علم عصب شناسی اخیرا به بررسی و مطالعه عشق در مغز علاقمند شده است و با کمک تکنیک های MRI امروز می توانیم راه هایی که با انجام آزمایشها در مغز انسان فعال می شوند را تصویربرداری کنیم. عشق می تواند منبع شادی باشد. اما وقتی با عدم پذیرش از طرف مقابل روبرو شود، می تواند ناامیدکننده و ویرانگر باشد. عشق در انسان ها به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است و پدیده ای میان فرهنگی تلقی شده است، چیزی که تقریبا همه انسان ها می توانند در طول زندگی خود آن را تجربه کنند. اما وقتی عاشق می شوید چه اتفاقی در مغزتان می افتد؟
[h=4]سه مرحله عشق[/h]هلن فیشر (Helen Fisher)، متخصص انسان شناس بیولوژیک که در مورد عشق تحقیق می کند، پیش بینی می کند که سه مرحله مختلف عشق در مغز وجود دارد.
[h=5]شهوت:[/h]که میل جنسی انسانی هم خوانده می شود و نسبت به افراد زیادی ایجاد می شود.
[h=5]عشق پرشور:[/h]فرد روی یک نفر خاص متمرکز می شود و این فرد برای او جایگاه ویژه ای پیدا می کند.
[h=5]وابستگی:[/h]سطح اضطراب پایین آمده و فرد حس پیوند عمیقی با فرد مقابل خود پیدا می کند، پیوندی ماندگار برای تمام عمر. این مراحل عشق می تواند در یک زمان برای یک نفر و یا در مقاطع زمانی مختلف برای افراد متفاوت حس شود.
[h=4]عشق پرشور[/h]مرحله عشق پرشور همان مرحله ای از عشق است که عشق ماه عسلی خوانده می شود. افراد در این مرحله از عشق با خوب پیش رفتن اوضاع در کنار هم هیجان و انرژی بسیار بالایی را تجربه کرده و در مواقع ناسازگاری و اختلاف، دچار ناراحتی می شوند. این بخاطر این واقعیت است که عشق دقیقا بر همان قسمت هایی از مغز اثر می گذارد که در مواقع انگیزه و تحریک تاثیر می بیند. عشق یک سیستم پاداش قدیمی برای انسانهاست. این حس طوری رشد کرده است که فرد بتواند طرف مقابل خود را برای مدتی طولانی تحمل کرده و بتواند تولید مثل کند. اما خیلی مهم است که بدانید این پدیده جادویی عاشق شدن با عوامل درون ریز مختلفی تنظیم می شود.
هلن فیشر و همکاران او, بخاطر ویرانگری هایی که عشق می تواند ایجاد کند، به این موضوع علاقمند شده اند. آنها هفده نفر که شدیدا عاشق بودند را تحت آزمایش اسکن مغز fMRI قرار دادند تا دو فرضیه را بررسی کنند:
- اول اینکه می خواستند بدانند که عشق مسیرهای دوپامینرژیک قشری بالا را نیز درگیر می کند یا نه.
- دوم اینکه می خواستند بدانند که عشق حسی خاص است یا رفتاری هدفمند که منجر به احساسات مختلف می شود.
سمت راست قسمت میانی بطنی یکی از بخش های مرکزی بوده که با نگاه کردن به عکس معشوق به فعالیت افتاده است. این دقیقا بخش دستگاه پاداش در مغز است که طی تحریک، توجه دقیق و انگیزه برای دریافت پاداش فعال می شود. با اینکه فیشر و همکاران او از جمعیت بسیار کوچک 17 نفره که همه علاقمند به جنس مخالف و در یک محدوده سنی و از پیشینه یکسان بودند استفاده کرده است، اما فرضیه های آنها درست از آب درآمده و عشق بخشی از یک دستگاه پاداش بزرگ تر در مغز مشاهده شد که موجب بروز احساسات مختلفی در فرد می شود. عشق یک احساس ابتدایی نیست بلکه به فرد پاداش می دهد که تلاش کنند نسبت به شریک عشقی خود وابستگی ایجاد کنند، به بقا و تولید مثل آنها کمک کنند.
[h=4]انتقال دهنده های عصبی[/h]انتقال دهنده های عصبی هورمون هایی مثل دوپامین، سروتونین، اکسی توسین، وازوپرسین و تستوسترون هستند که آنها هم نقش مهمی در احساسات مختلف افراد در عشق ایفا می کنند.
[h=5]دوپامین:[/h]یکی از این انتقال دهنده های عصبی است، مسئول احساسات پاداش دهنده ای است که بعد از غذا خوردن یا برقراری رابطه جنسی احساس می کنید. دوپامین موجی از موادشیمیایی را به درون مغز هدایت می کند که به بدن اطلاع می دهد رفتار ما تقویت کننده تناسب انداممان است. در عین حال، موجب بروز احساس خوب در ما شده و به ما انگیزه می دهد در آینده نیز آن رفتار را تکرار کنیم. ترشح دوپامین موقع عاشق شدن افراد افزایش می یابد. علاوه بر این، هر چه کارهای جدیدترین با شریک عشقی خود انجام دهند، دوپامین بیشتری تولید خواهند کرد.
[h=5]سروتونین:[/h]در تجربه عشقی دخیل است. این هورمون مسئول احساس سلامت، تنظیم حال و هوا و خلق و خو، اضطراب، اشتها و خواب می شود. سطح سروتونین در عشق پایین می آید. علاوه بر این، در افرادی که از مشکلات اضطراب مثل اختلال وسواس رنج می برند نیز پایین می باشد. دانشمندان معتقدند این نشان می دهد چرا کسانی که عاشق می شوند نسبت به فرد مقابل خود احساس وسواس و تعصب پیدا می کنند و احساس می کنند باید دفعات متوالی در طول روز با طرف خود تماس گرفته و با او صحبت کنند.
همچنین این افراد ممکن است دچار کم خوابی و بی اشتهایی شوند که با کاهش سروتونین در بدن قابل توجیه است.
[h=5]اکسی توسین:[/h]نقشی اساسی در احساس عاشقی دارد چرا که این هورمون به هورمون پیوند معروف است. این هورمون نیز مسئول احساس اعتماد، وابستگی در دوران به دنیا آوردن فرزند و دوران کودکی و رفتارهای همدلانه و دلسوزانه است که بعد از ارگاسم نیز ترشح می شود. این هورمون برای تقویت و حفظ پیوندهای اجتماعی نیز تولید می شود.
با ترکیب این هورمون ها، به آن هجوم دوپامین که با دیدن معشوقمان به ما دست می دهد معتاد می شویم و همین باعث می شود بخواهیم او را بارها و بارها ببینیم و دوست نداریم از او جدا شویم.
عشق هزاران سال است که در میان انسان ها اتفاق می افتد. در طول نسل های مختلف تغییر کرده است تا تولید مثل را تقویت کند. در فرهنگ های مختلف به طرق مختلف تجربه می شود، اما در ابتدایی ترین صورت ممکن آن، برای ایجاد پیوند و ارتباط قوی بین انسان ها استفاده می شود.
منبع : مردمان
