به نقل از ویکی پدیا
الکتروکاردیوگرام (به
انگلیسی:
Electrocardiogram) که در فرهنگ عامه به آن
نوار قلب گفته میشود، و در متون علمی معمولاً با مخفف ECG یا EKG (مورد دوم مخفف کلمهٔ آلمانی
Elektrokardiogramm) مشخص میشود، روشی برای ترسیم فعالیت الکتریکی قلب است.
http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:12_lead_generated_inferior_MI.JPG
الکتروکاردیوم ثبت شده با 12 لید
http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:EKG_diagram_1.svghttp://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:EKG_diagram_1.svg
قسمت های مختلف یک الکتروکاردیوگرام
دستگاه الکتروکاردیوگراف، این نمودار را بر روی نوار کاغذی خط کشی شدهای به طور پیوسته ضبط میکند. اطلاعاتی که روی الکتروکاردیوگرام ضبط میشود نشان دهنده موج محرک قلب میباشد. این امواج محرک الکتریکی نمایشگر مراحل مختلف تحریکات قلبی هستند.
سیکل قلبی همراه با الکتروکاردیوگرافی
مرحله اول- استراحت عمومی قلب به مدت 4/0 ثانیه
در این مرحله بطون و دهلیز ها در حال استراحت اند. در این هنگام خون تیره به وسیله بزرگ سیاهرگهای زبرین و زیرین، به دهلیز راست می ریزند. این خون نیز به خاطر وزنش، از طریق دریچههای لختی - که به هنگام پایان موج T سیکل قلبی پیشین باز شده اند- وارد بطون میشود و آنها را تا حدی پر میکند. اما برای اینکه خون دهلیز ها به طور کامل وارد بطون بشود، دهلیزها باید منقبض شوند. لازم به ذکر است هر ماهیچهای در قلب که بخواهد منقبض شود یا استراحت کند، قبلش حتما ابتدا باید موج انقباض یا استراحتش در تمام نقاط آن ماهیچه منتشر شود، تا بعد بتواند منقبض شود یا استراحت کند. پس برای انقباض دهلیزها، ابتدا باید پیام انقباض در سراسر آنها منتشر بشود. این کار توسط بافت گرهی دهلیز انجام میشود. همان طور که می دانیم در بین دو دهلیز این تنها دهلیز راست است که دارای بافت گرهی است، از سویی کانون زایش انقباضات قلب نیز که همان گره پیش آهنگ میباشد در دیواره پشتی دهلیز راست و در زیر منفذ بزرگ سیاهرگ زبرین قرار دارد. پس برای انقباض ابتدا گره پیش آهنگ به صورت کاملا خودبه خودی منقبض میشود و این پیام انقباض را از طریق 3 رشته گرهی دهلیز راست به گره دهلیزی بطنی – که در حد فاصل بین دیواره دهلیزها و بطون و کمی متمایل به دهلیز راست قرار دارد – هدایت میکند. طی حرکت پیام از پیشاهنگ به دهلیزی- بطنی، میونهای میوکارد قلب که در مسیر انتقال این پیام قرار دارند، منقبض شده و این انقباض از میونی به میون دیگر در دهلیز راست انتشار مییابد و نهایتا از طریق میونهای دهلیز راست به میونهای دهلیز چپ نیز منتشر شده و کل دهلیز هارا فرا میگیرد. جالب اینجاست که این پیام نمیتواند از طریق میونهای دهلیزها به میونهای بطون منتقل شود، چون در دیواره بین بطون و دهلیزها بافت پیوندی رشتهای عایقی قرار دارد که که باعث میشود انتقال پیام از دهلیزها به بطون تنها از طریق بافت گرهی – که از وسط این عایق رد میشود – صورت گیرد. اگر این بافت عایق نبود، دهلیزها و بطون هم زمان به هم منقبض میشدند و کارایی قلب بسیار پایین میومد؛ چون در این حالت پس از پمپاژ مقدار کمی خون به بطون، آنها نیز همین مقدار کم را به سمت بدن و ششها پمپ میکردند و خون کم و نامناسبی به آنها میرسید. پس از اینکه این پیام به طور کامل سراسر دهلیز را فرا گرفت، در الکتروکاردیوگرام موج P ثبت میشود. بلافاصله بعد از آن مدت استرحت عمومی قلب یعنی 4/0 ثانیه به اتمام میرسد.
حوادث قلب به طور کلی در این مرحله:
1) ورود بیش از % 75 خون از دهلیزها به بطون در اثر وزن خون
2) انتشار موج انقباض دهلیزها در سراسر دهلیزها ---- ایجاد موج P در الکتروکاردیوگرام
وضعیت دریچه ها:
سیونییها ---- بسته؛ تا خون وارد شده به بطون از طریق این دریچهها وارد سرخرگها نشود.
لختی ها ---- باز؛ تا خون دهلیزها وارد بطون شوند.
مرحله دوم – انقباض دهلیزها به مدت 1/0 ثانیه
در ابتدای ابن مرحله بلافاصله دهلیزها منقبض میشوند و % 25 خون باقی مانده را نیز وارد بطون میکنند. حالا در هر بطن cc 120 خون موجود است یعنی به طور کلی cc 240 در بطون. این انقباض به مدت 1/0 ثانیه طول میکشد و و از انتهای موج P تا اانتهای موج R را در الکتروکاردیوگرام را در بر میگیرد. اما در طی اجرای این انقباض در این 1/0 ثانیه، 2 عمل بسیار مهم نیز رخ میدهد. به طور همزمان:
1) انتشار موج انقباض بطون: بطون موظف اند بلافاصله بعد از انقباض دهلیزها و پرشدن کامل خود از خون منقبض شوند و خون را به سرخرگها وارد کنند. بنابر این پس از گذشت مدت بسیار کمی از این 1/0 ثانیه (فاصله انتهای P تا Q) موج انقباض بطون که خیلیم قدرتمند میباشد، در سراسر بطون منتشر میشود. برای این عمل، گره دهلیزی بطنی که در پایان استراحت عمومی قلب پیلم انقباض را گرفته، این پیام را از طریق رشته و الیاف گرهی دیواره بین دو بطن و دیواره بطون و همچنین به کمک الیاف ماهیچهای که برای انتقال پیام تخصصی شده اند،به سرار بطون و نهایتا به نوک پایین قلب منتقل میکنند. اما در این اثنا یه نکتهای وجود دارد. سرعت هدایت پیام بافت دهلیزی-بطنی و الیاف گرهی دیواره بین دو بطن خیلی کم و در عوض سرعت انتشار پیام الیاف گرهی دیواهر بطون خیلی زیاد است. اما چرا؟؟! اگر سرعت این 3 قسمت با هم برابر بود،پیام بلافاصله سراسر دیواره بین دو بطن را فرا میگرفت (چون اول به دیواره بینی میرود و بعد از اونجا به سراسر بطن) و دیواره بینی زودتر از جاهای دیگر بطن منقبض میشد!! با این سیاست، در حین اینکه پیام در دیواره بینی منتشر میشود، به سرعت توسط الساف دیواره بطون تمام بطون را فرا میگیرد و عملا این تفاوت سرعت سبب میشود که پیام انقباض در یک مدت تمام بطون را فرا بگیرد. این عملیات کمتر از 1/0 ثانیه طول میکشد و نهایتا موج QRS را در الکتروکاردیوگرام ایجاد میکند.
2) انتشار موج استراحت در دهلیزها: همزمان با هنگامی که دهلیزها در حال انقباض اند،چون بلافاصله بعد از انقباض، دهلیزها باید استراحت کنند، پس پیام استراحت در آنها شروع به انتشار میکند. این پیام که اندکی بعد از شروع انقباض آغاز میشود، به مدت کمتر از 1/0 ثانیه طول میکشد (فاصله انتهای P تا Q) و هیچ موجی را در الکتروکاردیوگرام به وجودنمی آورد! چون قدرت موج انتشار انقباض بطون آ» قدر زیاد است که این پیاکم کوچک در QRS گم میشود! به هر حال با پایان موج QRS استراحت دهلیزها شروع میشود.
حوادث قلب به طور کلی در این مرحله:
1) انقباض دهلیزها ---- وقوع از P تا پایان R (حواست باشد! انقباض تغییری در الکتروکاردیوگرام ایجاد نمیکند! چون پیام الکتریکی منتقل نمیشود!)
2) انتشار پیام انقباض بطون ---- ایجاد موج QRSدر الکتروکاردیوگرام
3) انتشار پیام استراحت دهلیزها ---- زیر موج پیام قوی انتشار انقباض بطون گم میشود!
4)شنیدن صدای اول قلب
وضعیت دریچه ها:
سیونییها ---- بسته؛ تا خون وارد شده به بطون از طریق این دریچهها وارد سرخرگها نشود. لختی ها ---- باز؛ تا خون دهلیزها وارد بطون شوند.
مرحله سوم – انقباض بطون به مدت 3/0 ثانیه
از سویی بلافاصله با انتشار پیام انقباض، بطون شروع به انقباض میکنند و خون را با فشار بالای سیستولی به سمت بالا پمپ میکنند. این خون با فشار خود، دریچههای 1 طرفه لختی را – که فقط به سمت بطون باز میشوند- بسته و باعث شنیده شدن صدای اول قلب میشوند. همچنین از سوی دیگر با فشار خود دریچههای سینویی را – که فقط به سمت سرخرگها باز میشوند- باز کرده و وارد سرخرگها میشود. تمامی این مراحل در مدت زمان بسیار کوتاه و در موج S روی میدهند. همچنین دهلیزها بعد از پایان انتشار پیام استراحتشان تا 7/0 ثانیه استراحت میکنند. در این مدت خون دوباره از بزرگ سیاهرگهای زیرین و زبرین وارد دهلیز راست میشود؛ اما آنقدر فشار خون انقباضی بطن ها به دریچههای لختی زیاد است، که این خون سیاهرگی حریف آن نمیشود و به ناچار اندک اندک دهلیز را پر میکند و بدلیل بسته بودن لختی ها نمیتواند وارد بطون شود. (این رویه به مدت 3/0 ثانیه یعنی پایان انقباض بطنی ادامه میابد)
موارد روی داده در موج S:
1) استراحت دهلیزها و انقباض بطون
2) بسته شدن دریچههای لختی در اثر فشار خون ناشی از انقباض بطون
3) باز شدن دریچههای سینویی ناشی از فشار خون ناشی از انقباض بطون
اما بعد از گذشت اندکی از انقباض بطون ( فاصله S تا T ) چون بطون بلافاصله بعد از انقباضشون (اتمام این 3/0 ثانیه) باید استراحت کنند، پیام استراحت آنها منتشر میشود و موج T را در الکتروکاردیوگرام ثبت میکند. پس از اتمام این موج بطون نیز شروع به استراحت میکنند. پس استراحت عمومی قلب آغاز میشود، چون دهلیز ها نیز 3/0 ثانیه است که استراحت خود را آغاز کرده اند. استراحت بطون باعث قطع فشار اعمالی بر روی دریچهها میشود؛ در نتیجه دریچههای سینویی که دیگه فشار خونی نیست که اونها را در جهت سرخرگها باز نگه دارد، بسته میشوند و صدای دوم قلب را – که کوتاه تر و زیرتر است – به وجود میآورد. از سویی دریچههای لختی که 3/0 ثانیه است تحت تاثیر فشار خون موجود در دهلیزها هستند، از این موقعیت یعنی عدم فشار سیستولی استفاده کرده و دریچههای لختی را در جهت بطون باز کرده و شروع به پر کردن بطون میکنند.
نکته: حداکثر انقباض بطون، در ابتدای موج T انجام میشود.
نکته: زمان استراحت بطون 5/0 ثانیه و زمان استراحت دهلیزها 7/0 ثانیه میباشد.
نکته: باز شدن دریچه صدایی ایجاد نمیکند.
حوادث قلب به طور کلی در این مرحله:
1) انقباض بطون به مدت 3/0 ثانیه --- فاصله S تا T
2) استراحت دهلیزها
3) شنیدن صدای دوم قلب
وضعیت دریچه ها:
1) سینویی ها--- ابتدا باز (در هنگام انقباض بطون) و بعد بسته ( پس از اتمام انقباض بطون) 2) لختی ها---- ابتدا بسته (در هنگام انقباض بطون) و بعد باز ( پس از اتمام انقباض بطون)