مقدمه
برای میلیونها انسان فقیر در کشورهای درحال توسعه، مناطق شهری محیط مناسبی برای ترقی وضع زندگی آنها بوده است و همچنین در شهرها برای افراد کارهای بهتر و درنتیجه درآمدهای بهتری بوده است. وجود چنین موفقیت هایی در شهرهای بزرگ از یک طرف و امکانات محدود و وضع زندگی دشوار در روستاها باعث شده ا ست که همیشه جریان مهاجرت از شهرهای کوچکتر و روستاها به طرف شهرهای بزرگ وجود داشته باشد. این روند به خصوص در سه دهه اخیر افزایش یافته. یکی از اولین معضلاتی که برای این طبقه بوجود میآید تهیه مسکن مناسب است و به دلیل سطح درآمد پایین و نداشتن تخصص و کار چارهای جز آلونک نشینی ندارند. این سکونتگاهها به دلیل بی توجهی دولتها با وضع حادتری مواجه میشوند.
تعریف آلونک: بنابراین آلونک عبارت است از منطقهای مسکونی که در آن هیچ ادعای مالکیت رسمی نسبت به زمین وجود ندارد. در نتیجه از لحاظ زیرساختها و خدمات معمولا کفایت نمیکند. در تعریف اینگونه سکونتگاهها 3 ویژگی وجود دارد که عبارتند از ویژگی های کالبدی، اجتماعی و قانونی.
الف) ویژگیهای کالبدی: آلونکها و جمعیت "غیرقانونی" آنها از خدمات شهری و زیرساختهایی زیرسطح استاندارد برخوردار هستند. این سرویس هم خدمات شهری و شبکه های ارتباطی هستند و هم خدمات اجتماعی مانند لوله کشی آب و گاز و برق و خدمات بهداشتی و شبکه راه و فاضلاب.
ب) ویژگیهای اجتماعی: ساکنان آلونکها عموما جزء جمعیت کمدرآمد هستند که درآمد آنها یا به صورت دستمزدهای روزانه است و یا درآمدهای حاصل از کارهای غیررسمی و پاره وقت در قسمت تجاری. آلونک نشینها عموما از مهاجرین شهری یا روستایی هستند که در این مکان اقامت دارند. البته ممکن است این آلونکنشینها مهاجرین دو و یا چند نسل پیش باشند که هنوز در آلونکهای خود ساکن ماندهاند.
ج) ویژگیهای قانونی: ویژگی اصلی که این نوع سکونتگاهها را تعریف میکند فقدان مالکیت زمینی است که در آن ساکن هستند که این اراضی یا متعلق به دولت است و یا جزء اموال عمومی هستند و یا اینکه زمینهایی نامطلوب برای مسکن سازی میباشند مثل اراضی که حریم خطوط راهآهن و بزرگراهها وجود دارد و اراضی نرم و باتلاقی.
زاغه ها و مناطق آلونکنشین در شهرهای آسیایی مانند بنگلور و بانکوک وجود دارد که در اینگونه سکونتگاه ها مالک زمین، زمین خود را در قبال مبلغی ناچیز و فرمالیته برای اجاره دراختیار یک یا چند خانواده قرار میدهد به انضمام یک قرارداد غیررسمی.
در تبیین کیفیت و وسعت زاغه ها و آلونکها فاکتورهایی وجود دارد که میتوانند برای سکونتگاه ها عواملی درونی یا عواملی از خارج باشند:
برای میلیونها انسان فقیر در کشورهای درحال توسعه، مناطق شهری محیط مناسبی برای ترقی وضع زندگی آنها بوده است و همچنین در شهرها برای افراد کارهای بهتر و درنتیجه درآمدهای بهتری بوده است. وجود چنین موفقیت هایی در شهرهای بزرگ از یک طرف و امکانات محدود و وضع زندگی دشوار در روستاها باعث شده ا ست که همیشه جریان مهاجرت از شهرهای کوچکتر و روستاها به طرف شهرهای بزرگ وجود داشته باشد. این روند به خصوص در سه دهه اخیر افزایش یافته. یکی از اولین معضلاتی که برای این طبقه بوجود میآید تهیه مسکن مناسب است و به دلیل سطح درآمد پایین و نداشتن تخصص و کار چارهای جز آلونک نشینی ندارند. این سکونتگاهها به دلیل بی توجهی دولتها با وضع حادتری مواجه میشوند.
تعریف آلونک: بنابراین آلونک عبارت است از منطقهای مسکونی که در آن هیچ ادعای مالکیت رسمی نسبت به زمین وجود ندارد. در نتیجه از لحاظ زیرساختها و خدمات معمولا کفایت نمیکند. در تعریف اینگونه سکونتگاهها 3 ویژگی وجود دارد که عبارتند از ویژگی های کالبدی، اجتماعی و قانونی.
الف) ویژگیهای کالبدی: آلونکها و جمعیت "غیرقانونی" آنها از خدمات شهری و زیرساختهایی زیرسطح استاندارد برخوردار هستند. این سرویس هم خدمات شهری و شبکه های ارتباطی هستند و هم خدمات اجتماعی مانند لوله کشی آب و گاز و برق و خدمات بهداشتی و شبکه راه و فاضلاب.
ب) ویژگیهای اجتماعی: ساکنان آلونکها عموما جزء جمعیت کمدرآمد هستند که درآمد آنها یا به صورت دستمزدهای روزانه است و یا درآمدهای حاصل از کارهای غیررسمی و پاره وقت در قسمت تجاری. آلونک نشینها عموما از مهاجرین شهری یا روستایی هستند که در این مکان اقامت دارند. البته ممکن است این آلونکنشینها مهاجرین دو و یا چند نسل پیش باشند که هنوز در آلونکهای خود ساکن ماندهاند.
ج) ویژگیهای قانونی: ویژگی اصلی که این نوع سکونتگاهها را تعریف میکند فقدان مالکیت زمینی است که در آن ساکن هستند که این اراضی یا متعلق به دولت است و یا جزء اموال عمومی هستند و یا اینکه زمینهایی نامطلوب برای مسکن سازی میباشند مثل اراضی که حریم خطوط راهآهن و بزرگراهها وجود دارد و اراضی نرم و باتلاقی.
زاغه ها و مناطق آلونکنشین در شهرهای آسیایی مانند بنگلور و بانکوک وجود دارد که در اینگونه سکونتگاه ها مالک زمین، زمین خود را در قبال مبلغی ناچیز و فرمالیته برای اجاره دراختیار یک یا چند خانواده قرار میدهد به انضمام یک قرارداد غیررسمی.
در تبیین کیفیت و وسعت زاغه ها و آلونکها فاکتورهایی وجود دارد که میتوانند برای سکونتگاه ها عواملی درونی یا عواملی از خارج باشند:
فاکتورهای خارجی | فاکتورهای داخلی |
مالک زمین | دین / قومیت |
امنیت مالک | محل اشتغال |
سیاستهای شهری و منطقهای | اصلیت |
طول دوره اقامت در شهر | زبان |
| طول دوره اقامت در آن سکونتگاه |
| سرمایه گذاری و مسکنسازی |
| فعالیت در ساخت و ساز |
| بودجه اجاره کنندگان |