خب این سؤال منم بود قبلاً ولی نمی دونم چرا واسه هیچکس دیگه پیش نمی اومد
اینم توضیحیه که خودم با تطبیق توضیحای سازه در معماری و درک رفتار بهش رسیدم. (شاید درست نباشه)
گنبد هم مثل هر سازه دیگه ای در درجه اول باید بار رو انتقال بده و در درجه دوم ، تحت بارگذاری تغییر شکل نده (پایدار بمونه)
مسیر اصلی انتقال بار در گنبد نصف النهار ها هستند ( توی این مرحله میشه گنبد رو معادل یک دسته قوس همرس_ در رأس گنبد_ در نظر گرفت.) در این حالت خط انتقال بار از رأس نصف النهارها به زمین هست و مؤلفه ی افقیش یا همون رانش، باید با یک حلقه ی کششی در پای گنبد مهار بشه.( حلقه ی کششی یعنی بار وارد بر حلقه کشش شعاعی هست که سعی در بزرگ کردن حلقه داره) برای یک دهانه ی ثابت، هرچی قوس کم ارتفاع تر باشه، مؤلفه ی افقی و رانش شدیدتری داریم، بنابراین به حلقه ی کششی قوی تری نیاز هست.
تا اینجا که مشکلی نبود.
مرحله ی دوم تغییر شکل های ثانویه ایه که در اثر بارگذاری ایجاد میشه. بار عمودی تمایل داره که گنبد رو به سمت پایین فشار بده. اگر یه دسته قوس متقاطع داشته باشیم، برای حفظ شکلشون دچار خمش میشن. این خمش برای انتقال بار نیست بلکه برای مقابله با تغییر شکله.
"سازه در معماری" شکلی داره که نشون میده: اگر یک گنبد تحت بارگذاری قائم قرار بگیره، به پایین فشرده میشه، در این حالت قسمت بالایی نصف النهار ها به علت پایین رفتن (به نوعی مسطح شدن) کاهش طول دارن و مدارها رو برای کوچک تر شدن تحت فشار قرار میدن. بنابراین تنش ایجاد شده در مدار فشاری هست. مدار برای حفظ پایداری خودش نیرویی رو به بیرون به نصف النهار وارد می کنه.
در مقابل قسمت پایین نصف النهار ها به نحوی" تاب برمیداره" و با افزایش طول خودش در مدار های پایینی ایجاد کشش میکنه. مدارها برای پایداری نیروی رو به داخل وارد می کنن.
این نیرو ها و تغییر شکل مدار در برابر رانش نصف النهاری بسیار کوچک هستند.
مشاهده پیوست 169546
حالا اگر ما یک گنبد کم خیز داشته باشیم، رانش شدید رو به خارج وجود داره و علاوه بر اون خود مدار هم نیروی کوچیکی به سمت خارج ایجاد کرده (تا از کاهش طول خودش جلوگیری کنه) پس برای کنترل رانش نیاز به حلقه ی کششی قوی هست.
اگر گنبد خیز نزدیک به نیم کره داشته باشه، مؤلفه ی افقی انتقال بار (یعنی رانش) کم تر از حالت اوله، ضمن این که نیروی خود مدار هم به سمت داخل هست (مجدداً برای اجتناب از افزایش طول) پس به کنترل رانش کمک میکنه. در این وضعیت یک حلقه ی کششی معمولی می تونه گنبد رو مهار کنه.
به طور خلاصه: این تغییر شکل و تنش های مداری رو باید به عنوان عامل فرعی و جدای از اثر رانش بررسی کرد.
یه مثال دیگه از این دست، بارگذاری تیر ساده هست. در اثر بار قائم، وسط تیر تمایل به گود شدن و پایین رفتن داره و گوشه ها تمایل به حرکت روبه بالا. ولی هیچ و قت نمی گیم که ستون یا تکیه گاه های تیر تحت کشش هستن. چون انتقال بار در تیر خمشی هست که به شکل فشار به ستون منتقل میشه، و اون اثر تغییر شکل بسیار ناچیز هستش.
امیدوارم زیاد بی سر و ته نبوده باشه.
مشاهده پیوست 169545
