 1978 میلادی بیش از 4 میلیون و 557 هزار تن بوده است که این رقم در حال حاضر به بیش از 10 میلیون و 530 هزار تن رسیده است .
تولید نیشکر و چغندر قند طی سی سال گذشته بیش از 6 میلیون تن و به عبارتی 131 درصد رشد داشته است .
حجم تولید انواع سبزی جات و صیفی جات در سال 1978 بیش از 4 میلیون و 621 هزار تن بوده است که این رقم در سال جاری به بیش از 15 میلیون و 760 هزار تن افزایش یافته است .
تولید انواع سبزی جات و صیفی جات طی سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی با رشد 11 میلیون تنی و 241 درصدی مواجه شده است .
سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی اذعان میکند که ایران با تولید 23 میلیون تنی نهمین تولید کننده بزرگ غلات در قاره آسیا است .
سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی همچنین در گزارش خود پیش بینی کرده است تولید غلات در ایران طی سال جاری با نیم میلیون تن افزایش نسبت به سال قبل مواجه شده و به 23,5 میلیون تن برسد .
بر اساس این گزارش ایران نهمین تولید کننده بزرگ غلات در قاره آسیا شناخته شده است . چین با تولید 445 میلیون تن غلات در سال 2006 بزرگترین تولید کننده غلات در آسیا طی این سال بوده است .
سایر تولید کنندگان بزرگ غلات در آسیا طی این سال عبارتند از هند با 240 میلیون تن , اندونزی با 66 میلیون تن , بنگلادش با 41 میلیون تن , ویتنام با 39 میلیون تن , ترکیه با 35 میلیون تن , تایلند با 34 میلیون تن , پاکستان با 33 میلیون تن و ایران با 23 میلیون تن .
همچنین گرسنگی و سو تغذیه در ایران از 30 درصد جمعیت کشور در سال 1970 به کمتر از 4 درصد جمعیت در سالهای اخیر رسید.
سازمان خوار بار ملل متحد در تازه ترین گزارش خود به بررسی درآمد سرانه و میزان گرسنگی و سو تغذیه در کشورهای مختلف در سال 2006 میلادی و مقایسه آن با سال 1970 میلادی پرداخته است .
بنا بر این گزارش , درآمد سرانه ایران نسبت به فقیرترین کشور جهان طی سال گذشته 30,9 برابر بیشتر بود , این رقم در سال 1970 حدود 7,3 برابر بیشتر شده است .
در این گزارش 221 کشور جهان بر اساس میزان درآمد سرانه و نرخ گرسنگی و سو تغذیه رتبه بندی شده اند . میزان درآمد سرانه در ثروتمندترین کشور جهان 753 برابر بیشتر از فقیرترین کشور جهان است . این رقم در سال 1973 میلادی حدود 115 برابر بوده است . این مساله نشانگر شکاف درامدی شدید و بی عدالتی بین کشورهای ثروتمند و فقیر طی 30 سال اخیر است . اریتره بیشترین میزان گرسنه در جهان را در اختیار دارد . بیش از 75 درصد جمعیت این کشور هم کنون در گرسنگی و سو تغذیه به سر می برند . بروندی با درآمد سرانه 110 دلار فقیرترین کشور جهان به شمار می رود . روستاها , کانون تلاش و سازندگی پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران , روند نابودی کشاورزی و روستاها به نحو شگفت انگیزی متوقف شد و به همت فرزندان جهادگر ملت در وزارت جهاد سازندگی آبادانی و توسعه روستاها و فعالیت های کشاورزی به تدریج بازگشت و سیل مهاجرت بی رویه به شدت کاهش یافت .
حضور جهادگران متخصص و متعهد در صحنه توسعه عمران و آبادانی روستاها و کشاورزی , تامین نهاده های مورد نیاز کشاورزان , اجرای طرح های عمرانی مختلف , توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی کشاورزی و انتقال دانش فنی به کشاورزان و توسعه تکنولوژی های جدید سبب شد که چهره ی کشاورزی در روستاهای ایران به تدریج تغییر یافته و امروزه به نقطه ای رسیده ایم که حداقل 93 درصد محصولات مورد نیاز کشور در داخل تولید شده و کشور از وابستگی به اجانب رهایی نسبی پیدا کرده است .
در این سالها صادرات محصولات کشاورزی به نحو بی سابقه ای رشد یافته و از 25 میلیون دلار در سال 1355 به رقم 2,1 دهم میلیارد دلار در سال 1385 افزایش یافته و پیش بینی می شود که امسال به حدود سه میلیارد دلار افزایش یابد و این در حالی است که هدف برنامه چهارم توسعه رسیدن به سقف صادرات دو میلیارد دلار در بخش کشاورزی در سال پایانی برنامه است که خوشبختانه این هدف در سال جاری محقق شده است .
بررسی وضعیت درآمد حقیقی خانوارهای روستاییان کشاورزان کشور نشان می دهد که نسبت به قبل از پیروزی انقلاب اسلامی درآمد حقیقی آنان حداقل 225 درصد افزایش یافته است به طوری که براساس قیمت های ثابت سال 76 مقدار درآمد سرانه هر خانوار کشاورز به طور میانگین از 6,2 میلیون ریال در سال 1355 به حدود 14 میلیون ریال در سال 1385 افزایش پیدا کرده است و جمعیت زیر خط فقر در روستاها از 65 درصد قبل از پیروزی انقلاب به کمتر از 30 درصد در سال گذشته کاهش یافته است .
استفاده از روش های آبیاری نوین برای کشور را حیاتی و سبب افزایش بهره وری مصرف آب در کشور دانست و گفت : قبل از پیروزی انقلاب اسلامی از روش های نوین آبیاری تحت فشار در سطح کمتر از 10 هزار هکتار استفاده می شد اما در حال حاضر در سطحی حدود 650 هزار هکتار از این نوع آبیاری استفاده می شود .
در سال 1355 در سطحی معادل 17 هزار هکتار فعالیت های آبخیزداری (حفاظت آب و خاک و ایجاد پوشش گیاهی ) در حوزه های آبخیز کشور انجام شده است در حالی که در شرایط فعلی سالانه در سطحی حدود یک میلیون هکتار فعالیت های آبخیزداری انجام می شود.
سرانه تولید محصولات کشاورزی از هر متر مربع آب در سال 1355 را حدود 500 گرم عنوان کرد و گفت : این رقم در زمان حاضر به دو برابر یعنی یک کیلوگرم افزایش یافته است که نشان دهنده افزایش بهره وری آب در بخش کشاورزی ایران است .
میزان عملکرد تولید محصول در واحد سطح از حدود دو تن در هکتار قبل از پیروزی انقلاب با افزایش معادل 300 درصد به بیش از شش تن در هکتار در زمان حاضر افزایش یافته است .
قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی به دلیل متکی بودن سیاست آن زمان به واردات از خارج کشور اهمیت خاصی داده نمی شد , اپس از پیروزی انقلاب اسلامی در این زمینه اقدامات بسیار خوبی صورت گرفته به گونه ای که در سال 1385 با تامین سرمایه لازم از طریق تسهیلات کم بهره , اعطای زمین و سایر کمک های دیگر , صنایع مرتبط با بخش کشاورزی توسعه یافته به گونه ای که ظرفیت فراوری محصولات کشاورزی کشور در سال 1385 به حدود 33 میلیون تن افزایش یافته است و تا پایان برنامه چهارم به رقم 42 میلیون تن افزیش خواهد یافت .
