مهدي كياني
کاربر فعال مهندسی هوافضا
کنترل هواپیما
کنترل هواپیماخب راجع به دو نیروی مهم در هواپیما صحبت کردیم: گرانش و نیروی بالابر. اما دو نیروی دیگر هم در پرواز موثرند . در واقع بعد از بلند شدن از زمین، هواپیما باید بتواند به سمتی حرکت کند و اینجا نوبت موتور یا ملخ هواپیماست که "نیروی برا" یا پیش برنده را تولید نماید. البته نقش موتور تنها همین نیست و گرنه هواپیمایی که ناگهان در آسمان خاموش می‌شود سقوط نمی کرد! فکر می‌کنید چه رابطه ای بین وجود موتور و ماندن در هوا یا نیروی بالابر وجود دارد؟
درست است! وزیدن نسیم ملایم بهاری هواپیما را بلند نمی کند، بلکه وجود جریان شدید هواست که موجب پدید آمدن نیروی بالابر می‌شود. در واقع موتور با گردش قدرتمندش "باد نسبی" تولید می‌کند. پس حالا می‌دانید چرا تا قبل از اینکه هواپیماها موتوردار بشوند، فقط گلایدرها یا بادبادک های بزرگ پرواز می‌کردند!
اما همه چیز به همین سادگی هم نیست. شما هم حتما اصطکاک را فراموش نکرده اید. در واقع مقاومت هوا در برابر به جلو کشیده شدن هواپیما، نیرویی رو به عقب به آن وارد می‌کند که به آن "نیروی پسا" می‌گوییم. هر چقدر هواپیما سریعتر به جلو برود، هوا مقاومت بیشتری نشان خواهد داد و آن را بیشتر به عقب خواهد کشید. شکل هواپیما هم بسیار موثر است. هر چه بدنه صافتر یا به اصطلاح "آیرودینامیک تر" باشد، اصطکاک کمتری به وجود خواهد آمد.
با توجه چیزهایی که می‌دانید می‌توانید بگویید عبور از دیوار صوتی یعنی چه؟
حالا همه نیروهای موثر بر هواپیما را می‌شناسید. خواب است بدانید که با استفاده از آنها چطور خلبان هواپیما را کنترل می‌کند.
به صفحه کنترل هواپیما نگاه کنید و کمی در آن کنکجاوی کنید.
باید بدانید خلبان سه ابزار اصلی کنترل پرواز دارد:
شهپرها باعث گردش هواپیما هستند و درست مثل فرمان ماشین عمل می‌کنند. با چرخش فرمان در جهت عقربه های ساعت شهپر راست بالا می‌رود و شهپر چپ به سمت پایین حرکت می‌کند و نتیجه این ماجرا چرخیدن هواپیما به سمت راست است.
سکان وظیفه تغییر یا انحراف مسیر را به عهده دارد. خلبان با استفاده از پدالهای راست و چپ سکان را به سمت راست و چپ منحرف می‌کند که نتیجه اش چرخش هواپیماست. برای دور زدن استفاده از شهپر و سکان ضروری است.
بالابرها که روی دم هواپیما قرار دارند برای کنترل اوج گیری و ارتفاع به کار می‌روند. خلبان با جلو یا عقب کشیدن فرمان کنترل، بالابرها را بالا یا پایین می‌برد و با این کار دماغه هواپیما را به بالا بلند می‌کند یا به پایین می‌کشد.
ترمزها هم بالای پدالهای سکان هستند و فقط روی زمین کاربرد دارند.
کنترل هواپیماخب راجع به دو نیروی مهم در هواپیما صحبت کردیم: گرانش و نیروی بالابر. اما دو نیروی دیگر هم در پرواز موثرند . در واقع بعد از بلند شدن از زمین، هواپیما باید بتواند به سمتی حرکت کند و اینجا نوبت موتور یا ملخ هواپیماست که "نیروی برا" یا پیش برنده را تولید نماید. البته نقش موتور تنها همین نیست و گرنه هواپیمایی که ناگهان در آسمان خاموش می‌شود سقوط نمی کرد! فکر می‌کنید چه رابطه ای بین وجود موتور و ماندن در هوا یا نیروی بالابر وجود دارد؟
درست است! وزیدن نسیم ملایم بهاری هواپیما را بلند نمی کند، بلکه وجود جریان شدید هواست که موجب پدید آمدن نیروی بالابر می‌شود. در واقع موتور با گردش قدرتمندش "باد نسبی" تولید می‌کند. پس حالا می‌دانید چرا تا قبل از اینکه هواپیماها موتوردار بشوند، فقط گلایدرها یا بادبادک های بزرگ پرواز می‌کردند!
اما همه چیز به همین سادگی هم نیست. شما هم حتما اصطکاک را فراموش نکرده اید. در واقع مقاومت هوا در برابر به جلو کشیده شدن هواپیما، نیرویی رو به عقب به آن وارد می‌کند که به آن "نیروی پسا" می‌گوییم. هر چقدر هواپیما سریعتر به جلو برود، هوا مقاومت بیشتری نشان خواهد داد و آن را بیشتر به عقب خواهد کشید. شکل هواپیما هم بسیار موثر است. هر چه بدنه صافتر یا به اصطلاح "آیرودینامیک تر" باشد، اصطکاک کمتری به وجود خواهد آمد.
حالا همه نیروهای موثر بر هواپیما را می‌شناسید. خواب است بدانید که با استفاده از آنها چطور خلبان هواپیما را کنترل می‌کند.
به صفحه کنترل هواپیما نگاه کنید و کمی در آن کنکجاوی کنید.
باید بدانید خلبان سه ابزار اصلی کنترل پرواز دارد:
شهپرها باعث گردش هواپیما هستند و درست مثل فرمان ماشین عمل می‌کنند. با چرخش فرمان در جهت عقربه های ساعت شهپر راست بالا می‌رود و شهپر چپ به سمت پایین حرکت می‌کند و نتیجه این ماجرا چرخیدن هواپیما به سمت راست است.سکان وظیفه تغییر یا انحراف مسیر را به عهده دارد. خلبان با استفاده از پدالهای راست و چپ سکان را به سمت راست و چپ منحرف می‌کند که نتیجه اش چرخش هواپیماست. برای دور زدن استفاده از شهپر و سکان ضروری است.
بالابرها که روی دم هواپیما قرار دارند برای کنترل اوج گیری و ارتفاع به کار می‌روند. خلبان با جلو یا عقب کشیدن فرمان کنترل، بالابرها را بالا یا پایین می‌برد و با این کار دماغه هواپیما را به بالا بلند می‌کند یا به پایین می‌کشد.
ترمزها هم بالای پدالهای سکان هستند و فقط روی زمین کاربرد دارند.
