قزل آلای رنگین کمان

[badkonakmahi]

گونه قزل آلای رنگین کمان متعلق به زیر خانواده آزاد ماهیان ( salmoninae) ، خانواده آزاد ماهیان (salmonidae) ، راسته آزاد ماهی شکلان ( salmoniform ) و جنس انکورهینکوس ( oncorhynchus) می باشد . اکثر آزاد ماهیان گونه هایی با ارزش تجاری بالا هستند . قزل الای رنگین کمان تمام مراحل زندگی خود را در آب شیرین بسر می برند . اعضای این خانواده به طور کلی بومی اروپا ، شمال آسیا و شمال آمریکا هستند ولی توسط انسان به اکثر نقاط دنیا برده شده و به منابع آبی مناطقی چون آمریکای جنوبی ، هند ، استرالیا ، زلاندو و ایران معرفی شده اند. ماهيان مادة اين خانواده فاقد مجراي تخم‌بر مي‌باشند و تخم پس از رسيدگي در حفرة شكمي افتاده سپس از مجراي تناسلي به خارج هدايت مي‌شود.
در خانواده آزادماهيان، ماهيان مهاجر بالارو (Anadromos) نيز وجود دارند كه براي تخم‌ريزي از دريا وارد آب شيرين مي‌شوند. به‌علاوه ماهيان مهاجر رودرو (Potamodromos) نيز در بين آنها يافت مي‌شوند كه در آبهاي رودخانه‌ها و درياچه‌ها زندگي مي‌كنند و فقط در همان محل زندگي خود كه آب شيرين است مهاجرتهايي به قسمتهاي بالاتر انجام مي‌دهند.
ماهيان اين خانواده در آبهاي سرد با اكسيژن فراوان زندگي مي‌كنند و در پائيز و زمستان تخمريزي مي‌نمايند. در ميان آنها نژادهاي مختلف برحسب شرايط ملي ايجاد شده‌اند كه از نظر 0شكل بدن و نحوه زندگي با هم متفاوتند و به همين جهت شناسائي آنها به دليل تنوع زيادشان مشكل مي‌باشد.
از مشخصات عمده این خانواده وجود باله چربی به نام آدیپوز می باشد . این باله فاقد شعاع است و حد فاصل باله پشتی و دمی قرار دارد. بدن آنها به خوبی از فلس های مدور پوشیده شده و لکه هایی با طرح های متفاوت سطح بدن آنها را فرا گرفته است.

 

[badkonakmahi]

ماهی قزل آلای رنگین کمان مهمترین گونه آزاد ماهیان پرورشی در آب شیرین است . طول بدن در زمان بلوغ 25-45 سانتی متر است و حداکثر به 70 سانتی متر بالغ می شود ، در این حالت ماهی حدود 20 کیلوگرم وزن دارد . رکورد جهانی این ماهی 19108 گرم است. مانند سایر آزاد ماهیان دارای بدنی دوکی شکل ( کشیده و دراز ) است و باله چربی در حدفاصل باله پشتی و باله دمی وجود دارد. اما سایر مشخصات ظاهری که این گونه را از سایر آزاد ماهیان متمایز می کند عبارتند از وجود دو نوار قوس و قزح (رنگین کمان ) در دو طرف بدن که از سرپوش برانشی تا دم کشیده شده است ، در نرها این نوار قوس و قزح در فصل تخم ریزی پررنگ تر و زیباتر شده است. همچنین وجود خالهای سیاهرنگ ستاره ای شکل در تمام سطوح بدن از مشخصات این گونه است.
قزل‌آلاي رنگين‌كمان داراي يك نوار پهن به صورت رنگين كمان در هر طرف بدن مي‌باشد. بر روي سر، بدن، پشت، باله مخرجي و باله دمي اين ماهي لكه‌هاي تيره‌رنگ ديده مي‌شود. حداكثر طول آنها 70 سانتي‌متر و وزن بدن به 7 كيلوگرم مي‌رسد.

 

[badkonakmahi]

ماهي قزل‌آلاي رنگين‌كمان يك ماهي رودرو (Potamodromos) مي‌باشد. يعني تمامي مهاجرتهاي توليدمثلي خود را در آب شيرين انجام مي‌دهد. دوره تخمريزي از ماههاي آخر زمستان تا اواخر بهار و تعداد تخمها بين 1 تا 5 هزار عدد است. بچه اين ماهيان تقريباً هنگامي كه 15 سانتي‌متر طول دارند داراي 11 تا 12 عدد لكه‌هاي تيره رنگ بر روي بدن مي‌باشند كه يكي از مشخصات آنها مي‌باشد مشاهداتي كه در مورد خصوصيات قزل‌آلاي رنگين كمان و قزل‌آلاي خال قرمز انجام گرفته‌است، بيانگر اين نكته مي‌باشد كه قزل‌آلاي رنگين كمان، قزل‌آلاي خال قرمز را از محل خويش دور مي‌كند. به طور كلي مي‌توان چنين اظهارنظر كرد كه هر گونه، مناطق خاصي از رودخانه را انتخاب و تحت تسلط دارد. بايد به اين نكته توجه داشت كه قزل‌آلاي رنگين‌كمان در مقابل تغييرات درجه حرارت آب، اكسيژن محلول، زياد حساس نيست. در صورتي كه قزل‌آلاي خال قرمز نسبت به تغييرات ذكرشده و همچنين نوسانات مواد غذائي حساسيت خاصي از خود نشان مي‌دهد.

 

[badkonakmahi]

اين ماهي امروزه نقش ارزشمندي در تغذيه انسان ايفا مي‌كند، زيرا سرشار از اسيدهاي چرب غيراشباع مي‌باشد كه در تغذيه دنياي امروز به عنوان يك غذاي سالم محسوب مي‌شود.
اين ماهي كه منشاء آن آبهاي سرد آمريكاي شمالي واقيانوس آرام است در سال 1880 ميلادي به اروپا آورده‌شد. امروزه اين ماهي داراي پراكندگي وسيعي در تمام نقاط جهان مي‌باشد. اين ماهي به دليل آساني در تكثيرمصنوعي، رشد خوب و مقاومت نسبت به بيماريها توانست جايگاه خوبي در پرورش مصنوعي پيداكند. امروزه ماهي قزل‌آلاي رنگين كمان به صورت يك ماهي مطمئن در اكثر كارگاه‌هاي تكثير و پرورش ماهيان سردآبي در كليه نقاط جهان درآمده است. از خصوصياتي كه اين ماهي را مورد توجه قرارداده سازش خوب آن با شرايط پرورش متراكم سختگير نبودن اين ماهي در انتخاب غذا و سرعت رشد خوب اين ماهي مي‌باشد.

 

[badkonakmahi]

[FONT=&quot]كشورهاي توليدكننده عمده ماهي قزل‌آلاي رنگين‌كمان، فرانسه، ايتاليا، دانمارك، اسپانيا، آلمان، انگلستان، آمريكا، شيلي مي‌باشد.[/FONT] [FONT=&quot]قزل‌آلاي پرورشي به اشكال مختلف فرآوري و به بازار عرضه مي‌گردد. از تخم اين ماهي نيز خاويار فوق‌‌العاده‌اي تهيه مي‌گردد و به بازار عرضه مي‌شود.[/FONT]

 

[badkonakmahi]

تاريخچه تكثير و پرورش قزل‌آلا در ايران به سال 1336 مي‌رسد. براي اولين بار در ماهي‌سراي كرج با استفاده از آب رودخانه كرج تكثير و پرورش اين ماهي آغاز مي‌گردد. همچنين در سال 1345 شركت ماهي قزل‌آلا در كنار جاجرود و با ظرفيت 180 تن تأسيس شد. در سال 1356 در يك مزرعه در قادرآباد دشت مرغاب فارس تأسيس شد و در سال 1358 به بهره‌برداري رسيد. هم‌اكنون فعاليت تكثير ماهي قزل‌آلا در دو مزرعه دولتي شهيد باهنر كلاردشت در استان مازندران و مركز تكثير شهيد مطهري ياسوج(مرکز ژنتیک و اصلاح نژاد ماهیان سردابی) در استان كهگيلويه و بويراحمد و 60 مركز تكثير خصوصي در حال انجام است.