[FONT="]اختصاصات دستگاه رویشی [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]گیاهان
تیره مرکبات[/FONT]
[FONT="] (Rutaceae)[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]بندرت
علفی و غالبا به صورت درخت و یا درختچههایی تیغدار نظیر [/FONT]
[FONT="]لیمو[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]هستند. برگهای این گیاهان شکلهای متفاوت دارند. مثلا در
طایفه دیوسمه کوچک و باریک ، غالبا فاقد گوشوارک ، پایا ، چرمی و ضخمیماند و در ژابو راندی بطور متناوب و یا متقابل روی ساقه قرار میگیرند. پهنک برگها غالبا به شکلهای گوناگون ، گاهی مانند برگهای گیاهان طایفه دیوسمه باریک و در جهت سطح پشتی لوله میشوند و یا همچون برگهای برونیای استرالیایی عمودی و آویختهاند[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]
[/FONT][FONT="]پهنک برگ سداب دارای بریدگیهای عمیق است و هر قسمت آن به نوبه خود چند بار دیگر تقسیم میشود. برگهایی به شکلهای مرکب شانهای را اختصاصا در جنسهای
پیلوکارپوس و
دیکتامنوس میتوان دید. وجود برگهای مفصلدار در
جنس لیمو نشانهای از تحلیل رفتن نهایی برگ از تیپ مرکب است. بدیهی است باله و مفصل در دمبرگ این گیاهان با
رگبرگ میانی یا اصلی ارتباط دارد و برگچه پایینی آن یکی از برگهای مرکب شانهای است که باقی مانده است. در تمام جنسهای این تیره ، سطح برگها همیشه دارای کیسههای ترشح کننده اسانس از نوع
اسکیزولیزوژن است[/FONT][FONT="]. [/FONT]
[FONT="]اختصاصات دستگاه زایشی [/FONT][FONT="][/FONT] [FONT="]گلها[/FONT][FONT="] معمولا منفردند ، یا به صورت گل آذینهای گرزن ، چتر ، خوشه و یا دیهیم مجتمع میشوند و با آنکه ساختار گل در این تیره (بویژه در جنس سداب که ساختار گل آن نمونه کاملی به شمار میرود) همانند راسته شمعدانی است ، ولی چنین ساختاری در تمام گیاهان این تیره ثابت نیست. در برخی از جنسهای تیره مرکبات ، گل در معرض دگرگونیهای مختلف قهقرایی قرار میگیرد و گاهی کاملا تغییر میکند[/FONT][FONT="].
[/FONT][FONT="]در این مورد ، بهتر نمونههای قابل ذکر عبارتاند از گلهای بدون گلبرگ در جنس آمپلوروم که در استرالیا میروید و گلهای تک جنس و دو پایه در گزانتوگزیلوم و نیز گلهای دارای پوشش نامنظم در دیکتامنوس و بالاخره گلهای پیوسته گلبرگ و نامنظم در طایفه کوسپاریه[/FONT][FONT="]. [/FONT][FONT="]دیسک روی نهنج همیشه در بین پرچمها قرار میگیرد و غالبا رشد یافته و دارای شکلهای مختلف است[/FONT][FONT="].
[/FONT][FONT="]مثلا در سداب و برونیا شکل بالشتک یا تقریبا گرز مانند است و تخمدان روی آن قرار میگیرد. در جنسهای پیلوکاروپوس و کالپیهآ و سیتروس ، دیسک به شکل حلقه یا پیالهای با لبههای منظم و یا موجدار درمیآید. در برخی موارد ، مثلا در جنسهای دیکتامنوس و پتهلئا ، دیسک کاملا برجسته و ستونک مانند است و در حقیقت به صورت نوعی ژینوفور درمیآید که مادگی در راس آن قرار دارد[/FONT][FONT="]..[/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="]شرح برخی از جنسها [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]جنس پیلوکارپوس [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]درختانی هستند دارای برگهای مرکب تک شانهای و برگچههایی با انتهای هلالی که در نواحی گرم آمریکای مرکزی و آمریکای جنوبی میرویند. گلها ، که در همه آنها به صورت سنبلههای دراز مجتمعاند ، پنج پر و دارای نافهای هستند که به پنج پرچم کاهش یافتهاند. هر برچه آنها فقط واجد 2 تخمک است و به مریکارپی با دانههای بدون آلبومن تبدیل میشوند[/FONT][FONT="]. [/FONT]
[FONT="]جنس گالیپهآ [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]معروفترین گونه آن ، به نام گالپیهآ کوسپیاریا ، به صورت درختانی با برگهای سه برگچهای سه برگچهای است و خاستگاه آن ونزوئلا و کناره آتلانتیک است[/FONT][FONT="]. [/FONT]
[FONT="]جنس باروسما [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]بوتهها و درختچههایی هستند با ساقههای درهم پیچیده که در آفریقای جنوبی میرویند. ساقههای تابیده و پیچ خورده این گیاهان که رشدشان کند است ، حامل برگهایی کوچک و چرمی هستند که به عنوان مدر مصرف دارویی دارند[/FONT][FONT="]. [/FONT]
[FONT="]جنس گزانتوگزیلوم [/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="]درختچههایی هستند با گلهای کوچک ، دوپایه و فاقد جام که در ایالات متحده آمریکا پراکندهاند[/FONT][FONT="].[/FONT] [FONT="] [/FONT]
file:///C:\Users\Behrouz\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image001.jpg[FONT="][/FONT]
[h=1][FONT="]
[/FONT][FONT="]کاربرد و اهمیت اقتصادی [/FONT][FONT="][/FONT][/h]
[FONT="]گیاهان تیره سداب دارای فرآورههایی با مصارف متعدند. برخی از آنها مصرف دارویی و بعضی دیگر مصرف تغذیهای دارند و عدهای نیز برای تهیه اسانس و عطر بکار میروند. مثلا پیلوکارپوسها مدر و همچنین دارای آلکالوئیدی به نام
اسانس پیلوکارپین هستند. پوست گالیپهآ کوسپاریا حاوی اسانسها و آلکالوئیدهای مقوی معده ، تببر و نیروبخشی نظیر
کوسپارین ،
گالیپین و چند آلکالوئید دیگر است که مستیقما نیز مصرف میشود[/FONT][FONT="].
[/FONT][FONT="]از عصاره سداب ، که بویی ناپسند دارد ، اسانسی به نام
اسانس رو بدست میآورند که از دیر باز خواص درمانی آن شناخته شده و برای التیام زخمهای ناشی از حشرات و همچنین به عنوان مقوی ، ضد تشنج و بالاخره ضد خونریزی مورد استفاده بوده است. میوه مرکبات گوناگون ، مانند [/FONT]
[FONT="]پرتقال[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]،
نارنج ،
لیموترش ،
لیموشیرین ،
بادرنگ علاوه بر آنکه خوراکی هستند، از آنها به طرق مختلف اسانسهای گوناگون خوراکی و نیروبخش و مقوی به نامهای مختلف استفاده میشود[/FONT][FONT="].
[/FONT][FONT="]مانند
اسانس سدار (اسانس بادرنگ[/FONT]
[FONT="])[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]اسانس پرتقال یا اسانس نارنج ، اسانس لیمو و بالاخره اسانس سیترون دوبرگاموت و اسانس نرولی میگیرند. یکی از فرآوردههای بسیار متداول آنها آب لیمو است که در گذشته درمان کننده بیماری اسکوربوت بوده است و امروزه به مقدار زیاد در تغذیه روزانه به صورت چاشنی و شربت مصرف میشود و سرشار از
ویتامین[/FONT]
[FONT="] C[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]است و ترشی اصلی آنرا [/FONT]
[FONT="]اسید سیتریک[/FONT][FONT="] [/FONT][FONT="]تشکیل میدهد[/FONT][FONT="].[/FONT][FONT="][/FONT]
[FONT="] [/FONT]
[FONT="]file:///C:\Users\Behrouz\AppData\Local\Temp\msohtmlclip1\01\clip_image002.jpg[/FONT][FONT="] [/FONT]