اصول اساسی موشک های سوخت جامد

karkard

متخصص موشک
کاربر ممتاز
اصول اساسی موشک های سوخت جامد:
در موشک های سوخت جامد، سوخت به طور مستقیم درون محفظۀ احتراق ذخیره می شود و گاهی اوقات به طور سربسته و محکم برای ذخیره سازی طولانی مدت (5 تا 20 سال) درون محفظه آب بندی می شود. موتورهای سوخت جامد در شکل ها و اندازه های مختلف می باشند، که نیروی تراست آن ها از 2 نیوتن تا 4 میلیون نیوتن متفاوت می باشد. معمولا موتورهای سوخت جامد فاقد هرگونه اجزای متحرکی می باشند البته امروزه بعضی موتورهایی طراحی شده اند که شامل شیپوره های متحرک و همچنین عملگرهایی برای جهت دهی نیروی تراست نسبت به محور موتور می باشند.
پیشرانهای جامد شامل همۀ اجزای لازم برای احتراق اند. بنابر چگونگی توزیع سوخت و اکسنده، پیشرانهای جامد را به دو نوع تقسیم می کنند. اگر سوخت و اکسنده هر دو دارای یک مولکول باشند سوخت را همگن می نامند. متداول ترین پیشرانهای جامد همگن، سوختهای دوپایه با ترکیبات نیتروگلیسیرین-نیتروسلولز [ C3H5(NO2)3-C6H7O2(NO2)3 ] همراه با مقدار اندکی افزودنی هستند.
نمک پتاسیم سبب اشتعال آرام در دماهای پایین می شود.دی اتیل تالیت به عنوان نرم کننده کمکی، ویژگی های مکانیکی را بهبود می بخشد.اتیل سنترالیت مانع تجزیه خودکاتالیزوری سازاهای اصلی می شود. دودۀ کربن برای جلوگیری از تراگسیل انرژی تابشی، که ممکن است سبب اشتعال درونی شود، به پیشران تقریباً شفاف افزوده می شود. در بعضی حالتها برای دستیابی به عملکرد بالاتر، از گرد فلزاتی همچون آلومینیوم همراه با اکسنده اضافی از نوع مرکب استفاده می شود.
آمیزه های ناهمگن بلورهای اکسنده را در چسب سوختنی آلی پلاستیک_شکل، پیشرانهای مرکب می نامند. معمولاً اکسنده ها از بلورهای خرد شده یکی از موارد زیر تشکیل می شوند:
پرکلرات آمونیوم (AP)
نیترات آمونیوم (AN)
پرکلرات نیترونیوم (NP)
پرکلرات پتاسیم (KP)
نیترات پتاسیم (KN)
تری نیترامین سیکلوتری متیلن (RDX)
تترانیترامین سیکلوتترامتیلین (HMX)
چسبی که بلورهای اکسنده را در بر می گیرد، به عنوان سوخت عمل می کند و بدون ترک خوردن تنشهای گرمایی و مکانیکی شدید را باید تحمل کند. معمولاً چسب ها را از لاستیکهای مصنوعی می سازند. پولی بوتالین هیدروکسیل ترمی نیتد (HTPB) از مواد چسبی متداول است.
گردهای فلزی:
با افزودن گردهای فلزی به پیشرانهای جامد، ضربۀ ویژه و چگالی آنها را می توان افزایش داد. فلزاتی که تاکنون به کار رفته یا بررسی شده اند، شامل آلومینیوم، منیزیم، تیتانیوم، بر، زیرکونیوم، و بریلیوم اند. معمولاً این فلزات به صورت ذراتی با گسترۀ اندازۀ 10 تا 40 µm به طور اتفاقی با اجزای دیگر آمیخته می شوند. در خلال سوختن، ذرات آلومینیوم در سطح اشتعال تمایل به انسجام و تشکیل توده هایی به اندازه 50 تا 200 µm دارند. اگرچه بور(B) فلز نیست، اما گرمای تولیدشده با اکسیداسیون بور بسیار بیشتر از گرمای تولید شده به وسیله هر فلز دیگری می باشد.
گرین قسمت سخت سفت شدۀ پیشران می باشد و معمولا به میزان 82 تا 94 درصد جرم موتور در نظر گرفته می شود. (igniter) شمع انرژی لازم برای شروع احتراق را تامین می کند. گرین بر طبق صفحه های درونی که تحت تاثیر اشتعال قرار می گیرند شروع به سوختن می کند.
بسیاری از گرین ها دارای شکاف ها، شیارها، سوراخ ها یا اشکال هندسی دیگری می باشند که باعث تغییر دادن سطح سوزش اولیه می شوند، که مشخص کنندۀ جریان جرمی اولیه و تراست اولیه می باشد. جریان گازهای ناشی از واکنش های داغ از میان حفره توخالی به سمت شیپوره حرکت می کند. سطوح درونی پوسته که به طور مستقیم در معرض گازهای داغ می باشند، توسط لایه هایی از عایق محافظت می شوند. پوسته معمولا از فلزاتی از قبیل فولاد، آلومینیوم یا تیتانیوم و یا از مواد کامپوزیتی ساخته می شود.
 

karkard

متخصص موشک
کاربر ممتاز
سوخت جامد، برخلاف سوخت مايع به محفظه تزريق نمي‌شود. كل سوخت در خود محفظه به شكل گرين قرار داده مي‌شود و پس ازاحتراق كاملا در معرض آتش قرار دارد و اگر احتراق شروع شده باشد، ديگر به سختي مي‌توان در فرآيند سوختن آن دست‌برد.
تلاش در حل مشكل كنترل موتور سوخت‌هاي جامد، هنوز به نتيجه قطعي نرسيده است. بنابراين برنامه احتراق گرين سوخت‌هاي جامد از قبل در مرحله مطالعه طراحي برنامه‌ريزي مي‌شود و تغييرات پيشران اسمي موتور موشك سوخت جامد نسبت به زمان از قبل تعيين مي‌شود كه بستگي به مشخصه‌هاي پروژه و پارامترهاي اصلي شماي موشك يا موتور طرح شده دارد.
در موتور موشك سوخت جامد مشخصه‌هاي پيشران،از مقدار اسمي منحرف مي‌شود و اگر خيلي هم محسوس نباشد، در خيلي از حالات در استارت به قدري است كه به طور وضوح روي مقدار برد اثر مي‌گذارد.
چون پيشران موتورهاي سوخت جامد غيرقابل كنترل است، بنابراين بايدمسير را براساس پيشگويي متناوب نقطه ثابت تغيير داد. اين چنين روش هدايت مشكل است و آن را فقط به كمك يك كامپيوتر پروازي قوي مي‌توان عملي كرد كه در اين خصوص بعدا صحبت خواهد شد.
تحليل مقاومت مصالح موشك‌هاي سوخت جامد، به طور عمده به محفظه احتراق بر مي‌گردد، به طوريكه مقاومت آن تحت فشار داخلي و رژيم دمايي تعيين مي‌شود. در اثر بارهاي اعمالي در طول مسير، نيازي به تقويت پوسته نداريم. چون پوسته خودبه‌خود خيلي محكم و مقاوم است، اما در عوض بايد محل اتصال محفظه به قسمت عدسي جلو موشك تقويت شود. در بعضي حالت‌ها(معمولا برايمحفظه‌هاي كامپوزيتي) ساخت چنين تكيه گاه‌هايي به عنوان مهم‌ترين عمليات در طراحي بررسي مي‌شود. به دليل بالا بودن مقاومت پوسته در موتور سوخت جامد، در مقايسه باموشك سوخت مايع، از تعداد زيادي از محدوديت‌هايي كه در موشك سوخت مايع در قسمت پرواز در اتمسفر وجود داشت، خبري نيست.
رژيم‌كاري موتورهاي سوخت جامد عملا تابعي از بارهاي مسير نيست و عدم وجود سيستم تزريق آن رابه صوت ار يك بلوك مجزا در مي‌آورد. بنابراين، به طور مستقل تست مي‌شود. در نتيجه موتور سوخت جامد كاملا از ديگر المان‌ها مستقل است، به طوري كه مي‌توان آن را ماننديك مجموعه جدا طراحي كرد. اين مطلب را قبلا در مثال كاربرد موتورهاي سوخت جامد كمكي در مراحل مختلف موشك ساتورن5 ديديم.
امكانات انرژيتيكي سوخت جامد كم‌تر از سوخت مايع است، همچنين شاخص‌هاي وزني موتور سوخت جامدپايين‌تر از سوخت مايع است، اما كاربرد آن‌ها ساده‌تر است. بنابراين در مسير گسترش و پيشرفت موتور سازي، موتور سوخت جامد تعقيب كننده موتور سوخت مايع است، تا زمانيكه امكانات موتور موشك سوخت جامد به سطح سوخت مايع برسد و بتواند مسايل خاص را حل كند. در اين صورت سريعا تغيير سيستم شكل مايع به شكل ساده‌تر يعني سوخت جامد راخواهيم داشت. اما براي رسيدن به اين نتيجه، همان‌طور كه گفته شد، به تحقيقات چندساله نياز است، كه يكي از مهم‌ترين آن‌ها عايق حرارتي پوسته و قسمت نازل است.
تعداد زيادي مشكلات عمده در ساخت موتور سوخت جامد وجود دارد كه در رأس همه آن‌ها سوخت قرار دارد. در موتورهاي سوخت جامد، گرين اصلي‌ترين المان سازه‌اي است. بنابراين شيمي سوخت، توليد و ساخت گرين و تكنولوژي موتور در مجموع به يكديگر مرتبط هستند.

Grain (حبه هاي سوخت)

گرين ها معمولا به شكل سوخت واكسيد كننده ها و كاتاليزورها استفاده مي‌شود.
پركلرات آمونيوم يكي از رايج ترين اكسيد كننده هاست.(APCP)
(Ammonium Perchlorate Composite Propellant)
(HTPB) هیدروکسیل ترمینیتد پلی بوتادین (Hydroxyl-Terminated Poly Butadiene)، از معروف ترین سوخت های جامد می باشد. سوخت و اکسیدایزر با درصدهای مختلف با یکدیگر ترکیب می شوند.
گاز خروجي محتوي اسيد هيدروكلريك و سولفات آلومينيوم است. اينها بر محيط زيست تاثير منفي دارد. بعلاوه از لحاظ استفاده‌ي نظامي دود دنباله‌ي آن وذرات داغ آن تشعشع مادون قرمزدارد واين شناسايي آن را ممكن مي سازد. اين مشكلات منجر به تحقيق درباره گرين‌هايي
بي دود از جنس نيتروژن و مولكول هاي آلي گشت.
گرين براساس هدف هاي موشك شكل هاي متفاوتي دارد.در موشك هايي كه آرام و زمان زيادي مي ‌‌سوزد از گرين استوانه‌ اي استفاده مي شود .
در بسياري از مواقع گرين ها پوك هستند.
شكل گرين ها بر شكل نيروها تاثير دارد. مثلا شكل ستاره ‌اي باعث افزايش ضربه اصلي‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ مي‌شود زيرا سطح تماس آن ها در لحظه‌ي اول زياد است ولي پس از مدتي دوباره سطح تماس عادي مي ‌شود.
 
آخرین ویرایش:

karkard

متخصص موشک
کاربر ممتاز
موشک بالستیک قدر-110/Ghadr-110

موشک قدر دارای موتور دو مرحله ای سوخت مایع-جامد می باشد.
قدر-110 موشک بالستیک با برد متوسط است که توسط ایران طراحی و ساخته شده است.برخی منابع به برد 2500 تا 3000 کیلومتری این موشک اشاره کرده اند با این تفاسیر این موشک توان ضربه زدن به دورترین نقاط اروپا را داراست و بیش از 70 درصد اسیا را در تیرس توان موشکی ایران قرار می دهد.
ایران این موشک را اولین بار در رژه نیروی مسح خود در سالروزه حمله عراق به ایران به نمایش جهانیان گذارد.
قدر-110 نسخه ی بهبود داده شده ی موشک معروف ایرانی شهاب 3 است.این موشک بر خلاف شهاب 3 از موتوری 2 مرحله ای بهره می جوید که توانایی رسیدن به بردی 2500 تا 3000 کیلومتر را برای ان فراهم می اورد.اعتقاد بر این است که موتور اول این موشک سوخت مایع و موتور دوم این موشک از سوخت جامد بهره می برد.
ایران در سال 2005 میلادی طراحی موتور جدیدی با سوخت جامد را به پایان رساند و بنابر منابع نا معتبر احتمالا از این موتور در طراحی گروهی از موشک ها از جمله Ghadr-110,Ghadr-110A,Ghadr-101 مورد استفاده قرار گرفته است.
البته برخی از وجود دو نسخه از موشک قدر نام برده اند که نسخه دوم ان با نام Ghadr-110 A نامگذاری شده و از موتوری سه مرحله ای سود می برد.از دیگر تفاوت های این نسخه و نسخه A این موشک می توان به طول 19 الی 20+ متری این موشک نسبت به طول 17.5 متری نوع اول اشاره کرد.
منابع غربی طبق سیاست خود موشک قدر را به یک موشک چینی با نام M-18 ارتباط داده و قدر-110 را نوع ارتقا داده شده این موشک چینی معرفی کرده و اعلام داشته موشک های شاهین پاکستان هم در زمره ی این گروه از موشک ها قرار می گیرند.
موشک قدر-110 قابلیت مانور بهتری را نسبت به شهاب 3 دارا می باشد و زمان آماده سازی آن برای شلیک نسبت به نسخ های اولیه شهاب 3 پایین تر بوده و در حدود 30 دقیقه می باشد در حالی که در نسخه های اولیه شهاب این زمان بالغ بر چندین ساعت بود.سر جنگی این موشک ماسوره انفجاری، ضربتی و مجاورتی است و به صورت عمود پرواز شلیك می‌شود.

موشک سوخت جامد سجیل:

در آستانه ي سالروز حماسه ي آزادسازي خرمشهر، موشك سوخت جامد سجيل در ميان بهت رسانه هاي خبري جهان پرتاب شد و با دقتي باورنكردني به هدف از پيش تعيين شده اصابت كرد. فناوري هاي به كار رفته در اين موشك نشان داد، تحريم عليه ايران چندان كارساز نبوده است و كارشناسان صنايع هوافضاي ايران بدون هيچ گونه كمك خارجي توانسته اند، به يكي از تاكتيكي ترين سلاح هاي بازدارنده دست يابند.
صنايع هوافضاي ايران در دهه ي گذشته به توسعه و ساخت موشك سوخت مايع شهاب 2 و 3 و همچنين موشك هاي قدر پرداخت. به موازات اين تلاش ها، امروز نتيجه ي تلاش هاي چندين ساله ي كار بر روي موشك سوخت جامد سجيل نيز به ثمر نشسته است و ايران توانسته است با قدرتمندي كامل آن را به يگان موشكي خود اضافه كند. سجيل قابليت تحرك بالايي دارد و مي تواند در كوتاه ترين زمان ممكن با جابجايي از يك منطقه به منطقه ي ديگر، براي پرتاب آماده شود. اين قابليت، سرعت عمل اين موشك را در مقابله با تهديدهاي احتمالي بسيار افزايش مي دهد و دشمن را از نابودي موشك پيش از پرتاب، به كلي ناتوان مي نمايد.
توسعه ي همزمان موشك هاي سوخت جامد و مايع در ايران، اين نويد را مي دهد كه علاوه بر افزايش توان دفاعي كشور، راه آينده براي طراحي و ساخت ماهواره برهايي كه از هر دو پيشرانش سوخت مايع و سوخت جامد بهره گيري كنند، باز شده است. موتورهاي سوخت مايع در ساختار ماهواره برها، از انرژي زايي بسيار بالا و در عين حال كنترل پذيري بالاتري برخوردارند از اين رو مي توان آنها را به عنوان موتورهاي اصلي ماهواره برها به كار برد. از ديگر سو، مزيت موشك هاي سوخت جامد نسبت «تراست به وزن» بالاي آنهاست؛ يعني به ازاي يك نيروي پيشران معين وزن كمتري را به سازه ي موشك تحميل مي كنند؛ اما كنترل سوزش آنها كار بسيار مشكلي است و انرژي زايي كمتري دارند. اگر اين دو گزاره را در كنار اين موضوع بگذاريم كه در مرحله ي اول موشك هاي حامل، نياز بسيار زيادي به نيروي پيشران لحظه اي براي غلبه بر وزن چندين تني ماهواره بر مي باشند[دارند]، به نتيجه مي رسيم كه مي توان از موتورهاي سوخت جامد، به عنوان تقويت كننده(بوستر) در مرحله ي اول موشك هاي ماهواره بر استفاده نمود.
بسياري از كشورهايي كه داراي فناوري هاي پرتاب ماهواره هستند، از اين ايده استفاده كرده اند. محدوديت منابع و امكانات ما نيز حكم مي كند كه راه بلند و پرفراز و نشيب پيشگامان فضا را، با كمترين هزينه طي كنيم و هرچه سريع تر خود را به برآورده كردن حداقل نيازهاي فضايي خود، برسانيم. تركيب دو فناوري سوخت مايع و سوخت جامد در مرحله ي اول ماهواره بر مي تواند توان حمل بار را به مدارهاي لئو و ژئو افزايش دهد و دست يابي به اهداف بلندمدت فضايي جمهوري اسلامي را سرعت بخشد.
تجربياتي كه دانشمندان فضايي ايران در پرتاب ماهواره بر سوخت مايع ايران(سفير اميد) به دست آوردند، نشان داد كه بهره گيري از تمامي ظرفيت هاي صنايع هوافضا، رشد و بالندگي آن را به دنبال خواهد داشت. امروز نيز اگر نگاه به موشك سوخت جامد سجيل-علاوه بر بهره گيري نظامي-از اين ديدگاه باشد، آينده ي فضايي ايران به يكي از كليدي ترين فناوري هاي مورد نياز خود دست يافته است.
یکی از مزایای موشک های سوخت جامد نسبت به موشک های سوخت مایع، آماده سازی سریعتر موشک برای پرتاب می باشد. که این یکی دیگر از مزایای موشک سجیل نسبت به موشک شهاب 3 می باشد.


موشك كوثر :

اين موشك ضد كشتي است و قابليت شليك از ناوها و ناوچه ها و همچنين قايقهاي تندرو را دارا مي باشد (دريا به دريا).اين موشك يك موشك كوتاه برد و در اين حال چابك و سريع است كه اين كار را براي دفاع در برابر آن مشكل مي كند.​

مشخصات:​

برد:حداكثر 30 و حداقل 4 كيلومتر​

وزن سر جنگي : 30 كيلو گرم​

وزن موشك : 105 كيلو گرم​

طول : 2.5 متر​

قطر : 180 ميليمتر​

نوع سوخت : جامد​

موشك صياد 1 :

اين موشك يك موشك دفاع هوايي است كه در بخش پدافند برد متوسط تا بلند طبقه بندي مي شود.​

مشخصات :​

برد : حداكثر 34 و حداقل 27 كيلومتر​

وزن سر جنگي : 190 كيلو گرم​

وزن موشك: 2326 كيلوگرم​

طول: 10.824 متر​

قطر: 500 ميليمتر​

نوع سوخت : جامد
_________________________________________________________

سیستم پدافند تور ام 1 نیز از موشک هایی با سوخت جامد بهره می برد.


 
آخرین ویرایش:

karkard

متخصص موشک
کاربر ممتاز
تعیین ویژگی های یک سوخت جامد ایده آل:
مقدمه:
پیشرانه ها مواد منفجره ای هستند که برای سوزش آرام و بدون خطر انفجار (detonation)، جهت تامین انرژی پیشرانه ای طراحی می شوند. دسته های خاصی از پیشرانه های موشک از نقطه نظر ترکیب، بسیار مشابه با پیشرانه های تفنگ هستند. با این همه، به دلیل شرایط کاملاً متفاوت عملیاتی و ضرورتهای مربوطه، تفاوتهایی در فرمولاسیون آنها ملاحظه می شود.
پیشرانه های شیمیایی روشی ساده و موثر برای پیشرانش موشک ایجاد می کنند. دو نوع مجزا از پیشرانه های موشک مورد نظرند: پیشرانه های جامد و پیشرانه های مایع. انتخاب مابین این دو پیشرانه به نیاز سیستم بستگی دارد. یک مبنای دیگر (جهت تقسیم بندی) موجود است که بر اساس استفادۀ نهایی از انرژی می باشد. پیشرانه های شیمیایی هم به عنوان تولید کننده نیروی پیشران و هم به عنوان منبع انرژی، نقش خود را ایفاء می کنند.
معمولاً پیشرانه های جامد به سه دشته کلی (و اصلی) تقسیم می شوند که عبارتند از: "تک پایه"، "دوپایه" و "کامپوزیت". با این همه، پیشرانه های دو پایه ای را که دارای "پیکریت" هستند را غالباً به عنوان دسته ای جداگانه در نظر می گیرند و به آنها "سه پایه" می گویند.
پیشرانه های "تک پایه" اساساً از نیتروسلولز (NC) ساخته می شوند که توسط حلال به صورت کلوئیدی در می آید.
پیشرانه های "دو پایه" علاوه بر نیتروسلولز دارای نیتروگلسیرین هستند و غالباً برای ایجاد خواص ویژه به آنها مواد افزودنی می افزایند.
دسته ای دیگر از پیشرانه ها نیز ساخته شده اند که به آنها (Composite Modified Double-Base) “CMDB” می گویند. این پیشرانه ها به دلیل فرمولاسیون خاص خود حد واسط مابین دسته پیشرانه های دوپایه و دسته پیشرانه های کامپوزیت محسوب می شوند.
پیشرانه های کامپوزیت از سه جزء اصلی "بایندر"، اکسید کننده (که معمولاً پرکلرات آمونیوم (AP) است)، و سوخت فلزی (که معمولاً آلومینیوم است)، تشکیل می شود و برای ایجاد خواص ویژه به آنها مواد افزودنی افزوده می شود.
پلیمرهای دارای پیوند ضعیف مانند N-F و N-O برای تولید حداکثر حرارت مناسب اند و لیکن این مواد خیلی ناپایدارند و لذا باید به صورت اجتناب ناپذیری از پلیمرهای بر پایۀ کربن استفاده کرد.
هر چند که با کاربرد پلیمرهای بر پایۀ کربن خروجی از موتور موشک دارای نسبت بالایی از CO و CO2 خواهد بود. وجود میزان زیادی از کربن در ساختار مولکولی بایندر احتمال رسوب کردن کربن را در گلوگاه نازل افزایش خواهد داد ولیکن با بالا نگه داشتن میزان هیدروژن در پلیمر جرم مولکولی متوسط گازهای خروجی را می توان حداقل کرد. بنابراین، اتم هیدروژن که از طریق تجزیه در دمای بالای احتراق تشکیل می شود به عنوان سیال کاری ایده آل محسوب می شود.
با اینکه وجود میزان زیادی از اکسیژن در بایندر در نحوۀ سوختن پیشرانه تاثیر مثبت خواهد گذاشت ولیکن به دلیل اینکه گازهای خروجی (به دلیل وجود اکسیژن سنگین تر خواهند بود، ایمپالس ویژه با کاربرد ترکیبات اکسیژن دار) کاهش خواهد یافت. بنابراین از نظر تئوریکی ترجیح داده می شود که بایندر دارای ترکیب (-CH2-)n باشد.

مشخصات یک بایندر ایده آل:
هر چند بایندر ایده آل وجود خارجی ندارد ولیکن موارد زیر به عنوان مشخصات یک بایندر ایده آل شناخته شده اند.
الف – آزاد کردن انرژی شیمیایی به میزان زیاد
ب – وزن مولکولی کم محصولات احتراق
ج – پایداری کافی
د – داشتن حداکثر چگالی
ه – مقاومت در برابر عوامل خارجی
و – مقاومت در برابر اشتعال ناگهانی یا ضربه
ز – داشتن حداکثر استحکام فیزیکی
ح – تغییر بسیار کم در حجم با تغییر دما
ط – خنثی بودن شیمیایی
ی – سهولت ذخیره
ک – حساسیت کم به وجود ناخالصی ها
ل – عدم تغییر ویژگی های فیزیکی و احتراقی با تغییرات زیاد در دماهای ذخیره و عملیاتی
م – تولید گازهای خروجی غیر قابل رویت
ن – سهولت اتصال به قطعات فلزی و سهولت کاربرد مشتعل کننده ها در پیشرانه
س – تولید گازهای خروجی غیرسمی، غیرخورنده و غیر روشن (Nonluminous)
ع – سهولت کارکرد
ف – ارزانی، ایمنی و سهولت در حمل و کار کردن
ض – قابلیت سوختن با سرعت پایدار و قابل پیش بینی در شرایط عملیاتی موتور
ق – سازگاری اجزای پیشرانه با همدیگر

جمع بندی:
در عمل به ندرت اتفاق می افتد که یک پیشرانه تمام ویژگی های مذکور را (به طور همزمان) داشته باشد. بنابراین، لازم است که موازنه ای مابین خواص مورد نیاز در پیشرانه ایجاد کرد. به عنوان مثال، تهیه پیشرانه ای که هم انرژی بسیار بالا (در موقع احتراق) تولید کند و هم آسیب رسانی کمتری به محیط زیست داشته باشد بسیار مشکل است. چنانکه می دانیم پرکلرات آمونیوم اکسید کننده ای است که علاوه بر تولید اکسیژن کافی (جهت سوزاندن سوخت فلزی)، انرژی احتراقی زیادی نیز تولید می کند ولی گازهای حاصل از احتراق پیشرانه های حاوی پرکلرات آمونیوم و فلز آلومینیوم به محیط زیست آسیب می رسانند و علاوه بر این گازهای خروجی از شیپوره (در این پیشرانه ها) قابل رویت هستند.
همچنین تهیه یک پیشرانه ای که پایداری کافی داشته باشد و ضمناً انرژی زیادی نیز تولید کند در عمل بسیار مشکل است برای اینکه پیشرانه هایی که انرژی زیادی از احتراق آنها ایجاد می شود معمولاً ناپایدارند. به عنوان مثال، پیشرانه هایی که دارای ترکیبات هیدروکربنی تنش دار “Strained Hydrocarbons” (به عنوان مثال کوبان) هستند با اینکه انرژی بالایی ایجاد می کنند ولی ناپایدارند. تولید بسیاری از پیشرانه های با انرژی زایی بالا و غیر مضر به محیط زیست بسیار هزینه بر می باشد بنابراین، نمی توان در عمل همه این ویژگی ها را در یک پیشرانه جمع کرد.
در انتخاب یک پیشرانه برای یک کاربرد خاص باید مشخص شود که کدام ویژگی ها اهمیت بیشتری دارند. به عنوان مثال آیا انرژی زایی بالا مورد نظر است یا آسیب رسانی کمتر به محیط زیست و یا ارزان بودن هزینه و یا غیره و با توجه به ویژگی های با اهمیت تر، فرمولاسیون پیشرانه را انتخاب و بر اساس آن پیشرانه را تهیه کرد. با این همه، در سالهای اخیر محققان زیادی تلاش کرده اند که پیشرانه هایی را تهیه کنند که تا حدی ویژگی های یک پیشرانه ایده آل را (به طور همزمان) داشته باشند ولی هنوز در این راه قدم های اولیه برداشته شده و تا رسیدن به این هدف راه درازی در پیش است.


 
آخرین ویرایش:

mr.rohalamin

اخراجی موقت
خدا حفظت کنه!
مقاله خوبیه.
میشه بگی اگه بخوام یه موتور موشک واسه ماشین بسازم(همونایی که با نیتروژن کار می کنن و پشت ماشین نصب می کنن) چطوری با امکانات کم می تونم بسازم.
همین طور طراحی؟
 

karkard

متخصص موشک
کاربر ممتاز
خدا حفظت کنه!
مقاله خوبیه.
میشه بگی اگه بخوام یه موتور موشک واسه ماشین بسازم(همونایی که با نیتروژن کار می کنن و پشت ماشین نصب می کنن) چطوری با امکانات کم می تونم بسازم.
همین طور طراحی؟

تا حالا چیزی درباره موتور موشک واسه ماشین نشنیده ام؟ اگر اطلاعاتی درباره اون داری اول کمی توضیح بده. بعد شاید اگر بتونم کمک کنم.
 

mr.rohalamin

اخراجی موقت
منظورم همون راکت هایی که تو فیلم های خارجی ، پشت ماشینها نصب می کنن تا بتونن به ماشین شتاب بدن.

تو بازی های کامپیوتری مثل ند فور اسپید هم هست.
 

karkard

متخصص موشک
کاربر ممتاز
منظورم همون راکت هایی که تو فیلم های خارجی ، پشت ماشینها نصب می کنن تا بتونن به ماشین شتاب بدن.

تو بازی های کامپیوتری مثل ند فور اسپید هم هست.

تا حالا بر روی موشک هایی که روی خودرو نصب می شوند مطاله ای نداشته ام. کمی تحقیق می کنم اگر چیزی دستگیرم شد توضیح می دهم. البته برای افزایش شتاب خودرو علاوه بر موتور موشک می توان از موتور جت نیز استفاده کرد البته فکر می کنم همه اینها طرحهای تحقیقاتی باشند و بعید می دونم که کاربرد خاصی تا حالا داشته باشند.
 

mr.rohalamin

اخراجی موقت
نه واقعا کاربرد داره.
بچه فرنگی ها رو ماشین هاشون نصب می کنن.
 

karkard

متخصص موشک
کاربر ممتاز
تا حالا بر روی موشک هایی که روی خودرو نصب می شوند مطاله ای نداشته ام. کمی تحقیق می کنم اگر چیزی دستگیرم شد توضیح می دهم. البته برای افزایش شتاب خودرو علاوه بر موتور موشک می توان از موتور جت نیز استفاده کرد البته فکر می کنم همه اینها طرحهای تحقیقاتی باشند و بعید می دونم که کاربرد خاصی تا حالا داشته باشند.

موتور موشک یا موتور جت با تولید نیروی جلوبرندگی باعث جلو رفتن هر وسیله ای می شوند. دربارۀ اتومبیل هم همین مساله صادق است. اما برای اتومبیل گاهی اوقات می توان این نیروی پیشرانشی را به شفت چرخها منتقل کرد و به این وسیله سرعت اتومبیل را زیاد کرد و یا اینکه می توان مستقیما از نیروی پیشران موتور موشک یا موتور جت برای افزایش سرعت استفاده کرد.
شرکت Turbonique شرکتی است که در سال 1962 شروع به کار کرد و به صورت پیمانکاری برا ناسا کار می کرد.





بزرگترین دستاورد این شرکت ساخت محوری بود که در آن ترکیبی از یک موتور جت و یک موتور موشک سوخت مایع به کار می رفت. توربین به گیربکس متصل می شد.



ترکیب شیمیایی سوخت مایع این موشک N-Propyl Nitrate (پروپیل نیترات) بود. ماده ای فرار، قابل اشتعال در دماهای معمولی، باعث خورندگی پلاستیک می شود، بسیار سمی و قابل احتراق می باشد.




البته ساخت چنین سیستمی حتما باید بسیار گران تر از سیستمی باشد که فقط از موتور موشک استفاده می کند.
احتمالا استفاده از موتورهای موشک سوخت مایع، به صورت معمولی به صرفه تر باشد. ولی سیستمی که در بالا توضیح داده شد توسط شرکت Turbonique مورد استفاده قرار گرفته است.
 

karkard

متخصص موشک
کاربر ممتاز
مزایا و معایب موشک های سوخت جامد:
1) مزایا:
v سازه ساده ای دارد.
v معمولا ارزان تر از موشک های سوخت مایع هستند.
v محفظه موتور دو عملکرد دارد که علاوه بر مخزن، محفظه احتراق نیز می باشد.
v هیچ سیستم جانبی ندارد.
v زمان سرویسهای قبل از پرتاب آن بسیار کم است.
v هیچ نیازی به شارژ پیشران ندارد.
v نیازی به چک کردن سیستمهای جانبی قبل از پرتاب ندارد.
v چگالی گرین سوخت جامد به حدی بالاست که امکان کوچک شدن ابعاد موشک را فراهم می سازد.
v برای حالت سکوی پرتاب موبایل (قابل حمل) بسیار مناسب می باشد.
v برای مثال: موشک Polaris (با طول 8.53 متر) از یک زیر دریایی در زیر آب قابل پرتاب می باشد.

2) معایب:
Ø ضربه ویژه آنها پایین می باشد.
در حال حاضر ضربه ویژه در خلاء آنها حدود 270-300 sec می باشد. ولی ضربه ویژه مخصوص پیشرانهای مایع خیلی بیشتر است، به طور مثال برای LOX+LH ، ضربه ویژه تقریبا برابر 450 sec می باشد.
Ø به دلیل اینکه، نازل موتور موشک سوخت جامد را نمی توان خنک کاری کرد، زمان کارکرد آنها محدود می باشد.
Ø موشکهای سوخت جامد برد بلند حتما به صورت چند مرحله ای هستند، و گرین سوخت جامد از چندین بخش تشکیل شده است. تولید و مونتاژ چنین موشکهایی دارای مشکلات بسیاری می باشد.

 

karkard

متخصص موشک
کاربر ممتاز
انواع شکل های هندسی مختلف گرین های سوخت جامد

انواع شکل های هندسی مختلف گرین های سوخت جامد

انواع شکل های هندسی مختلف گرین های سوخت جامد

شکل هندسی سوخت درون موتور موشک سوخت جامد نقش اساسی در عملکرد موشک ایفا می کند. سطح مقطع گرین های سوخت جامد به شکل های مختلفی می باشد که با توجه به شکل هندسی گرین، تراست موشک ممکن است فزاینده (progressive)، کاهنده (regressive) و یا خنثی (ثابت) (neutral) باشد. یا اینکه ممکن است که تراست در بازه ای از زمان فزاینده و در بازه زمانی دیگر کاهنده یا خنثی باشد.
فشار محفظه احتراق موشک سوخت جامد رابطه مستقیم با سطح سوزش دارد و سطح سوزش نیز به شکل هندسی گرین بستگی دارد. مثلا اگر شکل هندسی گرین به صورتی باشد که پس از شروع احتراق سطح سوزش روبه افزایش باشد آنگاه تراست موشک افزایش می یابد و اگر سطح سوزش رو به کاهش باشد، تراست نیز سیر نزولی را طی می کند.
در برخی از موتورهای موشک از ترکیبی از چند نوع هندسه گرین مختلف برای سوخت موشک استفاده می شود.







 
آخرین ویرایش:

karkard

متخصص موشک
کاربر ممتاز
ساختار شعله در پیشرانه های همگن:
پیشرانه های همگن (Homogeneous Propellants) از اواخر قرن نوزدهم در سلاح ها به کار برده شده اند. کاربرد این پیشرانه ها در موشک ها به سال های قبل از جنگ جهانی دوم برمی گردد. این پیشرانه ها بر پایه نیتروسلولز و نیتروگلیسیرین می باشند و هنوز هم در موتور موشک های کوچک تا متوسط به کار می روند. در مقایسه با پیشرانه های مرکب که بر پایه پرکلرات آمونیوم و بایندر پلیمری می باشند، ضربه ویژه پایین تری دارند ولی در عوض، بدون دود یا کم دود می باشند.
برای استفاده در موتورهای کوچک، به راحتی به صورت اشکال متنوعی نورد یا اکسترود می شوند. در حالی که در پیشرانه های مرکب، این امکان وجود ندارد. پیشرانه های مورد استفاده در موتورهای متوسط ، اغلب با فرآیند ریخته گری تولید می شوند. در حالت اخیر، امکان افزایش ضربه ویژه این پیشرانه ها از طریق افزودن اکسیدکننده HMX، وجود دارد، ضمن این که هنوز ویژگی بدون دود بودن آنها حفظ شده است. در بسیاری از مراجع نشان داده شده است که رفتار احتراقی پیشرانه های دوپایه اصلاح شده، بیشتر به وسیلۀ بایندر انرژی زا، کنترل می شود. به عبارت دیگر هنگامی که بایندر دو پایه با یک اکسید کننده مثل پرکلرات آمونیوم مخلوط می شود، رفتار احتراقی پیشرانه های مرکب، با فرآیند پیچیده نفوذ سه بعدی کنترل می شود. شعله حاصل از احتراق پیشرانه های دو پایه برای تحلیل های تئوری و تجربی بسیار مناسب هستند. با وجود این، شعله پیشرانه های دوپایه شامل واکنش های شیمیایی بسیار زیادی است که هنوز هم درک صحیحی از ساختار آنها به دست نیامده است. پیشرانه های دو پایه به روش های مختلفی ساخته می شوند. هنگامی که با فرآیند نورد یا اکستروژن تولید می شوند، اجزای اصلی آنها، نیتروسلولز و نیتروگلیسیرین هستند و برخی اجزای دیگر مثل پایدارکننده ها (Stabilizers) نظیر سنترالیت ها، آکاردیت ها، دی فنیل آمین ها و پلاستی سایزرها به آنها اضافه می شوند.
سطح انرژی پیشرانه، تابع مقدار نیتروسلولز و نیتروگلیسرین است. در اصطلاح گرمای انفجار (Heat of explosion) سوخت یا میزان کالری سوخت (که در واقع مقدار گرمای آزاد شده در بمب کالیمتری در فشار یک اتمسفر و در محیط خنثی می باشد) باعث می شود که اصطلاح پیشرانه گرم یا پیشرانه سرد به کار برده شود. پیشرانه های دوپایه برای موشک های کوچک و متوسط و همچنین موشک هایی که در معرض دمای متغیر محیط قرار دارند به کار برده می شوند.
حساسیت عملکرد موتور نسبت به دما، بستگی به حساسیت سرعت سوزش پیشرانه به دما و فشار دارد. توان (نمای) فشار (Pressure index) در قانون تجربی متداول حدود 0.7 می باشد و در فشارهای بالا، تا حدود یک افزایش می یابد. ایجاد ناحیه نرخ سوزش بالا (Super-rate zone) با استفاده از افزودنی ها (اغلب نمک های سرب) ایجاد می شود. مطالعه احتراق پیشرانه بدون افزودنی ها فقط باید به عنوان گام اول تصور شود که ما را به درک صحیح پیشرانه های بهینه شده (حاوی افزودنی ها) هدایت می کند.
ساختار شعله در پیشرانه های همگن:
مناطق احتراق در یک پیشرانه همگن، شامل ناحیه پیش گرم شونده، تجزیه زیر سطحی، سطح مذاب پیشرانه، ناحیه شعله اولیه، ناحیه تاریک یا القایی و ناحیه شعله دوم یا ناحیه درخشان است. اجزای تشکیل دهنده پیشرانه در یک ناحیه به ضخامت چند ده میکرومتر طی چند هزارم ثانیه بدون اینکه تحت تاثیر قرار بگیرند پیش گرم می شوند و در ناحیه تجزیه سطحی (Superficial degradation zone) (یا به اصطلاح ناحیه کف)، تجزیه می شوند. در ناحیه تجزیه سطحی، دما برای تجزیه مولکولی برای جایگزینی که با شکسته شدن پیوند C-OHNO2 شروع می شود، به حد کافی بالا است، ترکیب مجدد و همزمان مخلوطی از آلدئید، NO2 و NO نفوذ کننده از سطح، اتفاق می افتد و موازنۀ انرژی واکنش های تجزیه، گرمازا می باشد. تحت فشار حدودا 100 اتمسفر، یک شعله اولیه مجزا و یک شعله ثانویه مشاهده می شود که اولین واکنش، واکنش های NO2-aldehydes و دومی، واکنش های NO-CO و NO-H2 می باشد.
در این محدوده فشاری، شعله دوم دورتر از آن است که کوچکترین تاثیری روی سطح داشته باشد، یا حتی یک گرادیان دمایی به شعله اول القا نماید. سرعت سوزش کاملا تحت تاثیر شعله دوم می باشد. این امر، با قانون سرعت سوزش/فشار با نمای 0.7 مطابقت دارد. با افزایش فشار شعله دوم آشفته تر می شود و نهایتاً در شعله اول ادغام می شود و یک حالت گذرا در یک ناحیه با نمای فشار نزدیک به 1 مشاهده می شود. هنگامی که شعله دوم به طور کامل توسعه پیدا کرد، حتی در فشارهایی که هنوز روی سرعت سوزش اثر نمی گذارند، محصولات نهایی، (N2, CO, CO2, H2O, H2) بوده و دمای نهایی 2100 تا 2900 درجه کلوین (بسته به گرمای انفجار) خواهد بود. از آنجاییکه ضخامت ناحیه احتراق، بسیار کوچک است. بنابراین استخراج داده ها و محاسبات جزئی و دقیق، بسیار مشکل است و مستلزم استفاده از ترموکوپل های با اندازه های زیر چند میکرومتر می باشد.
زمان اقامت در فاز مایع (Condensed phase)، حدود چند میلی ثانیه و در فاز گاز، چند ده میلی ثانیه می باشد. مطالعاتی در دماهای پایین تر و در مقیاس های زمانی چندین ده دقیقه با استفاده از تکنیک هایی نظیر وزن سنجی گرمایی (Thermogravimetry) و آنالیز گرمایی دیفرانسیلی انجام شده است. سوالی که همیشه باید پاسخ داده شود این است که چگونه می توان برای دماهای بالاتر و زمان های بسیار کوتاه تر در فرآیندهای واقعی احتراق پیشرانه برون یابی کرد؟
:biggrin:

 

karkard

متخصص موشک
کاربر ممتاز
به رغم پیشرفت های قابل ملاحظه در فناوری های ساخت پیشرانه ها وکارایی آنها، هنوز هم پیشرانه های همگن، اهمیت و جایگاه ویژه ای در صنایع موشکی دارند. سادگی فرآیند، سرعت بالای تولید، در دسترس بودن مواد اولیه، بدون دود بودن و چند ویژگی دیگر از امتیازات اصلی پیشرانه های همگن به شمار می رود. به دلیل وجود تجربیات وسیع و تحقیقات کامل در زمینه احتراق پیشرانه های همگن، مطالعه احتراق این پیشرانه ها برای درک مبانی احتراق و درک ساختار شعله پیشرانه ها بسیار مناسب هستند.
ناپایداری احتراق، پدیده ای است که در احتراق پیشرانه ها در موتور، پیش می آید. به عبارت دیگر، این پدیده هم به پیشرانه و هم به محفظه احتراق مربوط می شود. بنابراین ممکن است احتراق یک پیشرانه در یک موتور، پایدار و در موتور دیگر ناپایدار باشد. البته ماهیت خود پیشرانه نیز صرفنظر از طراحی موتور، می تواند عامل ناپایداری احتراق باشد. به بیان بهتر، ماهیت پیشرانه عامل اصلی در وجود یا عدم ناپایداری احتراق است و نوع موتور انواع ناپایداری را از نظر دامنه و فرکانس و مود نوسانات باعث می شود.
شناسایی کامل ابعاد ناپایداری احتراق، مودهای مختلف آن، علل وقوع و شدت وضعف آثار آن برای درک کامل این پدیده نامطلوب و پیشگیری از عوارض مخرب آن ضروری است.
بدیهی است که در این زمینه باید موتور و پیشرانه با هم مورد مطالعه و بررسی دقیق قرار گیرند تا کلیه آثار متقابل آنها در بروز و پیشرفت ناپایداری احتراق مورد ارزیابی قرار گیرد.
 

karkard

متخصص موشک
کاربر ممتاز
ناپایداری احتراق در پیشرانه های جامد:

ناپایداری احتراق در پیشرانه های جامد:

ناپایداری احتراق در پیشرانه های جامد:
منظور از ناپایداری احتراق (Combustion instability)، نوسانات ایجاد شده در فشار متوسط در طی عملکرد موتور می باشد.
دامنه این نوسانات به شرایط عملکرد موتور بستگی دارد و همیشه نامطلوب هستند، حتی اگر تبعات انفجار و تخریب نداشته باشند. بعضی از مشخصه های بارز ناپایداری ها به شرح زیر گزارش شده اند:
1- معمولاً این پدیده در موتورهای مستعد ناپایداری به طور خودبه خودی اتفاق می افتد؛
2- این رفتار، اگرچه بسیار غیرعادی و پیچیده می باشد ولی در یک طراحی معلوم و یک دمای محیط مشخص کاملاً تکرار پذیر است.
3- نوسانات فشار متوسط، باعث تغییر عملکرد موتور می شود. تغییرات، شامل محدوده های مجاز نیز می شود و بعضی اوقات باعث شکست عملکرد موتورها می شود؛
4- شدت انتقال حرارت در اثر نوسانات فشار، زیاد می شود و باعث تخریب سریع اجزای داخلی موتور از قبیل عایق حرارتی و نازل می شود. در برخی موارد، این امر باعث از بین رفتن جزء مورد نظر قبل از اتمام عملکرد موتور می شود.
5- نوسانات فشار باعث تولید ارتعاشاتی می شود که با عبور از کل پوسته موتور، باعث تنش های غیرمجاز بزرگ تری روی موتور شده و منجر به تخریب سازه موتور یا موشک می شود؛
6- سوزش ناپایدار باعث افت ایمپالس ویژه پیشرانه می شود و علت آن، احتراق ناقص و اتلاف گرمایی فزاینده به قسمت های خنثی در موتور می باشد.
علت ناپایداری موتور:
سوزش ناپایدار موقعی اتفاق می افتد که سطح فشار داخل محفظه احتراق نسبت به زمان با نرخ شدیدی تغییر کند. پرتاب شدن قطعات جامد کوچک از شیپوره و تلاقی جت های داخلی، ممکن است به عنوان عوامل و ریشه های اصلی ناپایداری احتراق باشند. بروز اغتشاشات، در احتراق پیشرانه اثر می گذارد. تغییر سرعت سوزش پیشرانه با تغییر فشار لحظه ای، یک پدیده نوسانی را موجب می شود که ممکن است فرکانس آن با یکی از مودهای آکوستیک حفره مرکزی (Central Cavity) که به صورت محفظه رزونانس عمل می کند، تداخل نماید. همچنین ممکن است فرکانس این نوسانات با فرکانس مخصوص الگوی جریان داخل محفظه موتور تداخل نماید. وقوع ناپایداری ها و القای آنها به داخل موتور موشک، به خاطر موازنه انرژی بین دو پدیده تشدید کننده نوسانات و میراشوندگی می باشد.

طبقه بندی ناپایداری ها:
ناپایداری های احتراق به دو دسته کلی تقسیم می شوند:
الف- احتراق نامنظم
ب- نوسانات فشاری هماهنگ شونده با آکوستیک محفظه.

1- احتراق نامنظم
در این نوع ناپایداری های احتراق، نوسانات فشار، حتی خاموش شدن و روشن شدن مجدد موتور، مشاهده می شود. فرکانس نوسانات در سراسر محفظه احتراق می تواند در حد چندین هرتز باشد. این نوع ناپایداری احتراق، خفگی (Chuffing or Chugging) یا ناپایداری مود توده (Bulk mode) یا مود طول مشخصه (که معادل نسبت حجم محفظه احتراق به سطح گلوگاه نازل می باشد) یا ناپایداری های غیرآکوستیک فرکانس پایین (Non Acoustic Low Frequencies (NALF)) نامیده می شود. این نوع نوسانات، نوسانات فشاری با فاصله یکنواخت می باشند و در محدوده 5 تا 300 هرتز مشاهده می شوند. نوع ناپایداری تشریح شده تحت شرایط عملکردی خاص، از قبیل فشار پایین و طول مشخصه کوچک، رخ می دهد. ناپایداری طول مشخصه، پدیده خفگی با نوسانات فشار، در فرکانس های خیلی پایین (در حد چندین هرتز) اتفاق می افتد. دامنه بزرگ نوسانات که در این پدیده مشاهده می شوند دارای خصوصیات زیر هستند:
1- دامنه نوسانات فشار، با فرکانس نسبت عکس دارد.
2- فرکانس نوسانات، با فشار زیاد می شود.
3- با افزایش طول مشخصه، فرکانس و دامنه نوسانات کاهش می یابد.
4- در کوتاه مدت، تنها روش های تجربی هستند که طراح را قادر می سازند وقوع ناپایداری های طول مشخصه را در داخل موتور پیش بینی نماید.

2- نوسانات فشاری هماهنگ شونده با آکوستیک محفظه
این نوع ناپایداری ها، به دو دسته تقسیم می شوند:
الف- ناپایداری های مود طولی: این نوسانات که در محدوده 15 تا 1500 هرتز قابل مشاهده می باشند، با مودهای طولی محفظه، هماهنگ می شوند. دامنه پیک تا پیک اینها خیلی زیاد نیست و بعضی اوقات با نوسانات اندک فشار متوسط همراه هستند و معمولاً در موتورهای بزرگ مشاهده می شوند.
ب- ناپایداری متقاطع (Transverse modes): ناپایداری های متقاطع که معمولاً در محدوده 1500 تا 15000 هرتز مشاهده می شوند، از مودهای متقاطع محفظه تبعیت می کنند. دامنه پیک تا پیک آنها بزرگ است و اغلب با نوسانات بزرگ و ناگهانی فشار متوسط همراه هستند و معمولاً در موتورهای کوچک که از سوخت های غیرفلزی استفاده می کنند اتفاق می افتد.
 

karkard

متخصص موشک
کاربر ممتاز
الف) ناپایداری های طولی:
ناپایداری مود محوری یا طولی، اغلب در موتورهایی که نسبت طول به قطر آنها زیاد (در حدود 5 تا 25) است، رخ می دهد. فرکانس نوسانات نسبت به مود متقاطع، پایین تر است و همانند مود متقاطع، افزایش نسبی سرعت سوزش پیشرانه، از آثار این نوع ناپایداری است. نوسانات گازها اغلب در راستای موازی با سطح سوزش و در راستای جریان گاز از موتور و نازل صورت می گیرد. زوج شدگی مکانیکی بین موتور و موشک در این نوع ناپایداری، بسیار شدید است. در این مود، فرکانس نوسانات در موتورهای آزمایشگاهی، از 15 تا 15000 هرتز مشاهده شده است. در حالی که در موتورهای اصلی، بسته به طول محفظه (از 0.3 تا 5 متر) فرکانس نوسانات از 100 تا 2000 هرتز تغییر می کند. در تست های استاتیک، از نوسانات مود طولی، نمی توان صرف نظر کرد چرا که فرکانس آن، اغلب در محدوده متعارف تجهیزات داده برداری فشار می باشد. در بسیاری حالات، حتی تجهیزات اندازه گیری تراست، نوسانات را نشان می دهند. در واقع، نوسانات فشار با 10% فشار متوسط، می تواند نوسانات 20 تا 100 درصدی تراست را ایجاد کند. زیرا امواج فشاری در کل سطح انتهایی موتور عمل می کنند؛ در حالی که تراست متوسط، از عملکرد فشار متوسط روی سطح گلویی نازل حاصل می شود و با اعمال ضریب تراست نازل، از 1.1 تا 1.5 برابر افزایش پیدا می کند.

ب) ناپایداری متقاطع:
ناپایداری های متقاطع یا تانژانتی در محدوده 500 تا 50000 هرتز قرار دارند و فرکانس به طور خاص، تابع اندازه موتور خواهد بود. این نوع ناپایداری، در مواردی که وجود دود در گازهای خروجی اهمیت ندارد، یک مورد ویژه به شمار می رود. زیرا در موتورهای دارای پیشرانه های با دود (Smoky) حاوی آلومینیوم، به دلیل درصد بالای ذرات اکسید آلومینیوم (Al2O3) در محفظه احتراق، نوسانات به راحتی میرا می شوند. در حالی که در موتورهای دارای پیشرانه کم دود یا بدون دود، میرا کردن نوسانات، مستلزم طراحی مناسب محفظه احتراق و گرین پیشرانه خواهد بود. از نظر علمی، اصلاح ناپایداری، آسان تر از پیش گویی همه مودهای محتمل ناپایداری (قبل از وقوع) است. بنابراین، ممکن است برای طراح موتور، کار مشکلی باشد که تصمیم بگیرد منتظر نتایج اولین تست های موتورش باشد یا اینکه از ابتدا، تلاش زیادی برای طراحی با حداقل احتمال ناپایداری، انجام دهد. البته روش دوم بسیار دشوارتر است و به خصوص در مورد مودهای متقاطع، دارای تکرار پذیری و ضریب اطمینان بالاتری است.

پیش بینی ناپایداری های احتراق:
به دلیل پیچیدگی پدیدۀ ناپایداری احتراق، شیوه پیش بینی ناپایداری های احتراق به دو مرحله تقسیم می شود:
1- مرحله اول به پیش بینی ریسک ها و خطرات ناپایداری ها اختصاص دارد و تعیین می کند که آیا نوسان اولیه تمایل به رشد و فزونی دارد (عملیات ناپایدار)؟ یا روبه کاهش و افول است (عملیات پایدار)؟ این تحلیل باید برای کلیه مودهای مستعد ناپایداری انجام شود.
2- مرحله دوم برای هر مود ناپایدار، اجرا می شود. این مرحله شامل محاسبه دامنه چرخه های محدود کننده متناظر با بزرگی جابه جایی فشار متوسط می باشد. روش های تئوری برای پدیده های غیرخطی ای ارزیابی می شوند که رشد ناپایداری ها از آن ناشی می شوند.
محاسبات اشاره شده به دو روش انجام می شود:
الف- روش های دقیق که سعی در حل دقیق معادلات کامل دارند و از شیوه های عددی (که در حال حاضر، برای استفاده در موتورهای واقعی، مشکل هستند) بهره می گیرند.
ب- روش های تقریبی که مساله را ساده می کنند. سیستم معادلات با مشتقات جزئی نشان دهندۀ عملیات موتور، به داخل سیستم معادلات دیفرانسیل ریخته می شوند. این روش که به وسیلۀ Culick پیشنهاد شد به روش میانگین یابی موسوم است و به طور موفقیت آمیزی برای موتورهای موشک با هندسه ساده به کار می رود.

مطالعات تجربی برای تشخیص ناپایداری:
به منظور بررسی وقوع ناپایداری، مطالعات تجربی روی گرین، با شکل هندسی ساده، انجام شده است. شرایط تست برای شناسایی محدوده عملکرد پایدار، تغییر داده شده و یک معیار، غیر خطی برای مقایسه شدت مودهای آکوستیک مشاهده شده در آزمون های تجربی، پیشنهاد شده است. این معیار به عنوان نسبت دامنه اولین نوسان فشاری (ΔP) به یک سطح فشار پایدار شده P، قبل از اولین نوسان تعریف می شود. در این صورت:
1- اگر ΔP/P صفر یا خیلی کوچک باشد (در حد چند درصد) عملکرد موتور، پایدار است؛
2- اگر ΔP/P بزرگ باشد (در حد چند ده درصد) عملکرد موتور ناپایدار است.

اثر نسبت سطح سوزش به سطح گلوگاه نازل: (Ks=Ab/At)
در یک پیشرانه معین، نوسانات فشار ابتدا به ساکن، از رشد K ناشی می شود. سپس این نوسانات به سرعت کاهش می یابد؛ تا جایی که بیش از یک مقدار مجاز Ks (یا فشار مجاز Ps) کاملاً محو می شود.
اثر طول گرین:
با ثابت نگهداشتن مقدار K، افزایش طول گرین پیشرانه (بدون تغییر مساحت سطح در معرض احتراق) باعث ایجاد اثرات ناپایداری در ورای یک طول مجاز Ls خواهد شد.
اثر قطر اولیه:
با تغییر طول گرین برای مقادیر مختلف قطر اولیه، مشاهده شده است که:
1- یک L/D مجاز وجود دارد که فراتر از آن، نوسانات فشار اتفاق می افتد. این مقدار مجاز با توجه به اجزای تشکیل دهندۀ پیشرانه از 5 تا 10 تغییر می کند.
2- در بعضی از حالت ها، یک قطر بحرانی (Critical Diameter) وجود دارد که بیشتر از آن، عملکرد موتور همیشه پایدار است.
 

karkard

متخصص موشک
کاربر ممتاز
Combustion stability is also a very important requirement for a satisfactory injector design. Under certain conditions, shock and detonation waves are generated by local disturbances in the chamber, possibly caused by fluctuations in mixing or propellant flow. These may trigger pressure oscillations that are amplified and maintained by the combustion processes. Such high-amplitude waves - referred to as combustion instability - produce high levels of vibration and heat flux that can be very destructive. A major portion of the design and development effort therefore concerns stable combustion. High performance can become secondary if the injector is easily triggered into destructive instability, and many of the injector parameters that provide high performance appear to reduce the stability margin.


Small rocket engines have many advantages over big engines. Engine development costs increase exponentially with thrust. Combustion instability is a common problem in prototypes of big, high-pressure, liquid propellant engines. The instability is caused by turbulence, which is determined by the Reynolds number

Reynolds number = Re = V*D*S/N

where:
V = gas velocity
D = diameter of the chamber
S = gas density
N = gas viscosity

Gas viscosity is primarily a function of temperature. The impact of pressure is minor and the viscosity correction for pressure is less than 10% for up to 3.5 MPa. This means that the Reynolds number is proportional to the chamber's diameter and to the gas density, which is proportional to its pressure. The turbulence in small, low pressure engines is too small to disturb the protective layer of cool gas adjacent to the chamber's wall. This means that these engines are inherently more durable than the big, high-pressure engines. The high Reynolds number also damages large turbopumps because it is the main cause of cavitation and vibration. The most extreme engine instability results in pulsed flow of the propellant into the chamber. To prevent this extreme instability, the propellant must be pumped into the large engines at much higher pressure than the combustion chamber pressure. Small, pressure-fed engines do not need high tank pressure to prevent the extreme instability, so their tanks are relatively light-weight. Another reason for the superior thrust-to-weight ratio of small rocket engines is the Cube-Square Law which states that as scale is reduced, properties which are a function of volume (mass) will decrease faster than those which are a function of area (thrust and strength).
The Cube-Square Law also applies to the entire rocket launcher. Structural stress during atmospheric reentry is so severe that it would destroy any rocket bigger than the Space Shuttle. The Space Shuttle is a compromise; it jettisons its external fuel tank to reduce its size and structural stress. Big, single-stage rocket launchers cannot return to the Earth, so they are neither reusable nor economical.








Centimeter-size engines have as many advantages as disadvantages when compared with meter-size engines. The tiny engines weigh little even if walls of their combustion chambers are thick compared with their size. The thick walls conduct heat well, so they can be cooled by thermal contact with liquid oxygen tank instead of the expensive regenerative cooling. Failure of a few engines out of a few thousand is not a catastrophe, so poor quality engines can be used and reused many times. Tiny engines have tiny combustion chambers. A crude rule of thumb says that specific length of the combustion chamber must be at least 60 cm to ensure thorough mixing of fuel and oxidizer. The specific length L* is defined as the chamber volume divided by the throat area. If the specific length is less than 60 cm, the fuel and oxidizer must be very volatile and the injector holes must have diameter much smaller than one millimeter. Hydrocarbon fuel is not desirable because it may polymerize at high temperature and plug-up tiny fuel lines. Although miniature piston pumps can provide enough pressure, they are not nearly as efficient as the large turbopumps.
Standard injector holes have cylindrical shape and diameter of about one millimeter. Smaller holes are desirable because they reduce volume of the combustion chamber and combustion instability. The best tool for making small injector holes is a powerful electron beam. The beam can make one hole having diameter of 50 µm in one millisecond. Other methods are at least one order of magnitude slower. Lasers are not suitable for making holes in aluminum and copper because these metals reflect the laser beams. Carbon dioxide lasers are reliable, inexpensive, and suitable for making holes having diameter larger than 50 µm. Excimer lasers can make holes as small as 5 µm, but they are expensive and less durable. The electron and laser beams can make tapered holes which improve the rate of propellant flow. Rounded hole inlets also improve the rate of propellant flow because they prevent cavitation. Mechanical drilling and EDM (electrical discharge machining) cannot make holes smaller than about 100 µm, and cannot make tapered holes.





 
آخرین ویرایش:

karkard

متخصص موشک
کاربر ممتاز
موتور سوخت جامد در حالت تراست معکوس

موتور سوخت جامد در حالت تراست معکوس

موشک های سوخت جامد چند مرحله ای برای ماموریت های دور پرواز و خارج از جو کره زمین مورد استفاده قرار گرفته اند. در این موشک ها فرآیند جدایش مراحل مختلف دارای پیچیدگی های فراوان است. مکانیزم جدایش، زمان جدایش، تاخیر عملکرد موتور ناشی از زمان جدایش و موارد دیگر از جمله این پیچیدگی ها است که پیش بینی عملکرد موشک در طول مسیر را مشکل می سازد. یکی از روش های افزایش دقت در عملکرد فرآیند جدایش، استفاده از روش قطع تراست و یا ایجاد تراست معکوس است که به نوبه خود بر سختی شبیه سازی بالستیک داخلی موشک می افزاید. این کار به وسیلۀ باز کردن دریچه های ثانویه در مراحل نهایی عملکرد موتور انجام می شود. قطع تراست در موشک های چندمرحله ای مانند Minuteman در آمریکا و RT1 در روسیه مورد استفاده قرار گرفته است. با توجه به اینکه فشار گاز محفظه احتراق در هنگام استفاده از دریچه های ثانویه بسیار زیاد است، تخلیه گازهای درون موتور از دو سر آن و افت نسبتا سریع فشار محفظه باعث تغییرات غیرخطی و گذرا در سوزش سوخت می شود. این تغییرات ناگهانی می تواند موجب تغییر گذرای نرخ سوزش سوخت و حتی خاموشی آن گردد.
 

ROCKET

عضو جدید
سلام
خیلی خوب بود.
کسی می دونه که این شعله ای که از بالای موشک در شکل زیر خارج می شود برای چیست؟ منظورم اون چهار شعلۀ کوچک نزدیک به نوک موشک است.

 

karkard

متخصص موشک
کاربر ممتاز
سلام
خیلی خوب بود.
کسی می دونه که این شعله ای که از بالای موشک در شکل زیر خارج می شود برای چیست؟ منظورم اون چهار شعلۀ کوچک نزدیک به نوک موشک است.

احتمالاً با ایجاد حرکت چرخشی باعث پایداری موشک می شود . علاوه بر این ممکن است در کنترل موشک نیز از آن استفاده شود.
اگر کسی چیز بیشتری می دونه بیشتر توضیح بده. :gol:
 

karkard

متخصص موشک
کاربر ممتاز
مطالعه روشهای مختلف اندازه گیری خواص کهولت سوخت جامد مرکب

انبارداری طولانی مدت سوخت های جامد مرکب، باعث تجزیه و تخریب تدریجی آنها طی فرآیندی گرمازا می شود که به آن کهولت گفته می شود. این واکنش خودبه خودی، باعث ایجاد گرمای زیاد می شود و در نهایت می تواند باعث احتراق خودبه خود سوخت در محفظۀ احتراق گردد. بنابراین دسترسی به روشی مناسب برای تعیین خواص سوخت بر اثر گذر زمان و تخمین طول عمر این مواد شیمیایی حساس، نیازی ضروری برای استفادۀ مطمئن از محصولات قدیمی است. در نتیجه هدف ما معرفی روشهایی است که میزان تغییرات و تخریب ها در خلال زمان نگهداری سوخت در انبار را اندازه گیری می کنند و در نهایت، یافتن راهی برای تخمین زمانی که سوخت غیرقابل استفاده می شود.
مقدمه
تعداد کشورهایی که در سال 1945 تولید کنندۀ سیستم های موشکی بوده اند، از 3 کشور، امروزه به 35 کشور رسیده است. از طرفی کاهش سرعت توسعه سیستم های موتوری موشکهای نظامی باعث افزایش تقاضا برای بهبود طول عمر سیستم های قدیمی گشته است. بنابراین و با توجه به این حقیقت که زمان جنگها قابل پیش بینی نیست و نیز به منظور کاهش بودجه های دفاعی، افزایش زمان انبارداری مواد منفجره برای بسیاری از کشورها بسیار با اهمیت است. به طور سنتی، اصطلاح موتور برای موشکهای سوخت جامد به کار می رود و به تودۀ شکل داده شدۀ سوخت جامد، گرین گفته می شود که در حدود 80 تا 94 درصد از جرم موتور را تشکیل می دهد. مواد تشکیل دهنده و شکل گرین، خصوصیات کاربردی موتور را تعیین می کند. تقریبا همۀ موتورهای سوخت جامد، یکبار مصرف هستند و قابل بازیافت نمی باشند. این بدان معناست که در پایان ماموریت، شیپوره و بدنه و سایر قطعات سوخته اند. بنابراین باید بر اساس تعیین کیفیت کلی محصولات نسبت به کارکرد مطمئن موتور منفرد قضاوت کرد. یکی از مهمترین مصادیق کیفیت مناسب موتور، طول عمر آن و میزان کهولت آن در گذر زمان است. سوخت های جامد به انواع یک پایه، دوپایه و مرکب تقسیم بندی می شوند. در این مقاله، بررسی بر روی سوخت جامد مرکب انجام شده است. اجزای اصلی گرین ناهمگن این نوع سوخت جامد از یک بایندر پلیمری سنتزی لاستیکی (یا پلاستیکی) مانند HTPB، اکسیدکننده کریستالی (غالباً AP) و سوخت فلزی پر انرژی مثل پودر آلومینیوم تشکیل می شود. سوخت مرکب، محصول قالبگیری مخلوط جامد (AP کریستالی و پودر AL) و مایع (HTPB یا PPG) است. این مخلوط در کوره توسط عامل شبکه ساز، شبکه بندی (پخت) می شود و شکل جامد به خود گرفته، سخت می گردد.
به منظور ورود به بحث کهولت و بررسی تغییرات خواص سوخت جامد مرکب در طول زمان کهولت، آشنایی با جوانب شیمیایی قسمت اصلی این ماده مرکب یعنی بایندر پلی یورتانی موجود در آن ضروری می نماید. گروه یورتان که کربامات هم نامیده می شود، به وفور در زنجیر پلی یورتان حضور دارد و محصول واکنش شیمیایی یک گروه ایزوسیانات و یک گروه هیدروکسیل است.
تعیین طول عمر سوخت
اصولاً سوخت های جامد دوپایه را نمی توان با اطمینان کافی انبارداری کرد. هر چند سوخت های جامد مرکب چنین مشکلی را نشان نمی دهند ولی با توجه به اینکه کارایی آنها در خلال انبارداری تحت تاثیر کهولت قرار می گیرد، تعیین طول عمر آنها در خلال انبارداری تحت تاثیر کهولت قرار می گیرد، تعیین طول عمر آنها بسیار با اهمیت است. معیار تعیین زمان نهایی کارکرد سوخت بدون ایجاد خطرات ناگهانی در مورد انواع سوخت ها، متفاوت است. به عنوان مثال در مورد سوخت دوپایه، ظهور قطرات مایع و تولید بخار قهوه ای رنگ، مبنای اتمام عمر سوخت است. در حالی که طول عمر سوخت جامد مرکب غالبا توسط تغییرات در خواص مکانیکی تعیین می شود و در موارد خاص مانند موشک های بالستیک، تخمین طول عمر ایمن با توجه به خواص بالستیک لازم، انجام می شود.
برای رسیدن به یک تخمین مناسب از طول عمر سوخت باید به سه مورد زیر دسترسی وجود داشته باشد:
1- معادله سرعت فرآیند کهولت؛
2- شرایط دمایی محیط نگهداری سوخت؛
3- پس از اینکه سرعت کهولت در شرایط محیطی به دست آمد، لازم است بدانیم که سوخت تا چه مقدار از تغییرات را می تواند تحمل کند و به عبارت دیگر حد نهایی خواص مکانیکی برای کارکرد مطمئن موتور کجاست.
دانستن سرعت کهولت سوخت جامد برای تخمین طول عمر موتور سوخت جامد، کافی نیست. این موضوع مهم است که میان خواص سوخت و خواص کل موتور تمایز قایل شویم. سرعت اکسیداسیون، نفوذ اکسیژن، مهاجرت روان ساز، نفوذ رطوبت و غیره از خواص سوخت هستند در حالی که طول عمر، خصوصیت کل موتور است. موتورهای حاوی یک نوع سوخت جامد مرکب، طول عمرهای کاملا متفاوت دارند.
همانطوری که قبلاً گفته شد، عامل اصلی از کار افتادگی موتور، توسعه ترک های موجود در مادۀ جامد سوخت است که این ترک ها نیز زمانی ایجاد می شوند که سوخت بر اثر اکسیداسیون به سختی نهایی خود نزدیک شود و دانسیته شبکه ای شدن بایندر پلیمری سوخت به حد بحرانی خود برسد. چنین سوختی دیگر قادر به تحمل تنش های حرارتی و مکانیکی نخواهد بود. حد نهایی شبکه ای شدن سوخت به طراحی موتور بستگی دارد و در طراحی های جدید نیز بهبود کارایی سوخت مورد توجه است.


نتیجه گیری:
کهولت سوخت جامد مرکب در موتور، نتیجۀ تخریب و فساد در خواص فیزیکی بر اثر گذر زمان است که منشا آن آسیبهای وارد بر گرین سوخت در طول مدت انبارداری، حمل و نقل یا حتی در زمان کاربرد سوخت است که عوامل مختلفی از قبیل چرخه های دمایی یا تنش های حرارتی باعث چنین آسیب هایی هستند. سوخت جامد مرکب، ماده ای شبه الاستیک است که در پاسخ به تنش های بدنه تحت تاثیر قرار می گیرد. شکست های حاصل از این تنش ها به صورت ترک در سطح یا گسیختگی های محلی ظاهر می شوند.
به منظور کاهش زمان آزمایش و کوتاه نمودن بازه های زمانی، از کهولت تسریع یافته استفاده می شود که در آن، از کهولت دمایی تسریع یافته (چرخه های دمایی شدیدتر) و در نتیجه تنش های سنگین تر استفاده می شود و در نهایت با استفاده از معادلات ریاضی می توان به طول عمر مفید سوخت دست یافت.
با استفاده از روش اجزا محدود، رابطۀ تنش-کرنش و حد نهایی (بحرانی) خواص مکانیکی (مثلا درصد ازدیاد طول) به دست می آید و توسط منحنی خواص مکانیکی بر حسب دانسیته، دانسیتۀ شبکه ای بحرانی به عنوان عامل اصلی کهولت و تخریب تعیین می شود و با استفاده از رابطۀ سرعت شبکه ای شدن، طول عمر موتور بدست می آید.





:gol:
 

karkard

متخصص موشک
کاربر ممتاز
میگم کارکرد،
خمپاره هم موشک حساب میشه؟

عملکرد خمپاره هم شبیه موشک سوخت جامد است. حالا نمی دونم در دسته بندی ها جزء موشکها حساب میشه یا نه ولی اصول کلی همه یکی است. حتی فشنگ اسلحه را هم می تونی یک نوع موشک سوخت جامد در نظر بگیری و در فشنگ، باروت همان نقش سوخت جامد را ایفا می کند. همه محاسباتی که برای طراحی موشک سوخت جامد به کار می روند شبیه به همان را می توان برای طراحی فشنگ به کار برد با کمی تغییرات.



:gol:
 

karkard

متخصص موشک
کاربر ممتاز
خمپاره
خمپاره از یک خرج اصلی و چند خرج کمکی(بسته به دوری و مسافت) درست شده‌است که پس از انفجار در لوله، آن را پرتاب می‌کند.


خمپاره از ۳ بخش درست شده‌است:
  • ماسوره: که در بالا است و وظیفه آن ایجاد موج انفجار می‌باشد.
  • بدنه: که محل قرار گرفتن مواد منفجره‌است وپس از رسیدن موج از ماسوره بلافاصله ماده منفجره درون آن منفجر شده و بدنه بصورت ترکش در می‌آید.
  • پره کنترل: که در انتها قرار دارد و کار آن پیشبرد گلوله در مسیر مستقیم می‌باشد.
اما نیروی پیش راننده خمپاره ۲ مرحله‌ای است که پشت سر هم کار می‌کنند.
  1. خرج پرتاب اولیه یا چاشنی ته فشنگی: که شبیه گلوله‌های تفنگ‌های شکاری است و در ته خمپاره و وسط پره کنترل قراردارد.
  2. خرج پرتاب ثانویه یا خرج پرواز: که بدور پره قرار می‌گیرد و بسته به مسافت و زاویه خمپاره انداز تعداد آن به هنگام شلیک فرق می‌کند.
کارکرد
هیچ چاشنی توانایی پرتاب گلوله خود را ندارد. گلوله خمپاره نیز از این امر مستثنی نیست. گلوله خمپاره از نوع نیمه آماده هستند. چاشنی خمپاره مانند سایر گلوله‌ها در مرکز انتهای گلوله قرار دارد که پس از گذاشتن و رهایی گلوله در خمپاره انداز (ازقسمت پره) ابتدا چاشنی ته فشنگی به سوزن برخورد کرده وآتش می‌گیرد و شعله‌های آتش از سوراخهای روی پایه پره خارج شده و خرجهای پرتاب ثانوی را آتش می‌زند و بدین سان گلوله تا هدف به پیش می‌رود. انفجار خرجها باعث تولید گاز شده و این فشار باعث پرتاب گلوله تا مسافت مورد نظر می‌شود. گاه خرجهای کمکی به دور خرج اصلی پیچیده می‌شوند. خرج اصلی توان اندکی برای پرتاب گلوله دارد، بنابر این معمولاً از خرج کمکی استفاده می‌شود. تعداد خرجهای کمکی بستگی به فاصله هدف از قبضه خمپاره انداز دارد. البته زاویه خمپاره انداز نقش مهمی در بُرد گلوله دارد.









:gol:
 
آخرین ویرایش:

karkard

متخصص موشک
کاربر ممتاز
این هم یک خمپاره انداز دستی ساخت ژاپن:
البته بیشتر به نظر می رسه نارنجک انداز باشه ولی در متن که نوشته بود خمپاره انداز.









به سطح مقطع سوخت جامد آن نگاه کنید شبیه به سطح مقطع سوخت موشک سوخت جامد می باشد .











 

Sparrow

مدیر تالار مهندسی هوافضا
مدیر تالار
سلام
خیلی خوب بود.
کسی می دونه که این شعله ای که از بالای موشک در شکل زیر خارج می شود برای چیست؟ منظورم اون چهار شعلۀ کوچک نزدیک به نوک موشک است.

علیک سلام،

اول، بابت تمامی مطالب خوبی که می گذارید، بسیار متشکر. من یکی خیلی استفاده کردم. :gol::gol:

بعد، در مورد سوال شما، این 4 شعله، فکر می کنم، موتور دوران موشک هستند. بلافاصله بعد از شلیک به کار می افتند و به موشک دورانی را القا می کنند که باعث پایداری موشک می شه.Rocket Roll Motion
 
بالا