"Pejman"
دستیار مدیر مهندسی کشاورزی گیاهان دارویی
در بین سبد غذایی انسان، فرآورده های دام و طیور نقش وجایگاه ویژه ای را بخود اختصاص داده اند. با توسعه شهرنشینی وافزایش درآمدها، تقاضا برای خرید فرآورده های دام و طیور نیزافزایش می یابد. رشد روز افزون جمعیت و استفاده از منابع غذایی جدید در جهت رفع کمبود خوراک، جهت تغذیه طیور بیشتراحساس می گردد
استفاده مستقیم از اقلام غذایی مانند ماهی درتغذیه انسان، به جای بکارگیری از آن در تغذیه طیور بصورت پودرماهی نیز بیشتر صورت می گیرد، تا جایی که از ماهیان غیرخوراکی نیز بصورت خمیر ماهی و ماده اولیه بسیاری از غذاهای آماده،استفاده می شود. کیفیت پروتئین های حیوانی مناسب تر از پروتئین های گیاهی است. با این حال برخی از این منابع مانند پودر گوشت و استخوان، ممکن است بلیل بالا بودن بار میکروبی از نظر آلودگی سالمونلایی با احتیاط مورد استفاده قرار گیرند. همچنین پایین آمدن کیفیت گوشت مرغ و تخ ممرغ و تخریب سنگدان در پرندگان جوان بر اثر مصرف پودر ماهی فاسد از دیگر مشکلات میباشد. علاوه بر این، وجود تری متیل آمین در پودر ماهی باعث ایجاد بو و طعم نامطبوع در گوشت و تخم مرغ تولیدی می شود .از طرفی حرارت بالا به منظور اطمینان از عمل آوری مناسب فرآورده های جانبی طیور، پودر گوشت و استخوان و پودر ماهی ممکن است باعث تخریب بعضی از آمینو اسیدها شده و قابلیت دسترسی آنها را کاهش دهد این موارد باعث شد تا در این آزمایش ترکیبات شیمیائی و ارزش انرژی قابل متابولیسم پودر لارو قورباغه جهت استفاده احتمالی در تغذیه طیور مورد بررسی قرار گیرد. 24 خانواده از گروه دوزیستان متعلق به قورباغه هاست که شامل سه هزار و 800 گونه مختلف می شود. در این بین 30 جنس رانا در دنیا موجود است که چهار گونه آن در ایران شناسایی شده است: الف) (Rana ridibunda) قورباغه های مردابی معمولی در تمام ایران به جز سیستان و بلوچستان وجود دارد
ب) قورباغه های مردآبی راه راه (Rana comerani)در قسمت غربی کوههای تالش در گیلان پراکنش داشته و تا مرز ترکیه وجنوب کردستان ادامه دارد وبیشتر در طول رودخانه ها دیده می شود.
ج) قورباغه مردآبی جنگلی(Rana macrocnemis)در شمال ایران وجود دارد.
د) قورباغه مردآبی بلوچی(Rana cyanophlyctis) که در جنوب شرق ایران وجود دارد.
در بین این گونه ها، گونه رانا (Rana) که در مرداب انزلی بوفور یافت میشود مصرف خوراکی و پرورشی دارد. در جهان چهار نوع قورباغه (سبز، پلنگی یا لئوپارد، پیکرل یا اردک ماهی وقورباغه بزرگ آمریکایی) بیشترین پرورش و مصرف انسانی دارند واز جنس رانا نیز در ایران گونه های زیادی وجود دارد که جهت پرورش و صادرات می توان استفاده کرد. این نوع قورباغه به جز سیستان و بلوچستان تقریباٌ در تمام نقاط ایران وجود دارد. معمولاٌ در آبهای آرام و کنارة رودهایی که بیشتر با درختان بید و جگن احاطه شده، وجود دارند و اغلب از آب خارج شده و در خشکی چندی می ماند و در صورت احساس خطر با یک جهش بلند به آب برمی گردد عموماٌ قورباغه ها نرها زودتر از ماده ها به ، آبگیرها می رسند و محدوده جفت گیری خود را مشخص می کنند. جفت گیری و تخم گذاری در آب راکد انجام می پذیرد و تخمها پس از حداکثر سه هفته بصورت لاروهای دم دار با 5 میلیمتر طول و ظاهری مانند ماهی های کوچک، ظاهر می شوند چند روز بعد طول آنها به 10 میلیمتر یا بیشتر می رسد.
ترکیبات شیمیایی لارو قورباغه عبارتنداز: ماده خشک 96.93 % ، پروتئین خام30.80% ، انرژی خام 4700kcal\kg ، چربی خام7.73% ، کلسیم5.5% ، فسفر0.9% و سدیم0.72% .
همچنین انرژی قابل متابولیسم پودر لارو قورباغه نیز بدین بشرح می باشد:
AME (Kcal /Kg as fed) = 3851 AMEn (Kcal /Kg as fed) = 3667
TME (Kcal /Kg as fed) = 4561
TMEn (Kcal /Kg as fed) = 4050
در این جا می توان به کلسیم بالای پودر لارو قوباغه نیز اشاره کرد(5.5 درصد) و بعد از پودر ماهی و پودر گوشت دارای بیشترین مقدار کلسیم است. بطوریکه پودر کرم خاکی تنها51/ 0 درصد کلسیم و پودر کنجاله سویا دارای 20 /0 درصد کلسیم است.
مواد مغذی موجود در پودر کرم خاکی شامل:
2.1درصد خاکستر، 90.9 درصد ماده خشک ، 0.51درصد کلسیم ، 7.03 درصد چربی، 16.1 پروتئین،
از لحاظ عنصر فسفر، پودر لارو قورباغه تقریباٌ با پودر کرم
خاکی و پودر سویا برابری می کند. میزان فسفر موجود در پودر لارو قورباغه 0.9درصد، در پودر کرم خاکی 0.77درصد و در کنجاله سویا 0.37درصد است.
از لحاظ میزان چربی نیز در پودر کرم خاکی 7.03 درصد و در پودر لارو قورباغه 7.73درصد است که می توان به تفاوت 0.07درصدی اشاره نمود.همچنین می توان به ماده خشک بالا در نمونه پودر لاروقورباغه اشاره کرد که بدلیل خشک کردن لارو قورباغه در زیر نورآفتاب بوده است که البته پروتئین خام این نمونه نیز قابل توجه می باشد(30.80درصد)که پروتئین لارو قورباغه تقریباٌ دو برابر کرم خاکی است و به احتمال زیاد جایگزینی آن با دیگر منابع پروتئینی در جیره طیور امکان پذیر می باشد.نتایج آزمایشات گوناگون نشان می دهد که میتوان بدلیل ترکیبات خوبپودر لارو قورباغه آن را جایگزین منابع گیاهی از جمله سویا و همچنین منابع حیوانی مثل پودر ماهی در تغذیه آبزیان و طیورکرد. از سوی دیگر ماهی معمولاٌ گران است و بیشتر مصرف انسانی دارد و در ایران مصرف انسانی قورباغه رایج نیست لذا می توان با وجود آبگیرها و برکه هایی که در کشور فراوان است (مخصوصاٌ در مناطق مرطوب و مردآبی از جمله شمال و کمی در جنوب کشور) و همچنین زمین های بدون استفاده فراوان در کشور و از طرفی با سرمایه گذاری نسبتاٌ کم، بستر پرورش مصنوعی قورباغه را برای بدست آوردن لارو آن مهیا کرد.
د) قورباغه مردآبی بلوچی(Rana cyanophlyctis) که در جنوب شرق ایران وجود دارد.
ترکیبات شیمیایی لارو قورباغه عبارتنداز: ماده خشک 96.93 % ، پروتئین خام30.80% ، انرژی خام 4700kcal\kg ، چربی خام7.73% ، کلسیم5.5% ، فسفر0.9% و سدیم0.72% .
همچنین انرژی قابل متابولیسم پودر لارو قورباغه نیز بدین بشرح می باشد:
AME (Kcal /Kg as fed) = 3851 AMEn (Kcal /Kg as fed) = 3667
TME (Kcal /Kg as fed) = 4561
TMEn (Kcal /Kg as fed) = 4050
در این جا می توان به کلسیم بالای پودر لارو قوباغه نیز اشاره کرد(5.5 درصد) و بعد از پودر ماهی و پودر گوشت دارای بیشترین مقدار کلسیم است. بطوریکه پودر کرم خاکی تنها51/ 0 درصد کلسیم و پودر کنجاله سویا دارای 20 /0 درصد کلسیم است.
مواد مغذی موجود در پودر کرم خاکی شامل:
2.1درصد خاکستر، 90.9 درصد ماده خشک ، 0.51درصد کلسیم ، 7.03 درصد چربی، 16.1 پروتئین،
از لحاظ عنصر فسفر، پودر لارو قورباغه تقریباٌ با پودر کرم
خاکی و پودر سویا برابری می کند. میزان فسفر موجود در پودر لارو قورباغه 0.9درصد، در پودر کرم خاکی 0.77درصد و در کنجاله سویا 0.37درصد است.
از لحاظ میزان چربی نیز در پودر کرم خاکی 7.03 درصد و در پودر لارو قورباغه 7.73درصد است که می توان به تفاوت 0.07درصدی اشاره نمود.همچنین می توان به ماده خشک بالا در نمونه پودر لاروقورباغه اشاره کرد که بدلیل خشک کردن لارو قورباغه در زیر نورآفتاب بوده است که البته پروتئین خام این نمونه نیز قابل توجه می باشد(30.80درصد)که پروتئین لارو قورباغه تقریباٌ دو برابر کرم خاکی است و به احتمال زیاد جایگزینی آن با دیگر منابع پروتئینی در جیره طیور امکان پذیر می باشد.نتایج آزمایشات گوناگون نشان می دهد که میتوان بدلیل ترکیبات خوبپودر لارو قورباغه آن را جایگزین منابع گیاهی از جمله سویا و همچنین منابع حیوانی مثل پودر ماهی در تغذیه آبزیان و طیورکرد. از سوی دیگر ماهی معمولاٌ گران است و بیشتر مصرف انسانی دارد و در ایران مصرف انسانی قورباغه رایج نیست لذا می توان با وجود آبگیرها و برکه هایی که در کشور فراوان است (مخصوصاٌ در مناطق مرطوب و مردآبی از جمله شمال و کمی در جنوب کشور) و همچنین زمین های بدون استفاده فراوان در کشور و از طرفی با سرمایه گذاری نسبتاٌ کم، بستر پرورش مصنوعی قورباغه را برای بدست آوردن لارو آن مهیا کرد.
