آنچه که امروزه با نام تئاتر شهر تهران مشهور شده است واهل فرهنگ وهنر برای این ساختمان قدیمی وویژه ارزش وجایگاه بخصوصی قایل اند ساختمانی مدور و استوانه ای زیبا درمحل پارک دانشجو درچهار راه ولیعصر شهر تهران است. مکانی که بهترین و زیبا ترین آثار نمایشی حرفه ای تئاتر ایران توسط کارگردانان وهنرپیشه های معروف این سرزمین اسطوره ای درتالار های آن به صحنه رفته است.
گویند که تئاتر شهر تهران شباهت ظاهری خیره کننده‌ای با ساختمان " تالار بکمن"» در انستیتو تکنولوژی کالیفرنیا دارد. در محل تئاتر شهرامروزی ، در گذشته ای نه چندان دور محلی به نام " کافه شهرداری " قرار داشت که یکی از مهم ترین تفرج گاه های مردم پایتخت بود و تا سال های سال نام آن برسرزبان های پایتخت نشینان جاری بود. در این محل عصرپنج شنبه و جمعه ها بازی سازان ونمایشگران ، سیرک بازان و معرکه گیران جمع می شدند تا از هنر نمایی آنها تهرانی ها اوقات فراغت خود پر کنند و برای لحظاتی از دغدغه های روزانه به دور باشند. کافه شهرداری اواخر دهه سی تا اوایل دهه چهل یکی از مهم ترین پاتوق های روشنفکرانی چون " فروغ فرخزاد " و " جلال آل احمد " ،" دکتر نفیسی " وده ها متفکری بود که بعدها عرصه های مختلفی از فرهنگ وهنر این کشور را رقم زدند. گویند که در اوایل دهه ۴۰ خورشیدی گروهی نمایشی به فکر افتادند تا برای تهران یک سالن آمفی تئاتر دست و پا کنند و بعدها همین تفکر احداث سالن نمایشی برای پایتخت نشینان گسترش یافت تا اینکه بالاخره کلنگ تئاتر شهر تهران در سال ۱۳۴۶، در محل کافه شهرداری به زمین زده شد.
طراحی این ساختمان به عهده شخصی به نام " امیر علی سردار افخمی" یکی از نام آورترین معماران ایرانی در آن دوره است . افخمی از شاگردان استاد " هوشنگ سیحون " بود و استاد سیحون و افخمی را از بنیان گذاران جریان معماری پیشروی ایران می دانند. مجموعه تئاتر شهر از ۵ تالار تشکیل شده . تالار های این مجموعه عبارتند از : تالار اصلی، تالار چهارسو ، تالار قشقایی، تالار سایه و کارگاه نمایش که در طبقه همکف و زیرزمین این ساختمان قرار دارد. تالار اصلی این مجموعه با گنجایش ۵۷۹ نفر است دارای تمامی تجهیزات لازم برای یک سالن تئاتر شامل : صحنه گردان الکتریکی، آسانسور دکور، سیستم آویزهای بالا رونده برای دکور، دهانه متحرک صحنه، پرده و امکانات سینمایی و دستگاه های کنترل کننده است.
ورودی سالن نمایش نیز دارای دو درب با پوشش آکوستیک است تا از ورود صدای سالن انتظار به سالن نمایش جلوگیری کند. علاوه بر تالارهای نمایش ذکر شده ، این مجموعه دارای سالن انتظار و قسمت های پذیرایی ، کافه تریا ، بوفه ، کتابخانه ، مرکز اسناد ، کتابفروشی و بخش های اداری است. علاوه بر فضاهای سرپوشیده، محوطه باز اطراف بنا در مجاورت خیابان ولی عصر ، پارک دانشجو و خیابان انقلاب نیز بخشی از مجموعه تئاتر شهر محسوب می شوند . دور این ساختمان مدور ، ستون های قرینه به سبک ستون های تخت جمشید طراحی شده است که باعث می شود ساختمان شباهت زیادی با خیمه داشته باشد. بالای ساختمان گنبد نیم مدوری طراحی شده است که یادآور " برج طغرل" و معماری دوره ایلخانیان است. شاید مهم ترین ویژگی تئاتر شهر در پلان دایره ای شکل آن باشد. این پلان ترکیبی از معماری یونان و روم قدیم و بناهای مربوط به نمایش ، مانند پانئوم و کلوزیوم است . اینگونه پلان ها در زمان ناصرالدین شاه وارد معماری ایران شده است.
ورودی سالن نمایش نیز دارای دو درب با پوشش آکوستیک است تا از ورود صدای سالن انتظار به سالن نمایش جلوگیری کند. علاوه بر تالارهای نمایش ذکر شده ، این مجموعه دارای سالن انتظار و قسمت های پذیرایی ، کافه تریا ، بوفه ، کتابخانه ، مرکز اسناد ، کتابفروشی و بخش های اداری است. علاوه بر فضاهای سرپوشیده، محوطه باز اطراف بنا در مجاورت خیابان ولی عصر ، پارک دانشجو و خیابان انقلاب نیز بخشی از مجموعه تئاتر شهر محسوب می شوند . دور این ساختمان مدور ، ستون های قرینه به سبک ستون های تخت جمشید طراحی شده است که باعث می شود ساختمان شباهت زیادی با خیمه داشته باشد. بالای ساختمان گنبد نیم مدوری طراحی شده است که یادآور " برج طغرل" و معماری دوره ایلخانیان است. شاید مهم ترین ویژگی تئاتر شهر در پلان دایره ای شکل آن باشد. این پلان ترکیبی از معماری یونان و روم قدیم و بناهای مربوط به نمایش ، مانند پانئوم و کلوزیوم است . اینگونه پلان ها در زمان ناصرالدین شاه وارد معماری ایران شده است.
http://www.www.www.iran-eng.ir/attachment.php?attachmentid=132961&d=1358885302
http://www.www.www.iran-eng.ir/attachment.php?attachmentid=132962&d=1358885316
پس از سفر ناصرالدین شاه به فرانسه و انگلیس و دیدن سالن های نمایش و اپرای این شهرها، شاه دستور ساخت تکیه دولت را به شکل دایره ای، مانند سالن اپرای پاریس می دهد. استفاده از آجر، در نما و ترکیب آن با کاشی فیروزه ای و سبز و همچنین بکار گیری عناصر تزیینی آجری، باعث ایجاد حس نزدیکی و آشنایی با بنای تئاتر شهر شده است. در ساختمان آن، ترکیبی جالب از کاشی و آجر به کار رفته است. ترکیب کاشی به شکل انتزاعی و استفاده از آجر برجسته که در دوره های مختلف تاریخی به ویژه در دوره ایلخانیان وجود داشته، در این مجموعه بکار رفته است.
در واقع فضاهای داخلی این بنا با پیچ و خم های حاصل از پیروی طرح از هندسه غالب، حالت رمز و راز گونه به خود گرفته و گویی فرد را در هزار توی خود اسیر کرده، آن چنان که ویژگی هنر است. ساختمان تئاتر شهر در روز هفتم بهمن ۱۳۵۱ با روی صحنه رفتن تئاتر" باغ آلبالو" به کارگردانی "آربی آوانیسان" و با بازی "داریوش فرهنگ" ،" سوسن تسلیمی" ،" مهدی هاشمی" ،" فهیمه راستکار" و" پرویز پورحسینی" به عنوان مدرن ترین سالن تئاتر تهران افتتاح شد. این مجموعه در آغاز فعالیت، توسط سازمان جشن هنر شیراز اداره می شد که بعدها این وظیفه به رادیو و تلویزیون واگذار شد. در حال حاضر سرپرستی این سالن به عهده وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی می باشد و مرکز هنرهای نمایشی به عنوان متولی فعالیت های تئاتری درمجموعه می باشد.مجموعه تئاتر شهر کعبه آمال اهالی تئاتر ایران درعرصه اجرایی هنر نمایشی است.
آنچه که امروزه با نام تئاتر شهر تهران زبان زد خاص وعام است و به عنوان تنها مرکز تئاتر حرفه ای کشور مشهور شده است و اهل فرهنگ و هنر برای این ساختمان قدیمی و ویژه ارزش و جایگاه بخصوصی و ویژه ای قایل هستند ساختمانی است مدور و استوانه ای زیبا در محلی که در امتداد یکی از قدیمی ترین خیابان های شهر تهران و در تقاطع دو خیابان انقلاب و ولی عصر( عج) در ضلع غربی پارک دانشجو در چهار راه ولیعصر بنا شده است . مکانی که بهترین و زیباترین آثار نمایشی حرفه ای تئاتر ایران توسط کارگردانان و هنرپیشه های معروف این سرزمین اسطوره ای در تالارهای نمایشی آن به صحنه رفته است. گفته می شود که تئاتر شهر تهران شباهت ظاهری بسیاری با ساختمان تالار " تئاتر بکمن" در محل " انستیتو تکنولوژی " کالیفرنیای کشور آمریکا دارد به طوری که شباهت ها درمعماری وساخت آن این دو مرکز را دو قلوی معماری تئاتری نامیده اند. اما درگذشته نه چندان دور در محل آنچه که امروزه با نام تئاتر شهر تهران معروف شده است محلی به نام " کافه شهرداری " قرار داشت که یکی از مهم ترین تفرجگاه های مردم پایتخت در روزگار خود بود و تا سال های سال نام آن بر سر زبان های پایتخت نشینان جاری بود.
گفته شده است که در این محل عصر پنج شنبه و جمعه ها بازی سازان و نمایشگران ، سیرک بازان و معرکه گیران جمع می شدند تا از هنرنمایی آنها تهرانی ها اوقات فراغت خود را پرکنند و برای لحظاتی از دغدغه های روزانه به دور باشند . کافه شهرداری در اواخر دهه 1330 و اوایل دهه 40 یکی از مهمترین پاتوق های روشنفکرانی چون " فروغ فرخزاد " و "جلال آل احمد "،" دکتر سعید نفیسی " و ده ها متفکری بود که بعدها عرصه های مختلفی از فرهنگ و هنر این کشور را رقم زدند . گفته شده است که در اوایل دهه ۴۰ خورشیدی گروهی نمایشی به فکر افتادند تا برای تهران یک سالن آمفی تئاتر دست و پا کنند و بعدها همین تفکر احداث سالن نمایشی برای پایتخت نشینان گسترش یافت تا اینکه بالاخره کلنگ احداث مجموعه تئاتر شهر تهران در سال ۱۳۴۶، در محل کافه شهرداری به زمین زده شد . طراحی این ساختمان به عهده شخصی به نام"امیرعلی سردار افخمی" یکی از نام آورترین معماران ایرانی در دهه 50 است . افخمی از شاگردان استاد " هوشنگ سیحون " بود و استاد سیحون و افخمی را از بنیان گذاران جریان معماری پیشروی ایران در زمان خود می دانند . مجموعه تئاتر شهر که در ابتدا تنها برای اجرای در تالار اصلی ساخته شده بود درحال حاضر از پنج تالار تشکیل شده است . تالار های این مجموعه عبارتند از : "تالار اصلی"،" تالار چهارسو" ،" تالار قشقایی "، "تالار سایه" و "کارگاه نمایش" که چهار تالار آن در طبقه همکف و زیرزمین این ساختمان و بنای تاریخی قرار دارد .
تالار اصلی: تالار اصلی مجموعه تئاتر شهر با گنجایش ۵۷۹ نفر دارای تمامی تجهیزات لازم برای یک سالن تئاترحرفه ای شامل : صحنه گردان الکتریکی ، آسانسور دکور، سیستم آویزهای بالا رونده برای دکور، دهانه متحرک صحنه، پرده و امکانات سینمایی و دستگاه های کنترل کننده است . ورودی سالن اصلی نیز دارای دو درب با پوشش آکوستیک است تا از ورود صدای سالن انتظار به سالن نمایش جلوگیری کند. مجموعه تئاتر شهر علاوه بر تالارهای نمایش ذکرشده ، دارای سالن انتظار و قسمت های پذیرایی کافه تریا ، بوفه ، کتابخانه ، مرکز اسناد ، کتابفروشی و بخش های اداری است. همچنین علاوه بر فضاهای سرپوشیده، محوطه باز اطراف بنا در مجاورت خیابان ولی عصر، پارک دانشجو و خیابان انقلاب نیز بخشی از مجموعه تئاتر شهر محسوب می شوند . دور این ساختمان مدور ، ستون های قرینه به سبک ستون های تخت جمشید طراحی شده است که باعث می شود ساختمان شباهت زیادی با خیمه داشته باشد. همچنین در بالای ساختمان گنبد نیم مدوری طراحی شده است که یادآور " برج طغرل" و معماری دوره ایلخانیان است . شاید مهم ترین ویژگی تئاتر شهر در پلان دایره ای شکل آن باشد. این پلان ترکیبی از معماری " یونان" و "روم " قدیم و بناهای مربوط به نمایش ، مانند" پانئوم "و "کلوزیوم" است.
گفتنی است اینگونه پلان ها در زمان ناصرالدین شاه قاجار وارد معماری ایران شده است. پس از سفر ناصرالدین شاه به فرانسه و انگلیس و دیدن سالن های نمایش و اپرای این شهرها، شاه قاجار دستور ساخت تکیه دولت را به شکل دایره ای، مانند سالن اپرای پاریس می دهد در معماری تئاتر شهر نیز همچون دیگر معماری های پیش از سال های 1346 در استفاده از آجرنما و ترکیب آن با کاشی فیروزه ای و سبز و همچنین بکار گیری عناصر تزیینی آجری، باعث ایجاد حس نزدیکی و آشنایی با بنای دیگر ایرانی شده است . در ساختمان تئاتر شهر ترکیبی جالب از کاشی و آجر به کار رفته است ترکیب کاشی به شکل انتزاعی و استفاده از آجر بر جسته که در دوره های مختلف تاریخی به ویژه در دوره ایلخانیان وجود داشته، در این مجموعه بکار رفته است. در واقع فضاهای داخلی این بنا با پیچ و خم های حاصل از پیروی طرح از هندسه غالب، حالت رمز و راز گونه به خود گرفته و گویی فرد را در هزار توی خود اسیر کرده، آن چنان که ویژگی هنر است . ساختمان تئاتر شهر در روز هفتم بهمن ۱۳۵۱ با روی صحنه رفتن نمایش معروف " باغ آلبالو" نوشته آنتوان چخوف روسی و به کارگردانی " آربی آوانیسان " و با بازی "داریوش فرهنگ" ،" سوسن تسلیمی" ،" مهدی هاشمی" ،" فهیمه راستکار" و" پرویز پورحسینی" به عنوان مدرن ترین سالن تئاتر تهران افتتاح شد. این مجموعه در آغاز فعالیت، توسط سازمان جشن هنر شیراز اداره می شد که بعدها این وظیفه به رادیو و تلویزیون واگذار شد. در حال حاضر سرپرستی این مجموعه به عهده وزرات فرهنگ و ارشاد اسلامی می باشد و مرکز هنرهای نمایشی به عنوان متولی فعالیت های تئاتری در ایران مسئولیت اداره این مجموعه را برعهده دارد. مجموعه تئاتر شهر کعبه آمال اهالی تئاتر ایران در عرصه اجرایی هنر نمایشی است علاوه بر فضاهای سرپوشیده، محوطه باز اطراف بنا در مجاورت خیابان انقلاب، پارک دانشجو و خیابان ولیعصر (عج ) نیز بخشی از مجموعه تئاتر شهر محسوب می شوند . دور این ساختمان مدور ، ستون های قرینه به سبک ستون های تخت جمشید طراحی شده است که باعث می شود ساختمان شباهت زیادی با " خیمه " و نهایتا معماری ایرانی و اسلامی نیز داشته باشد. بنای زیبای تاتر شهر به شکل دایره و بر اساس طرحی از بیژن انصاری است. این ساختمان با نظارت مهندسی سردار افخمی، در طول پنج سال، در محلی که پیش‌تر کافه شهرداری خوانده می‌شد، ساخته شد و درسال ۱۳۵۰ گشایش یافت. تاتر شهر پیش از انقلاب ابتدا زیر نظر رادیو و تلویزیون اداره می‌شد، سپس تحت نظارت اداره فرهنگ قرار گرفت و پس از انقلاب نیز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سرپرستی آن را برعهده گرفت. تاتر شهر همچنین، دارای یک کتابخانه تخصصی هنر است که هنرمندان، متخصصان و دانشجویان تاتر، و هنرجویان کارگاه‌های نجاری و خیاطی از آن استفاده می‌کنند. تئاتر شهر در آغاز فعالیت توسط سازمان جشن هنر شیراز اداره می شد و سپس به رادیو و تلویزیون واگذار گردید. پس از پیروزی انقلاب اسلامی با حکم شورای انقلاب اداره این مجموعه در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفت. علاوه بر اجراهای عمومی ، همه ساله چندین جشنواره معتبر داخلی و خارجی نیز در این محل برگزارمی شود.
تالار چهار سو: این تالار ویژه شیوه های خاص اجرایی است که نام آن بر همین نکته تاکید دارد. ظرفیت تالار چهارسو بسته به نوع نمایشی که در آن اجرا می شود از 120 تا 350 نفر متغیر است. این تالار در طبقه زیرین ساختمان تئاتر شهر قرار دارد.
تالار شماره 2: این تالار در طبقه دوم ساختمان جای گرفته است و برای نمایش هایی با سه تا شش بازیگر و یا نمایش های ویژه کودک و نوجوان مناسب است و 150 نفر گنجایش دارد. نا گفته نماند که اکثر کارگردان های جوان کارهای خود را در این تالار اجرا می کنند.
تالار قشقایی: تالار قشقایی از فروردین 77 شروع به کار کرد. اما از آنجا که ساختمان آن احتیاج به تعمیر اساسی داشت، شکل جدیدی برای آن طراحی شد و در مهر ماه 1378 افتتاح شد. این تالار با شکلی سه گوش، در حدود 250 نفر گنجایش داشت و برای اجرای نمایش های سنتی- ایرانی مناسب بود. با فعال شدن تالار سنگلج برای اجرای نمایش های سنتی مسئولان بر آن شدند عمق صحنه نامناسب تالار قشقایی و وجود دو نقطه کور برای تماشاگران را رفع نمایند. این تالار در سال 1381 با گنجایش 150 نفر و عمق صحنه مناسب مجدا راه اندازی شد.
تالار سایه: این تالار که مانند تالار چهارسو از قابلیت های متفاوتی برخوردار است، در سال 1377، هم زمان با آغاز هفدهمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر مورد بهره برداری قرار گرفت. این تالار با ابعاد 21×9×5×9 در محل سابق کارگاه دکور تئاتر شهر ساخته شد و دارای اتاق گریم ویژه خانم ها و آقایان ، اتاق نور و صدا است. امکانات تهویه گرمایشی و خنک کننده تالار اختصاصی است و سیستم صدای آن جدید و وضعیت آکوستیک آن با ظراقت بسیار پردازش شده است.
تالار نو: این تالار با هدف فرصت دادن به اجراهای آماتوری و تجربی در مرداد ماه 1380 راه اندازی شد.
خانه خورشید: این تالار نیز همانند تالار نو با هدف فرصت دادن به اجراهای آماتوری و تجربی از دی ماه 1379 شروع به کار کرد.
آخرین ویرایش:
